Hızla gelişen bir Güney Asya ülkesi olan Bangladeş, ithalatı düzenlemek, yerel endüstrileri korumak ve önemli hükümet geliri elde etmek için tasarlanmış yapılandırılmış ve dinamik bir gümrük tarifesi rejimine sahiptir. Ülkenin ithalat politikaları, ürün kategorilerine ve malların kökenine göre tarife oranlarının uygulanmasını denetleyen Ulusal Gelir Kurulu (NBR) tarafından yönlendirilir. Gelişmekte olan bir ekonomi olarak Bangladeş, ekonomik büyümesini sürdürmek için ithal edilen ham maddelere, sermaye mallarına ve tüketici ürünlerine büyük ölçüde güvenirken, yerel üretimi teşvik etmek için belirli sektörlere koruyucu tarifeler uygular.
Bangladeş’te Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Bangladeş için nüfusun büyük bir bölümünü istihdam eden hayati bir sektör olmaya devam ediyor. Hükümet, yerel çiftçileri korumak amacıyla, temel ürünlerde düşük tarifeler ve yurt içinde üretilebilen ürünlerde daha yüksek oranları bir araya getiren tarımsal ithalatlar için dengeli bir tarife rejimi oluşturdu.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Tahıllar: Bangladeş buğday, mısır ve pirincinin önemli bir bölümünü ithal ediyor. Bu temel gıdaların tarife oranları yerel üretim seviyelerine ve pazar ihtiyaçlarına göre değişiyor.
- Buğday ve mısır: Genellikle %5 ila %10 oranında ithalat vergisine tabidir.
- Pirinç: Türüne ve mevsimine göre ithalat vergileri %5 ile %25 arasında değişmektedir. Yerel kıtlık dönemlerinde ise daha düşük tarifeler uygulanmaktadır.
- Meyve ve Sebzeler: Taze ürünler genellikle iç talebi karşılamak için ithal edilir. Tarife yapısı belirli meyve ve sebzelerin yerel üretimini teşvik eder.
- Elma ve üzüm: %20 ila %25 gümrük vergisi.
- Soğan ve sarımsak: %15 ila %20 oranında gümrük vergisine tabidir.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
- Et ve Kümes Hayvanları: Bangladeş etinin bir kısmını, özellikle sığır eti, tavuk ve koyun etini ithal ediyor. Yerel çiftçileri korumak için hükümet ithal edilen ete %20 ila %30 oranında gümrük vergisi uyguluyor.
- Balık ve Deniz Ürünleri: İthal balık ve deniz ürünlerine %10 ila %15 arasında gümrük vergileri uygulanıyor ; ayrıca, yerel balıkçılık sektörünü desteklemek amacıyla işlenmiş deniz ürünlerine daha yüksek oranlar uygulanıyor.
- Süt Ürünleri: Süt tozu, peynir ve tereyağı gibi süt ürünleri %20 ila %30 oranında gümrük vergisine tabidir ; temel süt tozuna daha düşük oranlar uygulanır.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Bangladeş, üye ülkelerden belirli tarım ürünlerinin düşük veya sıfır tarifelerle ithal edilmesine izin veren Güney Asya Serbest Ticaret Alanı (SAFTA) gibi tercihli ticaret anlaşmalarını sürdürmektedir. Ek olarak, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kapsamındaki En Az Gelişmiş Ülke (LDC) statüsü, Bangladeş’e belirli ülkelerle ihracat ve ithalat için daha düşük tarifeler dahil olmak üzere tercihli muamele sağlamaktadır.
2. Endüstriyel Ürünler
Endüstriyel mallar, özellikle inşaat, imalat ve tekstil gibi sektörlerde Bangladeş’in büyüyen ekonomisi için kritik öneme sahiptir. Endüstriyel ürünlere uygulanan tarifeler, malların bitmiş ürün mü yoksa yerel imalatta kullanılan hammadde mi olduğuna göre değişir.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: Bangladeş, yerel endüstrilerin büyümesini desteklemek için imalat, inşaat ve tekstilde kullanılan makinelere düşük tarifeler (%1 ila %5) uygulamaktadır.
- Tekstil makineleri: Ülkenin gelişen tekstil sektörünü desteklemek için %1 ila %3 arasında gümrük vergisi.
