Африканың солтүстік-шығыс бұрышында орналасқан Египет аймақтағы ең ірі экономикалардың бірі және Таяу Шығыс пен Африка саудасындағы негізгі ойыншы болып табылады. Дүниежүзілік Сауда Ұйымының (ДСҰ) және Шығыс және Оңтүстік Африканың Ортақ нарығы (COMESA), Үлкен Араб еркін сауда аймағы (GAFTA) және Египет-ЕО қауымдастық келісімі сияқты әртүрлі аймақтық және екіжақты сауда келісімдерінің мүшесі ретінде Египеттің кедендік тариф құрылымына осы келісімдер әсер етеді. Египет тауарлардың кең ассортиментін импорттайды, соның ішінде ауылшаруашылық өнімдері, өнеркәсіп тауарлары, машиналар және халық тұтынатын тауарлар. Үкімет маңызды импортқа қолжетімділікті сақтай отырып, жергілікті өнеркәсіптерді қорғау үшін тарифтерді пайдаланады. Египет сондай-ақ өзінің ішкі экономикасын әділетсіз сауда тәжірибесінен қорғау үшін белгілі бір елдердің белгілі бір өнімдеріне арнайы импорттық баждарды, соның ішінде демпингке қарсы және өтемақы баждарын қолданады.
1. Ауыл шаруашылығы өнімдері
Мысырдағы ауыл шаруашылығы экономикаға айтарлықтай үлес қосатын және жұмыс күшінің көп бөлігін жұмыспен қамтамасыз ететін өмірлік маңызды сала болып табылады. Дегенмен, Египеттің климаттық жағдайы мен егістік жерінің шектеулілігі әртүрлі ауылшаруашылық өнімдерін импорттауды қажет етеді. Келесі тараулар негізгі ауыл шаруашылығы импортына қолданылатын тарифтік мөлшерлемелерді егжей-тегжейлі сипаттайды.
1.1 Негізгі ауыл шаруашылығы өнімдері
Жарма және дәнді дақылдар
Дәнді дақылдар Мысырдағы негізгі азық-түлік болып табылады және ел азық-түлік қауіпсіздігі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін импортқа көбірек сүйенеді.
- Бидай:
- Импорттық тариф: 0% – 5%.
- Мысыр әлемдегі ең ірі бидай импорттаушылардың бірі болып табылады, оны негізінен Ресей мен Украина сияқты елдерден алады. Қолжетімділік пен қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін тариф төмен деңгейде сақталады.
- Күріш:
- Импорттық тариф: 5%.
- Күріш – Мысыр диетасының маңызды бөлігі. Тарифтер егін жинау науқаны кезінде нарықтағы бағаны реттеу және жергілікті өндірісті қорғау үшін сақталады.
- жүгері:
- Импорттық тариф: 5% – 10%.
- Негізінен АҚШ пен Бразилиядан алынған жүгері мал азығы үшін өте маңызды және жергілікті өндіріс пен импорт қажеттіліктерін теңестіру үшін тарифтерге жатады.
Жемістер мен көкөністер
Маусымдық және жергілікті өндірістің шектеулі әртүрлілігіне байланысты Египет жемістер мен көкөністердің айтарлықтай мөлшерін импорттайды.
- Цитрустық жемістер (апельсин, лимон):
- Импорттық тариф: 10% – 15%.
- Тарифтер жергілікті нарықтарды басқаруға және ең жоғары маусымда отандық өндірушілерді қорғауға көмектеседі.
- Жапырақты жасыл және тамыр көкөністері:
- Импорттық тариф: 5% – 12%.
- Тариф маусымдық және ішкі жеткізу деңгейіне байланысты өзгереді.
Қант және тәттілендіргіштер
Египеттік тұтынушылар әртүрлі азық-түлік өнімдерін алу үшін қантқа сүйенеді, бұл оны маңызды импортқа айналдырады.
- Тазартылған қант:
- Импорттық тариф: 10% – 20%.
- Тарифтер жергілікті өндіріс қажеттіліктерін импорт қажеттілігімен, әсіресе жергілікті жеткізу жеткіліксіз болған кезде теңестіруге бағытталған.
1.2 Мал және сүт өнімдері
Египетте ет және сүт өнімдеріне сұраныс артып отыр, бұл айтарлықтай импортқа әкеледі.
