Mae Laos, gwlad heb dir wedi’i lleoli yn Ne-ddwyrain Asia, yn economi sy’n datblygu gyda marchnad sy’n dod i’r amlwg ar gyfer amrywiol nwyddau defnyddwyr a diwydiannol. Fel aelod o Gymdeithas Cenhedloedd De-ddwyrain Asia (ASEAN) a Sefydliad Masnach y Byd (WTO), mae Laos wedi bod yn rhyddfrydoli ei pholisïau masnach yn raddol i annog twf economaidd, denu buddsoddiad tramor, ac integreiddio’n ddyfnach i’r economi ranbarthol a byd-eang. Mae’r wlad hefyd yn aelod o Ardal Masnach Rydd ASEAN (AFTA), sydd wedi arwain at ostyngiad mewn tariffau ar lawer o nwyddau a fasnachir o fewn aelod-wladwriaethau ASEAN. Fodd bynnag, mae dyletswyddau tollau yn dal i chwarae rhan sylweddol wrth fewnforio cynhyrchion i Laos, yn enwedig ar gyfer nwyddau a fewnforir o wledydd nad ydynt yn ASEAN.
Trosolwg o System Tariffau Tollau Laos
Mae Laos wedi gweld newidiadau sylweddol yn ei pholisïau masnach a’i system tollau dros y degawdau diwethaf. Mae llywodraeth Laos wedi gweithio i symleiddio a moderneiddio ei gweithdrefnau tollau, gan eu gwneud yn fwy tryloyw ac effeithlon ar gyfer masnach ddomestig a rhyngwladol. Mae system tariffau Laos yn cael ei dylanwadu’n fawr gan ei hymrwymiadau rhanbarthol, yn enwedig ei chyfranogiad yng Nghymuned Economaidd ASEAN (AEC), sy’n anelu at greu marchnad sengl ar gyfer nwyddau, gwasanaethau, buddsoddiadau a llafur medrus.
Mae dyletswyddau tollau Laos yn cael eu cymhwyso i’r rhan fwyaf o fewnforion o wledydd y tu allan i ranbarth ASEAN, tra bod nwyddau o aelod-wladwriaethau ASEAN fel arfer yn destun triniaeth ffafriol trwy dariffau is neu sero. Mae cyfraddau tariff y wlad wedi’u dosbarthu i wahanol gategorïau yn seiliedig ar natur y nwyddau a’u defnydd bwriadedig, yn amrywio o gynhyrchion bwyd a nwyddau diwydiannol i eitemau moethus a pheiriannau.
Nodweddion Allweddol System Dollau Laos
- Ardal Masnach Rydd ASEAN (AFTA): Mae nwyddau o wledydd ASEAN yn elwa o dariffau neu eithriadau is o dan yr AFTA. Mae’r polisi hwn wedi’i gynllunio i hwyluso masnach o fewn ASEAN.
- Aelodaeth o’r WTO: Daeth Laos yn aelod o Sefydliad Masnach y Byd (WTO) yn 2013. Fel aelod o’r WTO, mae Laos wedi’i rwymo gan reolau rhyngwladol sy’n llywodraethu cyfraddau tariff, datrys anghydfodau masnach, a hwyluso masnach.
- Cyfraddau Tariff Cyffredinol: Mae gan Laos strwythur tariffau cymharol uchel o’i gymharu â gwledydd eraill yn Ne-ddwyrain Asia, yn enwedig ar gyfer nwyddau defnyddwyr nad ydynt yn hanfodol ac eitemau moethus.
- Trethi Cyfradd ac Ardollau Eraill: Yn ogystal â dyletswyddau tollau, mae rhai nwyddau yn destun trethi cyfradd, yn enwedig eitemau moethus, alcohol a chynhyrchion tybaco.
Categorïau Cynnyrch a Chyfraddau Tariff
Mae dyletswyddau tollau Laos yn cael eu cymhwyso yn seiliedig ar gategorïau cynnyrch sy’n amrywio o gynhyrchion amaethyddol a nwyddau diwydiannol i eitemau moethus a cherbydau. Isod mae trosolwg o’r categorïau mwyaf cyffredin o nwyddau a fewnforir i Laos, ynghyd â’u cyfraddau tariff nodweddiadol.
