Avrupa’nın ikinci büyük ülkesi olan Ukrayna, çeşitli ve karmaşık bir ithalat tarife sistemine sahiptir. Ülkeye giren malların düzenlenmesinde hayati bir rol oynar, yerel endüstrileri korumayı, ekonomik kalkınmayı teşvik etmeyi ve uluslararası anlaşmalara uymayı hedefler. Ukrayna, özellikle 2014’te Kırım’ın ilhak edilmesinden ve ardından Avrupa Birliği (AB) ile uyumlu hale getirilmesinden bu yana önemli ekonomik ve ticari reformlar geçirmiştir. Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) bir üyesi ve AB-Ukrayna Ortaklık Anlaşması’nın bir imzacısı olarak Ukrayna, küresel ve Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirmek için gümrük prosedürlerini ve tarifelerini modernize etmiştir.
Ukrayna’nın ekonomisi tarım, imalat, enerji ve hizmetler gibi sektörleri kapsayan çeşitli bir ekonomidir. Ülke, dünyanın en büyük tahıl, ayçiçeği yağı ve çelik üreticilerinden biridir. Ancak, bol doğal kaynaklarına rağmen Ukrayna, enerji, makine, tüketici ürünleri ve elektronik dahil olmak üzere bir dizi mal için ithalata büyük ölçüde bağımlıdır. Gümrük tarifesi sistemi, ithal malların bu kritik yerel sektörlerin gelişimini baltalamamasını sağlamak için tasarlanmıştır.
Ukrayna’nın Gümrük Tarife Sistemi
Ukrayna’nın tarife sistemi, gümrük amaçları için kullanılan uluslararası bir sınıflandırma sistemi olan Harmonize Sistem’e (HS) dayanmaktadır. Ukrayna hükümeti, ürünleri tarım, mamul mallar, kimyasallar ve lüks ürünler gibi kategorilere ayıran HS kodlarına dayalı olarak ithal mallar için tarife oranları belirler. Bu tarifeler, Ukrayna’ya mal akışını yönetmek, gelir elde etmek ve yerel üretimi korumak için tasarlanmıştır.
Ukrayna Tarife Sisteminin Temel Özellikleri
- Gümrük Vergileri: Bunlar Ukrayna’ya giren mallara uygulanan birincil vergilerdir. Gümrük vergileri, malların gümrük değerinin bir yüzdesi olarak uygulanır ve bu, malların kendi fiyatını, nakliyeyi, sigortayı ve diğer ilişkili maliyetleri içerir.
- Katma Değer Vergisi (KDV): Ukrayna, çoğu ithalata gümrük vergilerinin üzerine eklenen %20 oranında KDV uygular. Ancak, özellikle temel mallar, yatırım ve geliştirme projeleriyle ilgili ürünler için belirli mal kategorileri için muafiyetler veya indirimli oranlar vardır.
- ÖTV: Bazı mallar, özellikle alkol, tütün ve petrol ürünleri, ek ÖTV vergilerine tabidir. Bu vergiler, zararlı ürünlerin tüketimini caydırmak ve aynı zamanda hükümet için önemli bir gelir elde etmek için tasarlanmıştır.
- Özel İthalat Vergileri: Belirli ülkelerden gelen belirli ürünlere özel ithalat vergileri uygulanabilir. Bunlar, AB-Ukrayna Ortaklık Anlaşması gibi ticaret anlaşmalarından veya küresel ticaret dengesizliklerini ele almak, yerel endüstrileri korumak veya politik veya ekonomik faktörlere yanıt vermekten kaynaklanabilir.
- Gümrük Muafiyetleri: Ukrayna, hayır amaçlı, insani yardım veya yatırım projeleri için sermaye malları için ithal edilen mallar için gümrük vergisi muafiyetleri sunmaktadır. Ek olarak, tercihli ticaret ortaklarından gelen belirli mallar, ticaret anlaşmaları kapsamındaki azaltılmış tarifelerden veya muafiyetlerden faydalanabilir.
Ürün Kategorisine Göre İthalat Tarife Oranları
Ukrayna’nın tarife yapısı temel gıda maddeleri, endüstriyel makineler, elektronik ürünler ve lüks ürünler dahil olmak üzere çok çeşitli malları kapsar. Aşağıda Ukrayna’ya ithal edilen en yaygın ürün kategorilerinden bazılarının gümrük tarife oranlarının dökümü verilmiştir.
1. Tarım Ürünleri
Ukrayna, dünyanın en büyük tarım ihracatçılarından biri olmasına rağmen, özellikle yerel olarak üretilmeyen veya gıda işleme endüstrileri için ihtiyaç duyulmayan tarım ürünlerini önemli miktarda ithal ediyor.
Tahıllar ve Hububat Ürünleri (HS Kodu 10-11)
- Buğday: %0 gümrük vergisi
- Ukrayna büyük bir buğday üreticisi ve ihracatçısıdır ve sonuç olarak buğday ithalatları genellikle gümrüksüzdür. Ancak, iç talep ve arzı dengelemek için tahıl ithalatını düzenlemeye ihtiyaç duyulduğunda ithalat vergileri uygulanabilir.
- Pirinç: %5 gümrük vergisi
- Pirinç ithalatına %5 oranında gümrük vergisi uygulanıyor ve başlıca tedarikçiler Hindistan, Vietnam ve Tayland.
- Mısır: %0 gümrük vergisi
- Mısır ithalatı genellikle gümrüksüzdür, çünkü Ukrayna bu emtianın önde gelen ihracatçılarından biridir.
Et ve Süt Ürünleri (HS Kodu 02-04)
- Sığır eti: %15 gümrük vergisi
- Sığır eti ithalatına %15 oranında gümrük vergisi uygulanıyor ve başlıca tedarikçiler arasında Brezilya, Arjantin ve Polonya yer alıyor.
- Kümes hayvanları: %10 gümrük vergisi
- İthal kümes hayvanı ürünleri, özellikle tavuk, %10 oranında gümrük vergisine tabi tutuluyor ve Brezilya, Polonya ve Almanya başlıca ihracatçılar arasında yer alıyor.
- Süt ve Süt Ürünleri: %20 gümrük vergisi
- Süt, peynir ve tereyağı gibi süt ürünleri %20 ithalat vergisine tabidir. Polonya, Almanya ve Hollanda, Ukrayna’ya süt ürünleri ihraç eden en büyük ülkeler arasındadır.
2. Tekstil ve Giyim
Ukrayna’nın tekstil ve giyim endüstrisi orta düzeyde gelişmiştir ve ülke önemli miktarda giysi ve kumaş ithal etmektedir. Bitmiş giysi ve tekstil ithalatı genellikle yerli üreticileri korumak için daha yüksek tarifelerle karşı karşıya kalmaktadır.
Tekstil Hammaddeleri (HS Kodu 52-55)
- Pamuk: %5 gümrük vergisi
- Tekstil üretiminde kullanılan ithal pamuğa %5 oranında gümrük vergisi uygulanıyor ve Ukrayna’nın en büyük tedarikçileri Özbekistan, Hindistan ve Mısır oluyor.
- Tekstil Kumaşları: %10 gümrük vergisi
- Tekstil kumaşları ve giyim üretimi için diğer hammaddeler %10 oranında vergilendirilir. Ukrayna kumaşları öncelikle Çin, Türkiye ve Hindistan’dan ithal eder.
Bitmiş Giyim (HS Kodu 61-63)
- Tişörtler ve Günlük Giyim: %10-20 gümrük vergisi
- Tişörtler ve diğer günlük giyim ürünleri %10-20 oranında ithalat vergisine tabidir. Çin, Bangladeş ve Türkiye Ukrayna’ya giyim sağlayan başlıca tedarikçilerdir.