Ет және құс еті
- Сиыр еті:
- Импорттық тариф: 30%.
- Тарифтер дамымаған жергілікті мал шаруашылығын қорғау үшін белгіленген.
- Құс еті:
- Импорттық тариф: 20% – 30%.
- Отандық өндірушілерді қолдау үшін өндіріс құны төмен елдерден құс етінің импортына арнайы баж салығы қолданылуы мүмкін.
Сүт өнімдері
- Сүт ұнтағы:
- Импорттық тариф: 5%.
- Әртүрлі азық-түлік өнімдерінде қолданылатын тарифтер шығындарды басқаруға мүмкіндік береді.
- Ірімшік пен май:
- Импорттық тариф: 10% – 20%.
- Сүт импортының тарифтері түрі мен шығу тегі бойынша өзгереді, жергілікті сүт фермаларын қорғауды ескере отырып.
1.3 Арнайы импорттық баждар
Тұрақты тарифтерден басқа, Египет жергілікті өндіріске зиянды деп танылған кейбір ауылшаруашылық өнімдеріне арнайы баж салығын енгізуі мүмкін. Мысалы, Бразилиядан келетін құс етіне салынатын демпингке қарсы баж салығы жергілікті фермерлерді төмен бағадағы импорттан қорғай алады.
2. Өнеркәсіптік тауарлар
Мысырдың өнеркәсіптік секторы алуан түрлі және өндірістен құрылысқа дейінгі көптеген қызмет түрлерін қамтиды. Үкімет өнеркәсіптік өсуді арттыру үшін қажетті импортты жеңілдете отырып, жергілікті өндірісті ынталандырады.
2.1 Машиналар мен жабдықтар
Өнеркәсіптік машиналар
- Құрылыс машиналары:
- Импорттық тариф: 2%-дан 5%-ға дейін.
- Инфрақұрылымды дамытуға жәрдемдесу үшін тарифтер төмен, өйткені Египет құрылыс жобаларына инвестиция салуды жалғастыруда.
- Өндірістік құрал-жабдықтар:
- Импорттық тариф: 0% – 5%.
- Өндіріс құрал-жабдықтарына тарифтерді төмендету өнеркәсіп секторына шетелдік инвестицияларды тартуды көздейді.
Электр жабдығы
- Генераторлар мен трансформаторлар:
- Импорттық тариф: 5% – 10%.
- Энергетикалық инфрақұрылымды жақсартудың кілті, бұл өнімдер жергілікті бизнес үшін өте маңызды.
2.2 Автокөлік және көлік
Автокөлік секторы Мысырда маңызды, жергілікті құрастыруға да, импортқа да назар аударады.
Жолаушылар көліктері
- Шағын жолаушылар көліктері:
- Импорттық тариф: 40%.
- Көлік құралдарының тарифтері тұтынушылардың қажеттіліктерін теңестіре отырып, отандық автоөнеркәсіпті қорғауға көмектеседі.
- Люкс автомобильдер мен жол талғамайтын көліктер:
- Импорттық тариф: 135%.
- Сәнді көліктерге жоғары тарифтер осы сегменттегі импортты тежеу және жергілікті өндірісті дамытуға арналған.
Коммерциялық көліктер
- Жүк көліктері мен автобустар:
- Импорттық тариф: 10%.
- Коммерциялық көліктер Египеттегі сауда және көлік үшін өте маңызды, тарифтер жергілікті жиналысты қолдауға бағытталған.
2.3 Кейбір елдер үшін арнайы импорттық баждар
Мысыр жергілікті өнеркәсіптерді қорғау үшін кейбір импортқа демпингке қарсы баждар енгізеді. Мысалы, әділетсіз бағаға қарсы тұру үшін белгілі бір елдерден болатқа салынатын тарифтер көтерілуі мүмкін.
3. Тоқыма және киім
Тоқыма өнеркәсібі Египет экономикасы үшін өте маңызды, ол жергілікті өндіріспен де, айтарлықтай импортпен де сипатталады.
3.1 Шикізат
Тоқыма талшықтары және иірілген жіп
- Мақта және жүн:
- Импорттық тариф: 5% – 10%.
- Мақта, әсіресе, жоғары сапалы мақта өндірісімен танымал Мысыр үшін негізгі өнім болып табылады.
