تونس، کشوری در شمال آفریقا که در تقاطع اروپا و خاورمیانه واقع شده است، با اقتصادی متنوع و رو به رشد، از موقعیت اقتصادی استراتژیکی برخوردار است. در طول چند دهه گذشته، این کشور برای تقویت روابط تجاری، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و افزایش قابلیت‌های صنعتی و تولیدی خود تلاش کرده است. نرخ‌های تعرفه گمرکی در تونس، اجزای حیاتی سیاست تجاری این کشور هستند که برای تنظیم جریان کالاها به داخل کشور و در عین حال ایجاد تعادل بین منافع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محلی طراحی شده‌اند.
اداره گمرک و مالیات غیر مستقیم تونس ، تحت نظارت وزارت دارایی، مقررات مربوط به عوارض و تعرفه‌های وارداتی کشور را مدیریت و اجرا می‌کند. نرخ‌ها برای دسته‌های مختلف محصولات تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله عضویت تونس در منطقه تجارت آزاد بزرگ عربی (GAFTA) و توافق‌نامه‌های آن با اتحادیه اروپا (EU) ، مانند توافق‌نامه انجمن اتحادیه اروپا و تونس ، قرار دارد. این توافق‌نامه‌ها منجر به شرایط تجارت ترجیحی شده و تعرفه کالاهای معامله شده بین این مناطق را کاهش داده است.
مقدمه‌ای بر سیستم تعرفه واردات تونس
سیستم تعرفه گمرکی تونس مبتنی بر سیستم هماهنگ (HS) طبقه‌بندی محصولات است که در سطح جهانی برای دسته‌بندی و استانداردسازی ساختار تعرفه استفاده می‌شود. تونس عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) است ، به این معنی که سیاست‌های تعرفه‌ای آن نیز تابع قوانین و مقررات تجارت بین‌المللی است. این کشور برای اکثر محصولات وارداتی، جداول تعرفه‌ای اتحادیه اروپا را پذیرفته است، اگرچه در برخی از دسته‌بندی‌های محصولات تفاوت‌هایی وجود دارد.
سیستم تعرفه تونس برای محافظت از صنایع محلی، تشویق رشد بخش‌های خاص و تنظیم واردات کالاهایی که ممکن است با تولید داخلی رقابت کنند، طراحی شده است. تعرفه‌ها در گروه‌های مختلفی ساختار یافته‌اند، با تعرفه‌های پایین‌تر برای مواد اولیه و کالاهای ضروری و عوارض بالاتر برای محصولات نهایی و اقلام لوکس غیرضروری.
علاوه بر این، عوارض گمرکی تونس با مالیات بر ارزش افزوده (VAT) تکمیل می‌شود که معمولاً بر اکثر کالاهای وارداتی وضع می‌شود. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در تونس معمولاً حدود ۱۹٪ است ، اگرچه برخی از کالاها ممکن است مشمول نرخ‌های کاهش یافته یا معافیت باشند.
ویژگی‌های کلیدی سیستم تعرفه گمرکی تونس:
- تعرفه‌های ترجیحی: تونس تعرفه‌های پایین‌تری را برای محصولات وارداتی از کشورهایی که با آنها توافق‌نامه‌های تجاری دو جانبه یا چند جانبه دارد، از جمله اتحادیه اروپا، ترکیه و کشورهای عربی، اعمال می‌کند.
- معافیت از عوارض واردات: برخی از محصولات، به ویژه آن‌هایی که از بخش‌های صنعتی یا کشاورزی کشور پشتیبانی می‌کنند، ممکن است از کاهش یا عدم وجود عوارض واردات بهره‌مند شوند. به عنوان مثال، ماشین‌آلات کشاورزی یا مواد اولیه مورد استفاده در تولید محلی ممکن است از عوارض واردات معاف باشند.
- ملاحظات زیست‌محیطی: تونس به طور فزاینده‌ای بر فناوری‌های سبز و شیوه‌های پایدار تمرکز می‌کند. عوارض واردات برخی از محصولات سازگار با محیط زیست، مانند تجهیزات انرژی تجدیدپذیر، ممکن است کاهش یابد یا معاف شود.