- Resmi Giyim ve Dış Giyim: %25 gümrük vergisi
- Takım elbise, palto ve elbise gibi daha pahalı ve resmi giysilere %25 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.
3. Elektronik ve Ev Aletleri
Ukrayna, altyapısını modernize edip dijital bağlantısını artırdıkça tüketici elektroniği, ev aletleri ve bilgisayarlara olan talebin arttığını görüyor.
Cep Telefonları ve Elektronik (HS Kodu 85)
- Cep Telefonları: %0 gümrük vergisi
- Cep telefonları, nüfus için daha uygun fiyatlı hale getirmek amacıyla ithalat vergilerinden muaf tutulmaktadır. Çin, Güney Kore ve Vietnam akıllı telefonların başlıca tedarikçileridir.
- Bilgisayarlar ve Dizüstü Bilgisayarlar: %0 gümrük vergisi
- Benzer şekilde, bilgisayarlar ve dizüstü bilgisayarlar da eğitim, iş ve kişisel kullanım için kritik öneme sahip oldukları için %0 gümrük vergisine tabidir. Başlıca tedarikçiler arasında Çin, ABD ve Almanya yer almaktadır.
Ev Aletleri (HS Kodu 84)
- Buzdolapları: %10 gümrük vergisi
- Buzdolapları ve diğer büyük ev aletleri %10 gümrük vergisine tabi olup, tedarikçilerin büyük kısmı Çin, Güney Kore ve Almanya’dan geliyor.
- Klimalar: %10 gümrük vergisi
- Benzer şekilde, ağırlıklı olarak Çin ve Güney Kore’den ithal edilen klimalara da %10 oranında vergi uygulanıyor.
4. Motorlu Taşıtlar ve Otomotiv Parçaları
Ukrayna, binek otomobillerden ticari kamyonlara ve motosikletlere kadar geniş bir yelpazede araç ithal ediyor. Yerli otomotiv endüstrisini korumak için motorlu taşıtlara uygulanan tarifeler nispeten yüksektir.
Motorlu Taşıtlar (HS Kodu 87)
- Binek Araçlar: %10-20 gümrük vergisi
- Binek otomobiller, motor hacmine ve diğer faktörlere bağlı olarak %10-20 oranında vergilendirilir. Ukrayna’ya araç ihraç eden başlıca ülkeler arasında Almanya, Güney Kore ve Japonya yer alır.
- Ticari Araçlar (Minibüsler, Kamyonlar): %20-30 gümrük vergisi
- Kamyon ve minibüs gibi daha büyük araçlara genellikle %20 ila %30 arasında değişen daha yüksek vergiler uygulanıyor ve bu araçların başlıca tedarikçileri Almanya, Polonya ve Güney Kore oluyor.
Otomobil Parçaları (HS Kodu 87)
- Otomobil Parçaları ve Aksesuarları: %5-10 gümrük vergisi
- Motor, aküler ve lastikler gibi otomobil parçaları %5 ile %10 arasında değişen oranlarda vergilendiriliyor ve bu vergiyi uygulayan başlıca tedarikçiler arasında Çin, Almanya ve ABD yer alıyor.
5. Lüks Ürünler ve Özel Ürünler
Lüks mallar ve alkol, tütün ve kozmetik gibi belirli yüksek talepli ürünler, zorunlu olmayan tüketimi caydırmak ve ek gelir yaratmak amacıyla özel vergilere ve ÖTV’lere tabidir.
Alkol (HS Kodu 22)
- Şarap: %30 gümrük vergisi + ÖTV
- Şarap ithalatı %30 gümrük vergisi artı ÖTV’ye tabi olup başlıca tedarikçiler Fransa, İtalya ve İspanya’dır.
- İçkiler: %30 gümrük vergisi + ÖTV
- Viski, votka ve rom gibi içkiler, bir tüketim vergisine ek olarak %30’luk bir gümrük vergisiyle karşı karşıyadır. Başlıca tedarikçiler Polonya, Fransa ve İskoçya’dır.
