Orta Doğu’nun kavşağında bulunan bir ülke olan Suriye, Avrupa, Asya ve Afrika’yı birbirine bağlayan stratejik olarak önemli bir coğrafi konuma sahip, zengin ve karmaşık bir tarihe sahiptir. Suriye’nin ekonomisi bir zamanlar çeşitli ve uluslararası ticarete nispeten açıkken, 2011’den beri devam eden çatışma, ekonomik manzarasında önemli bir değişime yol açtı. Altyapının yıkılması, endüstriyel kapasitenin azalması ve ülkeye uygulanan uluslararası yaptırımlar, gıda, tıbbi malzemeler, makine ve yakıt gibi temel ithalatların sürdürülmesine odaklanarak Suriye’nin ithalat sistemini daha karmaşık hale getirdi.
Bu zorluklara rağmen Suriye, ülkeye mal akışını düzenlemek için resmi bir ithalat tarifesi sistemini sürdürmeye devam ediyor. Tarife oranları ürün kategorisine göre değişiyor ve Suriye hükümeti yerel endüstrileri korumak ve gelir elde etmek için gümrük vergileri uyguluyor. Ek olarak, belirli mallar için özel tarifeler ve muafiyetler var ve belirli ülkeler tercihli ticaret anlaşmalarından veya azaltılmış tarife oranlarından faydalanabilir.
Suriye’nin İthalat Tarife Sistemine Genel Bakış
Suriye’nin tarife yapısı Suriye Gümrük Departmanı tarafından yönetilir ve uluslararası olarak ticareti yapılan ürünlerin sınıflandırmasını standartlaştırmak için kullanılan Uyumlu Sistem (HS) sınıflandırmasını takip eder. Ülke ayrıca kotalar ve lisanslama gereklilikleri gibi belirli malların ithalatını etkileyebilecek tarife dışı engeller sistemini de sürdürmektedir. Ek olarak, Suriye’nin tarifeleri ülkenin uluslararası ilişkileri, ticaret anlaşmaları ve siyasi iklimi tarafından şekillendirilir, özellikle Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve diğer ülkeler tarafından uygulanan yaptırımların etkisi göz önünde bulundurulduğunda.
Suriye Tarife Sisteminin Temel Unsurları:
- Gümrük Vergisi:
- İthal mallar için Temel Gümrük Vergisi oranları, ürün kategorisine bağlı olarak %5 ile %40 arasında değişir. Gıda ve ilaç gibi temel ürünler daha düşük oranlarda vergilendirilebilir veya vergilerden muaf tutulabilir.
- Katma Değer Vergisi (KDV):
- İthal edilen malların çoğuna %10 KDV uygulanır. Bazı temel mallar (örneğin, ilaç, temel gıda maddeleri) KDV’den muaftır veya bu ürünlerin nüfus için uygun fiyatlı kalmasını sağlamak için daha düşük oranda vergilendirilir.
- Ek Vergi:
- Lüks mallar veya temel olmayan kabul edilen ürünler için ek vergi alınabilir. Oran, ürüne bağlı olarak genellikle %5 ila %20 arasındadır.
- Özel İthalat İzinleri:
- İlaçlar, tıbbi cihazlar ve askeriyeyle ilgili ürünler gibi belirli mallar özel ithalat lisansları gerektirir. Bu lisanslar hükümet yetkilileri tarafından verilir ve süreç genellikle yaptırımlar veya güvenlik endişeleri nedeniyle ek incelemeye tabi tutulur.
- Gümrük Ücretleri:
- İthalat vergisine ek olarak, malların değerine, ürün türüne ve amaçlanan kullanımına bağlı olarak gümrük ücretleri uygulanabilir. Ücretler, düşük değerli ithalatlar için birkaç dolardan daha pahalı ürünler için daha yüksek ücretlere kadar değişebilir.
