ارمنستان، واقع در منطقه قفقاز جنوبی، دارای یک رژیم تعرفه‌ای متنوع و ساختارمند است که نقش مهمی در تنظیم واردات، حمایت از صنایع داخلی و ایجاد درآمد دولت ایفا می‌کند. ارمنستان به عنوان عضوی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) ، در کنار سایر کشورهای عضو مانند روسیه، قزاقستان، بلاروس و قرقیزستان، از یک سیستم تعرفه گمرکی یکپارچه پیروی می‌کند. سیستم تعرفه‌ای این کشور برای محافظت از بخش‌های کلیدی اقتصاد، مانند کشاورزی و تولید، طراحی شده است و در عین حال، دسترسی به کالاهای اساسی را با قیمت‌های رقابتی تضمین می‌کند. سیاست‌های تجاری ارمنستان نیز توسط توافقنامههای تجاری دوجانبه و چندجانبه آن شکل می‌گیرد که تعرفه‌های ترجیحی برای واردات از کشورها یا مناطق خاص ارائه می‌دهند.
نرخ‌های تعرفه سفارشی بر اساس دسته‌بندی محصولات در ارمنستان
۱. محصولات کشاورزی
بخش کشاورزی ارمنستان برای اقتصاد آن حیاتی است، بخش قابل توجهی از جمعیت را به کار می‌گیرد و به توسعه روستایی کمک می‌کند. ارمنستان برای حمایت از کشاورزان محلی و تقویت تولید داخلی، تعرفه‌هایی را بر انواع محصولات کشاورزی وارداتی اعمال می‌کند. با این حال، این کشور هنوز مقدار زیادی از محصولات غذایی را برای تأمین تقاضای داخلی وارد می‌کند و تعرفه‌ها بسته به نوع محصول متفاوت است.
۱.۱ محصولات اساسی کشاورزی
- غلات و حبوبات: ارمنستان تعرفه‌های نسبتاً پایینی (0 تا 5 درصد) بر واردات کالاهای اساسی مانند گندم، برنج و ذرت اعمال می‌کند تا امنیت غذایی و مقرون‌به‌صرفه بودن آنها را تضمین کند.
- سبزیجات و میوه‌ها: نرخ تعرفه محصولات تازه بسته به فصل و عرضه محلی متفاوت است.
- سیب‌زمینی و پیاز: ۱۰ تا ۱۵ درصد
- مرکبات (پرتقال، لیمو): ۱۵٪ تا ۲۰٪
- سیب، گلابی و سایر میوه‌ها: ۱۰٪ تا ۱۵٪
- شکر و شیرین‌کننده‌ها: واردات شکر مشمول تعرفه ۵ تا ۱۰ درصدی است ، در حالی که سایر شیرین‌کننده‌ها ممکن است با تعرفه‌هایی تا ۱۵ درصد مواجه شوند.
۱.۲ دام و محصولات لبنی
- گوشت و مرغ: واردات گوشت، شامل گوشت گاو، مرغ و خوک، عموماً مشمول مالیات ۱۰ تا ۲۰ درصدی می‌شود تا از صنعت گوشت محلی محافظت شود.
- ماهی و غذاهای دریایی: واردات ماهی و غذاهای دریایی مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی است و نرخ‌های پایین‌تری برای ماهی تازه اعمال می‌شود.
- محصولات لبنی: اقلام لبنی مانند شیر، پنیر و کره بسته به نوع و سطح فرآوری محصول، با نرخ‌های بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مالیات می‌گیرند.
۱.۳ عوارض ویژه واردات
ارمنستان، به عنوان بخشی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) ، تعرفه خارجی مشترکی را برای واردات کشاورزی از کشورهای غیر عضو اعمال می‌کند. با این حال، کالاهای وارداتی از کشورهای عضو EAEU از تعرفه صفر بهره‌مند می‌شوند. ارمنستان همچنین با کشورهایی مانند ایران و اعضای کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) توافقنامههای تجاری دارد که ممکن است منجر به کاهش یا ترجیح نرخ تعرفه برای برخی از محصولات کشاورزی شود.
