غنا، کشوری در غرب آفریقا با اقتصادی رو به رشد، نقشی مهم در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی دارد. سیاست‌های تجاری این کشور برای ارتقای توسعه اقتصادی، محافظت از صنایع محلی و افزایش درآمد دولت طراحی شده‌اند. تعرفه‌های واردات نقش محوری در این سیاست‌ها دارند و به تنظیم جریان کالا به داخل کشور، ایجاد درآمد و تشویق تولید محلی کمک می‌کنند. سیستم تعرفه گمرکی غنا به گونه‌ای ساختار یافته است که کالاهای اساسی و واردات سرمایه را ترجیح می‌دهد و در عین حال تعرفه‌های بالاتری را بر کالاهای لوکس و محصولات نهایی که با صنایع داخلی رقابت می‌کنند، اعمال می‌کند. غنا همچنین عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) و جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) است که بر سیاست‌های تعرفه واردات آن تأثیر می‌گذارد.
ساختار تعرفه‌های سفارشی در غنا
سیاست عمومی تعرفه در غنا
سیستم تعرفه گمرکی غنا توسط قانون گمرک سال ۲۰۱۵ (قانون ۸۹۱) تنظیم می‌شود که نرخ عوارض واردات کالاهای مختلف را تعیین می‌کند. سیستم تعرفه گمرکی در غنا بر اساس سیستم هماهنگ (HS) طبقه‌بندی کالا است که در سطح جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. غنا نرخ‌های تعرفه بر اساس ارزش (درصدی از ارزش گمرکی کالاها) را برای واردات اعمال می‌کند و تعرفه‌ها بسته به نوع محصول متفاوت است.
عناصر کلیدی سیاست تعرفه‌ای غنا عبارتند از:
- درآمدزایی: عوارض گمرکی منبع مهمی از درآمد دولت در غنا است و سهم قابل توجهی در بودجه ملی دارد.
- حمایت از صنایع محلی: تعرفه‌های بالاتر برای کالاهای نهایی که با محصولات تولید داخل رقابت می‌کنند، به ویژه در بخش‌هایی مانند کشاورزی و تولید، اعمال می‌شود.
- تشویق سرمایه‌گذاری: اغلب تعرفه‌های پایین‌تری برای مواد اولیه، ماشین‌آلات و سایر نهاده‌های مورد نیاز برای تولید محلی اعمال می‌شود تا رشد صنعتی را ارتقا دهد.
- ملاحظات زیست‌محیطی: برخی از محصولات، به‌ویژه آن‌هایی که به محیط زیست آسیب می‌رسانند، ممکن است مشمول مالیات یا محدودیت‌های اضافی شوند.
موافقت‌نامه‌های تعرفه ترجیحی
غنا بخشی از چندین توافقنامه تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی است که تعرفه‌های ترجیحی یا دسترسی بدون عوارض به کالاهای خاص را فراهم می‌کند. این توافقنامه‌ها عبارتند از:
- طرح آزادسازی تجارت اکواس (ETLS): غنا به عنوان عضوی از اکواس، از تعرفه‌های کاهش‌یافته و دسترسی بدون عوارض به کالاهایی که در منطقه مبادله می‌شوند، بهره‌مند می‌شود. کالاهایی که از سایر کشورهای عضو اکواس منشأ می‌گیرند و قوانین مبدا را رعایت می‌کنند، می‌توانند بدون عوارض وارد غنا شوند.
- منطقه آزاد تجاری قاره آفریقا (AfCFTA): غنا یکی از امضاکنندگان AfCFTA است که هدف آن ایجاد یک بازار واحد برای کالاها و خدمات در سراسر آفریقا است. با گذشت زمان، تعرفه‌های تجارت درون آفریقایی تحت این توافقنامه کاهش یافته یا حذف خواهند شد.
- سیستم عمومی ترجیحات (GSP): غنا از طرح GSP با کشورهایی مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شود که تعرفه‌های برخی کالاهای وارداتی از غنا را کاهش می‌دهد.
عوارض و محدودیت‌های ویژه واردات
علاوه بر تعرفه‌های استاندارد، غنا ممکن است برای محافظت از صنایع داخلی یا جلوگیری از اختلال در بازار، عوارض ویژه یا مالیات‌های اضافی بر واردات خاص وضع کند. این موارد عبارتند از:
- عوارض ضد دامپینگ: برای واردات فروخته شده با قیمت‌های پایین‌تر از ارزش منصفانه بازار اعمال می‌شود، معمولاً برای محافظت از تولیدکنندگان محلی در برابر رقابت ناعادلانه.