- İnşaat makineleri: %5 ila %10 tarife, altyapı geliştirme için gerekli ekipmanlarda ise daha düşük oranlar.
- Elektrikli Ekipmanlar: Jeneratörler, transformatörler ve endüstriyel elektronik cihazlar gibi elektrikli makine ve ekipmanlar %5 ila %15 oranında tarifelere tabidir.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Bangladeş, binek otomobillerden ticari kamyonlara kadar çok çeşitli motorlu taşıtlar ithal ediyor. Araçlara uygulanan tarifeler, yerel araç montaj endüstrisini korumak ve yüksek emisyonlardan kaynaklanan çevresel etkileri azaltmak için nispeten yüksektir.
- Binek Araçlar: Binek araçlara uygulanan ithalat vergileri, motor hacmine ve tipine göre değişmektedir.
- Küçük araçlar (1.500 cc altı): Tarifeler %60 ile %120 arasında değişmektedir.
- Lüks otomobiller ve büyük motorlu araçlar: Tamamlayıcı ve düzenleyici vergiler dahil olmak üzere %300’e kadar vergiye tabi tutulabilir.
- Ticari Araçlar: Kamyon ve otobüsler genellikle aracın kullanım amacına ve büyüklüğüne bağlı olarak %25 ile %50 arasında değişen oranlarda vergiye tabidir.
- Taşıt Parçaları ve Bileşenleri: Motor, lastik ve akü gibi otomobil parçaları, yerel montaj sektöründe kullanılan parçalar için tercihli oranlarla %10 ila %25 arasında gümrük vergilerine tabidir.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Bangladeş, belirli endüstriyel mallar üzerindeki tarifeleri azaltan çeşitli ülkelerle ticaret anlaşmalarına sahiptir. Örneğin, SAFTA kapsamında, Hindistan ve Nepal gibi üye ülkelerden ithal edilen endüstriyel makineler daha düşük tarifelerden yararlanabilir. Ek olarak, Bangladeş’in DTÖ taahhütleri, üye ülkelerden gelen endüstriyel mallar üzerindeki tarifelerin azaltılmasını sağlar.
3. Tekstil ve Giyim
Bangladeş, dünyanın en büyük tekstil ve giyim ihracatçılarından biridir. Sonuç olarak, hükümet, yerli endüstrisini korumak için hammaddelere nispeten düşük tarifeler ve ithal edilen bitmiş giysilere daha yüksek vergiler uygulamaktadır.
3.1 Hammaddeler
- Pamuk ve İplik: Bangladeş, pamuk ve sentetik ipliğinin büyük bir kısmını ithal ediyor ve yerel tekstil sektörünün rekabet gücünü sağlamak için düşük tarifeler (%1 ila %5) uyguluyor.
- Pamuk ithalatı: Genellikle %5 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Sentetik elyaf ve iplikler: %1 ile %3 arasında vergiye tabidir.
3.2 Bitmiş Giyim ve Giyim Eşyaları
- Giyim ve Konfeksiyon: Bangladeş’e ithal edilen hazır giyim ürünlerine, yerel giyim üretim sektörünü korumak amacıyla genellikle %25 ile %50 arasında değişen oranlarda daha yüksek tarifeler uygulanmaktadır.
- Günlük giyim ve spor giyim: Genellikle %30 ila %40 oranında vergilendirilir.
- Lüks giyim: Premium markalara %50 veya daha fazla oranda yüksek tarifeler uygulanabilir.
3.3 Özel İthalat Vergileri
Hindistan, Pakistan ve Sri Lanka gibi SAFTA üyesi ülkelerden yapılan tekstil ve giyim ithalatları, bölgesel ticaret anlaşmaları kapsamında azaltılmış tarifelerden veya gümrüksüz kotalardan faydalanabilir. Ayrıca Bangladeş, AB’nin Genel Tercihler Planı (GSP) kapsamında Avrupa pazarlarına tercihli erişime sahiptir ve bu da Bangladeş tekstillerinin AB pazarlarına sıfır tarifeyle girmesine olanak tanır.