- ارزیابی گمرکی: عوارض بر اساس ارزش CIF (هزینه، بیمه و کرایه حمل) کالاهای وارداتی محاسبه می‌شود، به این معنی که کل عوارض گمرکی بر اساس هزینه کالا به علاوه هزینه‌های حمل و نقل و بیمه محاسبه می‌شود.
نرخ‌های تعرفه بر اساس دسته‌بندی محصولات
۱. محصولات کشاورزی
کشاورزی تونس بخش مهمی از اقتصاد این کشور است که به امنیت غذایی، اشتغال روستایی و درآمدهای صادراتی کمک می‌کند. در نتیجه، این کشور برای محافظت از کشاورزان محلی در برابر رقابت خارجی، تعرفه‌هایی را برای بسیاری از محصولات کشاورزی اعمال کرده است، ضمن اینکه اطمینان حاصل می‌کند که محصولات غذایی ضروری با قیمت‌های معقول در دسترس هستند.
تعرفه‌های محصولات کشاورزی:
- دانه‌های غلات:
- گندم: گندم، غذای اصلی تونس، مشمول عوارض وارداتی از ۱۵٪ تا ۳۰٪ است. این نرخ ممکن است بسته به زمان سال و شرایط برداشت داخلی متفاوت باشد.
- برنج: عوارض واردات برنج معمولاً 30٪ است ، اگرچه برنج از مناطق خاص ممکن است تحت توافق‌نامه‌های تجاری تونس با اتحادیه اروپا از امتیاز ترجیحی بهره‌مند شود.
- میوه‌ها و سبزیجات:
- سبزیجات تازه: سبزیجات تازه وارداتی، مانند گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز، بسته به نوع محصول، با عوارض وارداتی حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد مواجه هستند. به عنوان مثال، گوجه فرنگی ۲۵ درصد و سیب زمینی ممکن است ۱۵ درصد مالیات داشته باشند.
- میوه‌ها: نرخ عوارض میوه‌های وارداتی، از جمله سیب، پرتقال و موز، معمولاً حدود ۱۰٪ تا ۲۵٪ است. به عنوان مثال، پرتقال با تعرفه ۱۵٪ مواجه است ، در حالی که موز ممکن است ۲۰٪ عوارض داشته باشد.
- گوشت و لبنیات:
- گوشت گاو: واردات گوشت گاو مشمول مالیات 30٪ است ، در حالی که واردات مرغ با عوارض بین 10 تا 20٪ مواجه است. واردات مرغ برای بازار محلی ضروری است و دولت این نرخ‌ها را نسبتاً پایین نگه داشته است تا از مقرون به صرفه بودن آن اطمینان حاصل کند.
- محصولات لبنی: شیر و پنیر مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۰ درصدی هستند که به محافظت از صنایع لبنی محلی در برابر رقابت خارجی کمک می‌کند.
- شکر و قهوه:
- شکر: عوارض واردات شکر معمولاً حدود ۲۰٪ است ، هرچند این میزان بسته به توافق‌نامه‌های تجاری ممکن است متفاوت باشد.
- قهوه: قهوه با تعرفه ۲۰ درصدی مواجه است که با تلاش‌های تونس برای کنترل قیمت کالاهای وارداتی و حمایت از تولیدکنندگان محلی همسو است.
تعرفه‌های ویژه برای واردات محصولات کشاورزی:
- ترجیحات منطقه‌ای: محصولاتی که از کشورهای اتحادیه عرب یا کشورهای GAFTA سرچشمه می‌گیرند ، ممکن است از امتیاز ترجیحی برخوردار شوند. این بدان معناست که برخی از محصولات کشاورزی اگر از این مناطق وارد شوند، ممکن است مشمول عوارض وارداتی کمتر یا صفر شوند.
۲. کالاها و ماشین‌آلات صنعتی
تونس به عنوان کشوری با پایه صنعتی رو به رشد، طیف گسترده‌ای از ماشین‌آلات و کالاهای صنعتی را، به ویژه در بخش‌هایی مانند تولید، ساخت و ساز و انرژی، وارد می‌کند. دولت برای حمایت از صنایع محلی و در عین حال امکان ارتقاء فناوری و نوآوری، تعرفه‌های متعادلی را برای ماشین‌آلات صنعتی ارائه می‌دهد.
