مغولستان، کشوری محصور در خشکی واقع در آسیای مرکزی، به خاطر استپ‌های وسیع، منابع معدنی غنی و اقتصاد رو به رشد خود شناخته می‌شود. در طول چند دهه گذشته، مغولستان به تدریج درهای خود را به روی تجارت بین‌المللی گشوده است و ساختار تعرفه واردات آن نقش کلیدی در تنظیم جریان کالاهای خارجی به داخل کشور ایفا می‌کند. این کشور بر طیف وسیعی از محصولات، از مواد اولیه و ماشین‌آلات گرفته تا کالاهای مصرفی، تعرفه وضع می‌کند و این عوارض برای محافظت از صنایع داخلی، تشویق تولید محلی و ایجاد درآمد برای دولت طراحی شده‌اند.
مغولستان عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) است و با چندین کشور و منطقه توافق‌نامه‌های تجاری منعقد کرده است که بر نرخ‌های تعرفه و مقررات ویژه آن تأثیر می‌گذارد. سیستم گمرکی مغولستان بر اساس کدهای سیستم هماهنگ (HS) است که محصولات را به دسته‌های مختلف طبقه‌بندی می‌کند تا تعرفه‌های قابل اجرا را تعیین کند.
مروری بر ساختار تعرفه واردات مغولستان
تعرفه‌های واردات مغولستان بر اساس کدهای HS مصوب سازمان جهانی گمرک است. مغولستان به عنوان عضوی از سازمان تجارت جهانی متعهد شده است که به مرور زمان تعرفه‌ها را برای تقویت تجارت و رقابت کاهش دهد. با این حال، برخی از محصولات هنوز هم مشمول عوارض گمرکی بالاتری برای محافظت از صنایع نوپا یا ترویج توسعه پایدار هستند. مغولستان همچنین از طریق توافق‌نامه‌های تجارت آزاد یا ترتیبات تجاری دوجانبه، رفتار تعرفه‌ای ترجیحی را برای برخی از کشورها ارائه می‌دهد.
عوارض واردات در مغولستان به طور کلی به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:
- تعرفه‌های استاندارد: این تعرفه‌ها برای اکثر کالاهای وارداتی قابل اجرا هستند و بر اساس طبقه‌بندی HS تعیین می‌شوند.
- تعرفه‌های ترجیحی: برای کشورهایی که مغولستان با آنها توافق‌نامه‌های تجاری خاصی دارد (مثلاً توافق‌نامه‌های تجارت آزاد، توافق‌نامه‌های منطقه‌ای).
- عوارض گمرکی: این عوارض برای کالاهای خاصی مانند الکل، دخانیات و اقلام لوکس اعمال می‌شود.
- مالیات بر ارزش افزوده (VAT): کالاهای وارداتی نیز مشمول مالیات بر ارزش افزوده 10٪ هستند که جدا از عوارض گمرکی است.
اداره کل گمرک مغولستان (MCGA) نهاد حاکم مسئول اجرا و اعمال این تعرفه‌های وارداتی است.
۱. محصولات کشاورزی و مواد غذایی
محصولات کشاورزی یکی از بزرگترین اقلام وارداتی برای مغولستان هستند. با توجه به آب و هوای نامساعد و زمین‌های زراعی محدود این کشور، بسیاری از مواد غذایی برای تأمین تقاضای داخلی برای مواد غذایی اساسی و غذاهای فرآوری شده وارد می‌شوند. نرخ تعرفه واردات محصولات کشاورزی بسته به نوع کالا به طور قابل توجهی متفاوت است.
۱.۱ غلات و حبوبات
- نرخ عوارض واردات: عموماً ۵٪ تا ۱۵٪، بسته به نوع غلات یا فرآورده‌های غلات.
- گندم: اغلب مشمول ۱۰٪ عوارض واردات می‌شود.
- برنج: معمولاً مشمول حدود ۱۵٪ تعرفه می‌شود که نشان‌دهنده وابستگی کشور به واردات برای تأمین تقاضای مصرف‌کننده است.
