بورکینافاسو، کشوری محصور در خشکی در غرب آفریقا، به دلیل محدود بودن پایه‌های تولیدی و اقتصاد وابسته به کشاورزی، برای تأمین نیازهای داخلی خود به شدت به واردات وابسته است. بورکینافاسو، به عنوان عضوی از اتحادیه اقتصادی و پولی غرب آفریقا (WAEMU) و جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) ، از سیستم تعرفه خارجی مشترک (CET) پیروی می‌کند که نرخ‌های تعرفه یکسانی را برای محصولات وارداتی از خارج از اتحادیه اعمال می‌کند. این CET برای محافظت از صنایع محلی، ترویج تجارت منطقه‌ای و ایجاد درآمد دولت طراحی شده است. ساختار تعرفه این کشور بسته به نوع محصول متفاوت است و عوارض خاصی برای تشویق تولید محلی کالاهای کشاورزی و صنعتی و در عین حال تضمین دسترسی مقرون به صرفه به واردات ضروری وضع شده است.
نرخ‌های تعرفه سفارشی بر اساس دسته‌بندی محصولات در بورکینافاسو
۱. محصولات کشاورزی
کشاورزی نقش حیاتی در اقتصاد بورکینافاسو دارد و بخش بزرگی از جمعیت را به کار می‌گیرد. با این حال، به دلیل محدودیت‌های زیست‌محیطی، این کشور به واردات محصولات غذایی مختلف وابسته است. دولت برای محافظت از کشاورزان محلی و در عین حال تضمین امنیت غذایی، تعرفه‌های متعادلی را برای واردات محصولات کشاورزی اعمال می‌کند.
۱.۱ محصولات اساسی کشاورزی
- غلات و حبوبات: بورکینافاسو مقادیر قابل توجهی غلات مانند برنج، گندم و ذرت را برای تکمیل تولید محلی وارد می‌کند. تعرفه‌های این واردات بسته به تقاضا و موجودی محلی متفاوت است.
- برنج: معمولاً مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصدی تحت تعرفه خارجی مشترک WAEMU می‌شود.
- گندم و ذرت: عموماً مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی هستند و در دوره‌های کمبود محلی، نرخ‌ها کاهش می‌یابند.
- میوه‌ها و سبزیجات: بورکینافاسو طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزیجات را برای تأمین تقاضای داخلی، به‌ویژه در فصول غیر از فصل برداشت، وارد می‌کند.
- مرکبات (پرتقال، لیمو): معمولاً مشمول مالیات 10٪ هستند.
- گوجه فرنگی و پیاز: مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۵ درصدی ، بسته به فصل و میزان عرضه محلی.
- شکر و شیرین‌کننده‌ها: بورکینافاسو بیشتر شکر خود را وارد می‌کند و این واردات مشمول تعرفه‌هایی است که با هدف حمایت از صنعت شکر داخلی اعمال می‌شود.
- شکر تصفیه‌شده: معمولاً مشمول مالیات ۲۰٪ می‌شود.
۱.۲ دام و محصولات لبنی
- گوشت و مرغ: این کشور بخشی از گوشت و مرغ مورد نیاز خود را وارد می‌کند و برای حمایت از دامداران محلی، تعرفه‌های متعادلی بر آن اعمال می‌شود.
- گوشت گاو و خوک: معمولاً مشمول تعرفه‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی می‌شوند.
- مرغ (مرغ و بوقلمون): عموماً مشمول مالیات ۱۵٪ می‌شود.
- ماهی و غذاهای دریایی: واردات ماهی و غذاهای دریایی مشمول تعرفه‌هایی است که دسترسی به منابع پروتئینی مقرون‌به‌صرفه را تضمین می‌کند و در عین حال از شیلات محلی حمایت می‌کند.
- ماهی منجمد: معمولاً مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌شود.
- محصولات لبنی: بورکینافاسو مقدار قابل توجهی از محصولات لبنی، از جمله شیر، کره و پنیر را وارد می‌کند. این محصولات برای محافظت از تولید لبنیات محلی، مشمول تعرفه‌های متوسطی هستند.
