ازبکستان، کشوری محصور در خشکی واقع در آسیای مرکزی، اقتصادی متنوع و رو به رشد دارد که برای تأمین تقاضای داخلی برای کالاهای مصرفی، ماشین‌آلات و سایر نهاده‌های صنعتی به شدت به واردات متکی است. ازبکستان به عنوان یک بازار نوظهور با موقعیت ژئوپلیتیکی استراتژیک، رژیم‌های گمرکی و تعرفه‌ای متنوعی را برای مدیریت واردات کالا ایجاد کرده است. ساختار تعرفه واردات این کشور به گونه‌ای طراحی شده است که جریان محصولات را تنظیم و کنترل کند، از صنایع محلی محافظت کند و درآمد دولت را افزایش دهد. نرخ‌های تعرفه در دسته‌های مختلف کالاها متفاوت است و بسته به عواملی مانند کشور مبدا، توافق‌نامه‌های تجاری یا ماهیت خود محصول، ممکن است نرخ‌های ویژه‌ای برای محصولات خاص اعمال شود.
ساختار تعرفه گمرکی ازبکستان
ازبکستان از یک ساختار تعرفه‌ای مطابق با رویه‌های بین‌المللی، با تمرکز بر ساده‌سازی و شفافیت، پیروی می‌کند. عوارض گمرکی معمولاً به عنوان درصدی از ارزش کالاهای وارداتی اعمال می‌شوند، اگرچه مواردی وجود دارد که تعرفه ممکن است بر اساس وزن، حجم یا معیارهای خاص برای انواع خاصی از کالاها باشد.
طبقه‌بندی کد سیستم هماهنگ (HS)
سیستم تعرفه ازبکستان بر اساس کد سیستم هماهنگ (HS) است که یک طبقه‌بندی استاندارد جهانی از محصولات برای اهداف گمرکی است. کالاها به فصل‌هایی طبقه‌بندی می‌شوند که هر کدام نمایانگر بخش‌های مختلف محصول مانند محصولات کشاورزی، ماشین‌آلات، مواد شیمیایی، منسوجات و موارد دیگر هستند.
عوارض عمومی واردات
نرخ‌های عمومی عوارض گمرکی اعمال شده بر واردات در ازبکستان به شرح زیر است:
- محصولات کشاورزی: ۱۰٪ – ۲۵٪
- محصولاتی مانند میوه، سبزیجات، گوشت، لبنیات و غلات عموماً در این دسته قرار می‌گیرند. این محصولات معمولاً تعرفه‌های بالاتری برای محافظت از کشاورزی محلی و تولید مواد غذایی دارند.
- ماشین آلات و تجهیزات: 0% – 15%
- کالاهای سرمایه‌ای، ماشین‌آلات صنعتی و سایر تجهیزات لازم برای فرآیندهای تولید مشمول عوارض گمرکی متوسطی هستند. بسیاری از واردات ماشین‌آلات و فناوری‌های ضروری با نرخ‌های پایین‌تری مالیات می‌پردازند تا رشد صنعتی را تشویق کنند.
- اتومبیل و وسایل نقلیه: ۱۵٪ – ۳۰٪
- واردات وسایل نقلیه بسته به نوع وسیله نقلیه و ظرفیت موتور آن مشمول عوارض گمرکی متفاوتی است. وسایل نقلیه لوکس و بزرگ ممکن است در مقایسه با خودروهای کوچک‌تر و کم‌مصرف‌تر با تعرفه‌های بالاتری مواجه شوند.
- منسوجات و پوشاک: ۱۰٪ – ۲۰٪
- محصولات نساجی و پوشاک، از جمله پارچه، لباس و کفش، اغلب برای تأمین تقاضای بازار محلی وارد می‌شوند. نرخ تعرفه برای منسوجات متوسط است اما ممکن است بسته به نوع خاص محصول متفاوت باشد.
- مواد شیمیایی و دارویی: ۵٪ – ۱۵٪
- محصولات شیمیایی ضروری، داروها و تجهیزات پزشکی مشمول عوارض گمرکی متنوعی هستند که نرخ عوارض گمرکی برای لوازم پزشکی حیاتی پایین‌تر است. با این حال، برخی از مواد شیمیایی مورد استفاده در کاربردهای صنعتی ممکن است عوارض گمرکی بالاتری داشته باشند.
- لوازم الکترونیکی و کالاهای مصرفی: ۵٪ – ۲۰٪
- لوازم الکترونیکی مانند کامپیوتر، تلفن‌های هوشمند، تلویزیون و سایر لوازم خانگی مشمول تعرفه‌های وارداتی متوسطی هستند. دولت در حال تشویق تولید داخلی لوازم الکترونیکی است که منجر به افزایش عوارض گمرکی بر محصولات نهایی وارداتی شده است.
