Оңтүстік Азияда стратегиялық орналасқан Пәкістан аймақтық сауда мен жаһандық саудада маңызды рөл атқарады. Ел ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп және қызмет көрсету секторларының әр алуан араласуы бар аймақтағы ең ірі экономикалардың бірі болып табылады. Пәкістанның кедендік тариф құрылымы импортты реттеуге, отандық өнеркәсіптерді қорғауға және мемлекет кірісін алуға арналған. Дүниежүзілік Сауда Ұйымының (ДСҰ) мүшесі ретінде Пәкістан сауданы жеңілдету және кедендік рәсімдер бойынша халықаралық стандарттарды ұстанады, сонымен бірге өзінің тарифтік саясатын, әсіресе оның экономикалық дамуы үшін маңызды салаларда қолданады.
Ел Гармонизацияланған жүйе (HS) кодтарына сәйкес жіктелген өнім санаттарына негізделген әртүрлі тарифтік мөлшерлемелерді қолданады. Сонымен қатар, Пәкістанның белгілі бір елдермен және аймақтармен жеңілдетілген сауда келісімдері бар, бұл осы елдерден импортталатын тауарларға тарифтердің төмендеуіне әкеледі.
Пәкістанға импортталатын өнімдерге арналған арнайы тарифтер
Пәкістанның кедендік тариф құрылымы адвалорлық баждардан (тауардың құнына негізделген), нақты баждардан (санына, салмағына немесе көлеміне негізделген) және аралас баждардан (құндық және сандық критерийлерді біріктіретін) тұрады. Тариф мөлшерлемелері Пәкістанның экономикалық мақсаттары мен халықаралық сауда міндеттемелеріне сәйкес келу үшін мерзімді түрде қайта қаралады.
1. Ауыл шаруашылығы өнімдері
Пәкістанның ауыл шаруашылығы секторы оның экономикасының ірге тасы болып табылады, бірақ кейбір тауарлардың отандық өндірісінің жеткіліксіздігі мен азық-түлікке сұраныстың артуына байланысты ел ауылшаруашылық өнімдерінің айтарлықтай мөлшерін импорттайды. Үкімет жергілікті фермерлер мен өндірушілерді қорғау үшін көптеген ауыл шаруашылығы тауарларына импорттық баж салығын алады. Дегенмен, тамақ өңдеу секторы сияқты нақты салаларға қолдау көрсетуге арналған ерекшеліктер де бар.
Ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі тарифтік санаттары
- Жарма және дәнді дақылдар (HS коды 10)
- Тарифтік мөлшерлеме: 10-20%
- Пәкістан отандық өндірісті толықтыру үшін көп мөлшерде бидай, күріш және жүгері импорттайды. Дәнді дақылдар мен дәнді дақылдарға тарифтік ставкалар өнімнің түрі мен шығу тегіне байланысты 10%-дан 20%-ға дейін ауытқиды.
- Жемістер мен көкөністер (HS коды 07)
- Тарифтік мөлшерлеме: 5-15%
- Жаңа піскен жемістер мен көкөністерге, соның ішінде цитрус жемістеріне, алмаға және қызанаққа 5%-дан 15%-ға дейінгі мөлшерде импорттық баж салығы салынады. Пәкістанның жергілікті ауылшаруашылық өнімі белгілі бір маусымдарда шектелген, бұл тұтынушылар сұранысын қанағаттандыру үшін бұл өнімдердің импортын маңызды етеді.
- Қант (HS коды 17)
- Тарифтік мөлшерлеме: 25-30%
- Жергілікті қант өндірісін қорғау үшін импорттық қантқа жоғары тарифтер қойылады (әдетте 25%-дан 30%-ға дейін). Дегенмен, Пәкістанның қант қамысы өнеркәсібі тиімсіздікпен күреседі және кейде сұранысты қанағаттандыру үшін импорт қажет.
- Мал және ет (HS коды 02)
- Тарифтік мөлшерлеме: 0-40%
- Ет импортына, әсіресе сиыр мен қой етіне 0%-дан 40%-ға дейінгі тарифтер қойылады. Тарифтер ет түріне және өңдеу әдісіне байланысты өзгереді, жергілікті мал шаруашылығы саласын қорғау үшін импортталатын салқындатылған және мұздатылған етке жоғары ставкалар бойынша салық салынады.
