هند، یکی از بزرگترین و سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد جهان، دارای ساختار تعرفه گمرکی مشخصی است که برای تنظیم تجارت بین‌المللی و حمایت از صنایع داخلی طراحی شده است. هند به عنوان عضوی از سازمان تجارت جهانی (WTO)، از قوانین تجارت بین‌المللی پیروی می‌کند و در عین حال سیاست‌های تعرفه‌ای خود را نیز اجرا می‌کند که نیازهای صنایع محلی را برآورده می‌کند، صنعتی شدن را ارتقا می‌دهد و درآمدزایی را تضمین می‌کند. نرخ‌های تعرفه هند بر اساس کدهای سیستم هماهنگ (HS) طبقه‌بندی می‌شوند که کالاها را به دسته‌های مختلف طبقه‌بندی می‌کند و اعمال تعرفه‌های مربوطه را آسان‌تر می‌کند. دولت هند همچنین عوارض وارداتی ویژه‌ای را برای رسیدگی به مسائل خاص مانند اختلال در بازار، نگرانی‌های زیست‌محیطی یا عوامل ژئوپلیتیکی اعمال می‌کند.
ساختار تعرفه سفارشی در هند
سیاست عمومی تعرفه در هند
سیستم تعرفه گمرکی هند تابع قانون گمرک مصوب ۱۹۶۲ و سایر قوانین مربوطه است. این کشور تعرفه‌های بر اساس ارزش (که به صورت درصدی از ارزش کالاها محاسبه می‌شود) را برای طیف وسیعی از دسته‌های محصولات اعمال می‌کند و تعرفه‌ها از ۰٪ تا ۱۵۰٪ متغیر است. ساختار کلی سیاست تعرفه‌ای هند بر موارد زیر متمرکز است:
- درآمدزایی: عوارض گمرکی منبع اصلی درآمد دولت است.
- حمایت از صنایع داخلی: تعرفه‌های بالاتر برای کالاهایی که با محصولات محلی رقابت می‌کنند، به ویژه در بخش‌هایی مانند کشاورزی، نساجی و الکترونیک، اعمال می‌شود.
- ترویج واردات ضروری: تعرفه‌های پایین‌تری برای کالاهای ضروری مانند داروها، مواد اولیه و ماشین‌آلات مورد نیاز برای تولید محلی اعمال می‌شود.
- اهداف صنعتی و زیست‌محیطی: تعرفه‌ها به عنوان ابزاری برای سیاست‌گذاری جهت ارتقای صنعتی شدن، تشویق تولید داخلی و رسیدگی به نگرانی‌های زیست‌محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سیستم تعرفه شامل چندین جزء است:
- حقوق گمرکی پایه (BCD): حقوق گمرکی اولیه‌ای که بر تمام کالاهای وارداتی اعمال می‌شود.
- مالیات یکپارچه کالاها و خدمات (IGST): معادل مالیات بر کالاها و خدمات داخلی، که بر واردات کالا به هند اعمال می‌شود.
- هزینه اضافی رفاه اجتماعی (SWS): هزینه اضافی که برای طرح‌های رفاه اجتماعی بر عوارض گمرکی وضع می‌شود.
- عوارض گمرکی ویژه (SAD): برای حمایت از صنایع داخلی، به ویژه در مورد لوازم الکترونیکی و خودرو، بر کالاهای خاص وضع می‌شود.
موافقت‌نامه‌های تعرفه ترجیحی
هند چندین توافقنامه تجارت ترجیحی امضا کرده است که تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر را برای محصولات خاص وارداتی از کشورهای شریک ارائه می‌دهد. این توافقنامه‌ها عبارتند از:
- توافقنامههای تجارت آزاد (FTA): هند با کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی و اعضای آسه‌آن توافقنامههای تجارت آزاد دارد که تعرفه‌های طیف وسیعی از محصولات را کاهش می‌دهد.
- منطقه تجارت آزاد جنوب آسیا (SAFTA): SAFTA کاهش تعرفه کالاهایی را که بین هند و سایر کشورهای جنوب آسیا از جمله بنگلادش، نپال، بوتان و سریلانکا مبادله می‌شود، ترویج می‌دهد.
- سیستم عمومی ترجیحات (GSP): هند از طرح‌های GSP با اتحادیه اروپا و ایالات متحده بهره‌مند می‌شود و امکان کاهش تعرفه‌ها بر صادرات خود را فراهم می‌کند.