تعرفه‌های ماشین‌آلات صنعتی:
- ماشین‌آلات ساختمانی: ماشین‌آلات مورد استفاده در پروژه‌های ساختمانی، مانند جرثقیل، بولدوزر و بیل مکانیکی، معمولاً مشمول مالیات ۵ تا ۱۵ درصد می‌شوند. این نرخ تعرفه پایین‌تر، واردات ماشین‌آلات مورد نیاز برای پروژه‌های زیربنایی در مقیاس بزرگ را تشویق می‌کند.
- تجهیزات تولیدی: ماشین‌آلات صنعتی مورد استفاده برای اهداف تولیدی، از جمله تجهیزات نساجی، ماشین‌آلات فرآوری مواد غذایی و سایر ابزارهای تولیدی، بسته به نوع محصول، با عوارض گمرکی از ۵ تا ۱۵ درصد مواجه هستند.
- تجهیزات الکتریکی: ماشین‌آلات و تجهیزات الکتریکی، شامل ژنراتورها، موتورها و ترانسفورماتورها، مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد می‌شوند.
تعرفه‌های ویژه برای واردات صنعتی:
- مواد اولیه برای صنایع محلی: در موارد خاص، مواد اولیه مورد استفاده در تولید کالاهای صنعتی ممکن است از عوارض واردات معاف باشند یا با نرخ‌های کاهش‌یافته برای تشویق تولید محلی مواجه شوند. به عنوان مثال، برخی از فلزات، مواد شیمیایی و پلاستیک‌های مورد استفاده در تولید صنعتی ممکن است از تعرفه‌های ترجیحی بهره‌مند شوند.
۳. کالاهای مصرفی
واردات کالاهای مصرفی در تونس برای تأمین تقاضای محلی ضروری است. با این حال، برای محافظت از صنایع داخلی و جلوگیری از اشباع بازار با کالاهای خارجی، دولت تعرفه‌های بالاتری را بر بسیاری از محصولات مصرفی نهایی اعمال می‌کند.
تعرفه کالاهای مصرفی:
- لوازم الکترونیکی: لوازم الکترونیکی وارداتی، از جمله تلویزیون، تلفن‌های هوشمند و رایانه، مشمول تعرفه‌هایی بین ۱۰ تا ۲۵ درصد هستند.
- گوشی‌های هوشمند: گوشی‌های هوشمند معمولاً مشمول مالیات ۱۵٪ هستند ، اگرچه این نرخ ممکن است برای مدل‌های لوکس افزایش یابد.
- کامپیوترها: کامپیوترهای وارداتی با حدود ۱۰ درصد عوارض گمرکی مواجه هستند ، هرچند قطعاتی مانند نیمه‌هادی‌ها ممکن است تعرفه‌های پایین‌تری را به خود اختصاص دهند.
- پوشاک: پوشاک وارداتی بسته به جنس و برند، با عوارض حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مواجه است. به عنوان مثال، پوشاک مردانه معمولاً ۲۵ درصد مالیات دارد ، در حالی که پوشاک زنانه با نرخ‌های مشابهی مواجه است.
- مبلمان: محصولات مبلمان، شامل مبلمان خانگی و اداری، مشمول عوارض گمرکی از ۱۵٪ تا ۳۰٪ هستند.
تعرفه‌های ویژه برای کالاهای مصرفی:
- کالاهای لوکس: کالاهای مصرفی لوکس، مانند خودروهای لوکس، لباس‌های طراحان و ساعت‌ها، با بالاترین تعرفه‌ها در تونس مواجه هستند که معمولاً از ۴۰٪ تا ۵۰٪ متغیر است. این تعرفه‌های بالا برای جلوگیری از مصرف بیش از حد اقلام وارداتی غیرضروری و گران‌قیمت طراحی شده‌اند.
۴. مواد شیمیایی و دارویی
تونس واردکننده‌ی قابل توجهی از مواد شیمیایی و محصولات دارویی است، به خصوص برای تأمین نیازهای بخش مراقبت‌های بهداشتی رو به رشد خود. تعرفه‌های دولت بر مواد شیمیایی و دارویی عموماً متوسط است اما می‌تواند بسته به نوع محصول متفاوت باشد.