Ауыл шаруашылығы өнімдеріне арнайы импорттық баждар
- Қытайдан импорт
- Қытай-Пәкістан Еркін Сауда Келісімінің (CPFTA) бөлігі ретінде Қытайдан әкелінетін жемістер, көкөністер және кейбір өңделген тағамдар сияқты ауылшаруашылық өнімдері төмендетілген тарифтерден немесе жеңілдіктерден пайда көреді.
- Еуропалық Одақтан импорт
- ЕО берген преференциялардың жалпы схемасы (GSP) бойынша Пәкістан елдің экспорттық экономикасы үшін маңызды болып табылатын манго, цитрустық жемістер және басқа да өнімдер сияқты әртүрлі ауылшаруашылық өнімдеріне жеңілдікті тарифтер алады.
2. Өнеркәсіптік өнімдер
Пәкістан өзінің өнеркәсіптік базасын кеңейтіп, импорттық өнеркәсіптік тауарларға тәуелділікті азайтуға тырысуда. Дегенмен, ел әлі де болса, машиналар мен құрал-жабдықтардан бастап, химиялық заттар мен тоқыма бұйымдарына дейінгі өнеркәсіп өнімдерінің кең ауқымын импорттайды. Өнеркәсіп өнімдеріне тарифтік құрылым өнеркәсіптердің маңызды импорттық шикізатқа қолжетімділігін қамтамасыз ете отырып, жергілікті өндірісті ынталандыруға бағытталған.
Өнеркәсіп өнімдерінің негізгі тарифтік санаттары
- Машиналар мен жабдықтар (HS коды 84)
- Тарифтік мөлшерлеме: 5-15%
- Пәкістан ауылшаруашылық машиналарын, өнеркәсіп құралдарын, құрылыс жабдықтарын қоса алғанда, көптеген техникаларды импорттайды. Бұл өнімдерге тарифтер әдетте 5%-дан 15%-ға дейін ауытқиды, кейбір мамандандырылған техникалар технологиялық прогресті ынталандыру үшін баж салығынан босатылады.
- Автомобильдер (HS коды 87)
- Тарифтік мөлшерлеме: 10-50%
- Импортталған автомобильдерге, соның ішінде жеңіл автомобильдерге, жүк көліктеріне және мотоциклдерге 10%-дан 50%-ға дейінгі тарифтер қолданылады. Тарифтердің жоғары ставкалары толық құрастырылған көліктерге қолданылады, ал бөлшектер мен құрамдас бөліктер төмен мөлшерлемелерге тап болуы мүмкін. Үкімет толығымен салынған қондырғыларға (CBU) жоғары тарифтер арқылы жергілікті көлік өндірісін ынталандырады.
- Тоқыма және киім (HS коды 50-63)
- Тарифтік мөлшерлеме: 5-20%
- Пәкістанның тоқыма секторы жаһандық ауқымда жоғары бәсекеге қабілетті, сондықтан ел белгілі бір шикізат пен дайын тоқыма бұйымдарын импорттайды. Импорттық маталар мен киім-кешек бұйымдарына материалға және тауардың дайын немесе жартылай фабрикат болуына байланысты 5%-дан 20%-ға дейінгі тарифтер қойылады.
- Химиялық және фармацевтикалық өнімдер (HS коды 29, 30)
- Тарифтік мөлшерлеме: 0-15%
- Химиялық заттар, соның ішінде өнеркәсіптік химиялық заттар мен фармацевтика Пәкістанның өндіріс және денсаулық сақтау секторлары үшін өте маңызды. Бұл өнімдерге тарифтер 0%-дан 15%-ға дейін ауытқиды, фармацевтикалық өнімдер көбінесе дәрі-дәрмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін төмендетілген баж салығын пайдаланады.
Өнеркәсіп өнімдеріне арнайы импорттық баждар
- Құрама Штаттардан импорт
- Америка Құрама Штаттарынан импортталатын кейбір жоғары технологиялық өнеркәсіптік өнімдер мен машиналар, әсіресе адам құқықтары, еңбек және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі кейбір халықаралық конвенцияларды қолдайтын елдерге артықшылықты қамтамасыз ететін Жалпы преференциялар жүйесі (GSP+) келісімі бойынша төмендетілген тарифтерден пайда көре алады.
- EFTA елдерінен импорт
- Еуропалық еркін сауда қауымдастығының (ЕФТА) мүшелері Норвегия, Швейцария, Исландия және Лихтенштейн Пәкістанмен жасалған Еркін Сауда Келісімінен (FTA) пайда көреді, бұл өнеркәсіптік өнімдердің кең спектріне, соның ішінде машиналарға, электроникаға және химиялық заттарға тарифтерді төмендетеді.