- Muafiyetler ve Tercihli Oranlar:
- Suriye, ikili ticaret anlaşmaları kapsamında belirli mallara tercihli tarifeler uygulanmasına izin veren İran ve Rusya dahil olmak üzere belirli ülkelerle anlaşmalara sahiptir. Bu anlaşmalar jeopolitik koşullara ve diplomatik müzakerelere bağlı olarak değişebilir.
Ürün Kategorisine Göre İthalat Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, tarihsel olarak Suriye ekonomisinin hayati bir sektörü olmuştur, ancak devam eden çatışma yerel tarımsal üretimi ciddi şekilde etkilemiştir. Sonuç olarak, Suriye nüfusunun ihtiyaçlarını karşılamak için büyük ölçüde gıda ithalatına güvenmektedir. Ülkenin tarım ürünleri için tarife sistemi, temel gıda ürünlerine erişimi garanti altına alırken yerel tarımı teşvik etmek için yapılandırılmıştır.
Tahıllar ve Hububatlar (HS Kodu 10)
- Buğday: %5 gümrük vergisi
- Buğday Suriye’de temel bir gıdadır ve yerel üretim önemli olsa da ülke talebi karşılamak için sıklıkla buğday ithal etmektedir. Rusya veya Ukrayna gibi bazı ülkelerden gelen buğday, ikili anlaşmalar kapsamında tercihli oranlardan faydalanabilir.
- Pirinç: %10 gümrük vergisi
- Pirinç, Suriye’de önemli bir gıda maddesidir ve ülke, özellikle Hindistan ve Pakistan’dan önemli miktarlarda ithalat yapmaktadır. Pirinç üzerindeki tarife %10 olarak belirlenmiştir, ancak belirli ülkelerden pirinç ithalatı için özel muafiyetler uygulanabilir.
- Mısır: %10 gümrük vergisi
- Başlıca hayvan yemi ve gıda ürünlerinde kullanılan mısır %10 gümrük vergisiyle karşı karşıyadır. Suriye mısırının çoğunu Türkiye ve Mısır gibi bölgesel üreticilerden ithal etmektedir.
Meyve ve Sebzeler (HS Kodları 07, 08)
- Turunçgiller: %15 gümrük vergisi
- Suriye, özellikle portakal ve limon olmak üzere büyük miktarda narenciye meyvesini Mısır ve Türkiye gibi ülkelerden ithal ediyor. Narenciye meyvelerine uygulanan gümrük vergisi genellikle %15’tir.
- Domates: %15 gümrük vergisi
- Suriye mutfağının temel malzemelerinden olan taze domates, yüzde 15 gümrük vergisiyle ithal ediliyor, ancak Suriye yerel olarak da önemli miktarda domates üretiyor.
- Muzlar: %20 gümrük vergisi
- İklim nedeniyle Suriye’de muz yetiştirilmiyor ve ülke bunları öncelikle Mısır ve Lübnan’dan ithal ediyor. Muz üzerindeki gümrük vergisi %20’dir.
Et ve Kümes Hayvanları (HS Kodu 02)
- Sığır eti: %20 gümrük vergisi
- Suriye, Brezilya ve Arjantin gibi ülkelerden sığır eti ithal ediyor. Sığır etine uygulanan %20’lik vergi, yerel üretim sınırlı olmasına rağmen hükümetin yerel et üretimini koruma isteğini yansıtıyor.
- Kümes hayvanları: %10 gümrük vergisi
- Özellikle tavuk ve hindi olmak üzere kümes hayvanlarının ithalatına %10 oranında vergi uygulanıyor çünkü bunlar Suriye’nin temel protein kaynakları arasında yer alıyor.
Süt Ürünleri (HS Kodu 04)
- Süt Tozu: %5 gümrük vergisi
- Süt tozu küçük çocuklu haneler için olmazsa olmazdır ve nispeten düşük bir %5 gümrük vergisiyle ithal edilmektedir. Hükümet bu emtianın yeterli miktarda tedarik edilmesini sağlamak için çaba göstermektedir.
