ژاپن، یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان، دارای یک سیستم پیچیده و بسیار تنظیم‌شده برای عوارض گمرکی و تعرفه‌ها است. ژاپن به عنوان یک کشور جزیره‌ای با منابع طبیعی محدود، برای تأمین نیازهای صنعتی و مصرفی خود به شدت به واردات متکی است. این کشور عضو چندین سازمان تجارت بین‌المللی، از جمله سازمان تجارت جهانی (WTO) است و دارای توافقنامههای تجارت آزاد (FTA) متعددی است که بر ساختار تعرفه کالاهای وارداتی تأثیر می‌گذارند. نرخ‌های تعرفه گمرکی ژاپن برای محافظت از صنایع محلی و در عین حال حفظ دسترسی به مواد اولیه ضروری، فناوری و کالاها از سراسر جهان تعیین شده است.
سیستم تعرفه گمرکی ژاپن
عوارض گمرکی ژاپن توسط گمرک ژاپن، تحت نظارت وزارت دارایی، مدیریت می‌شود. این کشور از یک سیستم طبقه‌بندی پیروی می‌کند که کالاها را بر اساس ماهیت و کاربرد آنها دسته‌بندی می‌کند و این سیستم، عوارض وارداتی قابل اجرا را تعیین می‌کند. تعرفه‌های ژاپن تحت تأثیر توافقنامههای تجارت بین‌المللی آن، از جمله توافقنامههای با ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سایر شرکای تجاری اصلی قرار دارد.
ژاپن همچنین از سیستم هماهنگ (HS) برای طبقه‌بندی تعرفه‌ها استفاده می‌کند که یک سیستم شناخته‌شده جهانی برای دسته‌بندی محصولات تجاری است. نرخ تعرفه واردات به ژاپن بسته به نوع محصول از 0٪ تا 30٪ متغیر است و مالیات‌های اضافی مانند مالیات بر مصرف (مشابه مالیات بر ارزش افزوده) علاوه بر عوارض گمرکی اعمال می‌شود.
عوارض عمومی واردات
عوارض گمرکی ژاپن بر واردات، بر اساس نوع محصول، به چند دسته تقسیم می‌شود. دسته‌های اصلی محصولات و نرخ‌های تعرفه مربوط به آنها در زیر آمده است. این نرخ‌ها می‌توانند بسته به کشور مبدا به دلیل توافقنامههای تجارت ترجیحی یا سایر اقدامات تجاری، کمی متفاوت باشند.
دسته ۱: محصولات کشاورزی
محصولات کشاورزی از جمله کالاهایی هستند که در ژاپن به شدت تحت حمایت قرار دارند و این نشان دهنده سیاست این کشور در حمایت از کشاورزی داخلی است. دولت برای حمایت از کشاورزان محلی، تعرفه‌های بالایی را برای بسیاری از واردات کشاورزی تعیین کرده است، اگرچه برخی از محصولات تحت توافقنامههای تجاری مختلف از تعرفه‌های پایین‌تری بهره‌مند می‌شوند.
- برنج: تعرفه واردات برنج ژاپن از جمله بالاترین تعرفه‌ها در جهان است. این تعرفه برای اکثر واردات برنج ۳۴۰ درصد است که نتیجه سیاست ژاپن برای حمایت از صنعت برنج داخلی خود است.
- گوشت گاو: گوشت گاو وارداتی با تعرفه ۳۸.۵٪ مواجه است، اما این نرخ تحت برخی از توافقنامههای تجارت آزاد (FTA) کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، واردات گوشت گاو از استرالیا و ایالات متحده از نرخ‌های تعرفه پایین‌تری تحت توافقنامه مشارکت اقتصادی ژاپن-استرالیا (JAEPA) و توافقنامه تجاری ایالات متحده-ژاپن بهره‌مند می‌شود.
- گندم: نرخ تعرفه برای گندم ۱۰٪ است، اگرچه ژاپن بخش عمده‌ای از گندم خود را از کشورهایی مانند ایالات متحده و کانادا تحت شرایط ترجیحی وارد می‌کند.