- شیر خشک: معمولاً مشمول مالیات ۵٪ می‌شود.
- کره و پنیر: معمولاً با تعرفه‌هایی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مواجه می‌شوند.
۱.۳ عوارض ویژه واردات
بورکینافاسو به عنوان عضوی از ECOWAS و WAEMU ، از معافیت یا کاهش تعرفه‌های گمرکی برای واردات کشاورزی از سایر کشورهای عضو بهره‌مند است. واردات از کشورهای غیر عضو WAEMU با تعرفه خارجی مشترک (CET) مواجه است که نرخ‌های یکسانی را برای شرکای تجاری غیرترجیحی اعمال می‌کند.
۲. کالاهای صنعتی
بخش صنعتی بورکینافاسو هنوز در حال توسعه است و این کشور طیف گسترده‌ای از کالاهای صنعتی مانند ماشین‌آلات و مصالح ساختمانی را برای حمایت از صنایع محلی وارد می‌کند. تعرفه‌های کالاهای صنعتی به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که توسعه صنعتی محلی را تشویق کنند و در عین حال تضمین کنند که تجهیزات ضروری و مواد اولیه مقرون به صرفه باقی بمانند.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
- ماشین‌آلات صنعتی: تعرفه‌های ماشین‌آلات نسبتاً پایین است تا رشد صنعتی را، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند ساخت‌وساز و تولید، ارتقا دهد.
- ماشین‌آلات ساختمانی (بیل مکانیکی، بولدوزر): معمولاً مشمول مالیات 0% تا 5% هستند.
- تجهیزات تولیدی: عوارض واردات معمولاً بسته به نوع تجهیزات از 0٪ تا 10٪ متغیر است.
- تجهیزات الکتریکی: ماشین‌آلات و تجهیزات الکتریکی، مانند ژنراتورها و ترانسفورماتورها، برای بخش‌های رو به رشد انرژی و زیرساخت‌های بورکینافاسو ضروری هستند. این واردات عموماً با تعرفه‌های پایین مواجه هستند.
- ماشین‌آلات برقی: معمولاً مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد می‌شوند.
۲.۲ وسایل نقلیه موتوری و حمل و نقل
بورکینافاسو بیشتر وسایل نقلیه موتوری خود را، چه برای استفاده شخصی و چه تجاری، وارد می‌کند. تعرفه‌های این واردات بر اساس نوع وسیله نقلیه، حجم موتور و تأثیر زیست‌محیطی متفاوت است.
- خودروهای سواری: عوارض واردات خودروها بسته به حجم موتور و نوع خودرو متفاوت است.
- خودروهای سواری کوچک (زیر ۱۵۰۰ سی‌سی): معمولاً مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌شوند.
- خودروهای لوکس و شاسی‌بلند: مشمول تعرفه‌های بالاتر، اغلب ۲۰ تا ۳۰ درصد.
- وسایل نقلیه تجاری: کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و سایر وسایل نقلیه تجاری برای زیرساخت‌های لجستیکی و حمل و نقل کشور ضروری هستند. تعرفه این وسایل نقلیه بسته به اندازه و کاربرد وسیله نقلیه از ۵٪ تا ۲۰٪ متغیر است.
- قطعات و لوازم جانبی خودرو: قطعات خودرو، مانند موتور، لاستیک و باتری، عموماً مشمول مالیات ۵ تا ۱۵ درصد هستند و نرخ مالیات برای قطعات ضروری مورد استفاده در حمل و نقل عمومی یا صنایع پایین‌تر است.
۲.۳ عوارض واردات ویژه برای برخی کشورها
کالاهای صنعتی وارداتی از کشورهای عضو WAEMU تحت توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای از تعرفه‌های صفر بهره‌مند می‌شوند. واردات از کشورهای غیرترجیحی، مانند چین و ایالات متحده ، مشمول سیستم تعرفه خارجی مشترک (CET) است که تعرفه‌های استانداردی را برای محصولات صنعتی وارداتی از خارج از منطقه WAEMU اعمال می‌کند.