عوارض واردات ویژه برای برخی محصولات از کشورهای خاص
در برخی موارد، ازبکستان بر اساس توافق‌نامه‌های تجاری، تعرفه‌های ترجیحی ارائه می‌دهد یا بر اساس کشور مبدا محصول، عوارض ویژه‌ای وضع می‌کند. برای مثال:
- روسیه: ازبکستان تحت اتحادیه گمرکی بلاروس، قزاقستان و روسیه، یک توافقنامه تجارت ترجیحی دارد که امکان تعرفه‌های پایین‌تر برای کالاهای وارداتی از روسیه را فراهم می‌کند. این توافقنامه شامل عوارض گمرکی پایین‌تر برای محصولات انرژی، ماشین‌آلات و کالاهای کشاورزی است.
- چین: چین و ازبکستان یک منطقه تجارت آزاد ایجاد کرده‌اند که امکان اعمال تعرفه‌های ترجیحی را فراهم می‌کند. واردات از چین ممکن است از کاهش عوارض گمرکی، به ویژه در مورد ماشین‌آلات، لوازم الکترونیکی و مصالح ساختمانی، برخوردار شود.
- اتحادیه اروپا: ازبکستان در حال مذاکره برای توافق‌نامه‌های تجاری با اتحادیه اروپا بوده است و برخی از کالاهای کشورهای اتحادیه اروپا ممکن است واجد شرایط تعرفه‌های پایین‌تر یا معافیت‌های گمرکی باشند، به خصوص در بخش‌هایی مانند محصولات کشاورزی، ماشین‌آلات و فناوری.
- ترکیه: به عنوان بخشی از یک مشارکت تجاری مداوم، محصولات ترکیه ممکن است از تعرفه‌های کاهش یافته یا ترجیحی در برخی از دسته‌ها، به ویژه در منسوجات، پوشاک و محصولات غذایی بهره‌مند شوند.
معافیت‌ها و رژیم‌های ویژه
ازبکستان رژیم‌های وارداتی ویژه‌ای دارد که معافیت‌ها یا کاهش نرخ تعرفه‌ها را تحت شرایط خاص امکان‌پذیر می‌سازد:
- سازمان‌های دیپلماتیک و بین‌المللی: کالاهایی که برای مأموریت‌های دیپلماتیک یا سازمان‌های بین‌المللی وارد می‌شوند، عموماً از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف هستند.
- تجهیزات تکنولوژیکی برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری: برخی از کالاهای سرمایه‌ای و تجهیزات تکنولوژیکی وارداتی برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری بزرگ ممکن است واجد شرایط معافیت از عوارض گمرکی یا کاهش تعرفه‌ها باشند، به خصوص اگر به نوسازی پایه صنعتی ازبکستان کمک کنند.
- مواد اولیه برای تولید محلی: در برخی موارد، مواد اولیه‌ای که برای تولید کالاهای محلی استفاده می‌شوند ممکن است از عوارض گمرکی معاف باشند. این امر به منظور تشویق تولید محلی و تولید ارزش افزوده انجام می‌شود.
نرخ‌های تعرفه بر اساس دسته‌بندی محصولات
۱. محصولات کشاورزی
- میوه‌ها و سبزیجات: ۱۰٪ تا ۲۵٪
- میوه‌ها و سبزیجات تازه، به ویژه آنهایی که به صورت محلی کشت می‌شوند، ممکن است با عوارض گمرکی متوسطی مواجه شوند. با این حال، محصولات فصلی وارداتی اغلب با تعرفه‌های بالاتری مواجه می‌شوند.
- گوشت و فرآورده‌های گوشتی: ۱۵٪ – ۲۵٪
- واردات گوشت مشمول تعرفه‌هایی برای حمایت از دامداری داخلی است. برخی استثنائات بر اساس توافق‌نامه‌های تجارت بین‌المللی اعمال می‌شود.
- محصولات لبنی: ۱۵٪ – ۲۰٪
- محصولات لبنی وارداتی به ازبکستان معمولاً با تعرفه مواجه هستند، اما این تعرفه‌ها برای اقلام ضروری مانند شیر و پنیر در مقایسه با محصولات لبنی تخصصی‌تر، پایین‌تر است.
۲. ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی
- ماشین آلات سنگین: 0% – 10%
- واردات ماشین‌آلات سنگین برای اهداف ساختمانی و معدنی، به ویژه برای بخش‌های حیاتی مانند انرژی و زیرساخت‌ها، مشمول تعرفه‌های بسیار پایین یا صفر است.
- لوازم الکترونیکی مصرفی: ۱۰٪ – ۲۰٪
- لوازم الکترونیکی مصرفی مانند کامپیوتر، تلفن و لوازم خانگی معمولاً با تعرفه متوسطی روبرو هستند که عموماً حدود ۱۵٪ است.
۳. خودروها
- خودروهای سواری: ۱۵٪ – ۲۵٪
- خودروهای کوچک‌تر اغلب با تعرفه پایین‌تری مواجه می‌شوند، در حالی که خودروهای لوکس ممکن است مشمول عوارض بالاتری باشند تا واردات خودروهای لوکس کاهش یابد.
