بوتان، کشوری محصور در خشکی که در هیمالیای شرقی واقع شده است، یک رژیم تعرفه گمرکی کاملاً تعریف‌شده را اداره می‌کند که برای تنظیم واردات، محافظت از صنایع محلی و کمک به تولید درآمد ملی طراحی شده است. از آنجایی که بوتان به شدت به واردات محصولات مختلف، از کالاهای مصرفی گرفته تا ماشین‌آلات صنعتی، وابسته است، سیستم گمرکی آن نقش محوری در ایجاد تعادل بین نیاز به واردات ضروری و محافظت از صنایع داخلی نوپا ایفا می‌کند. سیاست‌های گمرکی بوتان توسط طبقه‌بندی تجاری و جدول تعرفه بوتان (BTC) هدایت می‌شود و این کشور روابط تجاری ویژه‌ای، به‌ویژه با هند، دارد که به طور قابل توجهی بر نرخ تعرفه‌های آن تأثیر می‌گذارد.
نرخ‌های تعرفه سفارشی بر اساس دسته‌بندی محصولات در بوتان
۱. محصولات کشاورزی
کشاورزی بخش مهمی از اقتصاد بوتان است و بخش بزرگی از جمعیت را به خود اختصاص داده است. با این حال، این کشور به دلیل بهره‌وری محدود کشاورزی و شرایط آب و هوایی متغیر، همچنان به واردات بسیاری از اقلام غذایی وابسته است. نرخ‌های تعرفه بوتان بر محصولات کشاورزی به گونه‌ای طراحی شده است که از کشاورزان محلی محافظت کند و در عین حال دسترسی به واردات مواد غذایی مقرون به صرفه را تضمین نماید.
۱.۱ محصولات اساسی کشاورزی
- غلات و حبوبات: بوتان مقادیر قابل توجهی غلات مانند برنج، گندم و ذرت را با تعرفه‌های متغیر برای تشویق تولید داخلی و در عین حال تضمین امنیت غذایی وارد می‌کند.
- برنج: بوتان به لطف توافقنامه تجارت آزاد بوتان-هند (FTA)، معمولاً برنج را تحت رژیم تعرفه صفر از هند وارد می‌کند.
- گندم و ذرت: واردات از منابع غیر هندی مشمول تعرفه‌های ۱۰ تا ۲۰ درصدی است.
- میوه‌ها و سبزیجات: بوتان برای تأمین تقاضای داخلی، به ویژه در فصول غیر از فصل، میوه‌ها و سبزیجات زیادی وارد می‌کند. نرخ تعرفه‌ها عموماً متوسط است.
- مرکبات (پرتقال، لیمو): معمولاً با تعرفه‌های ۱۰ تا ۱۵ درصدی مواجه می‌شوند.
- پیاز، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی: سبزیجات وارداتی که معمولاً مشمول تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۱۵٪ هستند و تعرفه‌های کمتری برای اقلام ضروری اعمال می‌شود.
۱.۲ دام و محصولات لبنی
- گوشت و مرغ: واردات گوشت، به ویژه مرغ و گوشت گاو، مشمول تعرفه‌های متوسطی است که با هدف حمایت از دامداری محلی انجام می‌شود.
- مرغ: معمولاً بسته به منبع، مشمول مالیات ۱۰ تا ۲۰ درصدی می‌شود.
- گوشت گاو و خوک: مشمول تعرفه‌های ۱۵ تا ۲۵ درصدی ، با احتمال کاهش تعرفه‌ها تحت توافق‌نامه‌های ویژه.
- محصولات لبنی: بوتان برای تکمیل تولید داخلی، محصولات لبنی مانند شیر خشک، کره و پنیر وارد می‌کند.
- شیر خشک: معمولاً مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد می‌شود.
- پنیر و کره: تعرفه‌ها از ۱۵٪ تا ۲۰٪ متغیر است.