3. Тұтыну тауарлары
Өсіп келе жатқан тұтыну нарығы ретінде Пәкістан электроника мен киім-кешектен сәнді заттар мен тұрмыстық бұйымдарға дейін әртүрлі тұтыну тауарларын импорттайды. Үкімет отандық өнеркәсіптерді қорғау үшін тарифтерді қолданса да, тұтынушылық сұраныс осы санаттардағы импортты ынталандыруды жалғастыруда.
Тұтыну тауарларының негізгі тарифтік санаттары
- Электроника (HS коды 85)
- Тарифтік мөлшерлеме: 5-20%
- Теледидар, ұялы телефондар және тұрмыстық техника сияқты электронды өнімдерге 5%-дан 20%-ға дейінгі тарифтер қолданылады. Тарифтік мөлшерлеме әдетте смартфондар сияқты жоғары сапалы электронды өнімдер үшін жоғары, ал теледидарлар мен тұрмыстық техника сияқты заттар төмен тарифтерді тартады.
- Киім және аяқ киім (HS коды 61-64)
- Тарифтік мөлшерлеме: 15-30%
- Импорттық киім-кешек пен аяқ киімге 15%-дан 30%-ға дейінгі тарифтер қойылады, ал люкс брендтері мен былғары сияқты материалдардан жасалған бұйымдар үшін тарифтер әдетте жоғары. Пәкістандағы тоқыма және тігін өнеркәсібі елдегі ең ірі салалардың бірі және үкімет осы тарифтер арқылы жергілікті өндірушілерді қорғауды мақсат етеді.
- Жиһаз және тұрмыстық тауарлар (HS Code 94)
- Тарифтік мөлшерлеме: 10-20%
- Жиһазға және тұрмыстық тауарларға, оның ішінде тұрмыстық техника мен ас үйге арналған бұйымдарға 10%-дан 20%-ға дейінгі тарифтер қолданылады. Пәкістанда отандық жиһаз өнеркәсібі болғанымен, тұтынушылық сұранысты қанағаттандыру үшін кейбір жоғары сапалы немесе мамандандырылған өнімдер импортталады.
- Косметика және жеке күтім (HS Code 33)
- Тарифтік мөлшерлеме: 10-25%
- Импорттық косметика мен жеке күтім өнімдеріне 10%-дан 25%-ға дейінгі тарифтер қойылады. Жоғары тарифтер әдетте сәнді косметика мен жеке күтім заттарына қолданылады, ал негізгі тауарларға баж салығы төмен болуы мүмкін.
Тұтыну тауарлары үшін арнайы импорттық баждар
- Қытайдан импорт
- Пәкістанның Қытаймен сауда қарым-қатынасы дамып келеді және Қытайдан келетін импорт Қытай-Пәкістан еркін сауда келісімі (CPFTA) бойынша төмендетілген тарифтерден пайда көреді. Бұған электроника, киім және тұрмыстық бұйымдар сияқты тұтыну тауарлары кіреді.
- БАӘ импорты
- БАӘ Пәкістанның ең ірі сауда серіктестерінің бірі болып табылады және БАӘ-ден импортталатын көптеген тұтыну тауарлары, соның ішінде электроника мен сәнді бұйымдар екіжақты сауда қарым-қатынасының күшті болуына байланысты жеңілдікті тарифтерден пайда көреді.
4. Шикізат және энергетикалық өнімдер
Пәкістанның энергетикалық секторы елдің өсіп келе жатқан энергетикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін импорттық шикізатқа, әсіресе мұнайға, көмірге және газға тәуелді. Энергия өнімдеріне кедендік тариф құрылымы осы импортты бәсекеге қабілетті мөлшерлемелерде ұстап тұру және энергия тиімділігін ынталандыру үшін жасалған.
Шикізат пен энергетикалық өнімдердің негізгі тарифтік санаттары
- Шикі мұнай және мұнай өнімдері (HS коды 27)
- Тарифтік мөлшерлеме: 0%
- Мұнайдың негізгі импортшысы ретінде Пәкістан шикі мұнайға ешқандай тариф қолданбайды. Дегенмен, мұнай өнімдері, мысалы, тазартылған майлар мен жанар-жағармайларға салық салынады, бірақ олар өз алдына импорттық тарифтерді құрамайды.