- عوارض گمرکی: علاوه بر عوارض گمرکی، مالیات‌های غیرمستقیم بر برخی محصولات مانند دخانیات، نوشیدنی‌های الکلی و فرآورده‌های نفتی اعمال می‌شود.
- عوارض زیست‌محیطی: ممکن است مالیات‌های اضافی بر محصولاتی که برای محیط زیست مضر هستند، مانند پلاستیک یا کالاهایی که به آلودگی کمک می‌کنند، اعمال شود.
دسته بندی محصولات و نرخ های تعرفه مربوطه
محصولات کشاورزی
۱. محصولات لبنی
غنا بیشتر محصولات لبنی خود را وارد می‌کند، زیرا تولید محلی محدود است. تعرفه‌های واردات لبنیات برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و در عین حال تضمین دسترسی مقرون به صرفه به کالاهای ضروری اعمال می‌شود.
- تعرفه عمومی: محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و کره مشمول تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۲۰٪ هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: طبق توافقنامه ETLS، تعرفه‌های کاهش‌یافته برای واردات لبنیات از کشورهای عضو ECOWAS اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض اضافی برای واردات لبنیات از کشورهایی که یارانه‌ها باعث رقابت ناعادلانه می‌شوند یا شیوه‌های دامپینگ در آنها شناسایی می‌شود، اعمال شود.
۲. گوشت و مرغ
گوشت و مرغ به دلیل تقاضای رو به رشد و تولید داخلی محدود، واردات کلیدی غنا هستند. تعرفه‌های محصولات گوشتی به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که از تولیدکنندگان محلی محافظت کرده و در عین حال عرضه پایدار را تضمین کنند.
- تعرفه عمومی: محصولات گوشتی، شامل گوشت گاو، خوک و مرغ، با تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۳۵٪ مواجه هستند. گوشت‌های فرآوری شده معمولاً تعرفه‌های بالاتری نسبت به گوشت تازه یا منجمد دارند.
- تعرفه‌های ترجیحی: واردات گوشت از کشورهای عضو اکواس از تعرفه‌های کاهش‌یافته یا وضعیت معاف از عوارض تحت ETLS بهره‌مند می‌شوند.
- عوارض ویژه: ممکن است سهمیه واردات و تعرفه‌های بالاتر برای برخی از محصولات گوشتی، به ویژه مرغ منجمد، اعمال شود تا از صنعت طیور محلی محافظت شود.
۳. میوه‌ها و سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات به طور گسترده در غنا مصرف می‌شوند و هم تولید محلی و هم واردات نقش مهمی در تأمین تقاضا دارند.
- تعرفه عمومی: میوه‌ها و سبزیجات تازه معمولاً با تعرفه‌هایی بین ۵ تا ۲۰ درصد مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته برای واردات از کشورهای عضو ECOWAS و سایر کشورهایی که دارای توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی هستند، اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: ممکن است برای حمایت از کشاورزان محلی در طول دوره برداشت، تعرفه‌های فصلی اعمال شود. در فصل‌های اوج تولید داخلی، ممکن است تعرفه‌های بالاتری بر گوجه‌فرنگی و سایر سبزیجات وارداتی اعمال شود.
کالاهای صنعتی
۱. خودرو و قطعات خودرو
غنا تعداد قابل توجهی وسیله نقلیه، چه نو و چه دست دوم، برای تأمین نیازهای حمل و نقل جمعیت خود وارد می‌کند. تعرفه‌های خودرو برای تنظیم بازار و محافظت از مونتاژ و تولید محلی طراحی شده‌اند.
- تعرفه عمومی: خودروهای وارداتی بسته به سن، حجم موتور و نوع خودرو، مشمول تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۳۵٪ هستند. خودروهای قدیمی‌تر معمولاً با تعرفه‌های بالاتری مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: خودروهای وارداتی از کشورهای عضو اکوواس ممکن است واجد شرایط کاهش تعرفه‌ها یا دسترسی بدون عوارض طبق توافقنامه ETLS باشند.
- عوارض ویژه: عوارض اضافی مالیات غیرمستقیم بر خودروهای لوکس و خودروهای دارای موتورهای بزرگ اعمال می‌شود. عوارض زیست‌محیطی همچنین ممکن است بر خودروهای با آلایندگی بالا اعمال شود تا استفاده از خودروهای کم‌مصرف‌تر تشویق شود.
۲. لوازم الکترونیکی و کالاهای مصرفی
لوازم الکترونیکی مصرفی مانند تلویزیون، تلفن‌های هوشمند و لوازم خانگی در غنا تقاضای زیادی دارند. تعرفه‌های این محصولات بر اساس نوع محصول و طبقه‌بندی آن متفاوت است.
- تعرفه عمومی: لوازم الکترونیکی با تعرفه‌هایی بین ۵ تا ۲۰ درصد مواجه هستند. ممکن است تعرفه‌های بالاتری برای لوازم الکترونیکی لوکس مانند تلویزیون‌های صفحه بزرگ و گوشی‌های هوشمند رده بالا اعمال شود.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته برای لوازم الکترونیکی وارداتی از کشورهای عضو ECOWAS و کشورهایی که دارای توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی هستند، اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض زیست‌محیطی بر برخی از لوازم الکترونیکی، به‌ویژه آن‌هایی که مقادیر زیادی انرژی مصرف می‌کنند یا حاوی مواد خطرناک هستند، اعمال شود.
منسوجات و پوشاک
۱. پوشاک
صنعت نساجی و پوشاک در غنا بخش کلیدی اقتصاد است. برای حمایت از تولیدکنندگان محلی، تعرفه‌های واردات پوشاک نسبتاً بالا است.
- تعرفه عمومی: واردات پوشاک و البسه مشمول تعرفه‌هایی از ۱۰٪ تا ۳۵٪ است که نرخ‌های بالاتری برای پوشاک تکمیل‌شده اعمال می‌شود.
- تعرفه‌های ترجیحی: واردات پوشاک از کشورهای عضو اکوواس از کاهش تعرفه‌ها یا دسترسی بدون عوارض گمرکی تحت ETLS بهره‌مند می‌شوند.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض ضد دامپینگ بر واردات پوشاک از کشورهایی که در آنها شیوه‌های قیمت‌گذاری ناعادلانه، مانند دامپینگ، شناسایی شده است، اعمال شود.
۲. کفش
غنا برای تأمین تقاضای محلی، مقدار زیادی کفش وارد می‌کند و برای حمایت از تولید داخلی و در عین حال تضمین دسترسی مقرون‌به‌صرفه مصرف‌کننده، تعرفه‌هایی اعمال می‌شود.
- تعرفه عمومی: واردات کفش بسته به نوع و جنس کفش، با تعرفه‌ای بین ۱۰ تا ۳۵ درصد مواجه است.
- تعرفه‌های ترجیحی: کفش‌های وارداتی از کشورهای عضو اکوواس، طبق قانون ETLS، واجد شرایط تعرفه‌های کاهش‌یافته یا وضعیت معاف از عوارض گمرکی هستند.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض اضافی بر کفش‌های ارزان‌قیمت از کشورهایی که درگیر شیوه‌های تجاری ناعادلانه مانند دامپینگ هستند، اعمال شود.
مواد اولیه و مواد شیمیایی
۱. محصولات فلزی
غنا انواع محصولات فلزی مورد استفاده در ساخت و ساز، تولید و سایر صنایع را وارد می‌کند. این محصولات بر اساس طبقه‌بندی و کاربرد نهایی خود مشمول تعرفه می‌شوند.
- تعرفه عمومی: محصولات فلزی مانند فولاد، آلومینیوم و مس با تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۲۰٪ مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته برای واردات از کشورهای عضو ECOWAS و کشورهایی که غنا با آنها توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی دارد، اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: ممکن است عوارض ضد دامپینگ بر واردات فلز از کشورهایی که یارانه‌ها یا شیوه‌های دامپینگ بازار را مختل می‌کند، به ویژه از کشورهایی مانند چین و هند، اعمال شود.
۲. محصولات شیمیایی
غنا طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی را برای مصارف صنعتی، کشاورزی و دارویی وارد می‌کند. این محصولات بسته به طبقه‌بندی‌شان با تعرفه‌های متفاوتی مواجه هستند.
- تعرفه عمومی: محصولات شیمیایی، شامل کودها، داروها و مواد شیمیایی صنعتی، با تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۲۰٪ مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته یا دسترسی بدون عوارض گمرکی برای مواد شیمیایی وارداتی از کشورهای عضو ECOWAS تحت ETLS اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: برخی از مواد شیمیایی خطرناک ممکن است به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی و بهداشت عمومی با محدودیت‌ها یا عوارض اضافی مواجه شوند.
ماشین آلات و تجهیزات
۱. ماشین‌آلات صنعتی
ماشین‌آلات صنعتی برای بخش‌های تولید، ساخت و ساز و کشاورزی غنا بسیار مهم هستند. برای ترویج صنعتی شدن، تعرفه‌های ماشین‌آلات عموماً پایین است.
- تعرفه عمومی: واردات ماشین‌آلات صنعتی بسته به نوع ماشین‌آلات و کاربرد مورد نظر آن، با تعرفه ۵ تا ۱۰ درصد مواجه است.
- تعرفه‌های ترجیحی: کاهش تعرفه‌ها یا دسترسی بدون عوارض گمرکی برای ماشین‌آلات وارداتی از کشورهای عضو ECOWAS و سایر کشورهای دارای توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی اعمال می‌شود.
- عوارض ویژه: محدودیت‌های وارداتی یا عوارض اضافی ممکن است برای ماشین‌آلاتی که استانداردهای ایمنی یا زیست‌محیطی محلی را برآورده نمی‌کنند، اعمال شود.
۲. تجهیزات پزشکی
تجهیزات پزشکی برای بخش مراقبت‌های بهداشتی غنا حیاتی است و تعرفه‌های این محصولات پایین نگه داشته می‌شود تا دسترسی به لوازم بهداشتی مقرون‌به‌صرفه تضمین شود.
- تعرفه عمومی: تجهیزات پزشکی، مانند ابزارهای تشخیصی، لوازم بیمارستانی و ابزارهای جراحی، معمولاً با تعرفه‌هایی بین ۰ تا ۱۰ درصد مواجه هستند.
- تعرفه‌های ترجیحی: تعرفه‌های کاهش‌یافته یا دسترسی بدون عوارض گمرکی برای تجهیزات پزشکی وارداتی از کشورهای عضو ECOWAS تحت ETLS اعمال می‌شود.
- وظایف ویژه: در مواقع اضطراری بهداشتی، غنا ممکن است تعرفه‌های مربوط به لوازم پزشکی حیاتی را برای اطمینان از موجودی کافی، لغو کند.
عوارض ویژه واردات بر اساس کشور مبدا
عوارض واردات محصولات از کشورهای خاص
غنا ممکن است عوارض یا محدودیت‌های ویژه‌ای را بر واردات از کشورهای خاص، به ویژه در موارد رویه‌های تجاری ناعادلانه یا ملاحظات سیاسی، اعمال کند.
- چین: غنا ممکن است عوارض ضد دامپینگ را بر برخی محصولات چینی، به ویژه در صنایعی مانند نساجی، فولاد و الکترونیک، که در آنها واردات یارانه‌ای یا با قیمت پایین تشخیص داده می‌شود، اعمال کند.
- ایالات متحده و اتحادیه اروپا: تحت طرح GSP، غنا از کاهش تعرفه‌ها برای صادرات خاص به این بازارها بهره‌مند می‌شود. با این حال، غنا ممکن است در صورت شناسایی اختلالات بازار یا رویه‌های تجاری ناعادلانه، عوارض ویژه‌ای را برای واردات خاص از این کشورها اعمال کند.
- کشورهای عضو اکواس: کالاهایی که از کشورهای اکواس منشأ می‌گیرند، عموماً بدون عوارض گمرکی یا با تعرفه‌های کاهش‌یافته تحت ETLS وارد غنا می‌شوند، مشروط بر اینکه قوانین مبدا را رعایت کنند.
ترجیحات تعرفه‌ای برای کشورهای در حال توسعه
غنا همچنین به عنوان بخشی از مشارکت خود در توافق‌نامه‌های تجارت جهانی، به کالاهای برخی از کشورهای در حال توسعه، رفتار ترجیحی تعرفه‌ای اعطا می‌کند. تحت سیستم عمومی ترجیحات (GSP) ، غنا از تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر برای برخی از محصولات وارداتی از کشورهای در حال توسعه، به ویژه برای کالاهای کشاورزی، منسوجات و محصولات صنعتی، برخوردار است.
اطلاعات ضروری کشور غنا
- نام رسمی: جمهوری غنا
- پایتخت: آکرا
- بزرگترین شهرها:
- آکرا
- کوماسی
- تاماله
- درآمد سرانه: ۲۵۰۰ دلار آمریکا (تا سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۳۲ میلیون نفر
- زبان رسمی: انگلیسی
- واحد پول: سدی غنا (GHS)
- موقعیت جغرافیایی: غنا در غرب آفریقا واقع شده است و از غرب با ساحل عاج، از شمال با بورکینافاسو، از شرق با توگو و از جنوب با خلیج گینه هم‌مرز است.
جغرافیا، اقتصاد و صنایع عمده غنا
جغرافیای غنا
غنا در غرب آفریقا واقع شده است و دارای خط ساحلی در امتداد خلیج گینه است. این کشور دارای چشم‌انداز متنوعی است که شامل دشت‌های ساحلی، جنگل‌های بارانی گرمسیری و ساواناها در مناطق شمالی می‌شود. رودخانه ولتا، یکی از بزرگترین رودخانه‌های غرب آفریقا، از میان این کشور می‌گذرد و دریاچه ولتا را تشکیل می‌دهد که یکی از بزرگترین دریاچه‌های مصنوعی جهان است. آب و هوای گرمسیری غنا از تولیدات کشاورزی پشتیبانی می‌کند و گردشگران را به سواحل و پارک‌های طبیعی خود جذب کرده است.
اقتصاد غنا
غنا یکی از متنوع‌ترین و سریع‌ترین اقتصادهای رو به رشد در غرب آفریقا را دارد. این کشور با درآمد متوسط، تمرکز زیادی بر کشاورزی، معدن و خدمات دارد. این کشور به خاطر منابع طبیعی قابل توجه خود، به ویژه طلا، کاکائو و نفت، که ستون فقرات اقتصاد صادراتی آن هستند، شناخته شده است. در طول سال‌ها، غنا همچنین با ترویج تولید، گردشگری و خدمات دیجیتال، بر تنوع بخشیدن به اقتصاد خود تلاش کرده است.
دولت برای بهبود فضای کسب و کار و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، در پروژه‌های زیرساختی مانند جاده‌ها، برق و مخابرات سرمایه‌گذاری کرده است. مشارکت غنا در توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای و جهانی، مانند ECOWAS و AfCFTA، موقعیت این کشور را به عنوان یک قطب تجاری کلیدی در غرب آفریقا بیش از پیش تقویت کرده است.
صنایع عمده در غنا
۱. کشاورزی
کشاورزی بخش مهمی در غنا است و حدود نیمی از نیروی کار این کشور در آن مشغول به کار هستند. محصولات کلیدی کشاورزی شامل کاکائو، برنج، کاساوا، ذرت و روغن پالم است. غنا دومین تولیدکننده بزرگ کاکائو در جهان است و این بخش همچنان یکی از منابع اصلی درآمد ارزی است.
۲. معدن
معدن نقش مهمی در اقتصاد غنا دارد و طلا مهم‌ترین ماده معدنی آن است. غنا یکی از تولیدکنندگان برتر طلا در جهان است و بخش معدن همچنین شامل تولید قابل توجه بوکسیت، منگنز و الماس است.
۳. نفت و گاز
صنعت نفت غنا از زمان کشف نفت در میدان جوبیلی در سال ۲۰۰۷ به سرعت گسترش یافته است. این بخش به محرک اصلی رشد اقتصادی تبدیل شده، درآمد قابل توجهی برای دولت فراهم کرده و فرصت‌هایی را برای مشاغل محلی ایجاد کرده است.
۴. تولید
بخش تولید در غنا در حال رشد است و صنایعی مانند فرآوری مواد غذایی، نساجی و تولید سیمان نقش‌های کلیدی ایفا می‌کنند. دولت ابتکاراتی را برای حمایت از صنعتی شدن آغاز کرده است، از جمله سیاست «یک منطقه، یک کارخانه» که هدف آن ایجاد تأسیسات تولیدی در سراسر کشور است.
۵. گردشگری
گردشگری یک صنعت رو به رشد در غنا است که با میراث فرهنگی غنی، ذخایر حیات وحش و سواحل زیبای خود، بازدیدکنندگان را به خود جذب می‌کند. مقاصد گردشگری محبوب شامل قلعه کیپ کوست، پارک ملی کاکوم و پایتخت شلوغ آکرا است.