- شرایط ویژه:
- واردات از کشورهایی که در توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای مانند کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه (CMREC) هستند، ممکن است از کاهش تعرفه‌ها یا معافیت‌ها بهره‌مند شوند.
۱.۲ گوشت و فرآورده‌های گوشتی
- نرخ عوارض واردات: فرآورده‌های گوشتی، به ویژه گوشت گاو و گوسفند، از رایج‌ترین اقلام وارداتی هستند.
- گوشت گاو و گوسفند: معمولاً مشمول ۱۰ تا ۲۰ درصد عوارض واردات می‌شوند.
- مرغداری: معمولاً با عوارض حدود ۱۵٪ مواجه است.
- شرایط ویژه:
- فرآورده‌های گوشتی وارداتی از کشورهای همسایه مانند روسیه و چین ممکن است تحت توافق‌نامه‌های تجارت منطقه‌ای از امتیازات ترجیحی برخوردار شوند که می‌تواند عوارض گمرکی را کاهش داده یا معافیت‌هایی را اعطا کند.
۱.۳ محصولات لبنی
- نرخ عوارض واردات: محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و کره، از جمله کالاهای وارداتی ضروری هستند.
- شیر و پنیر: عموماً مشمول عوارض گمرکی ۵ تا ۱۰ درصد می‌شوند.
- کره: اغلب با نرخ عوارض بالاتری، از 10٪ تا 15٪، مواجه است.
- شرایط ویژه:
- واردات لبنیات از کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) ممکن است از مزایای رفتار ترجیحی و کاهش عوارض گمرکی بهره‌مند شود.
۱.۴ میوه‌ها و سبزیجات
- نرخ عوارض واردات: میوه‌ها و سبزیجات تازه و همچنین انواع فرآوری شده، با عوارض متفاوتی مواجه هستند:
- سبزیجات تازه: معمولاً ۵ تا ۱۰ درصد بسته به محصول.
- میوه‌های کنسرو شده و فرآوری شده: نرخ عوارض گمرکی ممکن است بالاتر باشد، معمولاً حدود ۱۵٪.
- شرایط ویژه:
- واردات از کشورهایی مانند کره جنوبی و ژاپن که مغولستان با آنها توافقنامه دارد، ممکن است با کاهش عوارض گمرکی مواجه شود.
۲. کالاهای تولیدی و تجهیزات صنعتی
زیرساخت‌ها و بخش‌های صنعتی رو به رشد مغولستان به کالاهای وارداتی، از جمله ماشین‌آلات، فناوری و سایر کالاهای سرمایه‌ای متکی هستند. این کالاها برای صنایع ساخت و ساز، انرژی و تولید حیاتی هستند.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
- نرخ عوارض واردات:
- ماشین‌آلات سنگین: معمولاً مشمول عوارض ۵ تا ۱۰ درصدی می‌شوند.
- تجهیزات ساختمانی: عموماً با عوارض گمرکی ۱۰٪ مواجه هستند، اگرچه انواع خاصی از ماشین‌آلات در صورت استفاده برای اهداف صنعتی خاص ممکن است معاف از عوارض باشند.
- شرایط ویژه:
- ماشین‌آلات و تجهیزاتی که از چین تهیه می‌شوند، ممکن است تحت توافق‌نامه‌های تجاری دوجانبه از امتیازات ترجیحی برخوردار شوند و در نتیجه عوارض گمرکی کمتری داشته باشند.
۲.۲ الکترونیک و تجهیزات الکتریکی
- نرخ عوارض واردات:
- لوازم الکترونیکی مصرفی (مثلاً تلفن‌های هوشمند، رایانه): معمولاً مشمول تعرفه ۱۰٪ می‌شوند.
- قطعات الکتریکی برای مصارف صنعتی: معمولاً با عوارض گمرکی ۵ تا ۱۰ درصد مواجه هستند.
- شرایط ویژه:
- محصولات برخی کشورها، مانند کره جنوبی و ژاپن، ممکن است به دلیل توافق‌نامه‌های تجاری با مغولستان، تعرفه‌های پایین‌تری داشته باشند.