Categori 1: Cynhyrchion Amaethyddol a Bwyd
Mae Laos, fel llawer o wledydd sy’n datblygu eraill, yn dibynnu’n fawr ar fewnforion ar gyfer llawer o gynhyrchion bwyd, gan na all amaethyddiaeth ddomestig ddiwallu anghenion defnydd llawn y wlad. Mae mewnforion amaethyddol, gan gynnwys bwydydd stwffwl, cig, cynnyrch llaeth a nwyddau wedi’u prosesu, yn hanfodol ar gyfer cynnal diogelwch bwyd. Mae’r cyfraddau tariff ar gynhyrchion amaethyddol a bwyd yn gymedrol yn gyffredinol ond gallant amrywio yn seiliedig ar yr eitem benodol a’i dosbarthiad.
Reis
- Cyfradd Tariff: 10%
- Esboniad: Er bod reis yn brif fwyd yn Laos, mae’r wlad yn mewnforio gwahanol fathau o reis i ddiwallu’r galw lleol, yn enwedig yn ystod tymhorau pan fo cynhyrchiant domestig yn is. Mae mewnforion reis yn destun tariff o 10%, sy’n helpu i gefnogi ffermwyr lleol wrth sicrhau cyflenwad cyson o’r nwydd hanfodol hwn.
Gwenith a Blawd
- Cyfradd Tariff: 10%
- Esboniad: Fel llawer o wledydd De-ddwyrain Asia, mae Laos yn mewnforio gwenith a blawd i’w ddefnyddio wrth gynhyrchu bara, nwdls, a chynhyrchion eraill sy’n seiliedig ar wenith. Y tariff ar wenith a blawd yw 10%, sy’n adlewyrchu cynhyrchiad gwenith domestig cyfyngedig y wlad.
Cig a Dofednod
- Cyfradd Tariff: 15%
- Esboniad: Mae Laos yn mewnforio cynhyrchion cig a dofednod, yn enwedig cig eidion, cyw iâr a phorc, gan nad yw cynhyrchiant domestig yn ddigonol i fodloni’r galw. Y gyfradd tariff safonol ar fewnforion cig a dofednod yw 15%. Fodd bynnag, efallai y bydd eithriadau neu ostyngiadau ar gyfer rhai eitemau o dan gytundebau masnach gyda gwledydd penodol.
Llysiau a Ffrwythau
- Cyfradd Tariff: 5% i 15%
- Esboniad: Mae cyfraddau tariff ar lysiau a ffrwythau yn amrywio yn dibynnu ar y math o gynnyrch a’r wlad wreiddiol. Er enghraifft, gall ffrwythau trofannol ffres wynebu cyfradd is o 5%, tra gall llysiau a fewnforir a chynhyrchion ffrwythau wedi’u prosesu fod yn destun dyletswyddau o 15%.
Cynhyrchion Llaeth
- Cyfradd Tariff: 10%
- Esboniad: Mae Laos yn mewnforio llawer iawn o gynhyrchion llaeth, gan gynnwys llaeth, caws a menyn, oherwydd cynhyrchiad llaeth domestig cyfyngedig. Fel arfer, codir treth o 10% ar fewnforion llaeth.
Categori 2: Nwyddau Diwydiannol a Gweithgynhyrchiedig
Mae Laos yn buddsoddi’n helaeth mewn datblygu seilwaith, sy’n cynnwys mewnforio peiriannau diwydiannol, deunyddiau adeiladu ac offer gweithgynhyrchu. Mae sylfaen ddiwydiannol y wlad yn dal i ddatblygu, ac mae llawer o nwyddau diwydiannol yn cael eu mewnforio i ddiwallu anghenion y sectorau cyhoeddus a phreifat.
Peiriannau ac Offer
- Cyfradd Tariff: 0% i 10%
- Esboniad: Mae peiriannau ac offer diwydiannol, yn enwedig ar gyfer adeiladu, mwyngloddio ac amaethyddiaeth, yn hanfodol i economi Laos. Fel arfer, mae’r cynhyrchion hyn yn destun tariffau isel, sydd fel arfer yn amrywio o 0% i 10%, er mwyn annog diwydiannu a datblygu seilwaith.
Offer Trydanol
- Cyfradd Tariff: 5% i 10%
- Esboniad: Mae offer trydanol, fel oergelloedd, cyflyrwyr aer, a pheiriannau golchi, yn cael eu mewnforio’n eang i Laos. Mae’r cyfraddau tariff ar gyfer y cynhyrchion hyn yn amrywio o 5% i 10%, yn dibynnu ar ddosbarthiad a gwerth y cynnyrch.
Deunyddiau Adeiladu (Dur, Sment, ac ati)
- Cyfradd Tariff: 5% i 10%
- Esboniad: Mae deunyddiau adeiladu fel dur, sment, a chynhyrchion pren yn wynebu tariffau sy’n amrywio o 5% i 10%. Mae’r deunyddiau hyn yn hanfodol ar gyfer y prosiectau seilwaith a datblygu eiddo tiriog parhaus sy’n digwydd ledled Laos.
