ਗੁਆਨਾ, ਉੱਤਰੀ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਤੱਟ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕੀ ਦੇਸ਼, ਇੱਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦਰਾਮਦਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਹੈ। ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਕਮਿਊਨਿਟੀ (CARICOM) ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ (WTO) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਗੁਆਨਾ ਦੀਆਂ ਵਪਾਰ ਨੀਤੀਆਂ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਆਕਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਗੁਆਨਾ ਨੂੰ ਆਯਾਤ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀਆਂ, ਮੁੱਲ-ਵਰਧਿਤ ਟੈਕਸ (VAT), ਅਤੇ ਉਤਪਾਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਅਤੇ ਮੂਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ।
ਗੁਆਨਾ ਵਿੱਚ ਟੈਰਿਫ ਢਾਂਚਾ
ਗੁਆਨਾ ਵਿੱਚ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫਾਂ ਨੂੰ CARICOM ਕਾਮਨ ਐਕਸਟਰਨਲ ਟੈਰਿਫ (CET) ਦੇ ਅਧੀਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜੋ ਸਾਰੇ CARICOM ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਸੁਮੇਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਪਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। CARICOM CET ਗੈਰ-CARICOM ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ CARICOM ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਪਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਗੁਆਨਾ ਦੇ ਆਯਾਤ ਟੈਰਿਫ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਤਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ:
- 0%: ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ।
- 5%: ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਗਤ ਸਾਮਾਨ।
- 10%: ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਨ।
- 20%: ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ।
- 35%: ਲਗਜ਼ਰੀ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ।
ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਸਮਾਨ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ:
- ਮੁੱਲ ਜੋੜ ਟੈਕਸ (ਵੈਟ): ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ‘ਤੇ 14% ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਆਬਕਾਰੀ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਖਾਸ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਰਾਬ, ਤੰਬਾਕੂ ਅਤੇ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਵਾਤਾਵਰਣ ਟੈਕਸ: ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕੰਟੇਨਰਾਂ ਸਮੇਤ ਖਾਸ ਵਸਤੂਆਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਆਨਾ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖਾਸ ਸਮਝੌਤਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਨਰਲਾਈਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ ਆਫ਼ ਪ੍ਰੈਫਰੈਂਸ (GSP) ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਘੱਟ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
ਉਤਪਾਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ
1. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ
ਗੁਆਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕੁਝ ਖਾਸ ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦਰਾਮਦਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਯਾਤ ਲਈ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਸਾਮਾਨ ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਹੈ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਵਸਤੂਆਂ।
1.1. ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਅਨਾਜ
- ਚੌਲ: ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੁਆਨਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੌਲ ਨਿਰਯਾਤਕ ਹੈ, ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚੌਲਾਂ ‘ਤੇ 5% ਟੈਰਿਫ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
- ਕਣਕ ਅਤੇ ਮੱਕੀ: ਕਣਕ ਅਤੇ ਮੱਕੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਲਈ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀ 5% ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।
- ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਅਨਾਜ (ਆਟਾ, ਆਦਿ): ਟੈਰਿਫ 10% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- CARICOM ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਚੌਲ: CARICOM ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਗੈਰ-ਕੈਰੀਕਾਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਨਾਜ: ਘਰੇਲੂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉੱਚੇ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
1.2. ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ
- ਦੁੱਧ (ਪਾਊਡਰ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ਾ): ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 10% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਵੈਟ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮੱਖਣ: ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮੱਖਣ 20% ਟੈਰਿਫ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਦਹੀਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ: ਇਹਨਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਅਤੇ ਮੂਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 10% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- ਗੈਰ-ਤਰਜੀਹੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਡੇਅਰੀ ਆਯਾਤ: ਵਪਾਰਕ ਸਮਝੌਤੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਡੇਅਰੀ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ।
