بوسنی و هرزگوین، واقع در جنوب شرقی اروپا، دارای یک سیستم تعرفه گمرکی ساختارمند است که واردات را تنظیم کرده و ضمن محافظت از صنایع داخلی، درآمد ایجاد می‌کند. این کشور به عنوان عضوی از توافقنامه تجارت آزاد اروپای مرکزی (CEFTA) و امضاکننده توافقنامه تثبیت و همکاری (SAA) با اتحادیه اروپا، سیاست‌های تجاری خود را در چارچوب‌های منطقه‌ای و اروپایی ادغام کرده است. سیستم تعرفه بوسنی و هرزگوین به گونه‌ای طراحی شده است که بین ترویج تجارت و حفاظت از صنایع محلی تعادل برقرار کند و تعرفه‌ها بسته به نوع محصول و کشور مبدا آن متفاوت است. علاوه بر تعرفه‌های استاندارد، عوارض ویژه‌ای نیز برای واردات از برخی کشورهای دارای تجارت غیرترجیحی اعمال می‌شود.
نرخ‌های تعرفه سفارشی بر اساس دسته‌بندی محصولات در بوسنی و هرزگوین
۱. محصولات کشاورزی
کشاورزی نقش کلیدی در اقتصاد بوسنی و هرزگوین ایفا می‌کند و دولت برای محافظت از کشاورزان محلی و در عین حال تضمین دسترسی به مواد غذایی ضروری، تعرفه‌های مختلفی را بر واردات محصولات کشاورزی اعمال می‌کند. این کشور انواع محصولات کشاورزی از جمله غلات، میوه، سبزیجات و دام را وارد می‌کند.
۱.۱ محصولات اساسی کشاورزی
- غلات و حبوبات: بوسنی و هرزگوین مقادیر قابل توجهی غلات مانند گندم، ذرت و جو وارد می‌کند. تعرفه‌های این محصولات بسته به نیاز بازار متفاوت است.
- گندم و ذرت: تعرفه واردات عموماً بین ۵ تا ۱۰ درصد است.
- برنج: برنج وارداتی با تعرفه ۱۰٪ مواجه است ، اگرچه ممکن است تحت برخی توافق‌نامه‌های تجاری، تعرفه‌های کمتری اعمال شود.
- میوه‌ها و سبزیجات: بوسنی و هرزگوین میوه‌ها و سبزیجات زیادی را، به خصوص در خارج از فصل، وارد می‌کند.
- مرکبات (پرتقال، لیمو): مشمول ۵ تا ۱۰ درصد تعرفه.
- سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و پیاز: معمولاً مشمول مالیات ۱۰٪ می‌شوند و این مالیات بسته به تولید محلی متغیر است.
۱.۲ دام و محصولات لبنی
- گوشت و مرغ: واردات گوشت با تعرفه‌هایی مواجه است که هدف آنها حمایت از بخش دام داخلی است.
- گوشت گاو و خوک: تعرفه‌ها از ۱۵٪ تا ۲۰٪ متغیر است.
- مرغ (مرغ، بوقلمون): عموماً مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌شود.
- ماهی و غذاهای دریایی: عوارض واردات ماهی و غذاهای دریایی به طور کلی کمتر است تا از عرضه پایدار اطمینان حاصل شود.
- ماهی تازه و منجمد: معمولاً مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد می‌شود.
- محصولات لبنی: واردات لبنیات مانند شیر، پنیر و کره مشمول تعرفه‌های متوسطی است.
- شیر و پودر شیر: عموماً مشمول مالیات ۵٪ می‌شوند.
- پنیر و کره: تعرفه‌ها از 10٪ تا 15٪ متغیر است.
۱.۳ عوارض ویژه واردات
بوسنی و هرزگوین به عنوان یکی از امضاکنندگان CEFTA و SAA با اتحادیه اروپا ، از تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر برای واردات کشاورزی از کشورهای عضو CEFTA و کشورهای اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شود. واردات از کشورهای غیرترجیحی ممکن است مشمول تعرفه‌های بالاتر باشد.
۲. کالاهای صنعتی
بوسنی و هرزگوین طیف گسترده‌ای از کالاهای صنعتی را برای پشتیبانی از بخش‌های تولیدی و ساختمانی خود وارد می‌کند. تعرفه‌های محصولات صنعتی بسته به اینکه آیا کالاهای نهایی هستند یا مواد اولیه مورد استفاده برای تولید، متفاوت است.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
- ماشین‌آلات صنعتی: برای حمایت از صنایع محلی، بوسنی و هرزگوین عموماً تعرفه‌های پایینی برای واردات ماشین‌آلات صنعتی اعمال می‌کند.
- ماشین‌آلات ساختمانی (بیل مکانیکی، بولدوزر): معمولاً مشمول مالیات ۱٪ تا ۵٪ می‌شوند.
- ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی نساجی: مشمول تعرفه‌هایی از ۰٪ تا ۵٪.
- تجهیزات الکتریکی: ماشین‌آلات و تجهیزات الکتریکی، مانند ژنراتورها و ترانسفورماتورها، با تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۱۰٪ مواجه هستند.
۲.۲ وسایل نقلیه موتوری و حمل و نقل
بخش خودروسازی در بوسنی و هرزگوین بیشتر وسایل نقلیه خود را، چه برای استفاده شخصی و چه تجاری، وارد می‌کند. این کشور برای محافظت از صنعت نوپای مونتاژ خودرو، بر این واردات تعرفه وضع می‌کند.
- خودروهای سواری: تعرفه واردات خودرو بسته به نوع خودرو و حجم موتور متفاوت است.
- خودروهای سواری کوچک (زیر ۱۵۰۰ سی‌سی): معمولاً مشمول مالیات ۵٪ تا ۱۵٪ می‌شوند.
- خودروهای لوکس و شاسی‌بلند: ممکن است تعرفه‌های بالاتری بین ۲۰ تا ۳۰ درصد اعمال شود.
- وسایل نقلیه تجاری: کامیون‌ها و اتوبوس‌های مورد استفاده برای تجارت و حمل و نقل ، بسته به هدف و اندازه وسیله نقلیه، مشمول ۵ تا ۱۵ درصد تعرفه هستند.
- قطعات و لوازم جانبی خودرو: عوارض واردات قطعات خودرو، مانند موتور، لاستیک و باتری، عموماً بین ۵ تا ۱۵ درصد است.
۲.۳ عوارض واردات ویژه برای برخی کشورها
بوسنی و هرزگوین از کاهش تعرفه کالاهای صنعتی وارداتی از کشورهای عضو CEFTA و کشورهای اتحادیه اروپا تحت SAA بهره‌مند می‌شود. کالاهای کشورهای تجارت غیرترجیحی، از جمله چین ، ژاپن و ایالات متحده ، ممکن است در مقایسه با آنها با تعرفه‌های بالاتری مواجه شوند.
۳. منسوجات و پوشاک
منسوجات و پوشاک بخش قابل توجهی از واردات بوسنی و هرزگوین، به ویژه از کشورهای همسایه و آسیا را تشکیل می‌دهد. این کشور برای ایجاد تعادل بین قیمت مناسب برای مصرف‌کنندگان و حمایت از تولیدکنندگان محلی، تعرفه‌هایی را بر محصولات نساجی اعمال می‌کند.
۳.۱ مواد اولیه
- الیاف و نخ نساجی: بوسنی و هرزگوین مواد اولیه‌ای مانند پنبه، پشم و الیاف مصنوعی را با تعرفه‌های پایین (0 تا 5 درصد) وارد می‌کند تا تولید پوشاک محلی را تشویق کند.
- پنبه و پشم: عموماً مشمول مالیات ۳٪ تا ۵٪ می‌شوند.
- الیاف مصنوعی: معمولاً با تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی مواجه می‌شوند.
۳.۲ لباس و پوشاک تکمیل‌شده
- پوشاک و لباس: پوشاک وارداتی تکمیل‌شده مشمول تعرفه‌های متوسطی برای حمایت از تولیدکنندگان محلی هستند.
- لباس‌های غیررسمی و روزمره: معمولاً مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌شوند.
- پوشاک لوکس و برند: تعرفه‌ها از ۱۵٪ تا ۲۵٪ متغیر است.
- کفش: کفش‌های وارداتی معمولاً بسته به نوع و جنس کفش، با تعرفه‌هایی از ۱۰ تا ۲۰ درصد مواجه هستند.
۳.۳ عوارض ویژه واردات
واردات منسوجات و پوشاک از کشورهای اتحادیه اروپا و اعضای CEFTA تحت توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی از تعرفه‌های صفر بهره‌مند می‌شوند. واردات از کشورهای دیگر، مانند چین و هند ، مشمول نرخ‌های تعرفه استاندارد مندرج در جدول تعرفه‌های بوسنی و هرزگوین است.
۴. کالاهای مصرفی
بوسنی و هرزگوین طیف گسترده‌ای از کالاهای مصرفی، از جمله لوازم الکترونیکی، لوازم خانگی و مبلمان را وارد می‌کند. این کشور برای حمایت از تولیدکنندگان محلی و تضمین دسترسی به محصولات ضروری، بر این کالاها تعرفه اعمال می‌کند.
۴.۱ لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
- لوازم خانگی: تعرفه واردات لوازم خانگی بزرگ مانند یخچال، ماشین لباسشویی و کولر گازی بسته به نوع دستگاه متفاوت است.
- یخچال و فریزر: معمولاً مشمول مالیات ۱۰ تا ۲۰ درصدی هستند.
