ساحل عاج (که با نام ساحل عاج نیز شناخته می‌شود) کشوری در غرب آفریقا با اقتصادی رو به رشد، تجارت فزاینده و بخش واردات و صادرات پویا است. سیستم تعرفه واردات ساحل عاج، به عنوان یکی از بزرگترین اقتصادهای منطقه، نقش مهمی در تنظیم جریان کالاها، ارتقای صنایع محلی و تضمین جمع‌آوری صحیح مالیات ایفا می‌کند. این کشور که عضو اتحادیه اقتصادی و پولی غرب آفریقا (WAEMU) است، از ساختار تعرفه‌ای استفاده می‌کند که با استانداردهای منطقه‌ای تعیین شده توسط جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) همسو است. تعرفه خارجی مشترک (CET) اکواس به عنوان چارچوب پایه برای سیاست‌های تعرفه‌ای در کشورهای عضو، از جمله ساحل عاج، عمل می‌کند.
سیستم تعرفه گمرکی در ساحل عاج
سیستم تعرفه گمرکی ساحل عاج تحت نظارت تعرفه خارجی مشترک (CET) اکوواس است و شامل عوارض واردات، مالیات بر ارزش افزوده (VAT)، عوارض غیرمستقیم و سایر هزینه‌های ویژه می‌شود. هدف CET استانداردسازی عوارض گمرکی در سراسر کشورهای عضو اکوواس، تسهیل تجارت منطقه‌ای و در عین حال محافظت از بازارهای داخلی در برابر رقابت ناعادلانه است. شایان ذکر است که اگرچه ساحل عاج به جداول تعرفه اکوواس پایبند است، اما ممکن است مقررات خاص هر کشور، به ویژه برای کالاهای حساس، محصولات کشاورزی و اقلام مشمول توافق‌نامه‌های تجاری خاص، اعمال شود.
عوارض عمومی واردات
تعرفه خارجی مشترک ECOWAS (CET) کالاها را به چهار دسته اصلی تقسیم می‌کند که نرخ‌های عوارض متفاوتی به هر دسته اختصاص داده شده است. عوارض واردات معمولاً به عنوان درصدی از ارزش گمرکی محاسبه می‌شود که شامل هزینه کالا، بیمه و حمل و نقل می‌شود. علاوه بر این، محصولات وارداتی به ساحل عاج مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند که معمولاً 18٪ تعیین می‌شود، و همچنین سایر هزینه‌های اضافی و مالیات‌های محلی نیز شامل می‌شود.
دسته بندی کالاها و نرخ های تعرفه
- دسته ۱ – مایحتاج اساسی: کالاهایی که ضروری تلقی می‌شوند، از جمله مواد غذایی و برخی لوازم پزشکی، معمولاً مشمول عوارض واردات کمتر یا حتی در برخی موارد معافیت از عوارض هستند. به عنوان مثال:
- برنج: عوارض واردات بین 0 تا 5 درصد بسته به کشور مبدا و توافق‌نامه‌های منطقه‌ای خاص متغیر است.
- غلات (گندم، ذرت و غیره): این محصولات معمولاً با تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی مواجه هستند.
- داروها و تجهیزات پزشکی: بدون عوارض گمرکی یا با تعرفه پایین (0-5%) برای اطمینان از مقرون به صرفه بودن محصولات ضروری بهداشتی.
- دسته ۲ – کالاهای واسطه‌ای: این کالاها شامل محصولاتی هستند که برای تولید بیشتر یا فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شوند. تعرفه‌ها در اینجا عموماً بالاتر از تعرفه‌های کالاهای ضروری اولیه، اما پایین‌تر از تعرفه‌های کالاهای لوکس است.
- مواد پلاستیکی و مواد شیمیایی: پلاستیک‌ها و مواد شیمیایی وارداتی معمولاً بسته به ماهیت خاص محصول، تعرفه‌هایی از ۵ تا ۱۵ درصد را شامل می‌شوند.
- منسوجات و پارچه: تعرفه‌های منسوجات، پارچه و پوشاک معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد تعیین می‌شود، اگرچه این میزان می‌تواند بسته به فرآوری محصول و کشور مبدا متفاوت باشد.
