ਘਾਨਾ, ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ ਜਿਸਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਹੈ, ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ। ਇਸਦੀਆਂ ਵਪਾਰ ਨੀਤੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ, ਸਥਾਨਕ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲੀਆ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਆਯਾਤ ਟੈਰਿਫ ਇਹਨਾਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ, ਮਾਲੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਘਾਨਾ ਦੀ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀ ਆਯਾਤ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਅਤੇ ਤਿਆਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਘਾਨਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ (WTO) ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਭਾਈਚਾਰੇ (ECOWAS) ਦਾ ਵੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੀਆਂ ਆਯਾਤ ਟੈਰਿਫ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫ ਢਾਂਚਾ
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਆਮ ਟੈਰਿਫ ਨੀਤੀ
ਘਾਨਾ ਦੀ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 2015 ਦੇ ਕਸਟਮ ਐਕਟ (ਐਕਟ 891) ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀ ਦਰਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਸਤੂ ਵਰਗੀਕਰਣ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨਾਈਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ (HS) ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਘਾਨਾ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਐਡ ਵੈਲੋਰਮ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ (ਮਾਲ ਦੇ ਕਸਟਮ ਮੁੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਲਾਗੂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟੈਰਿਫ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਘਾਨਾ ਦੀ ਟੈਰਿਫ ਨੀਤੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਮਾਲੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ: ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹਨ, ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਸਥਾਨਕ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ: ਤਿਆਰ ਵਸਤਾਂ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਦਰਾਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ।
- ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ: ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਨਪੁਟਸ ‘ਤੇ ਅਕਸਰ ਘੱਟ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰ: ਕੁਝ ਉਤਪਾਦ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਵਾਧੂ ਟੈਕਸਾਂ ਜਾਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ ਸਮਝੌਤੇ
ਘਾਨਾ ਕਈ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਕੁਝ ਖਾਸ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ECOWAS ਵਪਾਰ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਯੋਜਨਾ (ETLS): ECOWAS ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਘਾਨਾ ਨੂੰ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਪਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਤੱਕ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ECOWAS ਮੈਂਬਰ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਮੂਲ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਮੁਕਤ ਵਪਾਰ ਖੇਤਰ (AfCFTA): ਘਾਨਾ AfCFTA ਦਾ ਇੱਕ ਹਸਤਾਖਰਕਰਤਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੂਰੇ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਅੰਤਰ-ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਘਟਾਏ ਜਾਣਗੇ ਜਾਂ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ।
- ਜਨਰਲਾਈਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ ਆਫ਼ ਪ੍ਰੈਫਰੈਂਸ (GSP): ਘਾਨਾ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ GSP ਸਕੀਮ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਘਾਨਾ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਸਾਮਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ
ਮਿਆਰੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਘਾਨਾ ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਜਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਵਿਗਾੜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਖਾਸ ਆਯਾਤਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ ਜਾਂ ਵਾਧੂ ਟੈਕਸ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਚਿਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਵਾਜਬ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਵੇਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਦਰਾਮਦਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਆਬਕਾਰੀ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੰਬਾਕੂ, ਅਲਕੋਹਲ ਵਾਲੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਅਤੇ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਆਬਕਾਰੀ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਟੈਕਸ: ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਜਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਟੈਕਸ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਤਪਾਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ
1. ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ
ਘਾਨਾ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਡੇਅਰੀ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਤੱਕ ਕਿਫਾਇਤੀ ਪਹੁੰਚ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਦੁੱਧ, ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮੱਖਣ ਵਰਗੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਦੇ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ETLS ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ECOWAS ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਡੇਅਰੀ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਡੇਅਰੀ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਅਨੁਚਿਤ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਡੰਪਿੰਗ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਮੀਟ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ
ਵਧਦੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਸੀਮਤ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਮੀਟ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ ਮੁੱਖ ਆਯਾਤ ਹਨ। ਮੀਟ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਬੀਫ, ਸੂਰ ਦਾ ਮਾਸ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ ਸਮੇਤ ਮੀਟ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 35% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮੀਟ ‘ਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਜਾਂ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਮੀਟ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੈਰਿਫ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੀਟ ਆਯਾਤ ETLS ਅਧੀਨ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਸਥਾਨਕ ਪੋਲਟਰੀ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੁਝ ਮੀਟ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਪੋਲਟਰੀ ‘ਤੇ ਆਯਾਤ ਕੋਟਾ ਅਤੇ ਉੱਚ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
3. ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਆਯਾਤ ਦੋਵੇਂ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਤਾਜ਼ੇ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5% ਅਤੇ 20% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ECOWAS ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਵਾਢੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸਥਾਨਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਮੌਸਮੀ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਮੌਸਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਟਮਾਟਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਮਾਨ
1. ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਅਤੇ ਆਟੋ ਪਾਰਟਸ
ਘਾਨਾ ਆਪਣੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਵਰਤੇ ਹੋਏ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਹਨ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਅਸੈਂਬਲੀ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 35% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਉਮਰ, ਇੰਜਣ ਦੇ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਵਾਹਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਪੁਰਾਣੇ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਾਹਨ ETLS ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਲਈ ਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਲਗਜ਼ਰੀ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਇੰਜਣਾਂ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਆਬਕਾਰੀ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਧੇਰੇ ਬਾਲਣ-ਕੁਸ਼ਲ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਚ-ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਟੈਕਸ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
2. ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਸਮਾਨ
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਉਪਕਰਨਾਂ ਵਰਗੇ ਖਪਤਕਾਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੰਗ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 20% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵੱਡੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਵਾਲੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਉੱਚ-ਅੰਤ ਵਾਲੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਵਰਗੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ECOWAS ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਕੁਝ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ‘ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜੋ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਖਤਰਨਾਕ ਸਮੱਗਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਕੱਪੜਾ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ
1. ਲਿਬਾਸ
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਉਦਯੋਗ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ, ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਉੱਚੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ 10% ਤੋਂ 35% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਦਰਾਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ETLS ਅਧੀਨ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਉਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਡੰਪਿੰਗ ਵਰਗੇ ਅਨੁਚਿਤ ਕੀਮਤ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਜੁੱਤੇ
ਘਾਨਾ ਸਥਾਨਕ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਿਫਾਇਤੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ 10% ਅਤੇ 35% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜੁੱਤੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜੁੱਤੇ ETLS ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਦਰਜੇ ਲਈ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਡੰਪਿੰਗ ਵਰਗੇ ਅਨੁਚਿਤ ਵਪਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਜੁੱਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ
1. ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦ
ਘਾਨਾ ਉਸਾਰੀ, ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਸਟੀਲ, ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਅਤੇ ਤਾਂਬੇ ਵਰਗੇ ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਘਾਨਾ ਦੇ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਉਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਧਾਤ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਜਾਂ ਡੰਪਿੰਗ ਅਭਿਆਸ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ।
2. ਰਸਾਇਣਕ ਉਤਪਾਦ
ਘਾਨਾ ਉਦਯੋਗਿਕ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਰਸਾਇਣਕ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਦ, ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਸਾਇਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ETLS ਦੇ ਅਧੀਨ ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰਸਾਇਣਾਂ ‘ਤੇ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਕੁਝ ਖਤਰਨਾਕ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਾਧੂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣ
1. ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ
ਘਾਨਾ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ, ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 10% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ECOWAS ਮੈਂਬਰ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਆਯਾਤ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ।
2. ਮੈਡੀਕਲ ਉਪਕਰਣ
ਘਾਨਾ ਦੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਖੇਤਰ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਉਪਕਰਣ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਿਫਾਇਤੀ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਸਪਲਾਈ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਘੱਟ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਡਾਕਟਰੀ ਉਪਕਰਣ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੂਲ, ਹਸਪਤਾਲ ਸਪਲਾਈ, ਅਤੇ ਸਰਜੀਕਲ ਯੰਤਰ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 0% ਅਤੇ 10% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ETLS ਦੇ ਅਧੀਨ ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮੈਡੀਕਲ ਉਪਕਰਣਾਂ ‘ਤੇ ਘਟਾਏ ਗਏ ਟੈਰਿਫ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਘਾਨਾ ਲੋੜੀਂਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਡਾਕਟਰੀ ਸਪਲਾਈ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਮੁਆਫ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੂਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ
ਖਾਸ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ
ਘਾਨਾ ਖਾਸ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ ਜਾਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਨੁਚਿਤ ਵਪਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ।
- ਚੀਨ: ਘਾਨਾ ਚੀਨ ਤੋਂ ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਸਟੀਲ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਵਰਗੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਸਬਸਿਡੀ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਆਯਾਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ: GSP ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਘਾਨਾ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਿਰਯਾਤ ‘ਤੇ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਘਾਨਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਖਾਸ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਗਾੜ ਜਾਂ ਅਨੁਚਿਤ ਵਪਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ECOWAS ਦੇਸ਼: ECOWAS ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਜਾਂ ETLS ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ‘ਤੇ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਉਹ ਮੂਲ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋਣ।
ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਟੈਰਿਫ ਤਰਜੀਹਾਂ
ਘਾਨਾ ਗਲੋਬਲ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੁਝ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਨਰਲਾਈਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ ਆਫ਼ ਪ੍ਰੈਫਰੈਂਸ (GSP) ਦੇ ਤਹਿਤ, ਘਾਨਾ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਸਤੂਆਂ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਘਟਾਏ ਗਏ ਜਾਂ ਜ਼ੀਰੋ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦਾ ਹੈ।
ਘਾਨਾ ਬਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਦੇਸ਼ ਤੱਥ
- ਰਸਮੀ ਨਾਮ: ਘਾਨਾ ਗਣਰਾਜ
- ਰਾਜਧਾਨੀ: ਅਕਰਾ
- ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ:
- ਅਕਰਾ
- ਕੁਮਾਸੀ
- ਤਾਮਾਲੇ
- ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਮਦਨ: 2,500 ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ (2023 ਤੱਕ)
- ਆਬਾਦੀ: ਲਗਭਗ 32 ਮਿਲੀਅਨ
- ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ: ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
- ਮੁਦਰਾ: ਘਾਨਾਈ ਸੇਡੀ (GHS)
- ਸਥਾਨ: ਘਾਨਾ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਕੋਟ ਡੀ’ਆਇਵਰ, ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਬੁਰਕੀਨਾ ਫਾਸੋ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਟੋਗੋ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਗਿਨੀ ਦੀ ਖਾੜੀ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਘਾਨਾ ਦੇ ਭੂਗੋਲ, ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗ
ਘਾਨਾ ਦਾ ਭੂਗੋਲ
ਘਾਨਾ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਗਿਨੀ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਭਿੰਨ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੱਟਵਰਤੀ ਮੈਦਾਨ, ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਮੀਂਹ ਦੇ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਸਵਾਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵੋਲਟਾ ਨਦੀ, ਜੋ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ, ਵੋਲਟਾ ਝੀਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਨਕਲੀ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਘਾਨਾ ਦਾ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਜਲਵਾਯੂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਬੀਚਾਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਪਾਰਕਾਂ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਘਾਨਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ
ਘਾਨਾ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਭਿੰਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮੱਧ-ਆਮਦਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਖਣਨ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੋਨਾ, ਕੋਕੋ ਅਤੇ ਤੇਲ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਦੀ ਨਿਰਯਾਤ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹਨ। ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ, ਘਾਨਾ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨ ਬਣਾਉਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਪਾਰਕ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੜਕਾਂ, ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ECOWAS ਅਤੇ AfCFTA ਵਰਗੇ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘਾਨਾ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗ
1. ਖੇਤੀਬਾੜੀ
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਗਭਗ ਅੱਧੇ ਕਾਰਜਬਲ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਕੋ, ਚੌਲ, ਕਸਾਵਾ, ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਪਾਮ ਤੇਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਘਾਨਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੋਕੋ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਖੇਤਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਮਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
2. ਮਾਈਨਿੰਗ
ਘਾਨਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਮਾਈਨਿੰਗ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੋਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਣਿਜ ਹੈ। ਘਾਨਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਾਈਨਿੰਗ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਬਾਕਸਾਈਟ, ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਅਤੇ ਹੀਰਿਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
3. ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ
2007 ਵਿੱਚ ਜੁਬਲੀ ਫੀਲਡ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਾਨਾ ਦਾ ਤੇਲ ਉਦਯੋਗ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਖੇਤਰ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਚਾਲਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲੀਆ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਲਈ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ।
4. ਨਿਰਮਾਣ
ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਸੀਮੈਂਟ ਉਤਪਾਦਨ ਵਰਗੇ ਉਦਯੋਗ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ “ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਇੱਕ ਫੈਕਟਰੀ” ਨੀਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।
5. ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ
ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਘਾਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਧ ਰਿਹਾ ਉਦਯੋਗ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਭੰਡਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਬੀਚਾਂ ਨਾਲ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਪ ਕੋਸਟ ਕੈਸਲ, ਕਾਕੁਮ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਕਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।