۱.۳ عوارض ویژه واردات
بوتان از روابط تجاری ویژه‌ای با هند برخوردار است و طبق توافقنامه تجارت آزاد بوتان-هند، تعرفه‌های گمرکی برای اکثر محصولات کشاورزی وارداتی از هند صفر است. واردات از سایر کشورها، به ویژه خارج از آسیای جنوبی، مشمول طبقه‌بندی تجاری و جدول تعرفه بوتان (BTC) است و معمولاً تعرفه‌های بالاتری برای حمایت از کشاورزی داخلی اعمال می‌شود.
۲. کالاهای صنعتی
بوتان در مراحل اولیه توسعه صنعتی قرار دارد و به همین دلیل، طیف گسترده‌ای از کالاهای صنعتی، از جمله ماشین‌آلات، تجهیزات و مصالح ساختمانی را وارد می‌کند. تعرفه‌های محصولات صنعتی به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که از رشد صنایع محلی و توسعه زیرساخت‌ها حمایت کنند.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
- ماشین‌آلات صنعتی: تعرفه‌های ماشین‌آلات صنعتی عموماً پایین است تا توسعه اقتصادی، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند برق آبی، تولید و ساخت‌وساز، ارتقا یابد.
- ماشین‌آلات ساختمانی (بیل مکانیکی، بولدوزر): تعرفه‌ها معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد است.
- تجهیزات تولیدی: عموماً مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۵ درصدی می‌شوند.
- تجهیزات الکتریکی: ماشین‌آلات و تجهیزات الکتریکی مورد نیاز برای رشد صنعتی بوتان، برای تشویق سرمایه‌گذاری، با نرخ‌های پایین‌تری مالیات می‌پردازند.
- ترانسفورماتورها و ژنراتورهای الکتریکی: معمولاً مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد می‌شوند.
- تجهیزات الکتریکی صنعتی: بسته به نوع و منبع، مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۵ درصدی می‌شوند.
۲.۲ وسایل نقلیه موتوری و حمل و نقل
بوتان بیشتر وسایل نقلیه خود را، چه برای استفاده شخصی و چه تجاری، وارد می‌کند. دولت برای کنترل آلودگی و کاهش ازدحام ترافیک، تعرفه‌های بالایی را برای وسایل نقلیه، به ویژه وسایل نقلیه لوکس، اعمال می‌کند، در حالی که تعرفه‌های پایین‌تری را برای وسایل نقلیه حمل و نقل ضروری حفظ می‌کند.
- خودروهای سواری: تعرفه خودروها بر اساس حجم و نوع موتور متفاوت است.
- خودروهای سواری کوچک (زیر ۱۵۰۰ سی‌سی): معمولاً مشمول مالیات ۳۰ تا ۵۰ درصد می‌شوند.
- خودروهای لوکس و SUV: با تعرفه‌های بسیار بالاتری مواجه می‌شوند که اغلب از ۷۰٪ تا ۱۰۰٪ متغیر است.
- وسایل نقلیه تجاری: کامیون‌ها و اتوبوس‌ها که برای زیرساخت‌های تجاری و حمل و نقل بوتان ضروری هستند، بسته به اندازه و کاربرد وسیله نقلیه، مشمول تعرفه‌های ۲۵ تا ۵۰ درصدی می‌شوند.
- قطعات و لوازم جانبی خودرو: تعرفه قطعات یدکی و اجزای تشکیل دهنده، مانند موتور، لاستیک و باتری، عموماً بین 10 تا 20 درصد است و نرخ‌های پایین‌تری برای قطعات مورد استفاده در صنایع ضروری در نظر گرفته شده است.
۲.۳ عوارض واردات ویژه برای برخی کشورها
ساختار تعرفه کالاهای صنعتی بوتان به شدت تحت تأثیر توافق‌نامه‌های تجاری این کشور با هند است. اکثر کالاهای صنعتی وارداتی از هند تحت توافقنامه تجارت آزاد بوتان-هند از دسترسی بدون عوارض گمرکی یا تعرفه‌های بسیار کاهش‌یافته برخوردارند. واردات از کشورهای دیگر، مانند چین و ژاپن ، تحت طبقه‌بندی تجاری و جدول تعرفه بوتان (BTC) با تعرفه‌های بالاتری مواجه هستند.