Tütün Ürünleri (HS Kodu 24)
- Sigaralar: %100 gümrük vergisi + ÖTV
- Sigara da dahil olmak üzere tütün ürünleri, sigara içmeyi azaltmak ve kamu sağlığı konusunda farkındalığı artırmak amacıyla tasarlanan ÖTV’nin yanı sıra yüzde 100 ithalat vergisiyle karşı karşıya kalıyor.
Ticaret Anlaşmaları ve Özel İthalat Vergileri
Ukrayna, tarife yapısını önemli ölçüde etkileyen birkaç önemli uluslararası ticaret anlaşmasının imzacısıdır. Özellikle:
- AB-Ukrayna Ortaklık Anlaşması: 2014 yılında imzalanan bu anlaşma, Ukrayna mallarına Avrupa Birliği pazarına ve tam tersine tercihli erişim sağlıyor. Ukrayna ile AB arasındaki birçok mal üzerindeki tarifeleri önemli ölçüde azalttı veya ortadan kaldırdı, ticaret ve ekonomik iş birliğini teşvik etti.
- Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ): Ukrayna, DTÖ üyesi olarak, ayrımcılık yapmamayı, şeffaflığı ve adil ticaret uygulamalarını teşvik eden uluslararası tarife yönergelerine uymaktadır.
- Rusya ile Gümrük Birliği (Tartışmalı): 2014 ihtilafından önce Ukrayna’nın Rusya ile ithalat tarifeleri konusunda anlaşmaları vardı, ancak bunlar Kırım’ın ilhakı ve Doğu Ukrayna’daki ihtilaftan sonra bozuldu. Ancak bazı ürünler Rusya’dan veya Ukrayna ile siyasi gerginlik yaşayan diğer ülkelerden ithal edilirse hala daha yüksek tarifelerle karşı karşıya kalmaktadır.
Ülke Bilgileri: Ukrayna
- Resmi Adı: Ukrayna
- Başkent: Kiev
- En Büyük Şehirler:
- Kiev (Başkent)
- Harkiv
- Odessa
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 3.500 ABD Doları
- Nüfus: Yaklaşık 41 milyon
- Resmi Dil: Ukraynaca
- Para birimi: Ukrayna Grivnası (UAH)
- Konum: Doğu Avrupa’da, doğu ve kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Belarus, batıda Polonya, Slovakya, Macaristan ve Romanya, güneybatıda Moldova ile komşudur.
Coğrafya
Ukrayna, verimli ovalar (bozkırlar), Karpatlar gibi sıradağlar ve Karadeniz boyunca uzanan bir kıyı şeridi dahil olmak üzere çeşitli coğrafi özelliklere sahip büyük bir ülkedir. Ülkenin iklimi, soğuk kışlar ve sıcak yazlar ile karasaldır.
Ekonomi ve Başlıca Endüstriler
Ukrayna ekonomisi büyük ölçüde tarım, imalat ve enerjiye dayanmaktadır. Özellikle tahıl, ayçiçek yağı ve kümes hayvanları olmak üzere tarımsal ihracatta küresel bir liderdir. Başlıca endüstriler arasında çelik, kimyasallar ve makine imalatı ile büyüyen bir BT sektörü yer almaktadır. Doğal kaynaklarına rağmen Ukrayna, siyasi istikrarsızlık, yolsuzluk ve doğu bölgelerinde devam eden bir çatışma nedeniyle önemli ekonomik zorluklarla karşı karşıyadır.
Büyük Endüstriler
- Tarım: Ukrayna, özellikle buğday, mısır ve ayçiçeği yağı olmak üzere büyük tarımsal üretimi nedeniyle “Avrupa’nın tahıl ambarı” olarak bilinir.
- Metalurji: Ülke, çelik ve diğer metallerin, özellikle demir cevheri ve demir alaşımlarının en büyük üreticilerinden biridir.
- Enerji: Ukrayna’da önemli doğal gaz, kömür ve nükleer enerji rezervleri bulunmaktadır.