تعرفه‌های مواد شیمیایی و دارویی:
- داروها: واردات دارو برای سیستم مراقبت‌های بهداشتی کشور حیاتی است و داروها بسته به نوع، از 10 تا 20 درصد مالیات می‌گیرند. با این حال، داروهای نجات‌بخش و ضروری ممکن است از معافیت یا کاهش عوارض گمرکی بهره‌مند شوند.
- مواد شیمیایی کشاورزی: کودها، آفت‌کش‌ها و سایر مواد شیمیایی کشاورزی مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصدی هستند که نشان‌دهنده اهمیت بخش کشاورزی است.
تعرفه‌های ویژه برای دارو:
- معافیت برای داروهای ضروری: برخی از داروهای ضروری و محصولات مرتبط با سلامت ممکن است از معافیت یا کاهش قابل توجه تعرفه‌ها بهره‌مند شوند تا دسترسی به محصولات حیاتی مراقبت‌های بهداشتی تضمین شود.
۵. خودروها و وسایل نقلیه
تونس بازار قابل توجهی برای خودرو دارد و واردات آن نقش کلیدی در بخش حمل و نقل دارد. دولت برای محافظت از صنعت خودروسازی محلی و ترویج تولید برخی مدل‌های خودرو در داخل کشور، عوارض گمرکی بالایی بر واردات خودرو اعمال می‌کند.
تعرفه‌های محصولات خودرو:
- خودروهای سواری: خودروهای سواری معمولاً مشمول مالیات 30 تا 40 درصد هستند و خودروهای لوکس در بالاترین سطح این محدوده قرار دارند. نرخ تعرفه می‌تواند بسته به حجم موتور و کشور مبدا متفاوت باشد.
- خودروهای تجاری: کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و سایر خودروهای تجاری مشمول مالیات ۲۰ تا ۳۰ درصدی هستند و نرخ مالیات برای خودروهایی که در صنایعی مانند کشاورزی یا ساخت و ساز استفاده می‌شوند، پایین‌تر است.
تعرفه‌های ویژه برای خودروها:
- خودروهای برقی: تونس واردات خودروهای سازگار با محیط زیست را تشویق می‌کند. خودروهای برقی (EV) ممکن است تحت مشوق‌های دولتی برای حمل و نقل پایدار، عوارض واردات کاهش یافته یا صفر دریافت کنند.
حقایق کشور
- نام رسمی: جمهوری تونس
- پایتخت: تونس
- بزرگترین شهرها: تونس، سفکس، سوس
- جمعیت: تقریباً ۱۲ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: عربی
- واحد پول: دینار تونس (TND)
- موقعیت جغرافیایی: تونس در شمال آفریقا واقع شده است و از غرب با الجزایر، از جنوب شرقی با لیبی و از شمال و شرق با دریای مدیترانه هم‌مرز است.
جغرافیا، اقتصاد و صنایع عمده
- جغرافیا: تونس جغرافیای متنوعی دارد، منطقه شمالی آن با خط ساحلی مدیترانه و دشت‌های حاصلخیز مشخص می‌شود. بخش جنوبی این کشور تحت سلطه صحرای بزرگ آفریقا است. موقعیت تونس بین اروپا و خاورمیانه از نظر تاریخی به آن اهمیت استراتژیک برای تجارت و تبادل فرهنگی داده است.
- اقتصاد: اقتصاد تونس متنوع است و کشاورزی، تولید، انرژی و خدمات سهم قابل توجهی در آن دارند. تولید نفت و گاز به همراه منسوجات، فسفات و مواد شیمیایی از اجزای کلیدی اقتصاد هستند. گردشگری نیز به دلیل تاریخ غنی، ویرانه‌های باستانی و سواحل مدیترانه‌ای این کشور، نقش مهمی ایفا می‌کند.
- صنایع عمده:
- نفت و گاز: تونس یکی از تولیدکنندگان مهم نفت و گاز طبیعی است، اگرچه ذخایر آن در مقایسه با سایر کشورهای آفریقایی نسبتاً کم است.
- کشاورزی: تونس صادرکننده عمده روغن زیتون، مرکبات و خرما است.
- گردشگری: سواحل مدیترانه‌ای، اماکن تاریخی و میراث فرهنگی تونس سالانه میلیون‌ها بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند.
- نساجی: تونس صنعت نساجی و پوشاک جاافتاده‌ای دارد که عمدتاً پوشاک صادراتی تولید می‌کند.