۲.۳ وسایل نقلیه موتوری و قطعات آنها
- نرخ عوارض واردات:
- خودروهای نو: وسایل نقلیه موتوری معمولاً بسته به حجم موتور و نوع خودرو، بین ۱۵ تا ۲۰ درصد مالیات می‌پردازند.
- خودروهای دست دوم: عوارض واردات خودروهای دست دوم کمی بیشتر است و از 20 تا 25 درصد متغیر است.
- قطعات و لوازم جانبی: قطعات و لوازم جانبی خودرو معمولاً با تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی مواجه هستند.
- شرایط ویژه:
- مغولستان با چندین کشور از جمله روسیه و چین توافق‌نامه‌هایی دارد که بر اساس آنها واردات خودرو و قطعات ممکن است مشمول کاهش عوارض یا معافیت‌ها شود.
۳. کالاهای مصرفی و اقلام لوکس
بازار کالاهای لوکس در مغولستان رو به رشد است و کالاهای مصرفی مانند پوشاک، لوازم الکترونیکی و لوازم آرایشی از واردات مهم این کشور محسوب می‌شوند. این کالاها اغلب با تعرفه‌های بالاتر برای جلوگیری از مصرف بیش از حد و ترویج جایگزین‌های داخلی مواجه می‌شوند.
۳.۱ پوشاک و لباس
- نرخ عوارض واردات:
- اقلام مد: پوشاک، کفش و لوازم جانبی معمولاً با تعرفه‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی مواجه هستند.
- منسوجات: پارچه‌های خام و منسوجات برای تولید محلی ممکن است عوارض کمتری داشته باشند، معمولاً حدود ۵ تا ۱۰ درصد.
- شرایط ویژه:
- پوشاک وارداتی از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا یا تحت توافق‌نامه‌های ترجیحی ممکن است مشمول عوارض گمرکی کمتری باشند.
۳.۲ لوازم الکترونیکی و سرگرمی
- نرخ عوارض واردات:
- لوازم الکترونیکی مصرفی (مثلاً تلویزیون، لوازم خانگی): معمولاً مشمول عوارض گمرکی از 10٪ تا 20٪ می‌شوند.
- شرایط ویژه:
- واردات از کشورهایی مانند ژاپن یا کره جنوبی که مغولستان با آنها توافق‌نامه‌های تجاری دارد، ممکن است مشمول تعرفه‌های ترجیحی شود.
۳.۳ لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی
- نرخ عوارض واردات:
- لوازم آرایشی و بهداشتی: عموماً با عوارض حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد مواجه هستند.
- شرایط ویژه:
- محصولات آرایشی وارداتی از کشورهای اتحادیه اروپا ممکن است به دلیل توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی مغولستان با اتحادیه اروپا، عوارض گمرکی کمتری دریافت کنند.
۴. منابع طبیعی و مواد اولیه
منابع طبیعی فراوان مغولستان، از جمله زغال سنگ، مس و سایر مواد معدنی، مواد خام را به یک دسته واردات ضروری برای اهداف تولیدی و صنعتی تبدیل کرده است.
۴.۱ مواد معدنی و فلزات
- نرخ عوارض واردات:
- مس و آلومینیوم: فلزات مورد استفاده در صنایع مختلف ممکن است با عوارض وارداتی حدود ۵ تا ۱۰ درصد مواجه شوند.
- زغال سنگ و سایر مواد خام: مواد معدنی خام معمولاً بسته به نوع، با حداقل تعرفه مواجه هستند یا حتی ممکن است معاف از عوارض باشند.
- شرایط ویژه:
- واردات از کشورهای همسایه مانند چین به دلیل توافق‌نامه‌های تجاری در منطقه، مشمول تعرفه‌های پایین‌تری است.
۵. عوارض واردات ویژه برای کشورهای خاص
مغولستان با چندین کشور توافق‌نامه‌های تجاری امضا کرده است که بر تعرفه‌های واردات محصولات این مناطق تأثیر می‌گذارد. این توافق‌نامه‌های ترجیحی معمولاً تعرفه‌ها را برای کالاهای خاص کاهش یا حذف می‌کنند.