۳. منسوجات و پوشاک
بوتان طیف گسترده‌ای از منسوجات و پوشاک، به ویژه از کشورهای همسایه مانند هند و بنگلادش، را برای تأمین تقاضای داخلی وارد می‌کند. هدف از وضع تعرفه بر این محصولات، حمایت از تولید پوشاک محلی و در عین حال تضمین دسترسی مقرون به صرفه به پوشاک است.
۳.۱ مواد اولیه
- مواد اولیه نساجی: بوتان پنبه، پشم و الیاف مصنوعی را با تعرفه‌های نسبتاً پایین برای حمایت از خیاطی و تولید پوشاک محلی وارد می‌کند.
- پنبه و پشم: مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی.
- الیاف مصنوعی: معمولاً مشمول مالیات ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌شوند.
۳.۲ لباس و پوشاک تکمیل‌شده
- پوشاک و لباس: پوشاک وارداتی با تعرفه‌های متوسطی مواجه هستند و برای محافظت از مشاغل محلی، نرخ‌های بالاتری برای پوشاک لوکس و غیرضروری اعمال می‌شود.
- لباس‌های غیررسمی: معمولاً مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۵ درصد می‌شوند.
- لباس‌های لوکس و برند: تعرفه‌ها می‌توانند تا 30 تا 40 درصد افزایش یابند.
- کفش: واردات کفش معمولاً بسته به جنس و نوع کفش، بین ۲۰ تا ۳۰ درصد مالیات دارد.
۳.۳ عوارض ویژه واردات
روابط تجاری نزدیک بوتان با هند ، طبق شرایط توافقنامه تجارت آزاد بوتان-هند، امکان واردات منسوجات و پوشاک از تأمین‌کنندگان هندی بدون عوارض گمرکی را فراهم می‌کند. واردات از سایر کشورها، به‌ویژه خارج از آسیای جنوبی، مشمول جدول تعرفه استاندارد است و نرخ‌هایی برای حمایت از تولیدکنندگان پوشاک محلی تعیین شده است.
۴. کالاهای مصرفی
با توجه به ظرفیت محدود تولید محلی، کالاهای مصرفی بخش قابل توجهی از واردات بوتان را تشکیل می‌دهند. نرخ‌های تعرفه بر این کالاها برای تنظیم بازار و محافظت از تولیدکنندگان محلی و در عین حال حفظ دسترسی به اقلام ضروری طراحی شده‌اند.
۴.۱ لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
- لوازم خانگی: لوازم خانگی بزرگ مانند یخچال، ماشین لباسشویی و کولر گازی با تعرفه‌های متوسط تا بالا مواجه هستند.
- یخچال و فریزر: معمولاً مشمول مالیات ۲۵ تا ۳۰ درصد می‌شوند.
- ماشین‌های لباسشویی و تهویه مطبوع: مشمول تعرفه‌هایی از ۲۰٪ تا ۳۵٪ هستند.
- لوازم الکترونیکی مصرفی: لوازم الکترونیکی مانند تلویزیون، تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها عموماً با تعرفه‌های ۱۰ تا ۲۰ درصدی مواجه هستند و نرخ‌های بالاتری برای اقلام الکترونیکی لوکس اعمال می‌شود.
- تلویزیون‌ها: معمولاً مشمول مالیات ۲۰٪ می‌شوند.
- گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها: مشمول تعرفه‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی.
۴.۲ مبلمان و اثاثیه
- مبلمان: مبلمان وارداتی، شامل اثاثیه منزل و اداری، بسته به جنس و طرح، مشمول تعرفه‌هایی از ۱۵ تا ۳۰ درصد است.
- مبلمان چوبی: معمولاً مشمول مالیات 20 تا 25 درصد می‌شود.
- مبلمان پلاستیکی و فلزی: مشمول تعرفه‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی.
- اثاثیه منزل: اقلامی مانند فرش، پرده و دکوراسیون منزل معمولاً مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۵ درصدی می‌شوند.