۲. کالاهای صنعتی
کالاهای صنعتی بخش قابل توجهی از واردات ارمنستان، به ویژه ماشین آلات، تجهیزات و مصالح ساختمانی را تشکیل می‌دهند. تعرفه‌های محصولات صنعتی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از صنایع محلی محافظت کنند و در عین حال امکان دسترسی به فناوری‌ها و مواد لازم را فراهم کنند.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
- ماشین‌آلات صنعتی: تعرفه‌های ماشین‌آلات صنعتی مورد استفاده در بخش‌هایی مانند ساخت و ساز، تولید و معدن معمولاً بسته به نوع ماشین‌آلات از ۵٪ تا ۱۵٪ متغیر است.
- تجهیزات الکتریکی: تعرفه‌های تجهیزات الکتریکی، شامل ژنراتورها، ترانسفورماتورها و لوازم الکترونیکی در مقیاس صنعتی، عموماً ۱۰ تا ۲۰ درصد است.
- تجهیزات ساختمانی: ماشین‌آلات سنگین برای پروژه‌های ساختمانی، مانند جرثقیل‌ها، بیل مکانیکی‌ها و بولدوزرها، ممکن است برای حمایت از توسعه زیرساخت‌ها، با نرخ‌های بین ۵ تا ۱۵ درصد مشمول مالیات شوند.
۲.۲ وسایل نقلیه موتوری و حمل و نقل
ارمنستان برای تنظیم بازار و ارتقای پایداری محیط زیست، تعرفه‌هایی را بر وسایل نقلیه موتوری وارداتی اعمال می‌کند و تعرفه‌های بالاتری را بر وسایل نقلیه لوکس و موتور بزرگ اعمال می‌کند.
- خودروهای سواری: تعرفه واردات خودروهای سواری بسته به حجم موتور متفاوت است:
- خودروهای کوچک (زیر ۱۵۰۰ سی‌سی): ۱۰٪ تا ۱۵٪
- وسایل نقلیه بزرگتر (بیش از ۲۰۰۰ سی‌سی): ۲۰٪ تا ۳۰٪
- وسایل نقلیه تجاری: کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و سایر وسایل نقلیه تجاری بسته به نوع و کاربرد وسیله نقلیه، مشمول تعرفه‌هایی از ۵ تا ۱۵ درصد هستند.
- قطعات و اجزای خودرو: تعرفه قطعات و لوازم جانبی خودرو، مانند لاستیک، باتری و اجزای موتور، از ۵٪ تا ۱۵٪ متغیر است.
۲.۳ عوارض واردات ویژه برای برخی کشورها
ارمنستان به عنوان عضوی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تعرفه‌های ترجیحی را برای کالاهای صنعتی وارداتی از سایر کشورهای عضو اعمال می‌کند که منجر به تعرفه صفر برای اکثر محصولات این کشورها می‌شود. برای کشورهای غیر عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تعرفه خارجی مشترک اعمال می‌شود که ممکن است بالاتر باشد، به خصوص برای محصولات مناطقی مانند اتحادیه اروپا (EU) و آسیا.
۳. منسوجات و پوشاک
صنعت نساجی و پوشاک در ارمنستان کوچک اما رو به رشد است و تمرکز آن بر صنایع دستی سنتی و تولید پوشاک است. تعرفه‌های گمرکی بر منسوجات و لباس‌های تکمیل‌شده وارداتی به منظور حمایت از تولیدکنندگان محلی و تشویق تولید داخلی وضع شده است.
۳.۱ مواد اولیه
- مواد اولیه نساجی: واردات مواد اولیه مانند پنبه، پشم و الیاف مصنوعی مورد استفاده در تولید پوشاک مشمول تعرفه‌های پایین (0 تا 5 درصد) برای حمایت از تولیدکنندگان محلی است.
۳.۲ لباس و پوشاک تکمیل‌شده
- پوشاک و البسه: واردات پوشاک تکمیل‌شده، شامل پوشاک، لباس‌های بیرونی و لوازم جانبی، مشمول تعرفه‌های ۱۵ تا ۳۰ درصدی است.
- کفش: کفش‌های وارداتی بسته به نوع کفش و مواد استفاده شده، با تعرفه‌هایی از ۱۵ تا ۲۵ درصد مواجه هستند.
۳.۳ عوارض ویژه واردات
منسوجات و پوشاک وارداتی از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از تعرفه‌های تحت توافقنامه بازار مشترک معاف هستند ، در حالی که کالاهای وارداتی از مناطق دیگر ممکن است مشمول تعرفه خارجی مشترک اعمال شده بر کشورهای غیر عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشند.