- Peynir: %15 gümrük vergisi
- Peynir, Suriye mutfağının önemli bir parçası olup, Lübnan, Türkiye ve Fransa gibi ülkelerden yapılan peynir ithalatlarına %15 gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Tereyağı: %10 gümrük vergisi
- Tereyağı da %10 gümrük vergisiyle ithal ediliyor ve kökenine ve kullanımına bağlı olarak belirli ürünler için özel oranlar uygulanıyor.
2. Tekstil ve Giyim
Suriye’nin tekstil endüstrisi devam eden çatışmadan etkileniyor ve ülke yerel üretim için önemli miktarda bitmiş giysi ve hammadde ithal ediyor. Tekstil ürünlerine uygulanan tarifeler, uygun fiyatlı ithalat ihtiyacını yerel üreticilere destekle dengelemek için ayarlandı.
Kumaşlar (HS Kodu 52, 54)
- Pamuklu Kumaşlar: %15 gümrük vergisi
- Pamuklu kumaşlara %15 oranında vergi uygulanıyor ve Suriye, Türkiye ve Mısır gibi komşu ülkelerden büyük miktarlarda ithalat yapıyor.
- Sentetik Kumaşlar: %20 gümrük vergisi
- Yerli tekstil sanayisinin büyük oranda ithalata bağımlı olması nedeniyle, çeşitli malların üretiminde kullanılan sentetik kumaşlara %20 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.
Bitmiş Giyim (HS Kodları 61, 62)
- Tişörtler ve Gömlekler: %20 gümrük vergisi
- Tişört ve gömlek gibi hazır giyim ürünlerine, bölge dışından ithal edilen giysiler için geçerli olan %20 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.
- Kot pantolon: %25 gümrük vergisi
- Yerli tekstil üretimini korumak amacıyla ithal kotlara %25 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.
Ayakkabı (HS Kodu 64)
- Deri Botlar: %30 gümrük vergisi
- Yerel ayakkabı üreticilerini korumak amacıyla botlar da dahil olmak üzere deri ayakkabılara %30 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.
- Spor Ayakkabı: %15 gümrük vergisi
- Spor ayakkabı gibi spor ayakkabılara %15 oranında gümrük vergisi uygulanıyor ve Arap Birliği ülkelerinden yapılan ithalatta bazı ayrıcalıklı oranlar uygulanıyor.
3. Elektronik ve Elektrikli Ekipmanlar
Suriye’de tüketici elektroniği ve endüstriyel elektrikli ekipmanlara yönelik artan bir talep görüldü, ancak devam eden çatışma ve ekonomik kısıtlamalar yüksek teknolojili mallara erişimi daha zor hale getirdi. Elektronik ve elektrikli makineler için tarife oranları, temel teknolojiye erişimi teşvik etmek için genellikle daha düşüktür.
Cep Telefonları ve Bilgisayarlar (HS Kodu 85)
- Cep Telefonları: %0 gümrük vergisi
- Suriye’de iletişim için hayati önem taşıyan cep telefonları ithalat vergilerinden muaftır ( %0 tarife ). Bu, insanların uygun fiyatlı teknolojiye erişimini sağlamak için alınan bir önlemdir.
- Dizüstü Bilgisayarlar ve Bilgisayarlar: %0 gümrük vergisi
- Özellikle kentsel alanlarda eğitim ve iş faaliyetlerinin teşviki amacıyla dizüstü bilgisayarlar ve masaüstü bilgisayarlar da gümrüksüz olarak ithal ediliyor.
Ev Aletleri (HS Kodu 84)
- Buzdolapları: %10 gümrük vergisi
- Buzdolapları evlerin vazgeçilmez bir eşyası olup, ithalatında %10 oranında vergi uygulanmaktadır.
- Klimalar: %15 gümrük vergisi
- Suriye’nin sıcak iklimi göz önüne alındığında, talebi dengelemek ve yerel üretimi korumak için klimalara %15 oranında vergi uygulanıyor, ancak yerel üretim kapasitesi sınırlı.