عوارض و محدودیت‌های ویژه واردات
علاوه بر تعرفه‌های پایه، هند برای رسیدگی به مسائلی مانند دامپینگ بازار، عدم تعادل تجاری یا نگرانی‌های زیست‌محیطی، عوارض ویژه‌ای را بر محصولات خاص وضع می‌کند. این موارد عبارتند از:
- عوارض ضد دامپینگ: برای جلوگیری از رقابت ناعادلانه با تولیدکنندگان محلی، بر کالاهای وارداتی با قیمت پایین‌تر از بازار اعمال می‌شود.
- عوارض جبرانی: بر وارداتی که از یارانه‌های خارجی بهره‌مند می‌شوند، اعمال می‌شود و مزایای ناعادلانه‌ای برای صادرکنندگان خارجی ایجاد می‌کند.
- عوارض حفاظتی: به طور موقت برای محافظت از صنایع داخلی در برابر افزایش ناگهانی واردات وضع می‌شود.
- عوارض زیست‌محیطی: برای کالاهایی که تأثیر منفی بر محیط زیست دارند، مانند پلاستیک‌ها و وسایل نقلیه با انتشار بالای گازهای گلخانه‌ای، اعمال می‌شود.
دسته بندی محصولات و نرخ های تعرفه مربوطه
محصولات کشاورزی
۱. محصولات لبنی
هند صنعت لبنیات بزرگی دارد، اما هنوز هم برای تأمین تقاضای داخلی، برخی از محصولات لبنی را وارد می‌کند. تعرفه‌های واردات لبنیات برای حمایت از دامداران محلی و در عین حال تضمین قیمت‌های مقرون به صرفه برای مصرف‌کنندگان اعمال می‌شود.
- تعرفه پایه: محصولات لبنی مانند شیر خشک، کره و پنیر مشمول تعرفه‌هایی از 30 تا 60 درصد هستند.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض ضد دامپینگ بر محصولات لبنی کشورهایی که یارانه‌ها یا اقدامات مختل‌کننده بازار به تولیدکنندگان محلی آسیب می‌رساند، اعمال شود.
۲. گوشت و مرغ
هند برای تأمین تقاضای داخلی، انواع فرآورده‌های گوشتی، به ویژه مرغ منجمد، را وارد می‌کند. با این حال، تعرفه‌ها به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که از دامداران محلی محافظت کنند.
- تعرفه پایه: محصولات گوشتی، شامل گوشت گاو، خوک و مرغ، با تعرفه‌هایی از 30 تا 50 درصد مواجه هستند.
- عوارض ویژه: سهمیه‌های وارداتی و عوارض ضد دامپینگ ممکن است برای جلوگیری از اشباع بازار و حمایت از تولیدکنندگان محلی اعمال شود.
۳. میوه‌ها و سبزیجات
هند تولیدکننده عمده میوه و سبزیجات است، اما برخی محصولات، به ویژه میوه‌های خارج از فصل و سبزیجات عجیب و غریب را نیز وارد می‌کند.
- تعرفه پایه: میوه‌ها و سبزیجات تازه معمولاً با تعرفه‌هایی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته برای واردات از کشورهایی که هند با آنها توافقنامههای تجارت آزاد دارد، مانند کشورهای عضو آسه‌آن، اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: ممکن است تعرفه‌های فصلی برای حمایت از کشاورزان محلی در فصول اوج برداشت وضع شود.
کالاهای صنعتی
۱. خودرو و قطعات خودرو
هند صنعت خودروسازی قدرتمندی دارد و تعرفه‌های وضع شده بر خودروها و قطعات خودرو وارداتی به گونه‌ای تنظیم شده است که از تولید و مونتاژ داخلی محافظت کند.
- تعرفه پایه: خودروهای وارداتی بسته به نوع و حجم موتور خودرو، مشمول تعرفه‌هایی از ۶۰ تا ۱۵۰ درصد هستند. قطعات خودرو نیز با تعرفه‌هایی از ۱۰ تا ۳۵ درصد مواجه هستند.
- عوارض ویژه: عوارض اضافی بر خودروهای لوکس اعمال می‌شود و خودروهای با آلایندگی بالا ممکن است با عوارض زیست‌محیطی برای ترویج استفاده از جایگزین‌های پاک‌تر مواجه شوند.