1.3. ਮੀਟ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ
- ਬੀਫ, ਸੂਰ ਦਾ ਮਾਸ, ਲੇਲਾ: ਮੀਟ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ 20% ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਪੋਲਟਰੀ: ਪੋਲਟਰੀ ਆਯਾਤ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਿਕਨ ਅਤੇ ਟਰਕੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, 20% ਟੈਰਿਫ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ।
- ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮੀਟ: ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮੀਟ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੌਸੇਜ ਅਤੇ ਕੋਲਡ ਕੱਟ ਲਈ ਟੈਰਿਫ 20% ਤੋਂ 35% ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਸ਼ਰਤਾਂ:
- ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਮੀਟ ਦੀ ਦਰਾਮਦ: ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਮੀਟ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਸੈਨੇਟਰੀ ਜਾਂਚਾਂ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
1.4. ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ
- ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ: ਤਾਜ਼ੇ ਫਲਾਂ ‘ਤੇ ਆਯਾਤ ਟੈਰਿਫ 10% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਫਲਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਸਬਜ਼ੀਆਂ (ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਜੰਮੀਆਂ ਹੋਈਆਂ): ਸਬਜ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ 10% ਤੋਂ 20% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਜੰਮੀਆਂ ਹੋਈਆਂ।
- ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ: ਡੱਬਾਬੰਦ ਜਾਂ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ 20% ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- CARICOM ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ: CARICOM ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਜਾਂ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
2. ਨਿਰਮਿਤ ਸਾਮਾਨ
ਗੁਆਨਾ ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਰਮਿਤ ਸਮਾਨ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ।
2.1. ਕੱਪੜਾ ਅਤੇ ਲਿਬਾਸ
- ਕੱਚਾ ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਕੱਪੜਾ: ਕੱਪੜੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੱਚੇ ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਕੱਪੜਾ 5% ਟੈਰਿਫ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ।
- ਕੱਪੜੇ (ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਸਿੰਥੈਟਿਕ): ਤਿਆਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 20% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਜੁੱਤੀਆਂ: ਜੁੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 20% ਤੋਂ 35% ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- CARICOM ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੱਪੜੇ: CARICOM ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਗੈਰ-ਤਰਜੀਹੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਟੈਕਸਟਾਈਲ: ਘਰੇਲੂ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵਾਧੂ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
2.2. ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ
- ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ: ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ‘ਤੇ 5% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੂੰਜੀਗਤ ਵਸਤੂਆਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਖਪਤਕਾਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ (ਟੀਵੀ, ਰੇਡੀਓ, ਆਦਿ): ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 20% ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਪੈਰੀਫਿਰਲ: ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 0% ਤੋਂ 5% ਤੱਕ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਵੈਟ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਸ਼ਰਤਾਂ:
- ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮਸ਼ੀਨਰੀ: WTO ਦੇ GSP ਵਰਗੇ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ‘ਤੇ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
2.3. ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਅਤੇ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਪਾਰਟਸ
- ਯਾਤਰੀ ਵਾਹਨ: ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ‘ਤੇ 35% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਸਮਾਨ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਟਰੱਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਵਾਹਨ: ਵਪਾਰਕ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਟਰੱਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਇੰਜਣ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 5% ਅਤੇ 10% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
- ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਪਾਰਟਸ: ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਪਾਰਟਸ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਉਪਕਰਣ 20% ਟੈਰਿਫ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- ਵਰਤੇ ਹੋਏ ਵਾਹਨ: ਵਰਤੇ ਹੋਏ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਮਾਡਲਾਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਚ ਟੈਰਿਫ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
3. ਰਸਾਇਣਕ ਉਤਪਾਦ
ਗੁਆਨਾ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ, ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਮੇਤ ਰਸਾਇਣਕ ਆਯਾਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।
