تاجیکستان، واقع در آسیای مرکزی، کشوری محصور در خشکی است که با ازبکستان، قرقیزستان، چین و افغانستان هم‌مرز است. از نظر تاریخی، اقتصاد تاجیکستان به شدت به کشاورزی، به ویژه تولید پنبه، و استخراج منابع طبیعی متکی بوده است. با این حال، مانند بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی، تاجیکستان با چالش‌هایی مانند تنوع محدود صنعتی، وابستگی شدید به وجوه ارسالی از خارج از کشور و آسیب‌پذیری در برابر شوک‌های اقتصادی خارجی روبرو است. با وجود این چالش‌ها، تاجیکستان در تلاش است تا اقتصاد خود را مدرن کرده و روابط تجاری خود را متنوع کند.
سیستم تعرفه واردات در تاجیکستان بخش حیاتی از سیاست تجاری این کشور است. این سیستم برای تنظیم واردات کالاها، محافظت از صنایع داخلی و ایجاد درآمد دولت طراحی شده است. تعرفه‌های تاجیکستان تحت تأثیر عضویت آن در سازمان‌های تجاری منطقه‌ای، مانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) قرار دارد که تأثیر قابل توجهی بر توافق‌نامه‌های تجاری و عوارض گمرکی این کشور دارد. علاوه بر این، این کشور بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی متمرکز است که منجر به برخی نرخ‌های تعرفه ترجیحی و معافیت برای بخش‌های خاص شده است.
مروری بر سیستم تعرفه واردات تاجیکستان
سیستم گمرکی تاجیکستان توسط اداره گمرک جمهوری تاجیکستان اداره می‌شود که تحت نظر وزارت توسعه اقتصادی و تجارت فعالیت می‌کند. عوارض گمرکی مطابق با تعهدات این کشور به عنوان بخشی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) ، یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای که شامل روسیه ، قزاقستان ، ارمنستان ، بلاروس و قرقیزستان است، می‌باشد. تاجیکستان به عنوان عضوی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا، موظف است نرخ‌های تعرفه خود را با تعرفه گمرکی مشترک (CCT) این اتحادیه هماهنگ کند.
جنبه‌های کلیدی سیستم تعرفه تاجیکستان:
- حقوق گمرکی:
- عوارض گمرکی تاجیکستان بر واردات بسته به نوع کالا از ۵٪ تا ۳۰٪ متغیر است. این کشور از طبقه بندی HS (سیستم هماهنگ) پیروی می کند که در سطح بین المللی برای طبقه بندی محصولات تجاری استفاده می شود.
- مالیات بر ارزش افزوده (VAT):
- مالیات بر ارزش افزوده ۱۸٪ بر اکثر کالاهای وارداتی وضع می‌شود، اما برخی از اقلام ضروری مانند محصولات غذایی و داروها ممکن است معاف باشند یا مشمول نرخ‌های مالیات بر ارزش افزوده کاهش‌یافته باشند.
- مالیات‌های غیرمستقیم:
- برخی کالاها، مانند الکل ، دخانیات و اقلام لوکس ، مشمول مالیات غیرمستقیم هستند. این مالیات‌ها با هدف کاهش مصرف کالاهای مضر و افزایش درآمد دولت وضع شده‌اند.
- مجوزها و پروانه‌های ویژه واردات:
- کالاهای خاصی مانند داروها ، مواد شیمیایی و کالاهای نظامی نیاز به مجوزهای واردات ویژه دارند. این مجوزها توسط مقامات دولتی مربوطه صادر می‌شوند و این روند می‌تواند پیچیده باشد، به خصوص برای کالاهای حساس.
- معافیت‌ها و نرخ‌های ترجیحی:
- تاجیکستان برای کالاهای وارداتی از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا معافیت یا نرخ‌های ترجیحی ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، کالاهای وارداتی از روسیه و قزاقستان ممکن است بر اساس مفاد اتحادیه گمرکی مشترک اتحادیه اقتصادی اوراسیا از عوارض گمرکی صفر یا کاهش یافته بهره‌مند شوند.