۴.۳ عوارض ویژه واردات
کالاهای مصرفی وارداتی از هند عموماً به دلیل توافقنامه تجارت آزاد بوتان و هند از دسترسی بدون عوارض گمرکی یا تعرفه‌های کاهش‌یافته برخوردارند. کالاهای سایر کشورها با تعرفه‌های استانداردی که در جدول طبقه‌بندی و تعرفه‌های تجاری بوتان (BTC) مشخص شده است، مواجه هستند.
۵. انرژی و فرآورده‌های نفتی
بوتان بیشتر نیازهای انرژی خود، به ویژه فرآورده‌های نفتی را وارد می‌کند، زیرا بخش انرژی داخلی آن عمدتاً بر انرژی برق‌آبی متمرکز است. دولت برای مدیریت هزینه‌ها و عرضه و در عین حال تشویق توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، تعرفه‌هایی را بر واردات انرژی اعمال می‌کند.
۵.۱ فرآورده‌های نفتی
- نفت خام و بنزین: تعرفه‌های نفت خام و بنزین پایین نگه داشته می‌شوند تا قیمت سوخت برای مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها مقرون‌به‌صرفه باشد. معمولاً تعرفه‌ها از ۵٪ تا ۱۰٪ متغیر است.
- گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده: فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده بسته به شرایط بازار، با نرخ‌های بین ۱۰ تا ۱۵ درصد مشمول مالیات می‌شوند.
۵.۲ تجهیزات انرژی تجدیدپذیر
- پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی: برای ترویج توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بوتان تعرفه‌های صفر یا تعرفه‌های پایینی را برای تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی اعمال می‌کند.
۶. داروسازی و تجهیزات پزشکی
دولت بوتان دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را در اولویت قرار داده و به همین دلیل، تعرفه‌های داروهای ضروری و تجهیزات پزشکی پایین یا صفر نگه داشته شده است تا از مقرون به صرفه بودن و در دسترس بودن آنها اطمینان حاصل شود.
۶.۱ داروسازی
- داروها: داروهای ضروری معمولاً مشمول تعرفه صفر هستند ، در حالی که داروهای غیرضروری ممکن است با تعرفه ۵ تا ۱۰ درصد مواجه شوند.
۶.۲ تجهیزات پزشکی
- تجهیزات پزشکی: دستگاه‌های پزشکی وارداتی، شامل ابزارهای تشخیصی و تجهیزات بیمارستانی، عموماً شامل تعرفه‌های صفر یا تعرفه‌های پایین (۵ تا ۱۰ درصد) می‌شوند ، البته با استثنائاتی برای اقلام حیاتی.
۷. عوارض و معافیت‌های ویژه واردات
سیاست گمرکی بوتان شامل چندین تعرفه و معافیت ویژه واردات است که برای تقویت تجارت منطقه‌ای و حمایت از صنایع خاص طراحی شده‌اند.
۷.۱ عوارض ویژه برای کشورهای غیر هندی
در حالی که اکثر واردات از هند تحت توافقنامه تجارت آزاد بوتان-هند از دسترسی بدون عوارض یا با تعرفه کاهش‌یافته برخوردارند ، واردات از سایر کشورها مشمول طبقه‌بندی تجاری و جدول تعرفه استاندارد بوتان (BTC) است. محصولات کشورهای غیر آسیای جنوبی، مانند چین و ژاپن ، در بخش‌های خاصی مشمول تعرفه‌های بالاتری هستند.
۷.۲ توافقات دو جانبه و چند جانبه
- توافقنامه تجارت آزاد بوتان و هند: روابط تجاری نزدیک بوتان با هند، واردات بدون عوارض گمرکی یا با تعرفه کاهش‌یافته اکثر محصولات از هند را امکان‌پذیر می‌سازد.
- منطقه تجارت آزاد جنوب آسیا (SAFTA): بوتان به عنوان عضوی از SAFTA ، از تعرفه‌های ترجیحی برای کالاهای وارداتی از سایر کشورهای جنوب آسیا مانند نپال ، بنگلادش و سریلانکا بهره‌مند می‌شود.