4. Tüketim Malları
Bangladeş, elektronik, ev eşyaları ve gıda ürünleri de dahil olmak üzere çok çeşitli tüketim malları ithal ediyor. Bu mallardaki tarife yapısı, hükümetin uygun fiyatlı ürünlere tüketici erişimini yerel endüstrileri koruma ihtiyacıyla dengeleme isteğini yansıtıyor.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi büyük ev aletleri genellikle %25 ila %40 oranında ithalat vergisine tabidir.
- Buzdolapları: Genellikle %30 oranında vergilendirilir.
- Klimalar: Genellikle %35 ila %40 oranında tarifelerle karşı karşıyadır.
- Tüketici Elektroniği: Televizyon, akıllı telefon ve dizüstü bilgisayar gibi elektronik ürünlere genellikle %20 ila %35 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Televizyonlar: %25 gümrük vergisi ile ithal edilmektedir.
- Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar: %15 ila %20 oranında vergi getiriyor.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalara %30 ile %40 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Ev Eşyaları: Halılar, perdeler ve ev dekorasyon ürünleri gibi ürünler genellikle %20 ila %30 oranında vergilendirilir.
4.3 Özel İthalat Vergileri
SAFTA ülkelerinden gelen tüketim malları azaltılmış tarifelerden faydalanabilirken, WTO kuralları uyarınca serbest ticaret anlaşmaları veya tercihli erişime sahip ülkelerden gelen ürünler de daha düşük vergilerden faydalanabilir. Örneğin, Hindistan ve Sri Lanka, Bangladeş’e ihraç edilen belirli tüketici ürünlerinde daha düşük tarifelerden faydalanmaktadır.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Bangladeş enerji ihtiyaçlarının önemli bir kısmını, özellikle petrol ve gazı ithal ediyor. Hükümet, gelir elde ederken istikrarlı bir tedarik sağlamak için bu ithalatlara tarifeler ve vergiler uyguluyor.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol: Ham petrol üzerindeki ithalat vergileri, uygun fiyatlılığı korumak için genellikle %5 ila %10 arasında nispeten düşüktür.
- Rafine Petrol Ürünleri: Benzin, dizel ve havacılık yakıtı gibi rafine petrol ürünlerine uygulanan tarifeler genellikle %10 ile %25 arasında değişmektedir ; lüks yakıt ürünlerinde ise oranlar daha yüksektir.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Yenilenebilir enerjiyi teşvik etmek için Bangladeş, yeşil enerji hedefleri doğrultusunda güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri de dahil olmak üzere yenilenebilir enerji ekipmanlarına düşük veya sıfır tarifeler uygulamaktadır.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Bangladeş’in ilaç sektörü hızla büyüyen bir sektördür ve hükümet, temel sağlık ürünlerine erişimi garanti altına alırken aynı zamanda yerli üretimi teşvik etmek amacıyla bazı ithal ilaçlara ve tıbbi ekipmanlara koruyucu tarifeler uygulamaktadır.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Temel ilaçlar genellikle uygun fiyatlılığı garantilemek için sıfır veya düşük tarifelere (5% ila 10%) tabidir. Temel olmayan veya lüks ilaçlara daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipman: Tanı araçları, cerrahi aletler ve hastane yatakları gibi tıbbi cihazlar genellikle %5 ile %15 arasında tarifelerle karşı karşıyadır.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
Bangladeş, yerel endüstrileri korumak ve belirli ülkelerle ticareti teşvik etmek için çeşitli özel ithalat vergileri ve muafiyetleri uygulamaktadır.
7.1 SAFTA Dışı Ülkeler İçin Özel Vergiler
Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya gibi SAFTA dışı ülkelerden yapılan ithalatlar, NBR tarafından belirtilen standart tarife oranlarına tabidir. Örneğin, Çin’den gelen ürünler düzenli tarifelerle karşı karşıyadır, ancak Bangladeş’in Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne (BRI) katılımı sonunda belirli ürünlerde tarifelerin azaltılmasına yol açabilir.
7.2 İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
Bangladeş, belirli ülkelerden veya bölgelerden gelen mallara uygulanan tarifeleri azaltan çeşitli tercihli ticaret anlaşmalarından yararlanmaktadır. Bunlara şunlar dahildir:
- Güney Asya Serbest Ticaret Alanı (SAFTA): Hindistan, Pakistan, Sri Lanka ve diğerleri de dahil olmak üzere SAARC üye ülkeleri arasında ticaret yapılan mallara uygulanan tarifelerin düşürülmesi.