نرخ‌های تعرفه واردات بر اساس دسته‌بندی محصولات
۱. محصولات کشاورزی
محصولات کشاورزی بخش مهمی از اقتصاد تاجیکستان، به ویژه از نظر امنیت غذایی و صادرات، هستند. در حالی که تاجیکستان انواع کالاهای کشاورزی را تولید می‌کند، اما همچنان برای تأمین تقاضا برای مواد غذایی، محصولات دامی و برخی مواد اولیه به واردات متکی است. در زیر مروری بر نرخ تعرفه واردات محصولات کشاورزی آمده است.
غلات و حبوبات (کد HS 10)
- گندم: ۵٪ عوارض
- گندم غذای اصلی در تاجیکستان است و این کشور مقادیر زیادی از کشورهایی مانند روسیه و قزاقستان وارد می‌کند. نرخ تعرفه گندم معمولاً 5٪ است ، اگرچه گندم کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از عوارض گمرکی معاف است.
- برنج: ۱۰٪ عوارض
- برنج یکی دیگر از کالاهای اساسی اساسی است و تاجیکستان مقادیر قابل توجهی از آن را از پاکستان ، هند و ازبکستان وارد می‌کند. نرخ تعرفه برنج عموماً 10٪ است.
- ذرت: ۱۰٪ عوارض
- ذرت که اغلب برای خوراک دام استفاده می‌شود، با نرخ ۱۰٪ مشمول مالیات است. تاجیکستان بخش عمده‌ای از ذرت خود را از قزاقستان و روسیه وارد می‌کند.
میوه‌ها و سبزیجات (کدهای HS 07، 08)
- مرکبات: ۱۵٪ عوارض
- مرکبات تازه مانند پرتقال ، لیمو و گریپ فروت مشمول مالیات ۱۵٪ هستند. این واردات عمدتاً از ترکیه و ازبکستان انجام می‌شود.
- سیب: ۵٪ عوارض
- سیب، میوه کلیدی در تاجیکستان، مشمول مالیات ۵ درصدی است. این کشور سیب را از روسیه ، قزاقستان و چین وارد می‌کند.
- گوجه فرنگی: ۱۰٪ عوارض
- گوجه فرنگی، یکی از مواد اصلی در غذاهای تاجیکستان، با تعرفه 10 درصدی واردات مواجه است. تأمین‌کنندگان اصلی شامل ایران ، ترکیه و ازبکستان هستند.
گوشت و مرغ (کد HS 02)
- گوشت گاو: ۱۵٪ عوارض
- گوشت گاو، که عمدتاً از روسیه و قزاقستان وارد می‌شود ، مشمول مالیات ۱۵ درصدی است. تقاضای رو به رشدی برای گوشت گاو در تاجیکستان، به ویژه در مراکز شهری، وجود دارد.
- مرغ: ۱۰٪ عوارض
- طیور، از جمله مرغ ، با تعرفه ۱۰٪ وارد می‌شود. کشورهایی مانند روسیه و ترکیه تأمین‌کنندگان اصلی آن هستند.
محصولات لبنی (کد HS 04)
- شیر: ۵٪ عوارض
- شیر و فرآورده‌های لبنی مشمول مالیات ۵٪ هستند. در حالی که تاجیکستان شیر را در داخل کشور تولید می‌کند، واردات برای تأمین نیازهای مصرفی، به ویژه در مناطق شهری، ضروری است.
- پنیر: ۱۵٪ عوارض
- پنیر با ۱۵٪ عوارض گمرکی هنگام واردات مواجه است. منابع محبوب شامل روسیه ، قزاقستان و ترکیه هستند.
۲. منسوجات و پوشاک
صنعت نساجی تاجیکستان، اگرچه از نظر تاریخی مهم است، اما هنوز در حال توسعه است. در نتیجه، این کشور برای تأمین تقاضای محلی، انواع پارچه و پوشاک را وارد می‌کند. این کالاها مشمول تعرفه‌های متوسطی هستند.