Elektrik Makinaları (HS Kodu 85)
- Transformatörler: %15 görev
- Ülkedeki endüstriyel faaliyetler için hayati önem taşıyan yerel elektrik altyapısını desteklemek amacıyla elektrik trafolarına %15 oranında vergi uygulanıyor.
4. Otomobiller ve Otomobil Parçaları
Suriye’nin otomobil pazarı sınırlıdır ve araçların çoğu Çin, İran ve Rusya gibi ülkelerden ithal edilmektedir. Hükümet, pazarı düzenlemek ve yerel endüstrileri korumak için otomobillere ve parçalara tarifeler uygular.
Motorlu Taşıtlar (HS Kodu 87)
- Binek Araçlar: %25 gümrük vergisi
- Yerel hükümetin yerli üretimi teşvik etme ve lüks malların akışını kontrol etme çabalarını yansıtan ithal binek otomobillere %25 oranında vergi uygulanıyor.
- Kamyonlar ve Ticari Araçlar: %30 gümrük vergisi
- Kamyon ve otobüs gibi ticari araçlar, yerel ulaşım sektörünü korumak amacıyla %30 oranında gümrük vergisiyle karşı karşıya kalıyor.
Otomotiv Parçaları (HS Kodu 87)
- Motorlar ve Yedek Parçalar: %10 gümrük vergisi
- Otomotiv motorları ve yedek parçalarına %10 oranında vergi uygulanıyor. Bu oran, bu malların araç tamiri ve bakımı için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
Ticaret Anlaşmaları Kapsamında Tercihli Tarifeler
Suriye, İran ve Rusya dahil olmak üzere belirli ülkelerle belirli mallara ayrıcalıklı muamele yapılmasına izin veren ticaret anlaşmalarına sahiptir. Bu anlaşmalar uyarınca, petrol, gaz, buğday ve ilaçlar gibi ürünlerdeki tarife oranları azaltılabilir veya muaf tutulabilir.
Yaptırımların Etkisi
Suriye hükümeti, Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşmiş Milletler de dahil olmak üzere çeşitli uluslararası kuruluşlardan ekonomik yaptırımlarla karşı karşıyadır. Bu yaptırımlar, Suriye’nin belirli malları, özellikle lüks ürünleri, askeri teçhizatı ve belirli yüksek teknoloji ürünlerini ithal etme yeteneğini etkilemiştir.
Ülke Bilgileri: Suriye
- Resmi Adı: Suriye Arap Cumhuriyeti
- Başkent: Şam
- En Büyük Şehirler:
- Şam (Başkent)
- Halep
- Humus
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 1.000 ABD Doları (2021 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 18 milyon
- Resmi Dil: Arapça
- Para Birimi: Suriye Lirası (SYP)
- Konum: Batı Asya’da bulunan Suriye, kuzeyde Türkiye, doğuda Irak, güneyde Ürdün, batıda ise Lübnan ve Akdeniz ile çevrilidir.
Coğrafya
Suriye, çeşitliliğe sahip bir coğrafyaya sahiptir:
- Dağlar: Batıda Anti-Lübnan Dağları ve Alevi Dağları önemli coğrafi özelliklerdir.
- Çöl: Suriye Çölü, ülkenin doğu ve güney bölgelerinin büyük bir bölümünü kaplar.
- Nehirler: Suriye, Fırat ve Asi nehirleri de dahil olmak üzere birçok önemli nehre ev sahipliği yapmaktadır.
Ekonomi ve Başlıca Endüstriler
Suriye ekonomisi devam eden çatışmadan ciddi şekilde etkilendi, ancak savaştan önce bölgedeki en çeşitli ekonomilerden biriydi. Başlıca endüstriler şunlardır:
- Petrol ve Gaz: Suriye önemli bir petrol üreticisiydi ancak çatışma nedeniyle üretimi azaldı.
- Tarım: Suriye, buğday, arpa ve pamuk üretiyor, ancak sektör çatışmalardan etkileniyor.
- Tekstil ve İmalat: Tekstil ve hafif imalat sanayileri Suriye ekonomisi için önemlidir, ancak üretim son yıllarda düşmüştür.