۳. منسوجات و پوشاک
صنعت نساجی و پوشاک در بورکینافاسو محدود است و این کشور مقدار قابل توجهی پارچه و پوشاک وارد می‌کند. تعرفه‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تولید پوشاک محلی را تشویق کنند و در عین حال دسترسی مقرون به صرفه به پوشاک وارداتی را تضمین کنند.
۳.۱ مواد اولیه
- مواد اولیه نساجی: بورکینافاسو برای حمایت از تولید نساجی محلی، مواد اولیه‌ای مانند پنبه، پشم و الیاف مصنوعی وارد می‌کند. این واردات با تعرفه‌های نسبتاً پایینی برای تشویق توسعه صنعتی مواجه هستند.
- پنبه و پشم: عموماً مشمول مالیات ۵٪ تا ۱۰٪ می‌شوند.
- الیاف مصنوعی: تعرفه‌ها بسته به جنس، از ۵٪ تا ۱۵٪ متغیر است.
۳.۲ لباس و پوشاک تکمیل‌شده
- پوشاک و لباس: پوشاک وارداتی با تعرفه‌های متوسطی برای محافظت از تولیدکنندگان پوشاک محلی، به ویژه در صنعت نساجی نوظهور، مواجه هستند.
- لباس‌های غیررسمی و یونیفرم‌ها: معمولاً مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۰ درصد می‌شوند.
- لباس‌های لوکس و برند: تعرفه‌ها برای لباس‌های گران‌قیمت ممکن است به 30 درصد برسد.
- کفش: کفش‌های وارداتی معمولاً بسته به جنس و طرح، بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مالیات می‌گیرند.
۳.۳ عوارض ویژه واردات
بورکینافاسو از کاهش تعرفه‌ها یا صفر شدن تعرفه‌ها برای منسوجات و پوشاک وارداتی از کشورهای عضو ECOWAS و WAEMU بهره‌مند می‌شود. واردات از کشورهای غیرترجیحی مانند چین و هند مشمول تعرفه خارجی مشترک (CET) است.
۴. کالاهای مصرفی
بورکینافاسو طیف گسترده‌ای از کالاهای مصرفی از جمله لوازم الکترونیکی، لوازم خانگی و مبلمان را وارد می‌کند. تعرفه‌های این کالاها متفاوت است، به طوری که تعرفه‌های پایین‌تری برای محصولات ضروری و تعرفه‌های بالاتر برای اقلام لوکس اعمال می‌شود.
۴.۱ لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
- لوازم خانگی: لوازم خانگی بزرگ مانند یخچال، ماشین لباسشویی و کولر گازی مشمول تعرفه‌های متوسطی هستند تا بین قیمت مناسب و حمایت از بازار محلی تعادل برقرار شود.
- یخچال و فریزر: معمولاً مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۰ درصدی هستند.
- ماشین‌های لباسشویی و تهویه مطبوع: مشمول تعرفه‌های ۱۵ تا ۲۵ درصدی.
- لوازم الکترونیکی مصرفی: لوازم الکترونیکی مانند تلویزیون، تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ از واردات ضروری هستند و تعرفه‌هایی برای تنظیم بازار اعمال می‌شود.
- تلویزیون‌ها: معمولاً مشمول مالیات ۱۰٪ می‌شوند.
- گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ: عوارض واردات معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد است.
۴.۲ مبلمان و اثاثیه
- مبلمان: مبلمان وارداتی، شامل اثاثیه منزل و اداری، بسته به جنس و طرح، مشمول تعرفه‌هایی از ۱۰ تا ۲۰ درصد است.
- مبلمان چوبی: معمولاً مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۰ درصد می‌شود.
- مبلمان پلاستیکی و فلزی: مشمول تعرفه‌های ۱۰ تا ۱۵ درصدی.
- اثاثیه منزل: اقلامی مانند فرش، پرده و محصولات دکوراسیون منزل معمولاً مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصدی می‌شوند.