مواد اولیه برای منسوجات (کد HS 52، 54)
- پارچه‌های نخی: ۱۰٪ عوارض
- در حالی که تاجیکستان تولیدکننده اصلی پنبه است، این کشور پارچه‌های پنبه‌ای فرآوری‌شده را وارد می‌کند که مشمول مالیات 10 درصدی هستند. واردات از چین ، ترکیه و روسیه انجام می‌شود.
- پارچه‌های مصنوعی: ۱۵٪ عوارض گمرکی
- پارچه‌های مصنوعی که در تولید پوشاک استفاده می‌شوند، با تعرفه ۱۵ درصدی مواجه هستند که واردات از چین مهم‌ترین بخش آن است.
پوشاک تکمیل‌شده (کدهای HS 61، 62)
- تی‌شرت و پیراهن: ۱۵٪ عوارض
- پوشاک آماده مانند تی‌شرت و پیراهن مشمول ۱۵٪ عوارض گمرکی هستند. این کالاها معمولاً از چین و ترکیه وارد می‌شوند.
- شلوار جین: ۲۰٪ عوارض
- مالیات شلوار جین ۲۰٪ است ، زیرا این کشور تعداد زیادی از محصولات جین را به ویژه از چین و روسیه وارد می‌کند.
- کاپشن و لباس بیرونی: ۲۵٪ عوارض
- لباس‌های بیرونی ، از جمله ژاکت و پالتو ، مشمول ۲۵٪ عوارض هستند. تاجیکستان این کالاها را عمدتاً از چین و ترکیه وارد می‌کند.
۳. الکترونیک و تجهیزات الکتریکی
بازار الکترونیک تاجیکستان، به ویژه در مناطق شهری، در حال رشد است، اگرچه واردات محصولات با فناوری پیشرفته هنوز نسبتاً محدود است. دولت تعرفه‌هایی را برای لوازم الکترونیکی مصرفی و تجهیزات الکتریکی اعمال می‌کند، اگرچه برخی از این تعرفه‌ها برای تشویق دسترسی به فناوری پایین‌تر هستند.
تلفن‌های همراه و رایانه‌ها (کد HS 85)
- تلفن همراه: 0٪ عوارض
- تلفن‌های همراه از عوارض گمرکی ( 0٪ ) معاف هستند ، که سیاستی با هدف مقرون‌به‌صرفه‌تر کردن فناوری‌های ارتباطی برای مردم است. بیشتر تلفن‌های همراه از چین و روسیه وارد می‌شوند.
- لپ‌تاپ و کامپیوتر: ۰٪ عوارض
- لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترها نیز برای ارتقای آموزش، تجارت و توسعه دیجیتال در کشور از عوارض واردات معاف هستند.
لوازم خانگی (کد HS 84)
- یخچال و فریزر: ۱۵٪ عوارض
- یخچال‌ها مشمول عوارض ۱۵ درصدی هستند و واردات آنها عمدتاً از چین ، روسیه و ترکیه صورت می‌گیرد.
- کولر گازی: ۲۰٪ عوارض
- مالیات بر کولرهای گازی ۲۰٪ است که نشان‌دهنده تقاضای رو به رشد برای محصولات خنک‌کننده در مناطق شهری، به ویژه در ماه‌های تابستان است.
ماشین آلات الکتریکی (کد HS 85)
- ترانسفورماتورها: ۱۰٪ عوارض
- ترانسفورماتورهای برق و ماشین‌آلات مشابه مشمول مالیات ۱۰٪ هستند. این واردات برای توسعه زیرساخت‌های برق کشور بسیار مهم هستند.
۴. خودرو و قطعات خودرو
بازار خودرو در تاجیکستان هنوز در حال توسعه است و این کشور بیشتر وسایل نقلیه و قطعات خودرو خود را وارد می‌کند. تعرفه‌های خودرو برای محافظت از بازار محلی نسبتاً بالا است، اما تاجیکستان تقاضای رو به رشدی برای خودروهای دست دوم، به ویژه از کشورهای همسایه، دارد.