- Көмір (HS коды 27)
- Тарифтік мөлшерлеме: 0-5%
- Пәкістан электр станциялары мен өнеркәсіпте пайдалану үшін көмірді импорттайды. Пәкістанның энергетикалық секторының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін көмірге тарифтер салыстырмалы түрде төмен, 0%-дан 5%-ға дейін.
- Табиғи газ (HS коды 2711)
- Тарифтік мөлшерлеме: 0%
- Табиғи газ импорты, негізінен СТГ (сұйытылған табиғи газ) түрінде Пәкістанның энергия қажеттіліктері үшін өте маңызды. Үкімет энергиямен қамтамасыз етуді жеңілдету үшін бұл өнімдерге тарифтер енгізбейді.
- Металдар және тау-кен өнімдері (HS коды 72-83)
- Тарифтік мөлшерлеме: 5-10%
- Пәкістан түрлі металдар мен тау-кен өнеркәсібі өнімдерін, соның ішінде болат, темір рудасын және түсті металдарды импорттайды. Бұл шикізатқа тарифтік мөлшерлеме әдетте 5%-дан 10%-ға дейін ауытқиды, кейбір тауарларға отандық өндіріс мүмкіндіктеріне байланысты тарифтер төмендейді.
Энергетикалық өнімдерге арнайы импорттық баждар
- Сауд Арабиясынан импорт
- Сауд Арабиясы Пәкістанның негізгі энергия жеткізушілерінің бірі болып табылады, әсіресе шикі мұнай мен мұнай өнімдері. Шикі мұнай импорты тарифсіз болғанымен, екі жақты келісімдерге байланысты энергияға қатысты басқа өнімдерге жеңілдік режимі болуы мүмкін.
- Ресейден импорт
- Пәкістан жақында Ресейден көмір мен мұнай импорттай бастады, ал Ресейдің кейбір энергетикалық өнімдері екі ел арасындағы сауда келісімдеріне сәйкес төмендетілген тарифтерден пайда көреді.
Ел фактілері
- Елдің ресми атауы: Пәкістан Ислам Республикасы
- Астанасы: Исламабад
- Ең үлкен үш қала:
- Карачи
- Лахор
- Файзалабад
- Жан басына шаққандағы кіріс: шамамен. $1,600 АҚШ доллары (2023 жылғы бағалау)
- Халқы: шамамен. 240 млн
- Ресми тілі: урду (ұлттық), ағылшын (ресми)
- Валюта: Пәкістан рупиясы (PKR)
- Орналасқан жері: Оңтүстік Азияда орналасқан, шығысында Үндістанмен, батысында Ауғанстанмен және Иранмен, солтүстігінде Қытаймен, оңтүстігінде Араб теңізімен шектеседі.
География, экономика және негізгі салалар
География
Пәкістанның географиясы алуан түрлі, солтүстігінде таулар, Пенджаб және Синд аймақтарында құнарлы жазықтар және Араб теңізі бойындағы жағалау сызығы бар. Елде бірнеше өзен, соның ішінде ауыл шаруашылығы мен сумен қамтамасыз ету үшін өте маңызды Инд өзені бар.
Экономика
Пәкістанның экономикасы аралас, ауыл шаруашылығына, тоқыма өнеркәсібіне, энергетикаға және қызмет көрсетуге көп көңіл бөлінеді. Ел ауыл шаруашылығына қатты тәуелді, бірақ соңғы бірнеше онжылдықта өндіріс, тоқыма және қызмет көрсету сияқты өнеркәсіп секторлары кеңейді. Энергия тапшылығы мен инфрақұрылымдық қиындықтар ел Оңтүстік Азиядағы ең ірі экономикалардың бірі болып қала берсе де, экономикалық өсуге әсер етуде.
Негізгі салалар
- Ауыл шаруашылығы: Пәкістан мақта, күріш, бидай және қант қамысының негізгі өндірушісі болып табылады. Ауыл шаруашылығы саласы халықтың үлкен бөлігін жұмыспен қамтып отыр.
- Тоқыма және киім: Пәкістан тоқыма және тігін бұйымдарын, әсіресе АҚШ пен Еуропаға ең ірі экспорттаушылардың бірі болып табылады.
- Энергетика: Энергетика секторы, соның ішінде мұнай, газ және көмір Пәкістанның өнеркәсіптік және экономикалық қызметі үшін өте маңызды.
- Қызметтер: Қызмет көрсету секторы, соның ішінде банк ісі, телекоммуникация және АТ соңғы жылдары айтарлықтай өсті.