۴.۳ عوارض ویژه واردات
کالاهای مصرفی وارداتی از کشورهای WAEMU و ECOWAS تحت توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای از تعرفه‌های کاهش‌یافته یا معافیت از عوارض گمرکی برخوردارند. کالاهای وارداتی از کشورهای غیرترجیحی ، از جمله چین و ایالات متحده ، مشمول تعرفه‌های استاندارد اعمال‌شده تحت سیستم تعرفه خارجی مشترک (CET) هستند.
۵. انرژی و فرآورده‌های نفتی
بورکینافاسو بیشتر نیازهای انرژی خود، به ویژه فرآورده‌های نفتی را وارد می‌کند، زیرا این کشور فاقد تولید داخلی قابل توجه است. دولت برای تضمین مقرون به صرفه بودن و در عین حال ایجاد درآمد برای توسعه زیرساخت‌ها، تعرفه‌هایی را بر واردات انرژی اعمال می‌کند.
۵.۱ فرآورده‌های نفتی
- نفت خام و بنزین: تعرفه‌های مربوط به فرآورده‌های نفتی نسبتاً پایین است تا قیمت سوخت برای مصرف‌کنندگان و مشاغل مقرون‌به‌صرفه باشد. تعرفه‌ها عموماً از 0٪ تا 5٪ متغیر است.
- گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده: گازوئیل، نفت سفید و سوخت هواپیما بسته به کاربرد و منشأ آنها مشمول تعرفه‌های پایین ۵ تا ۱۰ درصد هستند.
۵.۲ تجهیزات انرژی تجدیدپذیر
- پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی: بورکینافاسو برای ترویج استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، تعرفه‌های صفر یا پایین را برای تجهیزات انرژی تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی اعمال می‌کند و از تغییر کشور به سمت منابع انرژی پایدار حمایت می‌کند.
۶. داروسازی و تجهیزات پزشکی
تضمین دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی مقرون‌به‌صرفه برای بورکینافاسو از اولویت‌ها است و به همین دلیل، تعرفه‌های داروهای ضروری و تجهیزات پزشکی پایین نگه داشته می‌شوند تا از مقرون‌به‌صرفه بودن و در دسترس بودن آنها برای مردم اطمینان حاصل شود.
۶.۱ داروسازی
- داروها: داروهای ضروری معمولاً مشمول تعرفه صفر یا تعرفه‌های پایین (5 تا 10 درصد) هستند تا از قیمت مناسب و دسترسی آسان اطمینان حاصل شود. محصولات دارویی غیرضروری ممکن است با تعرفه‌های 10 تا 15 درصد مواجه شوند.
۶.۲ تجهیزات پزشکی
- تجهیزات پزشکی: دستگاه‌های پزشکی، شامل ابزارهای تشخیصی، ابزارهای جراحی و تخت‌های بیمارستانی، عموماً مشمول مالیات ۰٪ تا ۵٪ هستند و اقلام حیاتی از این قاعده مستثنی هستند.
۷. عوارض و معافیت‌های ویژه واردات
۷.۱ عوارض ویژه برای کشورهای غیر عضو WAEMU
واردات از کشورهای غیر عضو WAEMU مشمول تعرفه خارجی مشترک بورکینافاسو (CET) است که تعرفه‌های استانداردی را در تمام کشورهای عضو WAEMU برای کالاهای خارج از اتحادیه اعمال می‌کند. این تعرفه‌ها بر اساس نوع محصول متفاوت هستند و برای محافظت از صنایع منطقه‌ای طراحی شده‌اند.
۷.۲ توافقات دو جانبه و چند جانبه
- اکواس: بورکینافاسو به عنوان عضوی از اکواس ، از واردات بدون عوارض گمرکی یا با تعرفه‌های کاهش‌یافته از سایر کشورهای عضو اکواس، از جمله نیجریه ، غنا و ساحل عاج ، بهره‌مند می‌شود.
- WAEMU: بورکینافاسو همچنین از معافیت گمرکی برای بسیاری از کالاهای وارداتی از سایر کشورهای عضو WAEMU مانند سنگال ، مالی و توگو بهره‌مند است.
- توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی: بورکینافاسو تحت توافق‌نامه‌هایی با کشورهایی مانند مراکش و چین ، ممکن است از کاهش تعرفه‌ها برای محصولات خاص، به‌ویژه کالاهای صنعتی و محصولات مصرفی، بهره‌مند شود.