۴. کالاهای مصرفی
کالاهای مصرفی سهم قابل توجهی از واردات ارمنستان را تشکیل می‌دهند، به ویژه لوازم الکترونیکی، کالاهای خانگی و محصولات مراقبت شخصی. دولت تعرفه‌های متغیری را برای این اقلام وضع می‌کند و نیاز به ایجاد درآمد و تضمین دسترسی به کالاهای ضروری را متعادل می‌سازد.
۴.۱ لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
- لوازم خانگی: تعرفه واردات لوازم خانگی مانند یخچال، ماشین لباسشویی و کولر گازی از 10 تا 20 درصد متغیر است.
- لوازم الکترونیکی مصرفی: لوازم الکترونیکی، از جمله تلویزیون، لپ‌تاپ و تلفن‌های هوشمند، مشمول تعرفه‌هایی از ۱۰ تا ۱۵ درصد هستند و نرخ‌های بالاتری برای برندهای لوکس و مدل‌های رده بالا اعمال می‌شود.
۴.۲ مبلمان و اثاثیه
- مبلمان: مبلمان وارداتی، شامل مبلمان خانگی و اداری، بسته به جنس و طرح ، عموماً مشمول تعرفه‌های ۱۰ تا ۲۵ درصدی هستند.
- اثاثیه منزل: اقلامی مانند فرش، پرده و دکوراسیون منزل مشمول مالیات ۱۵ تا ۲۰ درصدی هستند.
۴.۳ عوارض ویژه واردات
کالاهای مصرفی از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا عموماً از تعرفه‌ها معاف هستند، در حالی که کالاهای وارداتی از کشورهای غیر عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا مشمول تعرفه خارجی مشترک ارمنستان هستند که بسته به محصول و طبقه‌بندی آن متغیر است.
۵. انرژی و فرآورده‌های نفتی
ارمنستان بیشتر انرژی و فرآورده‌های نفتی خود را وارد می‌کند و تعرفه‌ها با هدف تضمین قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه و در عین حال ایجاد درآمد برای دولت وضع شده‌اند.
۵.۱ فرآورده‌های نفتی
- نفت خام و گاز طبیعی: ارمنستان برای حفظ ثبات عرضه انرژی، نفت خام و گاز طبیعی را با تعرفه‌های پایین (0 تا 5 درصد) وارد می‌کند.
- فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده: بنزین، گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده، بسته به نوع و کاربرد، عموماً مشمول تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی هستند.
۵.۲ تجهیزات انرژی تجدیدپذیر
- پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی: برای ترویج پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر، ارمنستان تعرفه‌های پایینی (0% تا 5%) برای تجهیزات مورد استفاده در تأسیسات انرژی خورشیدی و بادی اعمال می‌کند.
۶. داروسازی و تجهیزات پزشکی
ارمنستان تأکید زیادی بر تضمین مراقبت‌های بهداشتی مقرون‌به‌صرفه برای جمعیت خود دارد که منجر به تعرفه‌های پایین یا صفر برای داروهای ضروری و تجهیزات پزشکی می‌شود.
۶.۱ داروسازی
- داروها: داروهای ضروری عموماً از تعرفه‌ها معاف هستند و تعرفه صفر برای داروهای نجات‌بخش اعمال می‌شود. محصولات دارویی غیرضروری ممکن است با تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی مواجه شوند.
۶.۲ تجهیزات پزشکی
- تجهیزات پزشکی: واردات تجهیزات پزشکی، از جمله ابزارهای تشخیصی و تجهیزات بیمارستانی، مشمول تعرفه‌های پایین (0٪ تا 5٪) است تا دسترسی به خدمات درمانی تضمین شود.
۷. عوارض و معافیت‌های ویژه واردات
۷.۱ عوارض ویژه برای کشورهای غیر عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا
برای کشورهای خارج از اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) ، ارمنستان تعرفه خارجی مشترک را اعمال می‌کند که ممکن است منجر به تعرفه‌های بالاتر در مقایسه با واردات از کشورهای EAEU شود. با این حال، ارمنستان همچنین با چندین کشور، از جمله ایران و کشورهای عضو CIS ، توافقنامههای دوجانبه امضا کرده است که ممکن است نرخ‌های تعرفه ترجیحی را برای محصولات خاص ارائه دهد.