- میوه و سبزیجات: میوه و سبزیجات وارداتی معمولاً با تعرفه‌هایی از 10 تا 20 درصد مواجه می‌شوند، اگرچه اقلام خاصی مانند مرکبات ممکن است مشمول عوارض گمرکی حتی بالاتری باشند.
دسته ۲: کالاهای صنعتی
کالاهای صنعتی برای بخش تولید ژاپن ضروری هستند و نرخ تعرفه این کالاها در مقایسه با محصولات کشاورزی عموماً پایین‌تر است. با این حال، دسته‌های خاصی از کالاهای صنعتی، مانند کالاهایی که مشمول عوارض ضد دامپینگ هستند یا کالاهایی که تحت حمایت مقررات صنعت داخلی هستند، ممکن است تعرفه‌های بالاتری داشته باشند.
- ماشین‌آلات و تجهیزات: ماشین‌آلات، قطعات صنعتی و تجهیزات الکترونیکی عموماً با تعرفه‌های 0 تا 5 درصدی مواجه هستند. این شامل اجزای تولیدی حیاتی برای صنایعی مانند خودرو، الکترونیک و ماشین‌آلات می‌شود.
- خودروها: ژاپن خودروها و قطعات خودرو را با تعرفه‌های نسبتاً پایینی وارد می‌کند. تعرفه استاندارد واردات خودروهای سواری 0٪ است، اما قطعات خاصی مانند لاستیک و باتری ممکن است با تعرفه‌های 3 تا 5 درصدی مواجه شوند.
- لوازم الکترونیکی: لوازم الکترونیکی مصرفی مانند تلفن‌های هوشمند، رایانه‌ها و تلویزیون‌ها معمولاً با عوارض واردات ۰٪ مواجه هستند، اگرچه برخی از اقلام خاص ممکن است بر اساس طبقه‌بندی خود، تعرفه‌های کمی را شامل شوند.
دسته ۳: منسوجات و پوشاک
بخش نساجی و پوشاک یکی دیگر از حوزه‌هایی است که ژاپن در آن تعرفه‌های حمایتی وضع کرده است، اگرچه این تعرفه‌ها در سال‌های اخیر به دلیل توافقنامههای تجارت بین‌المللی کاهش یافته است.
- پوشاک: عوارض واردات پوشاک و البسه بسته به جنس و نوع پوشاک متفاوت است. به عنوان مثال، پوشاک پنبه‌ای معمولاً با تعرفه ۸.۵٪ مواجه هستند، در حالی که پوشاک الیاف مصنوعی می‌توانند با نرخ‌هایی تا ۱۳.۵٪ مواجه شوند.
- پارچه‌های نساجی: پارچه‌ها، شامل پنبه، پشم و مواد مصنوعی، بسته به مبدا و توافقنامه تجاری خاص موجود، معمولاً مشمول تعرفه‌هایی بین ۴.۲ تا ۸.۴ درصد هستند.
- کفش: کفش‌های وارداتی مشمول تعرفه‌هایی از ۵ تا ۱۵ درصد هستند که نرخ‌های بالاتر معمولاً برای کفش‌های چرمی و گران‌قیمت اعمال می‌شود.
دسته ۴: کالاهای لوکس و غیرضروری
ژاپن تعرفه‌های بالاتری را بر کالاهای لوکس و اقلام غیرضروری اعمال می‌کند، اگرچه بسیاری از این کالاها مشمول مالیات بر مصرف اضافی هستند که هزینه نهایی را برای مصرف‌کنندگان بیشتر افزایش می‌دهد.
- جواهرات و ساعت‌ها: جواهرات و ساعت‌های گران‌قیمت معمولاً با نرخ تعرفه ۵ تا ۱۰ درصد مواجه هستند، هرچند برخی از اقلام لوکس بسته به جنسشان (مثلاً الماس یا فلزات گرانبها) ممکن است مشمول عوارض بیشتری باشند.
- لوازم آرایشی: محصولات زیبایی، از جمله لوازم آرایشی و مراقبت از پوست، عموماً مشمول عوارض واردات ۵ تا ۱۰ درصد هستند.