۵.۱. موافقت‌نامه‌های تجاری و تعرفه‌های ترجیحی
- چین: به عنوان بزرگترین شریک تجاری مغولستان، محصولات وارداتی از چین اغلب از کاهش تعرفه‌ها بهره‌مند می‌شوند. توافقنامه تجارت آزاد مغولستان و چین که در سال ۲۰۱۶ امضا شد، به تسهیل کاهش عوارض گمرکی بر روی برخی محصولات کمک کرده است.
- روسیه: به طور مشابه، روابط اقتصادی مغولستان با روسیه منجر به ایجاد شرایط مطلوب واردات برای کالاهایی با منشاء روسیه شده است. به عنوان مثال، محصولات انرژی مانند نفت و ماشین آلات ممکن است مشمول تعرفه های پایین تری شوند.
- کره جنوبی: مغولستان با کره جنوبی توافقنامه تجارت آزاد دارد که نرخ‌های تعرفه ترجیحی را برای طیف وسیعی از کالاها، از جمله لوازم الکترونیکی و تجهیزات صنعتی ارائه می‌دهد.
- اتحادیه اروپا: توافقنامه مشارکت جامع و پیشرفته اتحادیه اروپا و مغولستان (CEPA) امکان کاهش یا حذف عوارض گمرکی بر روی انواع کالاها، از جمله اقلام لوکس و محصولات با فناوری پیشرفته را فراهم می‌کند.
حقایق کلیدی درباره مغولستان
- نام رسمی: مغولستان
- پایتخت: اولان‌باتور
- بزرگترین شهرها: اولان باتور، اردنت، دارخان
- درآمد سرانه: تقریباً ۴۵۰۰ دلار آمریکا (۲۰۲۳)
- جمعیت: حدود ۳.۵ میلیون نفر (۲۰۲۳)
- زبان رسمی: مغولی
- واحد پول: توگریک مغولی (MNT)
- موقعیت جغرافیایی: مغولستان کشوری محصور در خشکی است که در آسیای مرکزی واقع شده و از شمال با روسیه و از جنوب با چین هم‌مرز است.
جغرافیا، اقتصاد و صنایع عمده مغولستان
جغرافیا
مغولستان کشوری پهناور و محصور در خشکی است که به خاطر استپ‌های وسیع، کوه‌ها و بیابان‌هایش شناخته می‌شود. این کشور از شمال با روسیه و از جنوب با چین هم‌مرز است. چشم‌انداز این کشور شامل صحرای گبی است که بخش زیادی از منطقه جنوبی را پوشانده است و کوه‌های آلتای که در امتداد مرز غربی امتداد دارند. آب و هوای سخت، با زمستان‌های سرد و تابستان‌های کوتاه، تولید کشاورزی را محدود کرده و وابستگی به کالاهای وارداتی را افزایش می‌دهد.
اقتصاد
مغولستان اقتصادی مختلط دارد که به شدت به بخش معدن خود، به ویژه زغال سنگ، مس و طلا وابسته است. بیش از 80 درصد از صادرات مغولستان منابع معدنی است و این کشور با تشویق سرمایه‌گذاری خارجی در صنایعی مانند کشاورزی، ساخت و ساز و تولید، به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود بوده است. درآمد سرانه مغولستان به دلیل افزایش صادرات معدنی به طور پیوسته رشد کرده است، اما این کشور هنوز در توسعه بخش‌های غیرمعدنی خود با چالش‌هایی روبرو است.
صنایع عمده
- معدن: بزرگترین بخش اقتصاد مغولستان، شامل زغال سنگ، مس، طلا و فلزات خاکی کمیاب.
- کشاورزی: دامداری، به ویژه گوسفند، بز، گاو و اسب، برای مصرف داخلی و صادرات حیاتی است.
- ساخت و ساز و املاک و مستغلات: تحت تأثیر شهرنشینی و توسعه زیرساخت‌ها.
- تولید: در حال رشد، به ویژه در بخش‌هایی مانند فرآوری مواد غذایی، نساجی و مواد شیمیایی.