۷.۲ توافقات دو جانبه و چند جانبه
ارمنستان از چندین توافقنامه تجارت آزاد (FTA) و ترتیبات تجارت ترجیحی بهره‌مند است که بر ساختار تعرفه‌های آن تأثیر می‌گذارند. توافقنامههای قابل توجه عبارتند از:
- اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU): ارمنستان از تعرفه‌های صفر برای اکثر کالاهایی که با سایر کشورهای عضو EAEU تجارت می‌شوند، بهره‌مند است.
- کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS): ارمنستان با کشورهای مستقل مشترک المنافع توافق نامه های تجارت ترجیحی دارد که اغلب منجر به کاهش تعرفه کالاهای وارداتی از این کشورها می شود.
- GSP (سیستم عمومی ترجیحات): ارمنستان از برنامه GSP با اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شود که امکان کاهش تعرفه‌ها را برای طیف وسیعی از محصولات وارداتی از اتحادیه اروپا فراهم می‌کند.
حقایق کشور
- نام رسمی: جمهوری ارمنستان
- پایتخت: ایروان
- بزرگترین شهرها:
- ایروان (پایتخت و بزرگترین شهر)
- گیومری
- وانادزور
- درآمد سرانه: تقریباً ۴۶۰۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۳ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: ارمنی
- واحد پول: درام ارمنستان (AMD)
- موقعیت جغرافیایی: ارمنستان در منطقه قفقاز جنوبی واقع شده است و از شمال با گرجستان، از شرق با جمهوری آذربایجان، از جنوب با ایران و از غرب با ترکیه هم‌مرز است.
جغرافیای ارمنستان
ارمنستان کشوری محصور در خشکی با زمین‌های کوهستانی است که آن را به یکی از ناهموارترین مناطق جهان تبدیل کرده است. این کشور مساحتی بالغ بر ۲۹۷۴۳ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد و جغرافیای متنوع آن شامل کوه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌های حاصلخیز است.
- کوه‌ها: ارمنستان بخشی از رشته‌کوه‌های قفقاز است که بلندترین نقطه آن کوه آراگاتس با ارتفاع ۴۰۹۰ متر است.
- دریاچه‌ها: ارمنستان میزبان دریاچه سوان ، یکی از بزرگترین دریاچه‌های مرتفع آب شیرین در جهان است.
- آب و هوا: این کشور آب و هوای قاره‌ای با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد را تجربه می‌کند که در مناطق مختلف متفاوت است.
اقتصاد ارمنستان
ارمنستان اقتصادی در حال توسعه دارد که علیرغم چالش‌های منطقه‌ای، انعطاف‌پذیری خود را نشان داده است. اقتصاد این کشور عمدتاً مبتنی بر خدمات، صنعت و کشاورزی است و تأکید فزاینده‌ای بر صنایع پیشرفته دارد.
۱. کشاورزی
کشاورزی بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی ارمنستان را تشکیل می‌دهد و بخش بزرگی از جمعیت را به کار می‌گیرد. این کشور میوه، سبزیجات و محصولات دامی تولید می‌کند، اما هنوز برای تأمین تقاضای داخلی مواد غذایی به واردات متکی است.
۲. معدن و صنعت
بخش صنعتی ارمنستان تحت سلطه معدن است که شامل استخراج مس، مولیبدن و سایر مواد معدنی می‌شود. این کشور همچنین دارای بخش تولیدی رو به رشدی است که نساجی ، الکترونیک و فرآوری مواد غذایی از صنایع مهم آن هستند.
۳. خدمات و گردشگری
بخش خدمات، از جمله گردشگری ، محرک اصلی اقتصاد ارمنستان است. به ویژه ایروان به دلیل مکان‌های تاریخی، جاذبه‌های فرهنگی و نزدیکی به جاذبه‌های طبیعی مانند کوه آرارات ، گردشگران را به خود جذب می‌کند.
۴. صنعت فناوری پیشرفته
ارمنستان خود را به عنوان قطب صنایع فناوری پیشرفته و فناوری اطلاعات (IT) معرفی کرده است و تعداد فزاینده‌ای از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فناوری اطلاعات به رشد اقتصادی این کشور کمک می‌کنند.