- ماشین‌های لباسشویی و تهویه مطبوع: مشمول تعرفه‌هایی از ۱۰٪ تا ۱۵٪ هستند.
- لوازم الکترونیکی مصرفی: لوازم الکترونیکی مانند تلویزیون، تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها معمولاً با تعرفه‌های ۵ تا ۱۵ درصدی مواجه هستند.
- تلویزیون‌ها: معمولاً مشمول مالیات ۱۰٪ می‌شوند.
- گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها: مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی.
۴.۲ مبلمان و اثاثیه
- مبلمان: مبلمان وارداتی، شامل اثاثیه منزل و اداری، مشمول تعرفه‌هایی از 10 تا 20 درصد است.
- مبلمان چوبی: معمولاً مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۰ درصد می‌شود.
- مبلمان پلاستیکی و فلزی: عموماً مشمول تعرفه‌های ۱۰ تا ۱۵ درصدی می‌شوند.
- اثاثیه منزل: اقلامی مانند فرش، پرده و محصولات دکوراسیون منزل معمولاً مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصدی می‌شوند.
۴.۳ عوارض ویژه واردات
کالاهای مصرفی وارداتی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای عضو CEFTA از تعرفه‌های صفر یا کاهش‌یافته بهره‌مند می‌شوند. واردات از کشورهای خارج از این توافق‌نامه‌های ترجیحی مشمول نرخ‌های تعرفه استاندارد بوسنی و هرزگوین است.
۵. انرژی و فرآورده‌های نفتی
بوسنی و هرزگوین بیشتر نیازهای انرژی خود، از جمله فرآورده‌های نفتی، را از کشورهای همسایه و فراتر از آن وارد می‌کند. تعرفه‌های محصولات انرژی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تعادلی بین مقرون به صرفه بودن و نیاز به درآمد دولت برقرار کنند.
۵.۱ فرآورده‌های نفتی
- نفت خام و بنزین: تعرفه‌های واردات نفت، از جمله نفت خام و بنزین، معمولاً برای حفظ قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه انرژی پایین هستند. تعرفه‌ها عموماً از 0٪ تا 5٪ متغیر هستند.
- گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده: فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده، مانند گازوئیل و سوخت هواپیما، بسته به منبع و کاربرد مورد نظر، مشمول تعرفه‌های پایین ۰ ٪ تا ۵٪ هستند.
۵.۲ تجهیزات انرژی تجدیدپذیر
- پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی: بوسنی و هرزگوین با اعمال تعرفه‌های صفر یا پایین بر تجهیزات مورد استفاده در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر، مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی، از رشد انرژی‌های تجدیدپذیر حمایت می‌کند.
۶. داروسازی و تجهیزات پزشکی
تضمین دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی مقرون‌به‌صرفه برای بوسنی و هرزگوین اولویت دارد و به همین دلیل، تعرفه‌های داروهای ضروری و تجهیزات پزشکی پایین یا صفر نگه داشته می‌شوند تا از مقرون‌به‌صرفه بودن و در دسترس بودن آنها اطمینان حاصل شود.
۶.۱ داروسازی
- داروها: داروهای ضروری، از جمله داروهای نجات‌بخش، عموماً مشمول تعرفه‌های صفر یا پایین (0% تا 5%) هستند تا از نظر قیمت مقرون‌به‌صرفه باشند. محصولات دارویی غیرضروری ممکن است با تعرفه‌های 5% تا 10% مواجه شوند.
۶.۲ تجهیزات پزشکی
- تجهیزات پزشکی: دستگاه‌های پزشکی مانند ابزارهای تشخیصی، ابزارهای جراحی و تخت‌های بیمارستانی معمولاً برای حمایت از بخش مراقبت‌های بهداشتی، مشمول تعرفه صفر یا تعرفه پایین (0٪ تا 5٪) هستند.
۷. عوارض و معافیت‌های ویژه واردات
نظام تعرفه گمرکی بوسنی و هرزگوین شامل عوارض و معافیت‌های ویژه‌ای است که بر اساس توافق‌نامه‌های تجاری و کشور مبدا کالاهای وارداتی وضع می‌شوند.
۷.۱ عوارض ویژه برای کشورهای غیر اتحادیه اروپا و غیر CEFTA
واردات از کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا و غیر عضو CEFTA، مانند چین ، ایالات متحده و ژاپن ، مشمول تعرفه‌های گمرکی استاندارد مندرج در جدول تعرفه‌های بوسنی و هرزگوین است. این کالاها ممکن است در مقایسه با واردات از کشورهای دارای تجارت ترجیحی، با تعرفه‌های بالاتری مواجه شوند.