- نوشیدنی‌های الکلی: واردات الکل علاوه بر عوارض گمرکی، مشمول مالیات غیرمستقیم نیز می‌شود. به عنوان مثال، ویسکی، آبجو و شراب با عوارض گمرکی از 10٪ تا 15٪ مواجه هستند و محصولات خاص بسته به میزان الکل، احتمالاً مشمول مالیات اضافی نیز می‌شوند.
عوارض واردات ویژه برای برخی کشورها
ژاپن توافقنامههای تجاری متعددی با کشورها و مناطق مختلف جهان امضا کرده است که امکان اعمال نرخ‌های تعرفه ترجیحی بر واردات خاص را فراهم می‌کند. علاوه بر این، برخی از محصولات وارداتی از کشورهای خاص ممکن است مشمول عوارض ضد دامپینگ یا اقدامات حفاظتی شوند.
توافقنامههای تجارت آزاد (FTA)
ژاپن با چندین کشور توافقنامههای تجارت آزاد (FTA) امضا کرده است که تعرفه‌های بسیاری از کالاهای وارداتی را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.
- توافقنامه مشارکت اقتصادی ژاپن و استرالیا (JAEPA): این توافقنامه تعرفه‌های ترجیحی را برای طیف وسیعی از محصولات، از جمله گوشت گاو، شراب و لبنیات فراهم می‌کند. به عنوان مثال، تعرفه گوشت گاو استرالیا تحت این توافقنامه به ۱۹.۵٪ کاهش می‌یابد که از ۳۸.۵٪ استاندارد کمتر است.
- توافقنامه مشارکت اقتصادی ژاپن و اتحادیه اروپا (EPA): این توافقنامه تعرفه کالاهایی مانند محصولات کشاورزی، ماشین آلات و داروها را کاهش داده یا حذف کرده است. به عنوان مثال، تعرفه واردات پنیر اتحادیه اروپا به تدریج حذف شده است که به نفع مصرف کنندگان و تولیدکنندگان است.
- مشارکت ترانس-پاسیفیک (TPP): ژاپن عضوی از توافقنامه جامع و مترقی برای مشارکت ترانس-پاسیفیک (CPTPP) است که شامل کشورهایی مانند کانادا، استرالیا و مکزیک می‌شود. CPTPP تعرفه‌های طیف وسیعی از کالاها، از جمله محصولات کشاورزی، ماشین‌آلات و خودروها را به طور قابل توجهی کاهش داده است.
عوارض ضد دامپینگ
ژاپن در صورتی که تشخیص دهد برخی از کالاهای وارداتی زیر ارزش منصفانه بازار فروخته شده‌اند، عوارض ضد دامپینگ وضع می‌کند که می‌تواند به صنایع داخلی آسیب برساند.
- فولاد: ژاپن عوارض ضد دامپینگ بر واردات انواع خاصی از فولاد، به ویژه از کشورهایی مانند چین، که بازار فولاد آن به شدت توسط دولت یارانه می‌گیرد، وضع کرده است.
- پنل‌های خورشیدی: ژاپن همچنین برای محافظت از صنعت تولید پنل خورشیدی داخلی خود، عوارض ضد دامپینگ بر پنل‌های خورشیدی وارداتی از چین وضع کرده است.
اقدامات حفاظتی
ژاپن، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، در مواردی که افزایش واردات، صنعت داخلی را تهدید به آسیب می‌کند، می‌تواند اقدامات حفاظتی اعمال کند. این اقدامات اغلب شامل افزایش موقت عوارض واردات می‌شود.
- برنج: ژاپن گاهی اوقات تعرفه‌های حفاظتی بر واردات برنج اعمال کرده است تا از کشاورزان برنج داخلی در برابر نوسانات قیمت ناشی از افزایش واردات محافظت کند.
حقایقی درباره ژاپن
- نام رسمی: ژاپن (日本، Nihon یا Nippon)
- پایتخت: توکیو
- سه شهر بزرگ:
- توکیو (پایتخت)
- یوکوهاما
- اوساکا
- درآمد سرانه: ۴۲۰۰۰ دلار (برآورد سال ۲۰۲۳، تعدیل‌شده بر اساس برابری قدرت خرید)
- جمعیت: تقریباً ۱۲۵.۵ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: ژاپنی
- واحد پول: ین ژاپن (JPY)
- موقعیت جغرافیایی: ژاپن کشوری جزیره‌ای است که در شرق آسیا، در اقیانوس آرام، در شرق شبه‌جزیره کره و چین واقع شده است. این کشور از چهار جزیره اصلی – هونشو، هوکایدو، کیوشو و شیکوکو – به همراه بسیاری از جزایر کوچک‌تر تشکیل شده است.
جغرافیای ژاپن
ژاپن مجمع‌الجزایری کوهستانی با طیف وسیعی از ویژگی‌های جغرافیایی، از دشت‌های ساحلی گرفته تا کوه‌های آتشفشانی است. این کشور در منطقه‌ای لرزه‌خیز واقع شده است که زلزله‌های مکرر و فوران‌های آتشفشانی گاه‌به‌گاه در آن رخ می‌دهد.
- توپوگرافی: مساحت ژاپن عمدتاً کوهستانی است و حدود ۷۰٪ از این کشور را کوه‌ها پوشانده‌اند. رشته‌کوه‌های آلپ ژاپن، این کشور را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می‌کنند. بلندترین قله ژاپن، کوه فوجی (۳۷۷۶ متر / ۱۲۳۸۹ فوت) است.
- آب و هوا: ژاپن چهار فصل مجزا را تجربه می‌کند، زمستان‌های سرد در شمال و شرایط نیمه‌گرمسیری در جنوب. آب و هوا از قاره‌ای مرطوب در شمال تا نیمه‌گرمسیری مرطوب در جنوب متغیر است. ژاپن همچنین مستعد بلایای طبیعی از جمله زلزله، سونامی و طوفان است.
اقتصاد ژاپن
ژاپن یکی از پیشرفته‌ترین اقتصادهای جهان است که به خاطر توانایی‌های تکنولوژیکی، زیرساخت‌های بسیار توسعه‌یافته و پایگاه صنعتی قوی خود شناخته می‌شود.
- بخش‌های اقتصادی:
- تولید: ژاپن در زمینه تولید، به ویژه در صنایع الکترونیک، خودرو و رباتیک، یک رهبر جهانی است.
- خدمات: بخش خدمات، شامل امور مالی، گردشگری و خرده فروشی، نقش مهمی در اقتصاد ژاپن ایفا می‌کند.
- کشاورزی: اگرچه بخش کشاورزی ژاپن سهم کمتری در تولید ناخالص داخلی نسبت به تولید ناخالص داخلی یا خدمات دارد، اما این کشور تولیدکننده عمده برنج، غذاهای دریایی و برخی میوه‌ها است.
صنایع عمده
- خودرو: ژاپن محل استقرار برخی از بزرگترین تولیدکنندگان خودرو در جهان، از جمله تویوتا، هوندا و نیسان است. صنعت خودرو سهم عمده‌ای در تولید ناخالص داخلی و درآمد صادراتی ژاپن دارد.
- الکترونیک: ژاپن دهه‌هاست که در صنعت الکترونیک پیشرو بوده است و شرکت‌هایی مانند سونی، پاناسونیک و توشیبا بازار جهانی لوازم الکترونیکی مصرفی، نیمه‌هادی‌ها و سایر محصولات با فناوری پیشرفته را شکل می‌دهند.
- ماشین‌آلات و رباتیک: ژاپن به خاطر صنایع پیشرفته ماشین‌آلات و رباتیک خود، با فناوری پیشرفته‌ای که در تولید، کشاورزی و مراقبت‌های بهداشتی استفاده می‌شود، مشهور است.
- داروسازی: ژاپن صنعت داروسازی قوی‌ای دارد که هم تقاضای داخلی و هم صادرات بین‌المللی فناوری‌های پزشکی، داروها و محصولات بهداشتی آن را هدایت می‌کند.