- سازمان تجارت جهانی (WTO): بوتان به عنوان یک کشور کمتر توسعه‌یافته (LDC) ، از دسترسی ترجیحی به بسیاری از بازارهای بین‌المللی برخوردار است و تعرفه‌های کمتری برای صادرات خود، به ویژه به کشورهایی مانند اتحادیه اروپا و ژاپن ، اعمال می‌کند.
حقایق کشور
- نام رسمی: پادشاهی بوتان
- پایتخت: تیمفو
- بزرگترین شهرها:
- تیمفو (پایتخت و بزرگترین شهر)
- فونتشولینگ
- پارو
- درآمد سرانه: تقریباً ۳۴۰۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۷۸۰،۰۰۰ نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: دزونگخا
- واحد پول: Ngultrum بوتان (BTN)، با روپیه هند (INR) نیز استفاده می شود.
- موقعیت جغرافیایی: بوتان در شرق هیمالیا واقع شده و از جنوب با هند و از شمال با چین هم‌مرز است.
جغرافیای بوتان
بوتان، کشوری کوچک و محصور در خشکی، مساحتی بالغ بر ۳۸۳۹۴ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد. این کشور به خاطر زمین‌های کوهستانی‌اش شناخته می‌شود، کوه‌های هیمالیا در منطقه شمالی آن و دره‌ها و جنگل‌های سرسبز در سراسر مناطق مرکزی و جنوبی آن قرار دارند.
- کوه‌ها: مرز شمالی بوتان توسط رشته‌کوه هیمالیا ، با قله‌هایی مانند گانگخار پونسوم (۷۵۷۰ متر)، بلندترین کوه فتح نشده جهان، تعریف می‌شود.
- رودخانه‌ها: رودخانه‌های اصلی بوتان شامل وانگ چو ، پوناتسانگچو و مو چو هستند که نقش مهمی در تولید برق آبی کشور دارند.
- آب و هوا: آب و هوا به طور قابل توجهی با ارتفاع متفاوت است، از نیمه گرمسیری در جنوب تا معتدل در دره های مرکزی و آلپی در ارتفاعات شمالی.
اقتصاد بوتان
بوتان اقتصادی کوچک اما به سرعت در حال رشد دارد که عمدتاً توسط صادرات برق آبی، کشاورزی و گردشگری اداره می‌شود. این کشور به خاطر فلسفه توسعه منحصر به فرد خود یعنی « شادی ناخالص ملی» (GNH) شناخته می‌شود که بر توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست تأکید دارد.
۱. برق آبی
انرژی برق‌آبی بزرگترین بخش اقتصادی بوتان است که ۴۰٪ از درآمد دولت و درآمدهای صادراتی را تشکیل می‌دهد. این کشور برق مازاد خود را به هند صادر می‌کند و پروژه‌های برق‌آبی برای اهداف توسعه بلندمدت بوتان کلیدی هستند.
۲. کشاورزی
کشاورزی بیش از ۵۰٪ از جمعیت بوتان را به خود مشغول کرده است و برنج ، ذرت ، سیب‌زمینی و میوه‌ها محصولات اصلی آن هستند. با این حال، این بخش به دلیل کوهستانی بودن و محدود بودن زمین‌های قابل کشت با چالش‌هایی روبرو است.
۳. گردشگری
صنعت گردشگری بوتان منبع درآمد قابل توجهی است و سیاست گردشگری با ارزش بالا و کم اثر این کشور ، بازدیدکنندگان بین‌المللی را به محیط بکر، صومعه‌های بودایی و فرهنگ پر جنب و جوش خود جذب می‌کند.
۴. صنایع روستایی و کوچک
بوتان در حال توسعه بخش صنایع روستایی و کوچک (CSI) خود است که بر صنایع دستی، نساجی و صنایع وابسته به کشاورزی تمرکز دارد. دولت مشوق‌هایی را برای تشویق کارآفرینی و تولید محلی ارائه می‌دهد.