- آهن و فولاد: تعرفه‌ها برای محصولات اساسی فولاد بین ۵ تا ۱۰ درصد متغیر است.
- دسته ۳ – کالاهای مصرفی: این محصولات برای مصرف مستقیم عموم در نظر گرفته شده‌اند و معمولاً بالاترین عوارض واردات را به خود اختصاص می‌دهند.
- خودروها: خودروهای وارداتی بسته به نوع وسیله نقلیه (مثلاً خودروهای سواری، کامیون، موتورسیکلت) با نرخ تعرفه‌ای حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مواجه هستند.
- لوازم الکترونیکی: لوازم الکترونیکی مصرفی مانند تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ و تلویزیون معمولاً بسته به کشور مبدا و طبقه‌بندی محصول تحت ECOWAS CET، عوارض وارداتی ۱۰ تا ۲۰ درصدی دارند.
- لوازم آرایشی: محصولات زیبایی و اقلام مراقبت شخصی اغلب با عوارض گمرکی ۱۰ تا ۱۵ درصدی مواجه هستند و برخی از اقلام لوکس خاص احتمالاً با نرخ‌های بالاتری مواجه خواهند شد.
- دسته ۴ – کالاهای لوکس و غیرضروری: این کالاها برای زندگی روزمره ضروری تلقی نمی‌شوند. این اقلام تعرفه‌های بالاتری را برای جلوگیری از مصرف بیش از حد محصولات لوکس به خود اختصاص می‌دهند.
- جواهرات و سنگ‌های قیمتی: عوارض واردات برای اقلام لوکس مانند جواهرات و ساعت می‌تواند از 10 تا 30 درصد، بسته به طبقه‌بندی خاص محصول، متغیر باشد.
- الکل و دخانیات: نوشیدنی‌های الکلی و محصولات دخانی علاوه بر تعرفه‌های معمول، با مالیات غیرمستقیم قابل توجهی نیز مواجه هستند که می‌تواند قیمت نهایی آنها را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
عوارض واردات ویژه برای برخی محصولات
برخی از کالاهای وارداتی به ساحل عاج ممکن است به دلیل توافق‌نامه‌های تجاری، مقررات منطقه‌ای یا اقدامات حمایتی اقتصادی، مشمول عوارض ویژه شوند. این عوارض ویژه شامل عوارض ضد دامپینگ، عوارض حفاظتی و سایر اقدامات موقت است که برای حمایت از صنایع محلی یا تضمین انصاف در تجارت طراحی شده‌اند.
عوارض ضد دامپینگ
عوارض ضد دامپینگ زمانی اعمال می‌شود که شرکت‌های خارجی کالاها را با قیمتی پایین‌تر از ارزش منصفانه بازار می‌فروشند، که می‌تواند به صنایع داخلی آسیب برساند. این عوارض بر اساس تحقیقات انجام شده توسط دولت ساحل عاج، و گاهی با همکاری نهادهای تجاری منطقه‌ای، اعمال می‌شوند.
- مثال: اگر دولت تشخیص دهد که فولاد چینی با قیمت‌های ناعادلانه و پایین در بازار ساحل عاج فروخته می‌شود، ممکن است برای ایجاد شرایط برابر برای تولیدکنندگان محلی، عوارض ضد دامپینگ اعمال کند.
اقدامات حفاظتی
ساحل عاج، به عنوان عضوی از ECOWAS، می‌تواند اقدامات حفاظتی را طبق مقررات منطقه‌ای برای محافظت از صنایع خاص در برابر افزایش واردات که ممکن است تولید محلی را تهدید کند، اعمال کند. این اقدامات موقتی هستند و ممکن است شامل تعرفه‌های بالاتر برای برخی محصولات باشند.
- مثال: اگر ساحل عاج با هجوم ناگهانی واردات برنج از کشورهای همسایه مواجه شود، دولت ممکن است اقدامات حفاظتی را برای محافظت از تولیدکنندگان برنج محلی در برابر رقابت اجرا کند.
تعرفه‌های ترجیحی از توافق‌نامه‌های تجاری
ساحل عاج چندین توافقنامه تجاری امضا کرده است که تعرفه‌های ترجیحی برای واردات از کشورها یا مناطق خاص ارائه می‌دهد. هدف این توافقنامه‌ها تقویت همکاری اقتصادی از طریق کاهش موانع تجاری و بهبود دسترسی به بازار است.