Синтетикалық талшықтар
- Синтетикалық талшықтар:
- Импорттық тариф: 8%-дан 12%-ға дейін.
- Синтетикалық талшықтарға салынатын тарифтер қажетті импортқа рұқсат бере отырып, жергілікті тоқыма өндірісін қолдайды.
3.2 Дайын киім және киім
Киім және киім
- Күнделікті киім және формалар:
- Импорттық тариф: 10% – 20%.
- Жергілікті өнеркәсіптердің бәсекеге қабілетті болып қалуын қамтамасыз ету үшін киімге салынатын тарифтер өзгереді.
- Сәнді және брендтік киім:
- Импорттық тариф: 40% – 60%.
- Отандық өндірушілерді шетелдік бәсекеден қорғау үшін сәнді заттарға жоғары тарифтер енгізілді.
3.3 Арнайы импорттық баждар
Антидемпингтік баждар Қытай немесе Үндістан сияқты елдердің тоқыма бұйымдарына қолданылуы мүмкін, егер бұл өнімдер жергілікті өндіріске теріс әсер ететін нарықтық құннан төмен сатылғаны анықталса.
4. Тұтыну тауарлары
Мысыр тұтынушылар мен жергілікті өндірістің қажеттіліктерін теңестіру үшін тарифтер құрылымдалған тұтыну тауарларының кең ауқымын импорттайды.
4.1 Электроника және тұрмыстық техника
Тұрмыстық техника
- Тоңазытқыштар мен мұздатқыштар:
- Импорттық тариф: 20%.
- Тарифтер жергілікті жиналысты ынталандыра отырып, нарықтық бағаларды басқаруға көмектеседі.
Тұрмыстық электроника
- Теледидарлар:
- Импорттық тариф: 30%.
- Электроникаға жоғары тарифтер жергілікті нарықтарды шетелдік бәсекеден қорғай алады.
4.2 Жиһаз және жиһаз
Жиһаз
- Ағаш жиһаз:
- Импорттық тариф: 30%.
- Импорттық жиһазға салынатын тарифтер жергілікті қолөнер мен өндірісті қолдайды.
4.3 Арнайы импорттық баждар
Египет баға әділетсіз төмен деп саналатын елдерден электроникаға демпингке қарсы баж салығын қолдануы мүмкін, осылайша жергілікті өндірушілерге әсер етеді.
5. Энергетика және мұнай өнімдері
Энергия импорты Египет экономикасы, әсіресе мұнай өнімдері үшін өте маңызды.
5.1 Мұнай өнімдері
Шикі мұнай және бензин
- Шикі мұнай:
- Импорттық тариф: 0%.
- Египет қосымша тарифтерсіз энергиямен қамтамасыз етуді көздейді.
Бензин және дизель
- Бензин және дизель:
- Импорттық тариф: 10%.
- Жалпы салық салынса да, мемлекеттік субсидиялар тұтынушылар үшін жанармай бағасын басқаруға көмектеседі.
5.2 Жаңартылатын энергия көздері
Жаңартылатын энергия жабдықтары
- Күн панельдері мен жел турбиналары:
- Импорттық тариф: 0%.
- Египет жаңартылатын энергияға инвестиция салуда және жаңартылатын энергия технологиясының импортын ынталандырады.
6. Фармацевтика және медициналық техника
Денсаулық сақтау саласы Египет үшін өте маңызды, ал үкімет дәрі-дәрмек пен медициналық жабдықтарға қол жеткізуге басымдық береді.
6.1 Фармацевтикалық препараттар
Дәрілер
- Дәрілер:
- Импорттық тариф: 0%.
- Маңызды дәрі-дәрмектер халыққа қолжетімді болу үшін бажсыз әкелінеді.
6.2 Медициналық бұйымдар
Медициналық жабдық
- Медициналық құрылғылар:
- Импорттық тариф: 5% – 10%.
- Денсаулық сақтау саласын жақсарту үшін медициналық құрылғылардың тарифі төмен.
7. Арнайы импорттық баждар мен босатулар
7.1 Преференциялық емес елдер үшін арнайы міндеттер
Египет өз өнімдерін субсидиялайтын немесе жергілікті өнеркәсіптерге әсер ететін нарықтық бағадан төмен бағамен сататыны анықталған елдердің нақты импортына демпингке қарсы баждар мен өтемақы баждарын енгізуі мүмкін.