Ceir a Rhannau Modurol
- Cyfradd Tariff: 30%
- Esboniad: Mae’r sector modurol yn Laos yn tyfu’n gyflym, gyda nifer cynyddol o gerbydau’n cael eu mewnforio i ddiwallu galw dosbarth canol sy’n tyfu. Mae tariffau ar geir teithwyr fel arfer yn amrywio o 30%, gyda dyletswyddau uwch ar gyfer ceir moethus a cherbydau sy’n fwy na chynhwysedd injan penodol.
Categori 3: Electroneg a Nwyddau Defnyddwyr
Wrth i Laos barhau i foderneiddio, mae’r galw am electroneg a nwyddau defnyddwyr yn cynyddu’n gyson. Mae mewnforion yn y categori hwn yn cynnwys electroneg bersonol fel ffonau clyfar, cyfrifiaduron, setiau teledu ac offer cartref.
Electroneg Defnyddwyr (Ffonau, Gliniaduron, Teleduon)
- Cyfradd Tariff: 10% i 15%
- Esboniad: Mae galw mawr am electroneg fel ffonau clyfar, gliniaduron a theleduon yn Laos, yn enwedig mewn canolfannau trefol. Yn gyffredinol, codir tariff o 10% i 15% ar y cynhyrchion hyn yn dibynnu ar y math o gynnyrch a’r brand. Gall electroneg moethus neu ben uchel ddenu dyletswyddau uwch.
Nwyddau Moethus (Gemwaith, Dillad Dylunwyr, Oriawr)
- Cyfradd Tariff: 30% i 40%
- Esboniad: Mae nwyddau moethus, gan gynnwys gemwaith, dillad dylunwyr ac oriorau, yn destun dyletswyddau mewnforio uwch, sy’n aml yn amrywio o 30% i 40%. Mae’r dyletswyddau hyn yn adlewyrchu ymdrechion Laos i reoleiddio mewnforion nwyddau nad ydynt yn hanfodol ac annog arbedion domestig.
Colur a Chynhyrchion Harddwch
- Cyfradd Tariff: 10% i 15%
- Esboniad: Mae’r diwydiant colur a harddwch yn Laos yn tyfu, yn enwedig gyda phoblogrwydd cynyddol brandiau gofal croen a harddwch rhyngwladol. Mae’r cynhyrchion hyn fel arfer yn destun tariffau o 10% i 15%.
Categori 4: Fferyllol a Chynhyrchion Meddygol
Mae cynhyrchion fferyllol a meddygol, gan gynnwys dyfeisiau a chyflenwadau meddygol, yn fewnforion hanfodol i Laos. Gyda gwelliannau parhaus yn y seilwaith gofal iechyd, mae’r galw am nwyddau meddygol a fewnforir yn cynyddu.
Fferyllol
- Cyfradd Tariff: 5%
- Esboniad: Mae fferyllol, gan gynnwys cyffuriau generig a thriniaethau meddygol, fel arfer yn cael eu trethu ar gyfradd isel o 5%. Mae’r cynhyrchion hyn yn hanfodol i gynnal system gofal iechyd y wlad.
Offer Meddygol
- Cyfradd Tariff: 0% i 5%
- Esboniad: Mae offer meddygol, gan gynnwys offer diagnostig, offerynnau llawfeddygol, a chyflenwadau ysbyty, fel arfer yn wynebu dyletswyddau mewnforio isel iawn. Mae’r cyfraddau tariff ar y cynhyrchion hyn yn amrywio o 0% i 5%.
Categori 5: Alcohol a Thybaco
Fel llawer o wledydd eraill, mae cynhyrchion alcohol a thybaco yn destun dyletswyddau ecseis sylweddol a thariffau mewnforio uchel yn Laos. Mae’r cynhyrchion hyn yn cael eu trethu’n drwm yn unol â pholisi iechyd ac ymdrechion cynhyrchu refeniw’r llywodraeth.
Alcohol
- Cyfradd Tariff: 100% i 150%
- Esboniad: Mae alcohol, yn enwedig gwin a gwirodydd wedi’u mewnforio, yn destun dyletswyddau uchel iawn yn Laos, gyda thariffau’n amrywio o 100% i 150%. Mae’r ddyletswydd uchel ar alcohol yn arf i leihau’r defnydd a chodi refeniw’r llywodraeth.
Tybaco
- Cyfradd Tariff: 100% i 150%
- Esboniad: Yn debyg i alcohol, mae cynhyrchion tybaco fel sigaréts, sigârs, a thybaco di-fwg yn wynebu dyletswyddau mewnforio trwm, yn aml rhwng 100% a 150%. Nod y dyletswyddau hyn yw rheoli cyfraddau ysmygu wrth godi refeniw.
Dyletswyddau Mewnforio Arbennig ar gyfer Cynhyrchion o Wledydd Arbennig
Mae Laos wedi sefydlu trefniadau masnach ffafriol gyda sawl gwlad a sefydliad rhanbarthol, a all effeithio ar ddyletswyddau mewnforio ar nwyddau sy’n tarddu o’r gwledydd hynny.
Gwledydd ASEAN
Fel rhan o Ardal Masnach Rydd ASEAN (AFTA), mae Laos yn rhoi tariffau ffafriol ar nwyddau sy’n tarddu o wledydd ASEAN eraill. Mae nwyddau o’r gwledydd hyn fel arfer yn mwynhau tariffau is neu ddim tariffau o gwbl, yn dibynnu ar y categori cynnyrch penodol.
Cytundebau Masnach Dwyochrog
Mae gan Laos gytundebau masnach dwyochrog gyda gwledydd fel Tsieina, Gwlad Thai, a Fietnam, a all ddarparu cyfraddau tariff ffafriol ar gyfer rhai cynhyrchion.
- Tsieina: O dan Gytundeb Masnach Rydd Tsieina-Laos (CLFTA), mae cynhyrchion fel electroneg, peiriannau a deunyddiau adeiladu o Tsieina yn elwa o dariffau is.
- Gwlad Thai a Fietnam: Mae trefniadau ffafriol tebyg yn bodoli o dan fentrau Isranbarth Mekong Fwyaf (GMS), sy’n anelu at hyrwyddo masnach ranbarthol.
Ffeithiau Gwlad am Laos
- Enw Swyddogol: Gweriniaeth Ddemocrataidd Pobl Laos (Lao PDR)
- Prifddinas: Vientiane
- Tair Dinas Fwyaf:
- Vientiane (prifddinas)
- Luang Prabang
- Pakse
- Incwm y Pen: Tua $2,800 (amcangyfrif 2023)
- Poblogaeth: 7.4 miliwn (amcangyfrif 2023)
- Iaith Swyddogol: Lao
- Arian cyfred: Kip Lao (LAK)
- Lleoliad: Wedi’i hamgylchynu gan dir yn Ne-ddwyrain Asia, wedi’i ffinio â Tsieina i’r gogledd, Fietnam i’r dwyrain, Cambodia i’r de-ddwyrain, Gwlad Thai i’r gorllewin, a Myanmar i’r gogledd-orllewin.
Daearyddiaeth Laos
Mae Laos yn wlad fynyddig gyda choedwigoedd trwchus ac afonydd. Mae Afon Mekong yn ffurfio’r ffin orllewinol, gan ddarparu llwybrau masnach hanfodol ac adnoddau dŵr. Mae hinsawdd y wlad yn drofannol, gyda thymor glawog o Fai i Hydref.
- Topograffeg: Mae’r wlad yn bennaf yn fynyddig, gyda rhai ardaloedd iseldir ar hyd Afon Mekong.
- Hinsawdd: Mae gan Laos hinsawdd drofannol gyda thymor gwlyb a sych.
Economi Laos
Mae gan Laos economi amaethyddol yn bennaf, ond mae hefyd yn gyfoethog mewn adnoddau naturiol, yn enwedig mwynau a photensial ynni dŵr. Mae’r wlad yn canolbwyntio ar ddatblygu seilwaith, twristiaeth a gweithgynhyrchu i arallgyfeirio ei heconomi.
- Amaethyddiaeth: Mae ffermio reis, cynhyrchu rwber a da byw yn elfennau allweddol o sector amaethyddol Laos.
- Ynni dŵr: Mae gan Laos botensial sylweddol ar gyfer cynhyrchu ynni dŵr, ac mae’r sector yn tyfu’n gyflym.
- Mwyngloddio: Mae’r diwydiant mwyngloddio, yn enwedig aur, copr, a mwynau eraill, yn cyfrannu at CMC Laos.
Diwydiannau Mawr
- Amaethyddiaeth: Reis, rwber, coffi ac ŷd.
- Mwyngloddio: Aur, copr, a mwynau eraill.
- Ynni dŵr: Mae Laos yn dod yn gynhyrchydd ac allforiwr trydan sylweddol.
- Gweithgynhyrchu: Tecstilau, sment, a deunyddiau adeiladu.