- توافقنامه مشارکت اقتصادی (EPA) با اتحادیه اروپا: تحت EPA، ساحل عاج از تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر برای طیف وسیعی از کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا، به ویژه برای محصولات صنعتی و صادرات کشاورزی، بهره‌مند می‌شود.
- توافقنامه تجاری اکواس: ساحل عاج به عنوان عضوی از اکواس، از امتیازات ترجیحی در تجارت با سایر کشورهای عضو، از جمله کاهش تعرفه‌ها بر برخی کالاها در منطقه، برخوردار است.
دسته بندی های خاص و نرخ های تعرفه آنها
۱. محصولات کشاورزی
واردات کشاورزی بخش بزرگی از واردات ساحل عاج را تشکیل می‌دهد و به همین دلیل، مشمول طیف وسیعی از تعرفه‌ها می‌شود که برای محافظت از کشاورزان و صنایع محلی و در عین حال تضمین مقرون به صرفه بودن مواد غذایی ضروری برای مصرف‌کنندگان طراحی شده‌اند.
- برنج: برنج یکی از مهمترین واردات غذایی ساحل عاج است و تعرفه آن بسته به مبدا برنج و وجود یا عدم وجود توافق‌نامه‌های ویژه (مثلاً توافق‌نامه‌های ECOWAS یا WTO) می‌تواند از 0٪ تا 5٪ متغیر باشد.
- کاکائو: ساحل عاج یکی از بزرگترین تولیدکنندگان کاکائو در جهان است، بنابراین واردات محصولات کاکائو حداقل است. با این حال، دانه‌های خام کاکائو و محصولات مشتق شده از خارج از آفریقا ممکن است مشمول تعرفه‌هایی از ۵ تا ۱۰ درصد باشند.
- میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات تازه که اغلب از اروپا یا سایر کشورهای آفریقایی وارد می‌شوند، ممکن است با تعرفه‌هایی حدود ۵ تا ۱۵ درصد مواجه شوند.
۲. کالاهای صنعتی
کالاهای صنعتی برای بخش تولید رو به رشد ساحل عاج بسیار مهم هستند. عوارض واردات در این دسته از کالاها بیشتر از مایحتاج اولیه است، اما هدف از وضع آنها ایجاد تعادل بین نیاز به توسعه صنعتی و حمایت از تولیدکنندگان محلی است.
- سیمان و مصالح ساختمانی: این اقلام معمولاً با تعرفه‌هایی بین ۵ تا ۱۵ درصد مواجه می‌شوند، زیرا دولت تولید محلی مصالح ساختمانی را تشویق می‌کند.
- ماشین‌آلات و تجهیزات: ماشین‌آلات مورد استفاده برای تولید و کشاورزی می‌توانند عوارض وارداتی ۵ تا ۱۰ درصد را جذب کنند، و برخی از تجهیزات تخصصی به طور بالقوه نرخ‌های پایین‌تری دارند.
- لوازم الکترونیکی و برقی: لوازم الکترونیکی مصرفی وارداتی مانند تلویزیون، کولر گازی و یخچال معمولاً تعرفه‌ای بین ۱۰ تا ۲۰ درصد دارند.
۳. کالاهای لوکس و غیرضروری
کالاهای لوکس اغلب در ساحل عاج مشمول تعرفه‌های بالایی هستند، به ویژه برای جلوگیری از مصرف بیش از حد و تشویق به استفاده از جایگزین‌های تولید محلی در صورت امکان.
- خودروهای لوکس: خودروهای لوکس وارداتی معمولاً بسته به برند، مدل و حجم موتور، با تعرفه‌هایی از 20 تا 30 درصد مواجه هستند.
- ساعت و جواهرات: اقلام لوکس مانند ساعت و جواهرات ممکن است با تعرفه‌هایی تا ۲۵ درصد مواجه شوند که نشان‌دهنده ماهیت غیرضروری آنها در چارچوب اولویت‌های اقتصادی ساحل عاج است.