3.1. ਦਵਾਈਆਂ
- ਚਿਕਿਤਸਕ ਉਤਪਾਦ: ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਦਵਾਈਆਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 0% ਟੈਰਿਫ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
- ਗੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਦਵਾਈਆਂ: ਗੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 10% ਟੈਰਿਫ ਲੱਗੇਗਾ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- ਕੈਰੀਕਾਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਦਵਾਈਆਂ: ਤਰਜੀਹੀ ਇਲਾਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਨਾਲ।
3.2. ਖਾਦ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਰਸਾਇਣ
- ਖਾਦ: ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਖਾਦਾਂ ‘ਤੇ 5% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ: ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 10% ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਸਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
4. ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਉਤਪਾਦ
ਗੁਆਨਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
4.1. ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਲੱਕੜ
- ਕੱਚੀ ਲੱਕੜ: ਕੱਚੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ 5% ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਲੱਕੜ: ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਲੱਕੜ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਲਾਈਵੁੱਡ ਅਤੇ ਵਿਨੀਅਰ, ‘ਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 10% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- CARICOM ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਲੱਕੜ: CARICOM ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਲੱਕੜ ਲਈ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
4.2. ਕਾਗਜ਼ ਅਤੇ ਪੇਪਰਬੋਰਡ
- ਨਿਊਜ਼ਪ੍ਰਿੰਟ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੋਟ ਕੀਤੇ ਕਾਗਜ਼: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਛਪਾਈ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ, ਨਿਊਜ਼ਪ੍ਰਿੰਟ ‘ਤੇ 5% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
- ਕੋਟੇਡ ਪੇਪਰ: ਕੋਟੇਡ ਜਾਂ ਗਲੋਸੀ ਪੇਪਰ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 10% ਟੈਰਿਫ ਲੱਗੇਗਾ ।
- ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਸਮੱਗਰੀ: ਪੇਪਰਬੋਰਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 10% ਤੋਂ 20% ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
5. ਧਾਤਾਂ ਅਤੇ ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦ
ਗੁਆਨਾ ਆਪਣੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਧਾਤਾਂ ਅਤੇ ਧਾਤ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
5.1. ਲੋਹਾ ਅਤੇ ਸਟੀਲ
- ਕੱਚਾ ਸਟੀਲ: ਕੱਚੇ ਸਟੀਲ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 5% ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਸਟੀਲ: ਸਟੀਲ ਬਾਰ ਅਤੇ ਬੀਮ ਵਰਗੇ ਤਿਆਰ ਸਟੀਲ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, 10% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
5.2. ਅਲਮੀਨੀਅਮ
- ਕੱਚਾ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ: ਕੱਚੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 5% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
- ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਉਤਪਾਦ: ਤਿਆਰ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਉਤਪਾਦ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੱਬੇ ਅਤੇ ਚਾਦਰਾਂ, 10% ਤੋਂ 20% ਟੈਰਿਫ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ:
- ਗੈਰ-ਤਰਜੀਹੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਧਾਤਾਂ: ਸਥਾਨਕ ਧਾਤੂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਚਿਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
6. ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦ
ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦ ਗੁਆਨਾ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਅਤੇ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਉਪਕਰਣ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
6.1. ਜੈਵਿਕ ਬਾਲਣ
- ਕੱਚਾ ਤੇਲ: ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ 0% ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਰਿਫਾਇੰਡ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਉਤਪਾਦ: ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਫਾਇੰਡ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 10% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
6.2. ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਉਪਕਰਨ
- ਸੋਲਰ ਪੈਨਲ: ਸਾਫ਼ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਉਪਕਰਣਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੋਲਰ ਪੈਨਲਾਂ, ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 5% ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਵਿੰਡ ਟਰਬਾਈਨ: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਵਿਕਾਸ ਟੀਚਿਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿੰਡ ਊਰਜਾ ਉਪਕਰਣ ਅਕਸਰ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ
1. ਕੈਰੀਕੌਮ ਮੈਂਬਰ ਰਾਜ
ਗੁਆਨਾ, ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਕਮਿਊਨਿਟੀ (CARICOM) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, CARICOM ਵਪਾਰ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਯੋਜਨਾ (TLS) ਤੋਂ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। CARICOM ਮੈਂਬਰ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਗੁਆਨਾ ਤੱਕ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਉਹ ਮੂਲ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋਣ।
2. ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ
ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਮਾਨ CARICOM ਕਾਮਨ ਐਕਸਟਰਨਲ ਟੈਰਿਫ (CET) ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਤਰਜੀਹੀ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ।
3. ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ (EU)
ਗੁਆਨਾ ਨੂੰ CARICOM ਅਤੇ EU ਵਿਚਕਾਰ ਆਰਥਿਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਸਮਝੌਤੇ (EPA) ਤੋਂ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ EU ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ EU ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਖਾਸ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਘਟਾਏ ਗਏ ਟੈਰਿਫ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
4. ਚੀਨ
ਚੀਨ ਗੁਆਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੀਨੀ ਸਾਮਾਨ ਮਿਆਰੀ CET ਦਰਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਰਗੇ ਖਾਸ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
5. ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼
ਗੁਆਨਾ, ਇੱਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਜਨਰਲਾਈਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ ਆਫ਼ ਪ੍ਰੈਫਰੈਂਸ (GSP) ਦੇ ਤਹਿਤ ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੂਜੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫਾਂ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀ-ਮੁਕਤ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਤੱਥ: ਗੁਆਨਾ
- ਰਸਮੀ ਨਾਮ: ਸਹਿਕਾਰੀ ਗਣਰਾਜ ਗੁਆਨਾ
- ਰਾਜਧਾਨੀ: ਜਾਰਜਟਾਊਨ
- ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ:
- ਜਾਰਜਟਾਊਨ
- ਲਿੰਡੇਨ
- ਨਿਊ ਐਮਸਟਰਡਮ
- ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਮਦਨ: $8,500 (2023 ਅਨੁਮਾਨ)
- ਆਬਾਦੀ: 800,000 (2023 ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ)
- ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ: ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
- ਮੁਦਰਾ: ਗੁਆਨੀਜ਼ ਡਾਲਰ (GYD)
- ਸਥਾਨ: ਉੱਤਰੀ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ, ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਸੂਰੀਨਾਮ ਅਤੇ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ।
ਗੁਆਨਾ ਦੇ ਭੂਗੋਲ, ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ
ਭੂਗੋਲ
ਗੁਆਨਾ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢਾ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ । ਇਸਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸਾ ਸੰਘਣੇ ਮੀਂਹ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਸਵਾਨਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੋਨਾ, ਬਾਕਸਾਈਟ, ਹੀਰੇ ਅਤੇ ਤੇਲ ਦੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ ਹਨ । ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਐਸੇਕੀਬੋ ਨਦੀ, ਗੁਆਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਵਗਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਆਰਥਿਕਤਾ
ਗੁਆਨਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ -ਅਧਾਰਤ ਤੋਂ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ। 2015 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਆਫਸ਼ੋਰ ਤੇਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਆਰਥਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦਨ ਆਮਦਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਬਣ ਗਿਆ। ਆਪਣੀ ਤੇਲ ਦੀ ਦੌਲਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਗੁਆਨਾ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖੁਦਾਈ, ਬਾਕਸਾਈਟ ਖੁਦਾਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ ਤੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਜੋਂ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਚੌਲ, ਖੰਡ ਅਤੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਫਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਿਰਯਾਤ ਹਨ। ਗੁਆਨਾ ਬਾਕਸਾਈਟ ਦੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਨਿਰਯਾਤਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗ
- ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ: ਗੁਆਨਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਆਪਣੇ ਆਫਸ਼ੋਰ ਤੇਲ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਖੋਜ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
- ਖਾਣਾਂ ਦੀ ਖਣਨ: ਸੋਨਾ, ਬਾਕਸਾਈਟ ਅਤੇ ਹੀਰੇ ਗੁਆਨਾ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਰਯਾਤ ਹਨ। ਖਣਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ: ਗੁਆਨਾ ਦੀਆਂ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਖੰਡ, ਚੌਲ ਅਤੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਫਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
- ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜੰਗਲ ਵਧ ਰਹੇ ਲੱਕੜ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੱਕੜ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ: ਈਕੋ-ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਇੱਕ ਵਧ ਰਿਹਾ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਆਨਾ ਦੀ ਅਮੀਰ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕੁਦਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਇਤੇਊਰ ਫਾਲਸ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਸਿੰਗਲ-ਡ੍ਰੌਪ ਝਰਨਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।