۲. لوازم الکترونیکی و کالاهای مصرفی
هند طیف گسترده‌ای از لوازم الکترونیکی مصرفی مانند تلفن‌های هوشمند، تلویزیون و لپ‌تاپ را وارد می‌کند، اما بخش تولید لوازم الکترونیکی آن نیز رو به رشد است.
- تعرفه پایه: کالاهای الکترونیکی وارداتی به هند بسته به نوع محصول، با تعرفه‌هایی از 10 تا 20 درصد مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته برای لوازم الکترونیکی وارداتی از کشورهایی با توافقنامههای تجارت آزاد، مانند کره جنوبی و ژاپن، اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: برخی از لوازم الکترونیکی، مانند تلفن‌های هوشمند، ممکن است تحت طرح «ساخت هند» برای تشویق تولید داخلی، با عوارض یا هزینه‌های اضافی مواجه شوند.
منسوجات و پوشاک
۱. پوشاک
هند یک رهبر جهانی در تولید و صادرات نساجی است، اما برای تأمین تقاضای داخلی، انواع خاصی از پوشاک را نیز وارد می‌کند. تعرفه‌ها برای محافظت از صنعت نساجی محلی اعمال می‌شوند.
- تعرفه پایه: واردات پوشاک بسته به نوع لباس و جنس آن، با تعرفه‌هایی از ۱۰ تا ۳۰ درصد مواجه است.
- تعرفه‌های ترجیحی: تحت توافقنامههای تجارت آزاد، پوشاک کشورهایی مانند بنگلادش، سریلانکا و ویتنام ممکن است از تعرفه‌های کاهش‌یافته یا صفر بهره‌مند شوند.
- عوارض ویژه: در صورتی که مشخص شود واردات پوشاک کم‌هزینه از کشورهایی مانند چین به تولیدکنندگان داخلی آسیب می‌رساند، ممکن است عوارض ضد دامپینگ بر این کالاها اعمال شود.
۲. کفش
هند مقادیر قابل توجهی کفش، به ویژه کفش‌های لوکس و تخصصی، وارد می‌کند. تعرفه‌ها برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و در عین حال تضمین دسترسی به واردات مقرون به صرفه اعمال می‌شوند.
- تعرفه پایه: واردات کفش بسته به نوع و جنس کفش، با تعرفه‌هایی از ۱۰ تا ۳۵ درصد مواجه است.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته برای واردات کفش از کشورهایی که هند با آنها توافقنامههای تجارت آزاد دارد، مانند اعضای آسه‌آن، اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض اضافی بر کفش‌های کشورهایی که درگیر شیوه‌های تجاری ناعادلانه مانند دامپینگ هستند، اعمال شود.
مواد اولیه و مواد شیمیایی
۱. محصولات فلزی
هند انواع محصولات فلزی را برای صنایع ساختمانی و تولیدی خود وارد می‌کند و تعرفه‌های گمرکی آن به گونه‌ای تنظیم شده است که نیازهای تولید داخلی و تقاضای صنعتی را متعادل کند.
- تعرفه پایه: محصولات فلزی، شامل فولاد، آلومینیوم و مس، با تعرفه‌هایی از ۷.۵٪ تا ۱۵٪ مواجه هستند.
- عوارض ویژه: در صورتی که مشخص شود محصولات فلزی کشورهایی مانند چین یارانه‌ای هستند یا با قیمت پایین‌تر از بازار فروخته می‌شوند، ممکن است عوارض ضد دامپینگ بر آنها اعمال شود.
۲. محصولات شیمیایی
بخش شیمیایی هند در حال رشد است و این کشور طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی را برای اهداف صنعتی، کشاورزی و دارویی وارد می‌کند.
- تعرفه پایه: محصولات شیمیایی، شامل کودها، مواد شیمیایی صنعتی و داروها، با تعرفه‌های ۵ تا ۱۲ درصدی مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته برای واردات مواد شیمیایی از کشورهایی که دارای توافقنامههای تجارت آزاد هستند، مانند ژاپن و کره جنوبی، اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: برخی از مواد شیمیایی خطرناک ممکن است به دلیل تأثیرشان بر سلامت عمومی و محیط زیست، مشمول محدودیت‌های اضافی یا عوارض زیست‌محیطی شوند.
ماشین آلات و تجهیزات
۱. ماشین‌آلات صنعتی
هند برای حمایت از تولید و توسعه زیرساخت‌های خود، مقادیر زیادی ماشین‌آلات صنعتی وارد می‌کند. تعرفه‌های این محصولات عموماً پایین است تا سرمایه‌گذاری و تولید را تشویق کند.
- تعرفه پایه: ماشین‌آلات صنعتی بسته به نوع و کاربرد تجهیزات، با تعرفه‌هایی از ۵ تا ۱۰ درصد مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: واردات ماشین‌آلات از کشورهای شریک در توافقنامه تجارت آزاد، مانند ژاپن و کره جنوبی، ممکن است از کاهش تعرفه‌ها بهره‌مند شوند.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض اضافی بر ماشین‌آلاتی که استانداردهای ایمنی یا زیست‌محیطی محلی را برآورده نمی‌کنند، اعمال شود.
۲. تجهیزات پزشکی
تجهیزات پزشکی برای سیستم مراقبت‌های بهداشتی هند حیاتی است و تعرفه‌های این محصولات پایین نگه داشته می‌شود تا دسترسی مقرون به صرفه به فناوری‌های مراقبت‌های بهداشتی تضمین شود.
- تعرفه پایه: تجهیزات پزشکی، شامل ابزارهای تشخیصی، لوازم بیمارستانی و ابزارهای جراحی، عموماً با تعرفه‌هایی از 0٪ تا 7.5٪ مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تجهیزات پزشکی از کشورهایی که هند با آنها توافقنامههای تجارت آزاد دارد، ممکن است از کاهش تعرفه‌ها بهره‌مند شوند.
- وظایف ویژه: در مواقع اضطراری بهداشتی، مانند بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، هند ممکن است تعرفه‌های مربوط به تجهیزات پزشکی حیاتی را لغو کند تا از موجودی کافی اطمینان حاصل شود.
عوارض ویژه واردات بر اساس کشور مبدا
عوارض واردات محصولات از کشورهای خاص
هند ممکن است بر اساس رویه‌های تجاری، عوامل ژئوپلیتیکی یا ملاحظات اقتصادی، عوارض یا محدودیت‌های ویژه‌ای برای واردات کالا از کشورهای خاص اعمال کند. این موارد عبارتند از:
- چین: هند در پاسخ به نگرانی‌ها در مورد دامپینگ بازار و شیوه‌های قیمت‌گذاری ناعادلانه، عوارض ضد دامپینگ را بر طیف وسیعی از محصولات چینی، از جمله فولاد، لوازم الکترونیکی و مواد شیمیایی وضع کرده است.
- ایالات متحده: هند در تلافی تعرفه‌های آمریکا بر فولاد و آلومینیوم هند، تعرفه‌های بالاتری را بر کالاهای خاص آمریکایی از جمله بادام، سیب و سایر محصولات کشاورزی اعمال کرده است.
- پاکستان: به دنبال تنش‌های سیاسی، هند در سال ۲۰۱۹ تعرفه واردات از پاکستان را به ۲۰۰ درصد افزایش داد و عملاً بخش عمده‌ای از تجارت بین دو کشور را ممنوع کرد.
ترجیحات تعرفه‌ای برای کشورهای در حال توسعه
هند تحت توافقنامههای تجاری مختلف، به کالاهای برخی از کشورهای در حال توسعه، تعرفه‌های ترجیحی اعطا می‌کند. این موارد عبارتند از:
- منطقه تجارت آزاد جنوب آسیا (SAFTA): تعرفه‌های کاهش‌یافته برای کالاهای وارداتی از کشورهای عضو سارک مانند بنگلادش، نپال، بوتان و سریلانکا اعمال می‌شود.
- کشورهای کمتر توسعه‌یافته (LDCs): هند تحت طرح ترجیحی تعرفه بدون عوارض (DFTP) دسترسی بدون عوارض به طیف وسیعی از محصولات کشورهای کمتر توسعه‌یافته را ارائه می‌دهد.