- موتورسیکلت و سایر وسایل نقلیه: ۱۰٪ تا ۲۰٪
- مشابه خودروها، موتورسیکلت‌ها نیز مشمول تعرفه‌های متوسطی هستند، البته استثنائاتی برای وسایل نقلیه برقی یا کم‌مصرف وجود دارد.
۴. منسوجات، پوشاک و کفش
- پوشاک و لباس: ۱۰٪ – ۲۰٪
- واردات پوشاک اغلب با تعرفه‌های متوسطی مواجه است، اگرچه دولت تلاش کرده است تولید داخلی منسوجات را تشویق کند.
- کفش: ۱۰٪ – ۱۵٪
- کفش‌های وارداتی به ازبکستان معمولاً در مقایسه با سایر کالاهای مصرفی مشمول تعرفه‌های پایین‌تری هستند.
۵. لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
- کامپیوتر و تجهیزات مخابراتی: ۵٪ – ۱۰٪
- واردات کامپیوتر، تلفن همراه و سایر دستگاه‌های ارتباطی مشمول عوارض گمرکی کمتری است تا دسترسی به فناوری مدرن را تشویق کند.
- لوازم خانگی: ۱۰٪ – ۲۰٪
- لوازم خانگی بزرگتر مانند یخچال و ماشین لباسشویی ممکن است با وظایف متوسطی روبرو شوند.
حقایق کشور
- نام رسمی کشور: جمهوری ازبکستان
- پایتخت: تاشکند
- بزرگترین شهرها:
- تاشکند (پایتخت)
- سمرقند
- بخارا
- درآمد سرانه: تقریباً ۱۷۰۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: ۳۶ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: ازبکی
- واحد پول: سوم ازبکستان (UZS)
- موقعیت جغرافیایی: آسیای مرکزی، از شمال با قزاقستان، از شمال شرقی با قرقیزستان، از جنوب شرقی با تاجیکستان، از جنوب با افغانستان و از جنوب غربی با ترکمنستان هم‌مرز است.
جغرافیا، اقتصاد و صنایع عمده
جغرافیا
ازبکستان کشوری محصور در خشکی است که در قلب آسیای مرکزی واقع شده است. این کشور با چشم‌اندازهای متنوعی از بیابان‌های خشک قزل‌قوم و قره‌قوم گرفته تا دره حاصلخیز فرغانه در شرق، شناخته می‌شود. این کشور همچنین دارای مناطق کوهستانی، به‌ویژه در رشته‌کوه تین شان است که از نظر کشاورزی و منابع طبیعی اهمیت دارند.
ازبکستان آب و هوای قاره‌ای با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد دارد که بر چرخه تولید کشاورزی آن تأثیر می‌گذارد. رودخانه‌های این کشور، مانند آمودریا و سیردریا، نقش مهمی در تأمین آب برای آبیاری در مناطق کشاورزی آن دارند.
اقتصاد
ازبکستان گام‌های بلندی در گذار از یک اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده مرکزی به یک اقتصاد بازارمحور برداشته است. این کشور سرشار از منابع طبیعی، به‌ویژه گاز طبیعی، طلا و پنبه است. پنبه یک محصول مهم تاریخی است و ازبکستان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پنبه در جهان است. با این حال، این کشور همچنین به دنبال تنوع‌بخشی به اقتصاد خود با توسعه بخش‌های تولیدی، خدماتی و فناوری است.
اقتصاد عمدتاً توسط بخش‌های زیر هدایت می‌شود:
- کشاورزی: پنبه، میوه، سبزیجات و دام از محصولات کلیدی کشاورزی هستند.
- منابع طبیعی: ازبکستان تولیدکننده عمده گاز طبیعی، طلا و اورانیوم است و ذخایر قابل توجهی از این منابع را در اختیار دارد.
- تولید: ازبکستان بر توسعه پایه‌های صنعتی خود، به ویژه در صنایع نساجی، شیمیایی و خودروسازی، تمرکز دارد.
- انرژی: این کشور در حال کار بر روی گسترش بخش انرژی خود است و در استخراج گاز طبیعی و پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری می‌کند.
صنایع عمده
- تولید پنبه: ازبکستان سابقه طولانی در کشت پنبه دارد و همچنان یکی از تولیدکنندگان پیشرو پنبه در جهان است.
- نساجی: صنعت نساجی یکی از مهم‌ترین بخش‌های ازبکستان است که سهم قابل توجهی در صادرات و اشتغال‌زایی دارد.
- معدن و انرژی: طلا، گاز طبیعی و سایر مواد معدنی برای اقتصاد ازبکستان ضروری هستند و بخش معدن منبع اصلی ارز خارجی محسوب می‌شود.
- خودروسازی: ازبکستان با شرکت‌هایی مانند UzAuto Motors که هم برای بازارهای داخلی و هم برای بازارهای صادراتی خودرو تولید می‌کنند، پیشرفت چشمگیری در توسعه صنعت خودروسازی داخلی خود داشته است.