۴. مواد شیمیایی و دارویی
واردات دارو مشمول تعرفه است، اما اغلب برای اطمینان از مقرون به صرفه بودن داروهای ضروری، اولویت‌بندی می‌شود. واردات مواد شیمیایی که در تولید یا کشاورزی استفاده می‌شوند، بسته به کاربرد مورد نظرشان، با طیف وسیعی از عوارض گمرکی مواجه هستند.
- محصولات دارویی: داروها و تجهیزات پزشکی اغلب از تعرفه‌های پایین‌تری برخوردارند یا حتی ممکن است به طور کامل از عوارض واردات معاف باشند و دسترسی عمومی به محصولات ضروری مراقبت‌های بهداشتی را تضمین کنند.
- مواد شیمیایی صنعتی: مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآیندهای تولیدی یا کشاورزی ممکن است بسته به نوع و عملکرد محصول، با تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی مواجه شوند.
حقایقی درباره ساحل عاج
- نام رسمی: جمهوری ساحل عاج (République de Côte d’Ivoire)
- پایتخت: یاموسوکرو (پایتخت سیاسی)، آبیجان (پایتخت اقتصادی)
- سه شهر بزرگ:
- آبیجان
- بوآکه
- دالوا
- درآمد سرانه: تقریباً ۲۴۰۰ دلار (تخمین ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۲۷.۵ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: فرانسوی
- واحد پول: فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی (XOF)
- موقعیت مکانی: ساحل عاج در غرب آفریقا واقع شده و از غرب با لیبریا و گینه، از شمال با مالی و بورکینافاسو و از شرق با غنا هم‌مرز است. مرز جنوبی آن در امتداد اقیانوس اطلس قرار دارد.
جغرافیای ساحل عاج
ساحل عاج با طیف متنوعی از ویژگی‌های جغرافیایی، از دشت‌های ساحلی در امتداد اقیانوس اطلس گرفته تا مناطق کوهستانی در غرب، مشخص می‌شود. این کشور دارای آب و هوای گرمسیری است و بخش قابل توجهی از زمین‌های آن پوشیده از جنگل‌های بارانی گرمسیری است.
- توپوگرافی: این کشور دارای چشم‌اندازی عمدتاً مسطح تا کمی ناهموار است و کوه‌هایی در غرب آن قرار دارند. بلندترین قله، کوه نیمبا، با ارتفاع ۱۷۵۲ متر (۵۷۵۰ فوت) قرار دارد.
- آب و هوا: آب و هوا از مناطق گرمسیری مرطوب در جنوب تا ساوانا در شمال متغیر است. این کشور دو فصل بارانی را تجربه می‌کند و منطقه ساحلی در تمام طول سال مستعد بارندگی شدید است.
اقتصاد ساحل عاج
ساحل عاج یکی از بزرگترین اقتصادهای غرب آفریقا را دارد که به شدت به کشاورزی، تولید و خدمات وابسته است.
- کشاورزی: این کشور یکی از تولیدکنندگان پیشرو جهانی کاکائو، قهوه و روغن پالم است. کشاورزی همچنان یک بخش حیاتی است و به طور قابل توجهی به درآمدهای صادراتی کمک می‌کند.
- صنعت: پایه‌های صنعتی ساحل عاج شامل تولید نفت، معدن (طلا، الماس) و منسوجات است.
- خدمات: بخش خدمات به سرعت در حال رشد است و سهم قابل توجهی از آن را مخابرات، بانکداری و گردشگری به خود اختصاص داده‌اند.
صنایع عمده
- کاکائو و قهوه: ساحل عاج بزرگترین صادرکننده دانه‌های کاکائو در جهان است و قهوه یکی دیگر از محصولات مهم کشاورزی صادراتی این کشور است.
- نفت و گاز: این کشور دارای ذخایر نفتی قابل توجهی است و نفت یکی از منابع اصلی ارز خارجی است.
- نساجی: صنعت نساجی در حال رشد است و ساحل عاج طیف وسیعی از منسوجات را برای مصرف داخلی و صادرات تولید می‌کند.
- ساخت و ساز: بخش‌های ساخت و ساز و املاک و مستغلات با افزایش جمعیت شهری، به ویژه در آبیجان، در حال گسترش هستند.