حقایق ضروری درباره هند
- نام رسمی: جمهوری هند
- پایتخت: دهلی نو
- بزرگترین شهرها:
- بمبئی
- دهلی
- بنگلور
- درآمد سرانه: ۲۱۰۰ دلار آمریکا (تا سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۱.۴ میلیارد نفر
- زبان‌های رسمی: هندی و انگلیسی (با چندین زبان منطقه‌ای به رسمیت شناخته شده)
- واحد پول: روپیه هند (INR)
- موقعیت مکانی: هند در جنوب آسیا واقع شده و از غرب با پاکستان، از شمال با چین و نپال، از شمال شرقی با بوتان و از شرق با بنگلادش و میانمار هم‌مرز است. این کشور دارای خط ساحلی وسیعی در امتداد اقیانوس هند است.
جغرافیا، اقتصاد و صنایع عمده هند
جغرافیای هند
هند هفتمین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت خشکی است و با چشم‌انداز متنوعی از جمله رشته‌کوه هیمالیا در شمال، بیابان تار در غرب، جنگل‌های بارانی گرمسیری در شرق و دشت‌های ساحلی جنوب شناخته می‌شود. این کشور طیف وسیعی از آب و هوا را از مناطق کوهستانی سرد تا مناطق گرمسیری گرم تجربه می‌کند و فصل‌های موسمی نقش مهمی در کشاورزی آن ایفا می‌کنند.
اقتصاد هند
هند یکی از بزرگترین و سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد جهان است که تولید ناخالص داخلی آن در سال 2023 از 3 تریلیون دلار آمریکا فراتر خواهد رفت. اقتصاد این کشور ترکیبی از کشاورزی سنتی روستایی، کشاورزی مدرن، صنایع دستی، طیف گسترده‌ای از صنایع و بخش‌های خدماتی متعدد است. هند نیروی کار ماهر و بزرگی دارد و رشد اقتصادی آن توسط بخش‌هایی مانند فناوری اطلاعات، مخابرات، داروسازی و تولید هدایت شده است.
اقتصاد هند به شدت صادرات محور است و صادرات کلیدی آن شامل فرآورده‌های نفتی، منسوجات، جواهرات، ماشین‌آلات و مواد شیمیایی می‌شود. هند همچنین واردکننده عمده مواد اولیه، کالاهای سرمایه‌ای و محصولات مصرفی است. این کشور از طریق توافقنامههای تجارت آزاد و توافقنامههای دوجانبه، برای افزایش مشارکت‌های تجاری جهانی خود تلاش کرده است و به گسترش نفوذ خود در اقتصاد جهانی کمک کرده است.
صنایع اصلی هند
۱. فناوری اطلاعات (IT)
هند با شرکت‌های بزرگی مانند خدمات مشاوره‌ای تاتا (TCS)، اینفوسیس و ویپرو که در سراسر جهان خدمات ارائه می‌دهند، یک رهبر جهانی در بخش خدمات فناوری اطلاعات است. این بخش نقش کلیدی در درآمد صادراتی و اشتغال هند دارد.
۲. داروسازی
صنعت داروسازی هند یکی از بزرگترین صنایع دارویی در جهان است که هم داروهای ژنریک و هم مواد اولیه دارویی فعال (API) را برای بازارهای جهانی تولید می‌کند. هند به عنوان “داروخانه جهان” شناخته می‌شود و داروهای مقرون به صرفه را برای کشورهای در حال توسعه فراهم می‌کند.
۳. کشاورزی
کشاورزی همچنان بخش مهمی از اقتصاد هند است و بخش بزرگی از جمعیت را به کار می‌گیرد. محصولات کلیدی شامل برنج، گندم، نیشکر، پنبه و ادویه‌جات است. هند همچنین تولیدکننده عمده میوه، سبزیجات و لبنیات است.
۴. تولید خودرو
هند دارای یک بخش خودروسازی قوی است که سالانه میلیون‌ها وسیله نقلیه تولید می‌کند. تولیدکنندگان بزرگ داخلی و بین‌المللی مانند تاتا موتورز، ماروتی سوزوکی و هیوندای در هند فعالیت می‌کنند.
۵. منسوجات و پوشاک
صنعت نساجی و پوشاک هند یکی از قدیمی‌ترین صنایع این کشور است و همچنان یکی از کارفرمایان و صادرکنندگان اصلی محسوب می‌شود. این بخش طیف گسترده‌ای از محصولات، از منسوجات پنبه‌ای گرفته تا پوشاک لوکس، را تولید می‌کند و از طریق طرح‌هایی مانند طرح صندوق ارتقای فناوری (TUFS) از حمایت دولت بهره‌مند می‌شود.