حقایق کشور
- نام رسمی: بورکینافاسو
- پایتخت: اوآگادوگو
- بزرگترین شهرها:
- اوآگادوگو (پایتخت و بزرگترین شهر)
- بوبو-دیولاسو
- کودوگو
- درآمد سرانه: تقریباً ۸۵۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۲۲ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: فرانسوی
- واحد پول: فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی (XOF)
- موقعیت جغرافیایی: بورکینافاسو در غرب آفریقا واقع شده است و از شمال و غرب با مالی ، از شمال شرقی با نیجر ، از جنوب شرقی با بنین و از جنوب با ساحل عاج ، غنا و توگو هم‌مرز است.
جغرافیای بورکینافاسو
بورکینافاسو با مساحت ۲۷۴۲۰۰ کیلومتر مربع ، کشوری نسبتاً بزرگ در غرب آفریقا است. این کشور محصور در خشکی است و دسترسی مستقیمی به دریا ندارد و زمین‌های آن عمدتاً از دشت‌های مسطح تشکیل شده است و برخی مناطق تپه‌ای در جنوب غربی آن قرار دارند.
- آب و هوا: بورکینافاسو آب و هوای گرمسیری دارد، با فصل بارانی از ماه مه تا سپتامبر و فصل خشک تحت سلطه بادهای هارماتان از نوامبر تا مارس.
- رودخانه‌ها: رودخانه‌های اصلی شامل رودخانه‌های موهون (ولتای سیاه)، ناکانبه (ولتای سفید) و کومه هستند که منابع آبی ضروری برای کشاورزی و آب آشامیدنی را فراهم می‌کنند.
- چشم‌انداز: این کشور عمدتاً از دشت‌های هموار تشکیل شده است، با جنگل‌هایی در جنوب و شرایطی شبیه به بیابان در شمال.
اقتصاد بورکینافاسو
بورکینافاسو اقتصادی وابسته به کشاورزی دارد و پنبه و دامداری نقش‌های اصلی را در آن ایفا می‌کنند. این کشور همچنین سرشار از منابع طبیعی، به ویژه طلا است که به یکی از مهمترین کالاهای صادراتی آن تبدیل شده است.
۱. کشاورزی
کشاورزی همچنان ستون فقرات اقتصاد بورکینافاسو است و حدود ۸۰٪ از جمعیت در آن مشغول به کار هستند. محصولات عمده شامل پنبه ، ارزن ، سورگوم ، ذرت و بادام زمینی است. دولت بر بهبود بهره‌وری کشاورزی از طریق پروژه‌های آبیاری و معرفی تکنیک‌های مدرن کشاورزی تمرکز کرده است.
۲. معدن
معدن، به ویژه طلا ، نقش کلیدی در تولید ناخالص داخلی و درآمد ارزی بورکینافاسو دارد. این کشور یکی از تولیدکنندگان برتر طلا در آفریقا است و سایر مواد معدنی مهم شامل روی ، منگنز و فسفات است.
۳. دامداری
دامداری، به ویژه گاو، گوسفند و بز، بخش مهمی از اقتصاد بورکینافاسو است. این کشور دام و گوشت را به کشورهای همسایه صادر می‌کند و این امر آن را به بازیگر مهمی در تجارت دام منطقه‌ای تبدیل کرده است.
۴. منسوجات و صنایع دستی
بورکینافاسو صنعت نساجی رو به رشدی دارد که عمدتاً بر تولید پنبه متمرکز است. صنایع دستی، از جمله پارچه‌های بافته‌شده سنتی، جواهرات و کالاهای چرمی، نیز به ویژه در مناطق روستایی، سهم قابل توجهی در اقتصاد دارند.
۵. توسعه زیرساخت‌ها
دولت برای حمایت از رشد اقتصادی و بهبود ارتباطات تجاری با کشورهای همسایه، سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در توسعه زیرساخت‌ها، از جمله جاده‌ها ، پروژه‌های انرژی و ارتباطات از راه دور ، انجام می‌دهد.