- AB’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP): Bangladeş’ten AB ülkelerine ihraç edilen birçok mala sıfır gümrük vergisi uygulanmasına olanak sağlıyor.
- İkili Anlaşmalar: Bangladeş, Hindistan gibi ülkelerle, belirli mallarda gümrüksüz veya indirimli tarife oranları sağlayan ikili ticaret anlaşmaları imzaladı.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Bangladeş Halk Cumhuriyeti
- Başkent: Dakka
- En Büyük Şehirler:
- Dakka (Başkent ve en büyük şehir)
- Çittagong
- Khulna
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 2.554 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 171 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Bengalce (Bangla)
- Para birimi: Bangladeş Takası (BDT)
- Konum: Güney Asya’da, batı, kuzey ve doğuda Hindistan, güneydoğuda Myanmar ve güneyde Bengal Körfezi ile çevrilidir.
Bangladeş’in Coğrafyası
Bangladeş, Güney Asya’nın kuzeydoğu kesiminde yer alır ve yaklaşık 148.460 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Ülke, yemyeşil bitki örtüsü, geniş nehir sistemleri ve kıyı ovalarıyla karakterize edilir ve bu da onu dünyanın en verimli bölgelerinden biri yapar.
- Nehirler: Bangladeş 700’den fazla nehirle kaplıdır ; en büyükleri Ganj (Padma), Brahmaputra (Jamuna) ve Meghna’dır.
- Arazi: Ülke çoğunlukla düzdür, nehirlerin oluşturduğu alçak taşkın yatakları ve deltalar vardır. Güneydoğudaki Chittagong Tepeleri’nde bazı engebeli alanlar vardır.
- İklim: Bangladeş’te sıcak, nemli yazlar ve yoğun muson yağmurları olan tropikal muson iklimi görülür.
Bangladeş Ekonomisi
Bangladeş, son yirmi yılda tarıma dayalı bir ekonomiden üretim, hizmetler ve ihracatla yönlendirilen bir ekonomiye geçiş yaparak hızlı bir ekonomik büyüme yaşadı. Ülkenin ekonomik politikaları sanayileşmeye, ihracata ve altyapı geliştirmeye odaklanıyor.
1. Tekstil ve Giyim
Bangladeş, Çin’den sonra dünyanın en büyük ikinci giyim ihracatçısıdır. Tekstil ve giyim sektörü, ülkenin toplam ihracatının yaklaşık %85’ini oluşturur ve milyonlarca işçiyi, özellikle de kadınları istihdam eder. Hükümet, hammaddelere düşük tarifeler ve yabancı yatırım teşvikleri dahil olmak üzere bu sektörü canlandırmak için olumlu politikalar uygulamıştır.
2. Tarım
Tarım, Bangladeş ekonomisinin temel bir parçası olmaya devam ediyor ve işgücünün yaklaşık %40’ını istihdam ediyor. Başlıca tarım ürünleri arasında pirinç, jüt, çay ve balık yer alıyor. Hükümet, sübvansiyonlar, girdilerde düşük tarifeler ve kırsal kalkınma programları aracılığıyla tarımsal üretkenliği iyileştirmek için adımlar attı.
3. Havaleler ve Hizmetler
Yurt dışındaki işçilerden gelen para transferleri Bangladeş ekonomisinde önemli bir rol oynar ve döviz rezervlerine önemli ölçüde katkıda bulunur. Bankacılık, telekomünikasyon ve bilgi teknolojisi gibi hizmet sektörü de hızla büyüyor ve gelecekte ülkenin GSYİH’sine daha fazla katkıda bulunması bekleniyor.
4. Altyapı Geliştirme
Bangladeş, endüstriyel büyümeyi ve kentleşmeyi desteklemek için yeni enerji santralleri, köprüler ve limanlar dahil olmak üzere altyapı gelişimine büyük yatırımlar yapıyor. Padma Köprüsü ve yeni özel ekonomik bölgeler (SEZ’ler) gibi projelerin önümüzdeki yıllarda ekonomik büyümeyi daha da artırması bekleniyor.