ਈਰਾਨ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵਪਾਰਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੀ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਆਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਜੋ ਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਨਪੁਟਸ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਈਰਾਨ ਇੱਕ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ, ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨਾ। ਈਰਾਨ ਦੀਆਂ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ ਉਤਪਾਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਆਰੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਈਰਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਖਾਸ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ, ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ, ਜਾਂ ਮਾਰਕੀਟ-ਵਿਗਾੜ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫ ਢਾਂਚਾ
ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਆਮ ਟੈਰਿਫ ਨੀਤੀ
ਈਰਾਨ ਦੀ ਟੈਰਿਫ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਇਸਲਾਮਿਕ ਰੀਪਬਲਿਕ ਆਫ ਈਰਾਨ ਕਸਟਮਜ਼ ਐਡਮਿਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ (IRICA) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਾਰਮੋਨਾਈਜ਼ਡ ਕਮੋਡਿਟੀ ਡਿਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਐਂਡ ਕੋਡਿੰਗ ਸਿਸਟਮ (HS ਕੋਡ) ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਦੇ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ:
- ਮਾਲੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ: ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਰਥਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਘਟੀ ਹੋਈ ਤੇਲ ਆਮਦਨ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ।
- ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ: ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਟੈਰਿਫ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਨਿਰਮਾਣ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ।
- ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ: ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਈਰਾਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭੋਜਨ, ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਵਰਗੇ ਰਣਨੀਤਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਸਤੂਆਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ।
- ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ: ਘਰੇਲੂ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਦਰਾਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਈਰਾਨ ਦੇ ਟੈਰਿਫ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ (ਟੋਲ ਫੀਸ): ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਸਮਾਨ ‘ਤੇ ਲਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮੂਲ ਡਿਊਟੀ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 0% ਤੋਂ 100% ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਵਪਾਰਕ ਲਾਭ ਟੈਕਸ: ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ ਜੋ ਕੁਝ ਖਾਸ ਆਯਾਤ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ‘ਤੇ ਪੂਰਕ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਮੁੱਲ ਜੋੜ ਟੈਕਸ (VAT): ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਸਤੂਆਂ ‘ਤੇ ਵੈਟ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਮਿਆਰੀ ਦਰ 9% ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਹੋਰ ਡਿਊਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਆਬਕਾਰੀ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਤੰਬਾਕੂ, ਸ਼ਰਾਬ (ਹਾਲਾਂਕਿ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ‘ਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ), ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਵਰਗੀਆਂ ਖਾਸ ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਟੈਕਸ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ ਸਮਝੌਤੇ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਈਰਾਨ ਦੇ ਕੁਝ ਵਪਾਰਕ ਵਿਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਦੇਸ਼ ਨੇ ਕੁਝ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝੌਤੇ ਭਾਈਵਾਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਖਾਸ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਜਾਂ ਖਤਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ (ECO) ਨਾਲ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਾ: ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਚੋਣਵੇਂ ਸਮਾਨ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਟੈਰਿਫ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਇਰਾਕ ਨਾਲ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਾ: ਈਰਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਇਰਾਕ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ‘ਤੇ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਜਨਰਲਾਈਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ ਆਫ਼ ਪ੍ਰੈਫਰੈਂਸ (GSP): ਈਰਾਨ ਨੂੰ GSP ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੋਣਵੇਂ ਨਿਰਯਾਤ ‘ਤੇ ਡਿਊਟੀਆਂ ਘਟਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ
ਮਿਆਰੀ ਕਸਟਮ ਟੈਰਿਫਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਈਰਾਨ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆਵਾਦ, ਬਦਲਾ, ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਜਬ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਮਾਨ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ।
- ਕਾਊਂਟਰਵੇਲਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਈਰਾਨ ਖਾਸ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜੋ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੀਤੀਆਂ ਜਾਂ ਵਪਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਉਤਪਾਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਟੈਰਿਫ ਦਰਾਂ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ
1. ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ
ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਡੇਅਰੀ ਉਦਯੋਗ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਯਾਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਡੇਅਰੀ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁੱਧ ਪਾਊਡਰ, ਮੱਖਣ ਅਤੇ ਪਨੀਰ ‘ਤੇ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 20% ਤੋਂ 40% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਈਸੀਓ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਡੇਅਰੀ ਆਯਾਤ, ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦੀਆਂ ਹਨ।
2. ਮੀਟ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ
ਈਰਾਨ ਘਰੇਲੂ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮੀਟ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਚਿਕਨ ਅਤੇ ਬੀਫ, ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਟੈਰਿਫ ਸਥਾਨਕ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਬੀਫ, ਸੂਰ ਦਾ ਮਾਸ ਅਤੇ ਪੋਲਟਰੀ ਸਮੇਤ ਮੀਟ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 15% ਤੋਂ 40% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੀਟ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਸਥਾਨਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਸੰਤ੍ਰਿਪਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਖਾਸ ਮੀਟ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਪੋਲਟਰੀ ‘ਤੇ ਆਯਾਤ ਕੋਟਾ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
3. ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ
ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਉਤਪਾਦਕ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਈਰਾਨ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਪਜਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਫਲ ਅਤੇ ਬੇਮੌਸਮੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਤਾਜ਼ੇ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 25% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘੱਟ ਕੀਤੇ ਟੈਰਿਫ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਸੇਬ, ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਆਲੂ ਵਰਗੀਆਂ ਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਢੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸਥਾਨਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਮੌਸਮੀ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਮਾਨ
1. ਆਟੋਮੋਬਾਈਲਜ਼ ਅਤੇ ਆਟੋ ਪਾਰਟਸ
ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਰੇਲੂ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਉਦਯੋਗ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਆਟੋ ਪਾਰਟਸ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਸਥਾਨਕ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਸੈਂਬਲੀ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ‘ਤੇ 55% ਤੋਂ 100% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਜ਼ਰੀ ਅਤੇ ਉੱਚ-ਅੰਤ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਦਰਾਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਟੋ ਪਾਰਟਸ ‘ਤੇ 20% ਤੋਂ 45% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਟੋ ਪਾਰਟਸ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਚ-ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਸਮਾਨ
ਈਰਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਅਤੇ ਲੈਪਟਾਪ ਵਰਗੇ ਖਪਤਕਾਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਅਸੈਂਬਲੀ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਟੈਰਿਫ ਉੱਚੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ‘ਤੇ ਉਤਪਾਦ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 15% ਤੋਂ 50% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਵਪਾਰਕ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਰਕੀ, ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਕੁਝ ਉੱਚ-ਅੰਤ ਵਾਲੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਗਜ਼ਰੀ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਅਤੇ ਗੇਮਿੰਗ ਕੰਸੋਲ, ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਲਗਜ਼ਰੀ ਟੈਕਸ ਜਾਂ ਸਰਚਾਰਜ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੱਪੜਾ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ
1. ਲਿਬਾਸ
ਈਰਾਨ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ, ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਆਯਾਤਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਸਥਾਨਕ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿਫਾਇਤੀ ਖਪਤਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ 30% ਤੋਂ 60% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਲਾਭ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਘਰੇਲੂ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
2. ਜੁੱਤੇ
ਈਰਾਨ ਲਈ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦਰਾਮਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਟੈਰਿਫ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਫਾਇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ 20% ਤੋਂ 50% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਦੇ ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਡੰਪਿੰਗ ਵਰਗੇ ਅਨੁਚਿਤ ਵਪਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ
1. ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦ
ਈਰਾਨ ਆਪਣੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦਰਾਮਦਾਂ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ਿਤ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਸਟੀਲ, ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਅਤੇ ਤਾਂਬਾ ਵਰਗੇ ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ 10% ਤੋਂ 30% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਈਸੀਓ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਧਾਤ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਧਾਤੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਰਸਾਇਣਕ ਉਤਪਾਦ
ਈਰਾਨ ਦਾ ਰਸਾਇਣਕ ਉਦਯੋਗ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਦੇਸ਼ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਰਸਾਇਣਕ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਦ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਰਸਾਇਣਕ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਸਮਝੌਤੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਕੁਝ ਖਤਰਨਾਕ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਵਾਧੂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣ
1. ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ
ਈਰਾਨ ਆਪਣੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ‘ਤੇ 5% ਤੋਂ 15% ਤੱਕ ਟੈਰਿਫ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਤਰਜੀਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਇਰਾਕ, ਤੋਂ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਆਯਾਤ, ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ।
2. ਮੈਡੀਕਲ ਉਪਕਰਣ
ਈਰਾਨ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਉਪਕਰਣ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਿਫਾਇਤੀ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਸਮਾਨ ‘ਤੇ ਟੈਰਿਫ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਆਮ ਟੈਰਿਫ: ਡਾਕਟਰੀ ਉਪਕਰਣ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੂਲ, ਸਰਜੀਕਲ ਯੰਤਰ, ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਸਪਲਾਈ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 0% ਤੋਂ 10% ਦੇ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ: ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਵਪਾਰਕ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰੀ ਉਪਕਰਣਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ: ਸਿਹਤ ਸੰਕਟਾਂ ਦੌਰਾਨ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਟੈਰਿਫ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਡਾਕਟਰੀ ਸਪਲਾਈ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਮੂਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ
ਖਾਸ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਆਯਾਤ ਡਿਊਟੀਆਂ
ਈਰਾਨ ਵਪਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ, ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਾਰਕਾਂ, ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਖਾਸ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਿਊਟੀਆਂ ਜਾਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਚੀਨ: ਈਰਾਨ ਨੇ ਅਣਉਚਿਤ ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਗਾੜ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਸਟੀਲ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਸਮੇਤ ਕਈ ਚੀਨੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਐਂਟੀਡੰਪਿੰਗ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਹਨ।
- ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ: ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀਮਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ: ਜਦੋਂ ਕਿ ਈਰਾਨ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਈਰਾਨ ‘ਤੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਾਰਨ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਾਸ ਸਮਾਨ ‘ਤੇ ਉੱਚੇ ਟੈਰਿਫ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਟੈਰਿਫ ਤਰਜੀਹਾਂ
ਈਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ECO ਅਤੇ GSP ਭਾਈਵਾਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹੀ ਟੈਰਿਫ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਮਾਨ ਲਈ ਘਟੇ ਹੋਏ ਟੈਰਿਫ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਈਰਾਨ ਬਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਦੇਸ਼ ਤੱਥ
- ਰਸਮੀ ਨਾਮ: ਈਰਾਨ ਦਾ ਇਸਲਾਮੀ ਗਣਰਾਜ
- ਰਾਜਧਾਨੀ: ਤਹਿਰਾਨ
- ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ:
- ਤੇਹਰਾਨ
- ਮਸ਼ਹਦ
- ਇਸਫਾਹਨ
- ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਮਦਨ: 5,600 ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ (2023 ਤੱਕ)
- ਆਬਾਦੀ: ਲਗਭਗ 85 ਮਿਲੀਅਨ
- ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ: ਫ਼ਾਰਸੀ (ਫਾਰਸੀ)
- ਮੁਦਰਾ: ਈਰਾਨੀ ਰਿਆਲ (IRR)
- ਸਥਾਨ: ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਇਰਾਕ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਈਰਾਨ ਦਾ ਭੂਗੋਲ
ਈਰਾਨ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦਾ ਭੂਮੀ ਖੇਤਰਫਲ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਭਿੰਨ ਭੂਗੋਲ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਅਤੇ ਕੈਸਪੀਅਨ ਸਾਗਰ ਦੇ ਨਾਲ ਪਹਾੜ, ਮਾਰੂਥਲ ਅਤੇ ਤੱਟਰੇਖਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੈ: ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਗਰੋਸ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਅਲਬੋਰਜ਼ ਪਹਾੜ। ਈਰਾਨ ਸੁੱਕੇ ਮਾਰੂਥਲ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮਸ਼ੀਨ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਤੱਕ, ਜਲਵਾਯੂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਈਰਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ
ਈਰਾਨ ਦੀ ਮਿਸ਼ਰਤ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਭੰਡਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਰਯਾਤ ਕਮਾਈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲੀਏ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਰਥਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਈਰਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਧਾਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਊਰਜਾ, ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲ, ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ। ਦੇਸ਼ ਨੇ ਗੈਰ-ਤੇਲ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਈਰਾਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਆਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਗਲੋਬਲ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸੀਮਤ ਹੈ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਸੀਮਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਈਰਾਨ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਰਾਕ, ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧ ਹਨ।
ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗ
1. ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ
ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਖੇਤਰ ਈਰਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਿਰਯਾਤ ਆਮਦਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਕੋਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਭੰਡਾਰ ਹਨ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਊਰਜਾ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
2. ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲ
ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਤ ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲ ਉਦਯੋਗ ਹੈ ਜੋ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲ ਸਹੂਲਤਾਂ ਇਸਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਧਾਰ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹਨ।
3. ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਨਿਰਮਾਣ
ਈਰਾਨ ਦਾ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਉਦਯੋਗ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਯਾਤਰੀ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਟਰੱਕਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਰਾਨ ਖੋਦਰੋ ਅਤੇ SAIPA, ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਤੇ ਹਾਵੀ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਹੀ ਹੈ।
4. ਖੇਤੀਬਾੜੀ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਈਰਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਪਿਸਤਾ, ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਨਿਰਯਾਤ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਲਈ ਕੇਸਰ, ਖਜੂਰ ਅਤੇ ਗਿਰੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕ ਵੀ ਹੈ।
5. ਟੈਕਸਟਾਈਲ
ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਦਯੋਗ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਉਦਯੋਗ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਕਾਰਪੇਟ, ਫੈਬਰਿਕ ਅਤੇ ਲਿਬਾਸ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨੀ ਗਲੀਚੇ ਅਤੇ ਗਲੀਚੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ, ਆਪਣੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਕਾਰੀਗਰੀ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ।