گامبیا، واقع در غرب آفریقا، اقتصادی کوچک و باز دارد که به شدت به تجارت بین‌المللی وابسته است. گامبیا به عنوان عضوی از جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) و سازمان تجارت جهانی (WTO) ، از سیاست‌های تجاری شکل گرفته توسط توافق‌نامه‌های منطقه‌ای و قوانین تجارت جهانی پیروی می‌کند. تعرفه‌های واردات در گامبیا بر اساس طبقه‌بندی هماهنگ‌شده کالاها (HS) ساختار یافته‌اند و این کشور نرخ‌های تعرفه متفاوتی را بر اساس دسته‌بندی محصولات اعمال می‌کند.
ساختار تعرفه در گامبیا
گامبیا قانون گمرک و مالیات غیر مستقیم را اعمال می‌کند که بر وصول عوارض گمرکی، مالیات غیر مستقیم و مالیات بر کالاهای وارداتی حاکم است. انواع اصلی تعرفه‌های اعمال شده در گامبیا عبارتند از:
- عوارض بر اساس ارزش کالا: این درصد از ارزش کالاهای وارداتی است که برای اکثر دسته‌های محصولات اعمال می‌شود.
- عوارض خاص: هزینه ثابتی که بر اساس وزن، حجم یا مقدار کالاهای وارداتی تعیین می‌شود (که کمتر از تعرفه ارزش گمرکی استفاده می‌شود).
- عوارض گمرکی: این مالیات‌های اضافی بر کالاهای خاص مانند الکل، دخانیات و فرآورده‌های نفتی اعمال می‌شوند.
- مالیات بر فروش واردات (IST): این مالیات بر فروش کالاهای وارداتی وضع می‌شود و عموماً بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است.
گامبیا تعرفه خارجی مشترک (CET) اکوواس را پذیرفته است که بسته به ماهیت محصول، نرخ‌های عوارض متفاوتی را اعمال می‌کند. این تعرفه‌ها از 0٪ تا 35٪ متغیر هستند و به دسته‌های کلی زیر تقسیم می‌شوند:
- ۰٪: کالاهای اساسی، مانند داروها و برخی محصولات غذایی.
- ۵٪: مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای، مانند تجهیزات صنعتی.
- ۱۰٪: کالاهای واسطه‌ای.
- ۲۰٪: کالاهای مصرفی.
- ۳۵٪: کالاهای ویژه، اغلب اقلام لوکس یا محصولاتی که غیرضروری تلقی می‌شوند.
نرخ‌های تعرفه بر اساس دسته‌بندی محصولات
۱. محصولات کشاورزی و مواد غذایی
کشاورزی یک بخش حیاتی در گامبیا است و این کشور بخش قابل توجهی از مواد غذایی خود، به ویژه برنج، گندم و غذاهای فرآوری شده را وارد می‌کند. به همین دلیل، تعرفه‌های محصولات کشاورزی بسته به اینکه کالاها ضروری یا لوکس محسوب شوند، متفاوت است.
۱.۱ غلات و کالاهای اساسی
- برنج: برنج، غذای اصلی گامبیا است و واردات آن بسته به کیفیت و نوع آن (مثلاً برنج شکسته در مقابل برنج ممتاز) مشمول تعرفه 0 تا 5 درصد است.
- گندم و ذرت: این واردات معمولاً با توجه به طبقه‌بندی آنها به عنوان مواد اولیه برای فرآوری محلی، با تعرفه ۵ درصدی مواجه هستند.
۱.۲ غذاهای فرآوری شده
- غذاهای کنسروی: واردات سبزیجات، میوه‌ها و گوشت‌های کنسروی به عنوان کالاهای مصرفی مشمول تعرفه ۲۰ درصدی هستند.
- محصولات لبنی (شیر، پنیر، کره): واردات لبنیات، از جمله شیر خشک و پنیر فرآوری شده، بسته به نوع محصول، مشمول تعرفه بین ۵ تا ۲۰ درصد است.
- روغن‌های خوراکی: روغن‌های گیاهی که برای تهیه غذا ضروری هستند، مشمول مالیات ۵٪ می‌شوند ، اگرچه روغن‌های تصفیه‌شده‌تر می‌توانند با تعرفه‌های بالاتری تا ۱۰٪ مواجه شوند.
عوارض ویژه واردات:
- برنج از کشورهای عضو اکواس: ممکن است از کاهش تعرفه‌ها یا دسترسی بدون عوارض گمرکی تحت توافق‌نامه‌های تجاری اکواس بهره‌مند شود.
- غذاهای فرآوری شده از کشورهای غیر عضو ECOWAS: بسته به توافق‌نامه‌ها یا اختلافات تجاری، ممکن است با عوارض یا محدودیت‌های اضافی مواجه شوند.
۱.۳ گوشت و مرغ
- گوشت گاو، خوک و بره: واردات گوشت بسته به نوع و تازه یا منجمد بودن آن، از 10 تا 20 درصد مالیات دارد.
- طیور: واردات طیور، از جمله مرغ و بوقلمون، مطابق با تعرفه گمرکی کالاهای مصرفی، مشمول 20 درصد تعرفه است.
شرایط ویژه واردات:
- گوشت منجمد از مناطق خاص: ممکن است بر اساس اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی (مثلاً محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری) با محدودیت‌های وارداتی یا عوارض گمرکی بالاتر مواجه شود.
۲. کالاهای تولیدی
کالاهای تولیدی بخش بزرگی از واردات گامبیا را تشکیل می‌دهند، از جمله منسوجات، لوازم الکترونیکی و ماشین‌آلات. نرخ تعرفه کالاهای تولیدی بسته به نوع محصول و کاربرد مورد نظر آن بسیار متفاوت است.
۲.۱ منسوجات و پوشاک
- منسوجات پنبه‌ای: واردات پارچه‌ها و پوشاک پنبه‌ای معمولاً بسته به اینکه پارچه خام باشند یا کالای نهایی، با تعرفه ۱۰ تا ۲۰ درصدی مواجه است.
- منسوجات مصنوعی: پارچه‌های مصنوعی و لباس‌های پلی‌استر مشمول تعرفه ۱۰ درصدی برای کالاهای واسطه‌ای و ۲۰ درصدی برای اقلام آماده مصرف هستند.
- کفش: واردات کفش و سایر پاپوش‌ها مطابق با تعرفه‌های کالاهای مصرفی، مشمول مالیات ۲۰٪ می‌شود.
عوارض ویژه واردات:
- کالاهای نساجی از کشورهای عضو اکواس: منسوجات وارداتی از سایر کشورهای عضو اکواس می‌توانند از کاهش تعرفه‌ها یا ورود بدون عوارض گمرکی بهره‌مند شوند و ادغام تجارت منطقه‌ای را ارتقا دهند.
- کالاهای کشورهای غیرترجیحی (مثلاً چین): این کالاها ممکن است برای محافظت از صنایع محلی با تعرفه‌های اضافی ۴ تا ۱۰ درصدی مواجه شوند.
۲.۲ ماشین‌آلات و الکترونیک
- ماشین‌آلات صنعتی: واردات ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی عموماً مشمول مالیات ۵٪ می‌شود ، زیرا این ماشین‌آلات کالاهای سرمایه‌ای ضروری محسوب می‌شوند.
- لوازم الکترونیکی مصرفی (تلویزیون، رادیو و غیره): تعرفه واردات لوازم الکترونیکی مانند تلویزیون، رادیو و تلفن همراه بسته به نوع محصول از 10 تا 20 درصد متغیر است.
- کامپیوترها و لوازم جانبی: کامپیوترها، لوازم جانبی و سایر تجهیزات فناوری اطلاعات ، به دلیل نقش آنها در ارتقای پیشرفت فناوری، مشمول تعرفه‌های ۰٪ تا ۵٪ هستند.
عوارض ویژه واردات:
- ماشین‌آلات از کشورهای در حال توسعه: طبق برخی توافق‌نامه‌های تجاری، واردات ماشین‌آلات از کشورهای در حال توسعه ممکن است واجد شرایط کاهش تعرفه‌ها یا معافیت از عوارض گمرکی باشد.
۲.۳ خودرو و قطعات خودرو
- خودروهای سواری: واردات خودروهای سواری مشمول تعرفه ۳۵ درصدی است ، زیرا خودروها در گامبیا به عنوان کالاهای لوکس طبقه‌بندی می‌شوند.
- کامیون‌ها و وسایل نقلیه تجاری: کامیون‌ها و سایر وسایل نقلیه‌ای که برای استفاده تجاری در نظر گرفته شده‌اند، بسته به اندازه و ظرفیت موتورشان، مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد می‌شوند.
- قطعات خودرو: قطعات و لوازم جانبی خودرو عموماً مشمول مالیات ۱۰٪ تا ۲۰٪ هستند و نرخ مالیات برای قطعات لوکس یا غیرضروری بالاتر است.
عوارض ویژه واردات:
- خودروهای دست دوم: محدودیت‌های خاص و تعرفه‌های بالاتری برای خودروهای دست دوم وجود دارد تا واردات مدل‌های جدیدتر و سازگار با محیط زیست تشویق شود.
۳. محصولات شیمیایی
۳.۱ داروسازی
- داروهای دارویی: داروهای ضروری و محصولات دارویی معمولاً مشمول تعرفه 0٪ هستند تا دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی تضمین شود.
- داروهای غیرضروری: محصولاتی که غیرضروری یا آرایشی محسوب می‌شوند (مثل ویتامین‌ها، مکمل‌ها) ممکن است با تعرفه‌هایی بین ۵ تا ۱۰ درصد مواجه شوند.
عوارض ویژه واردات:
- داروهای کشورهای عضو اکواس: واردات دارویی از کشورهای عضو اکواس با اولویت انجام می‌شود و اغلب از دسترسی بدون عوارض گمرکی برخوردار هستند.
۳.۲ پلاستیک‌ها و پلیمرها
- مواد پلاستیکی خام: تعرفه مواد خام مانند پلیمرها عموماً ۵٪ است که تولید محلی را تشویق می‌کند.
- محصولات پلاستیکی نهایی: تعرفه اقلامی مانند ظروف، بطری‌ها و بسته‌بندی‌های پلاستیکی معمولاً 10 تا 20 درصد است که نشان دهنده وضعیت آنها به عنوان کالاهای واسطه‌ای یا مصرفی است.
۴. محصولات چوبی و کاغذی
۴.۱ الوار و چوب
- چوب خام: واردات الوار خام، شامل کنده‌های چوب و الوارهای فرآوری نشده، مشمول مالیات ۵٪ می‌شود که با نیاز گامبیا به مصالح ساختمانی همسو است.
- چوب فرآوری شده: تعرفه محصولات چوبی فرآوری شده، مانند تخته سه لا، بسته به میزان فرآوری و کاربرد مورد نظر، می‌تواند از 10 تا 20 درصد متغیر باشد.
عوارض ویژه واردات:
- الوار از کشورهای عضو ECOWAS: الوار وارداتی از کشورهای عضو ECOWAS ممکن است از کاهش تعرفه‌ها یا امتیازات ترجیحی بهره‌مند شوند.
۴.۲ کاغذ و مقوا
- کاغذ روزنامه و کاغذ بدون پوشش: اقلام ضروری مانند کاغذ روزنامه معمولاً مشمول مالیات ۰٪ تا ۵٪ می‌شوند تا دسترسی به رسانه‌ها و آموزش را ارتقا دهند.
- کاغذ روکش‌دار: واردات محصولات کاغذی روکش‌دار یا فرآوری‌شده بسته به کیفیت و نوع، با تعرفه‌ای بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مواجه است.
- مواد بسته‌بندی: مقوا و مواد بسته‌بندی مشمول تعرفه‌های ۱۰ تا ۱۵ درصدی هستند.
۵. فلزات و محصولات فلزی
۵.۱ آهن و فولاد
- فولاد خام: واردات آهن و فولاد خام برای اهداف ساختمانی یا تولیدی مشمول مالیات ۵٪ می‌شود.
- محصولات فولادی نهایی: تعرفه محصولات نهایی مانند میلگرد، تیرآهن و لوله‌های فولادی بسته به پیچیدگی و کاربرد مورد نظر، از 10 تا 20 درصد متغیر است.
۵.۲ آلومینیوم
- آلومینیوم خام: واردات آلومینیوم، شامل شمش و ورق خام، معمولاً مشمول مالیات ۵٪ می‌شود.
- محصولات آلومینیومی: محصولات نهایی آلومینیومی، مانند قوطی‌ها و بسته‌بندی‌ها، با تعرفه‌های ۱۰ تا ۲۰ درصدی مواجه هستند.
عوارض ویژه واردات:
- واردات فولاد از کشورهای غیر عضو ECOWAS: برخی از محصولات فولادی ممکن است مشمول عوارض اضافی شوند، به خصوص اگر با قیمت‌های پایین‌تر از بازار به بازار عرضه شوند.
۶. محصولات انرژی‌زا
۶.۱ سوخت‌های فسیلی
- نفت خام: واردات نفت خام عموماً با تعرفه ۰٪ مواجه است زیرا گامبیا برای تولید انرژی به سوخت وارداتی وابسته است.
- فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده: بنزین، گازوئیل و سایر فرآورده‌های تصفیه‌شده مشمول ۵ تا ۱۰ درصد تعرفه به همراه عوارض گمرکی هستند.
- زغال سنگ: واردات زغال سنگ بسته به کشور مبدا و کاربرد مورد نظر، با تعرفه‌ای بین ۵ تا ۱۰ درصد مواجه است.
۶.۲ تجهیزات انرژی تجدیدپذیر
- پنل‌های خورشیدی: در راستای سیاست‌های انرژی تجدیدپذیر گامبیا، پنل‌های خورشیدی عموماً بدون عوارض گمرکی یا با تعرفه بسیار پایین ۰ تا ۵ درصد وارد می‌شوند.
- توربین‌های بادی: واردات تجهیزات و قطعات انرژی بادی معمولاً بدون احتساب مالیات است تا سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر تشویق شود.
عوارض ویژه واردات بر اساس کشور
۱. کشورهای عضو جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS)
گامبیا به عنوان عضوی از جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS)، از طرح آزادسازی تجارت ECOWAS (ETLS) بهره‌مند است که دسترسی بدون عوارض گمرکی را برای اکثر کالاهایی که از سایر کشورهای ECOWAS سرچشمه می‌گیرند، فراهم می‌کند. این شامل محصولات کشاورزی، کالاهای صنعتی و غذاهای فرآوری شده می‌شود، مشروط بر اینکه قوانین مبدا را رعایت کنند.
۲. اتحادیه اروپا (EU)
گامبیا از طرح «همه چیز به جز اسلحه» (EBA) تحت سیستم ترجیحات عمومی اتحادیه اروپا (GSP) بهره‌مند می‌شود. این طرح امکان دسترسی بدون عوارض گمرکی و سهمیه‌ای به بازار اتحادیه اروپا را برای تقریباً همه محصولات، به جز اسلحه و مهمات، فراهم می‌کند. اگرچه این امر مستقیماً بر واردات از اتحادیه اروپا تأثیر نمی‌گذارد، اما بر روابط تجاری بین گامبیا و اتحادیه اروپا تأثیر می‌گذارد و شرایط مساعدی را برای صادرات گامبیا فراهم می‌کند.
۳. ایالات متحده
گامبیا واجد شرایط قانون رشد و فرصت آفریقا (AGOA) است که دسترسی بدون عوارض گمرکی به بازار ایالات متحده را برای کالاهای خاص فراهم می‌کند. در حالی که AGOA بر صادرات از گامبیا به ایالات متحده تمرکز دارد، روابط تجاری دوجانبه را نیز شکل می‌دهد و ممکن است بر الگوهای واردات کالاهای آمریکایی به گامبیا تأثیر بگذارد.
۴. چین
چین با تأمین بسیاری از کالاهای مصرفی، لوازم الکترونیکی و ماشین‌آلات، به یک شریک تجاری مهم برای گامبیا تبدیل شده است. در حالی که اکثر واردات چین مشمول نرخ‌های تعرفه عمومی هستند، برخی از محصولات ممکن است با تعرفه‌های اضافی یا محدودیت‌های تجاری مواجه شوند، به خصوص اگر به نظر برسد که تولید محلی را تضعیف می‌کنند یا استانداردهای کیفیت را رعایت نمی‌کنند.
۵. کشورهای در حال توسعه
گامبیا به عنوان یک کشور کمتر توسعه‌یافته (LDC)، از نرخ‌های تعرفه ترجیحی تحت توافق‌نامه‌های مختلف تجارت بین‌المللی، از جمله طرح GSP سازمان تجارت جهانی، بهره‌مند می‌شود. این امر امکان کاهش یا صفر شدن تعرفه‌ها بر واردات از سایر کشورهای در حال توسعه، به ویژه برای کالاهای اساسی و مواد اولیه را فراهم می‌کند.
اطلاعات کشور: گامبیا
- نام رسمی: جمهوری گامبیا
- پایتخت: بانجول
- بزرگترین شهرها:
- بانجول
- سرکوندا
- بریکاما
- درآمد سرانه: 730 دلار (برآورد 2023)
- جمعیت: ۲.۶ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: انگلیسی
- واحد پول: دالاسی گامبیا (GMD)
- موقعیت: غرب آفریقا، هم‌مرز با سنگال و اقیانوس اطلس.
شرح جغرافیا، اقتصاد و صنایع عمده گامبیا
جغرافیا
گامبیا کوچکترین کشور در سرزمین اصلی آفریقا است که نوار باریکی از زمین را در امتداد رودخانه گامبیا اشغال کرده است. این کشور از سه طرف با سنگال هم‌مرز است و خط ساحلی کوتاهی با اقیانوس اطلس دارد. جغرافیای این کشور تحت سلطه رودخانه گامبیا است که در تمام طول کشور جریان دارد و برای حمل و نقل، کشاورزی و ماهیگیری حیاتی است. گامبیا دارای آب و هوای گرمسیری با فصول مرطوب و خشک متمایز است و بیشترین بارندگی بین ژوئن و اکتبر رخ می‌دهد.
اقتصاد
اقتصاد گامبیا به شدت به کشاورزی، گردشگری و وجوه ارسالی از مهاجران گامبیا وابسته است. کشاورزی حدود ۷۵٪ از جمعیت را استخدام می‌کند و محصولات کلیدی آن شامل بادام زمینی، برنج، ارزن و سورگوم است. منابع طبیعی محدود گامبیا، این کشور را به واردات طیف وسیعی از کالاها، از ماشین آلات گرفته تا مواد غذایی، وابسته می‌کند.
گردشگری یکی دیگر از بخش‌های حیاتی است که گردشگران را به سواحل و ذخایر حیات وحش کشور جذب می‌کند. با این حال، اقتصاد در برابر شوک‌های خارجی، از جمله نوسانات قیمت جهانی کالاها و تغییرات در الگوهای آب و هوایی، آسیب‌پذیر است.
صنایع عمده
- کشاورزی: کشاورزی ستون فقرات اقتصاد گامبیا است، به ویژه تولید بادام زمینی که صادرات اصلی این کشور است. دولت همچنین برای افزایش امنیت غذایی، باغبانی و تولید برنج را ترویج می‌دهد.
- گردشگری: گامبیا به ویژه در ماه‌های زمستان مقصدی محبوب برای گردشگران اروپایی است. گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ارزی این کشور است.
- ماهیگیری: گامبیا منابع قابل توجهی از ماهی دارد، به ویژه در امتداد ساحل اقیانوس اطلس و در رودخانه گامبیا. صنعت ماهیگیری هم منبع امرار معاش جوامع محلی و هم یک صنعت صادراتی است.
- خدمات: بخش خدمات، از جمله بانکداری، مخابرات و تجارت، به سرعت در حال رشد است، به ویژه در مناطق شهری مانند بانجول و سرکوندا.
- صنایع سبک: اگرچه پایه صنعتی گامبیا نسبتاً کوچک است، اما این کشور در تلاش است تا بخش تولید خود را، به ویژه در زمینه‌هایی مانند فرآوری مواد غذایی و نساجی، توسعه دهد.