۷.۲ توافقات دو جانبه و چند جانبه
- توافقنامه تجارت آزاد اروپای مرکزی (CEFTA): بوسنی و هرزگوین از تعرفه‌های صفر برای کالاهایی که با سایر اعضای CEFTA، از جمله صربستان ، مقدونیه شمالی ، آلبانی و کوزوو، تجارت می‌شوند، بهره‌مند است.
- توافقنامه تثبیت و همکاری (SAA) با اتحادیه اروپا: SAA دسترسی بدون عوارض گمرکی را برای اکثر کالاهای وارداتی از کشورهای اتحادیه اروپا فراهم می‌کند. در عوض، بوسنی و هرزگوین از دسترسی ترجیحی به بازارهای اتحادیه اروپا برای صادرات خود برخوردار است.
- سیستم عمومی ترجیحات (GSP): بوسنی و هرزگوین از کاهش تعرفه‌ها برای برخی کالاهای وارداتی از کشورهای در حال توسعه تحت طرح GSP بهره‌مند می‌شود و تجارت با اقتصادهای در حال توسعه را ارتقا می‌دهد.
حقایق کشور
- نام رسمی: بوسنی و هرزگوین
- پایتخت: سارایوو
- بزرگترین شهرها:
- سارایوو (پایتخت و بزرگترین شهر)
- بانیا لوکا
- توزلا
- درآمد سرانه: تقریباً ۶۰۰۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۳.۲ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان‌های رسمی: بوسنیایی، صربی، کرواتی
- واحد پول: مارک تبدیل‌پذیر (BAM)
- موقعیت جغرافیایی: بوسنی و هرزگوین در جنوب شرقی اروپا واقع شده است و از شمال و غرب با کرواسی ، از شرق با صربستان ، از جنوب شرقی با مونته‌نگرو و از جنوب غربی با دریای آدریاتیک هم‌مرز است.
جغرافیای بوسنی و هرزگوین
بوسنی و هرزگوین کشوری کوهستانی با مساحت ۵۱۱۹۷ کیلومتر مربع است. این کشور دارای چشم‌اندازهای متنوعی از جنگل‌های انبوه و رشته‌کوه‌ها گرفته تا دره‌های رودخانه‌ای و یک خط ساحلی کوچک در دریای آدریاتیک است.
- کوه‌ها: رشته‌کوه‌های دیناریک آلپ بخش عمده‌ای از کشور را پوشانده‌اند و قله ماگلیچ (۲۳۸۶ متر) بلندترین قله آن است.
- رودخانه‌ها: رودخانه‌های اصلی شامل ساوا ، درینا ، نرتوا و اونا هستند که برای تولید انرژی و کشاورزی کشور حیاتی هستند.
- آب و هوا: بوسنی و هرزگوین در مناطق شمالی و مرکزی آب و هوای قاره‌ای با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد و در امتداد خط ساحلی دریای آدریاتیک آب و هوای مدیترانه‌ای دارد.
اقتصاد بوسنی و هرزگوین
اقتصاد بوسنی و هرزگوین در دسته اقتصادهای با درآمد متوسط رو به بالا قرار می‌گیرد و ترکیبی از صنعت، کشاورزی و خدمات است. این کشور هنوز در حال بهبودی از پیامدهای درگیری‌های دهه ۱۹۹۰ است و اقتصاد آن به لطف آزادسازی تجارت، توسعه صنعتی و سرمایه‌گذاری خارجی، به طور پیوسته در حال رشد است.
۱. تولید و صنعت
بخش تولید برای اقتصاد بوسنی و هرزگوین حیاتی است و صنایعی مانند قطعات خودرو ، ماشین‌آلات ، مواد شیمیایی و فرآوری فلز نقش کلیدی ایفا می‌کنند. تولید نساجی و فرآوری چوب نیز از صنایع صادراتی مهم این کشور هستند.
۲. کشاورزی
کشاورزی همچنان بخش اساسی اقتصاد است و بخش قابل توجهی از جمعیت روستایی را به کار می‌گیرد. این کشور گندم ، ذرت ، میوه و سبزیجات تولید می‌کند و به خاطر محصولات لبنی و دامداری خود شناخته شده است.
۳. گردشگری و خدمات
گردشگری یک بخش رو به رشد است و بوسنی و هرزگوین بازدیدکنندگان را به شهرهای تاریخی ، پارک‌های طبیعی و پیست‌های اسکی خود جذب می‌کند. به ویژه، سارایوو به خاطر میراث فرهنگی و نقش خود به عنوان نقطه تلاقی شرق و غرب شناخته می‌شود.
۴. انرژی و برق آبی
بوسنی و هرزگوین سرشار از منابع طبیعی است و صادرکننده قابل توجه برق ، به ویژه برق آبی ، محسوب می‌شود. این کشور به دنبال گسترش بخش انرژی‌های تجدیدپذیر خود است و در این راستا در مزارع بادی و پروژه‌های انرژی خورشیدی سرمایه‌گذاری می‌کند.