7.2 Екіжақты және көпжақты келісімдер
- COMESA және GAFTA: Мысыр аймақішілік сауданы ынталандыратын мүше мемлекеттермен сатылатын тауарларға төмендетілген тарифтерден пайда көреді.
- ЕО қауымдастығы туралы келісім: Бұл келісім Египет пен ЕО елдері арасында сатылатын белгілі бір тауарларға жеңілдік режимін қамтамасыз етеді.
Ел фактілері
- Ресми атауы: Египет Араб Республикасы
- Астанасы: Каир
- Ең ірі қалалар:
- Каир (астанасы және ең үлкен қаласы)
- Александрия
- Гиза
- Жан басына шаққандағы кіріс: шамамен. $3,700 АҚШ доллары (2023 жылғы бағалау)
- Халық саны: шамамен. 106 миллион (2023 жылғы бағалау)
- Ресми тілі: араб тілі
- Валюта: Египет фунты (EGP)
- Орналасқан жері: Египет Солтүстік Африкада орналасқан, батысында Ливиямен, оңтүстігінде Суданмен, солтүстік-шығысында Газа секторымен және Израильмен шектеседі. Оның солтүстігінде Жерорта теңізі және шығысында Қызыл теңіз жағалаулары бар.
Египет географиясы
Мысыр өзінің бірегей географиялық ерекшеліктерімен сипатталады, соның ішінде Ніл өзені, әлемдегі ең ұзын өзен, ол елдің оңтүстігінен солтүстікке қарай ағып өтеді. Халықтың басым бөлігі Ніл өзенінің бойында және Ніл атырауында тұрады, жері құнарлы және егіншілікке қолайлы.
- Шөлдер: Батыс шөлі мен Шығыс шөлі елдің жер аумағының көп бөлігін алып жатыр, Сахара шөлі Египеттің батыс аймақтарына дейін созылады.
- Таулар: Синай түбегінің рельефі ойлы-қырлы, Екатерина тауы Египеттегі ең биік нүкте – 2629 метр.
- Климаты: Египетте ыстық шөл климаты бар, ол өте аз жауын-шашынмен және жазда жоғары температурамен сипатталады, қысы жұмсақ.
Египеттің экономикасы
Мысырдың ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп, туризм және қызмет көрсету салаларынан айтарлықтай үлес қосқан аралас экономикасы бар. Ел табиғи ресурстарға, әсіресе мұнай мен газға бай, олар мемлекеттік кірістер мен шетелдік инвестицияларды тартуда маңызды рөл атқарады.
1. Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы Мысырдағы жұмыс күшінің үлкен бөлігін жұмыс істейтін маңызды сектор болып табылады. Негізгі дақылдарға мақта, күріш, бидай, жемістер жатады. Ніл өзенінің құнарлы атырауы елдің ауылшаруашылық қызметінің көп бөлігін қолдайды, бірақ бұл сектор су тапшылығы және урбанизация сияқты қиындықтарға тап болады.
2. Туризм
Туризм Мысыр экономикасының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, жыл сайын миллиондаған келушілерді Гиза пирамидалары, Сфинкс және Патшалар алқабы сияқты тарихи орындарға тартады. Үкімет туризмді экономиканы дамыту мен жұмыс орындарын құрудың негізгі бағыты ретінде алға жылжытуды жалғастыруда.
3. Мұнай және газ
Мысыр мұнай мен табиғи газдың маңызды өндірушісі болып табылады, әсіресе Ніл атырауында және Жерорта теңізінде. Мұнай экспорты негізгі кіріс көзі болып табылады және үкімет өндірісті ұлғайтуға және энергетика саласына шетелдік инвестицияларды тартуға бағытталған.
4. Өндіріс
Мысырдағы өндірістік секторға тоқыма, тамақ өңдеу, химия және цемент кіреді. Үкімет импортқа тәуелділікті азайту және экспортты ұлғайту үшін жергілікті өндірістің мүмкіндіктерін арттыруға тырысуда.
5. Қызметтер
Қаржы, банк, телекоммуникация және көлікті қамтитын қызметтер секторы Египеттің ЖІӨ-нің маңызды үлесі болып табылады. Каир инвестиция мен іскерлік белсенділікті тарта отырып, қаржы және сауда үшін аймақтық хаб ретінде қызмет етеді.