وسایل نقلیه موتوری (کد HS 87)
- خودروهای سواری: ۳۰٪ عوارض
- خودروهای سواری وارداتی با تعرفه 30 درصدی مواجه هستند و بیشتر این خودروها از روسیه ، قزاقستان و چین وارد می‌شوند.
- خودروهای تجاری: ۲۰٪ عوارض
- کامیون‌ها و وسایل نقلیه تجاری با 20 درصد عوارض گمرکی مواجه هستند. این وسایل نقلیه برای لجستیک و تجارت تاجیکستان ضروری هستند.
قطعات خودرو (کد HS 87)
- قطعات یدکی: ۱۵٪ عوارض
- قطعات یدکی وسایل نقلیه مشمول مالیات ۱۵٪ هستند ، زیرا برای نگهداری ناوگان خودروی کشور ضروری هستند.
عوارض و معافیت‌های ویژه واردات
تعرفه‌های ترجیحی تحت توافقنامه اتحادیه اقتصادی اوراسیا
تاجیکستان به عنوان عضوی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) ، از نرخ‌های تعرفه ترجیحی برای کالاهای وارداتی از سایر کشورهای عضو EEU، از جمله روسیه ، قزاقستان و قرقیزستان ، بهره‌مند است. این بدان معناست که کالاهایی مانند ماشین‌آلات ، محصولات کشاورزی و لوازم الکترونیکی وارداتی از این کشورها اغلب با تعرفه صفر یا کاهش قابل توجه عوارض گمرکی مواجه می‌شوند.
تأثیر توافق‌نامه‌های تجاری با کشورهای همسایه
تاجیکستان همچنین با کشورهایی مانند چین ، ازبکستان و ترکیه توافق‌نامه‌های تجاری دوجانبه منعقد کرده است که تعرفه‌های پایین‌تر یا معافیت‌های گمرکی را برای محصولات خاص فراهم می‌کند. هدف این توافق‌نامه‌ها تقویت روابط اقتصادی و بهبود جریان تجارت بین تاجیکستان و همسایگانش است.
اطلاعات کشور: تاجیکستان
- نام رسمی: جمهوری تاجیکستان
- پایتخت: دوشنبه
- بزرگترین شهرها:
- دوشنبه (پایتخت)
- خجند
- باختر
- درآمد سرانه: تقریباً ۸۷۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۱)
- جمعیت: تقریباً ۹.۵ میلیون نفر
- زبان رسمی: تاجیکی
- واحد پول: سامانی تاجیکستان (TJS)
- موقعیت جغرافیایی: تاجیکستان کشوری محصور در خشکی در آسیای مرکزی است که با ازبکستان ، قرقیزستان ، چین و افغانستان هم‌مرز است.
جغرافیا، اقتصاد و صنایع عمده
جغرافیا
تاجیکستان کشوری کوهستانی است و رشته‌کوه پامیر بخش عمده‌ای از مرز شرقی آن با چین را تشکیل می‌دهد. این کشور دارای چشم‌انداز عمدتاً ناهمواری است که حمل و نقل و توسعه زیرساخت‌ها را به چالش می‌کشد. رودخانه وخش و آمودریا رودخانه‌های مهمی در این منطقه هستند.
اقتصاد
اقتصاد تاجیکستان عمدتاً کشاورزی است و سهم قابل توجهی از آن را پنبه، آلومینیوم و وجوه ارسالی کارگران تاجیک در خارج از کشور تشکیل می‌دهند. این کشور با چالش‌های ساختاری روبرو است، اما تلاش‌های مداومی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد و افزایش تولید صنعتی، به ویژه در زمینه برق آبی ، کشاورزی و معدن، در حال انجام است.
صنایع عمده
- کشاورزی: پنبه، میوه‌ها و سبزیجات همچنان ستون فقرات بخش کشاورزی هستند.
- انرژی: انرژی برق‌آبی منبع اصلی انرژی در تاجیکستان است و این کشور پتانسیل قابل توجهی در زمینه انرژی برق‌آبی دارد که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است.
- معادن و فلزات: تاجیکستان منابع معدنی غنی از جمله طلا و نقره و صنعت رو به رشد آلومینیوم دارد.