الجزایر، بزرگترین کشور آفریقا از نظر مساحت، موقعیتی استراتژیک در شمال آفریقا دارد و مدت‌هاست که دروازه اصلی بین اروپا و آفریقا بوده است. الجزایر به عنوان یک بازار نوظهور، یک سیستم تعرفه‌ای ساختاریافته و پیچیده را حفظ می‌کند که برای محافظت از صنایع داخلی، حمایت از اقتصاد و تنظیم ورود کالاهای خارجی طراحی شده است. رژیم تعرفه گمرکی آن، محصولات را بر اساس بخش‌ها و انواع مختلف کالاها طبقه‌بندی می‌کند و نرخ‌های تعرفه عموماً تحت تأثیر نیازهای اقتصادی الجزایر، ظرفیت‌های تولید داخلی و توافق‌نامه‌های تجارت بین‌المللی قرار دارند.
نرخ‌های تعرفه سفارشی بر اساس دسته‌بندی محصولات در الجزایر
۱. محصولات کشاورزی
واردات کشاورزی بخش کلیدی ساختار کلی واردات الجزایر است. در حالی که الجزایر به طور فعال برای تقویت تولید کشاورزی داخلی خود تلاش می‌کند، همچنان مقادیر قابل توجهی از محصولات کشاورزی را برای تأمین تقاضای محلی وارد می‌کند. به همین دلیل، تعرفه‌های کالاهای کشاورزی به صورت استراتژیک اعمال می‌شوند تا هم از تولید داخلی محافظت کنند و هم از تأمین پایدار مواد غذایی اطمینان حاصل کنند.
۱.۱ محصولات اساسی کشاورزی
- گندم، ذرت و سایر غلات: غلات از جمله مهمترین واردات کشاورزی در الجزایر هستند. دولت عموماً برای تضمین امنیت غذایی و تثبیت بازارهای محلی ، تعرفه‌های کم تا متوسطی از ۵٪ تا ۱۰٪ اعمال می‌کند. این تعرفه‌ها ممکن است به صورت دوره‌ای بر اساس سطح تولید داخلی و تقاضای بازار نوسان داشته باشند.
- مثال: واردات گندم و ذرت اغلب مشمول تعرفه ۵٪ است ، اگرچه ممکن است در دوره‌های عرضه بیش از حد بازار، افزایش موقت تعرفه اعمال شود.
- سبزیجات و میوه‌ها: ساختار تعرفه برای سبزیجات و میوه‌ها بسته به نوع محصول، تقاضای فصلی و تولید محلی بسیار متفاوت است.
- سیب‌زمینی: نرخ تعرفه معمولاً حدود ۱۰٪ است ، زیرا سیب‌زمینی یکی از محصولات اصلی داخلی است.
- گوجه فرنگی: گوجه فرنگی های وارداتی با تعرفه های بالاتری، معمولاً حدود ۱۵ درصد ، مواجه هستند تا کشت محلی را تشویق کنند.
- مرکبات: الجزایر تعرفه‌های 20٪ یا بالاتر را بر مرکباتی مانند پرتقال، لیمو و نارنگی اعمال می‌کند.
- سایر سبزیجات: سبزیجاتی مانند پیاز، هویج و خیار معمولاً بسته به سطح تولید محلی، از ۵٪ تا ۲۰٪ مشمول مالیات می‌شوند.
۱.۲ دام و محصولات لبنی
بسته به نیازهای تولید و مصرف داخلی الجزایر، نرخ‌های تعرفه دام و لبنیات متغیر است.
- حیوانات زنده: عوارض واردات حیوانات زنده، مانند گاو و گوسفند، معمولاً بین ۵ تا ۱۵ درصد تعیین می‌شود. با این حال، در موارد کمبود دام یا افزایش تقاضا، ممکن است عوارض واردات به طور موقت کاهش یابد تا عرضه کافی تضمین شود.
- فرآورده‌های گوشتی: الجزایر صنعت گوشت داخلی رو به رشدی دارد و برای محافظت از این بخش، واردات فرآورده‌های گوشتی می‌تواند با تعرفه‌هایی تا 30 درصد مواجه شود. این نرخ تعرفه بالاتر عمدتاً برای گوشت‌های فرآوری شده یا بسته‌بندی شده اعمال می‌شود، در حالی که واردات گوشت تازه ممکن است تعرفه‌های کمی پایین‌تری داشته باشد.
- محصولات لبنی: واردات لبنیات، به ویژه اقلام لبنی فرآوری شده مانند کره، پنیر و ماست، مشمول تعرفه‌های نسبتاً بالایی هستند که معمولاً از 20٪ تا 30٪ متغیر است. دولت تولید لبنیات داخلی را تشویق می‌کند و قصد دارد وابستگی به محصولات لبنی خارجی را محدود کند.
۱.۳ عوارض ویژه واردات
الجزایر چندین توافقنامه تجارت ترجیحی با مناطق و کشورهای مختلف اجرا کرده است که بر نرخ تعرفه‌های اعمال شده بر واردات کشاورزی تأثیر می‌گذارند.
- اتحادیه اروپا (EU): الجزایر از یک توافقنامه تجاری با اتحادیه اروپا تحت توافقنامه همکاری الجزایر-اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شود که دسترسی ترجیحی برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی را فراهم می‌کند. این توافقنامه اغلب منجر به کاهش نرخ تعرفه یا اعمال سهمیه بر برخی از واردات کشاورزی اتحادیه اروپا، به ویژه برای غلات و لبنیات، می‌شود.
- توافقنامه تجارت آزاد اعراب (GAFTA): الجزایر عضو منطقه بزرگ تجارت آزاد اعراب (GAFTA) است که نرخ‌های تعرفه ترجیحی یا معافیت‌هایی را برای محصولات کشاورزی که بین کشورهای عضو معامله می‌شوند، ارائه می‌دهد و عوارض واردات محصولات کشورهای عربی دیگر را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
۲. کالاهای صنعتی
بخش صنعت الجزایر هنوز در حال توسعه است و به عنوان بخشی از استراتژی تنوع اقتصادی خود، دولت تعرفه‌های وارداتی بر کالاهای صنعتی را برای حمایت از صنایع داخلی و تشویق تولید محلی اعمال کرده است. این رژیم تعرفه‌ای با هدف کاهش وابستگی به محصولات صنعتی وارداتی و تقویت توانایی الجزایر در تولید کالاهای صنعتی در داخل کشور در نظر گرفته شده است.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
ساختار تعرفه‌ای الجزایر برای ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، نشان‌دهنده اولویت دولت در ارتقای توسعه صنعتی است.
- ماشین‌آلات صنعتی: ماشین‌آلاتی که برای توسعه صنایع محلی الجزایر حیاتی هستند، مانند ماشین‌آلات مورد استفاده در تولید، ساخت و ساز و معدن، معمولاً مشمول تعرفه‌های پایین‌تری از 0٪ تا 5٪ می‌شوند. این به منظور تسهیل رشد صنعتی و مقرون‌به‌صرفه‌تر کردن دسترسی به ابزارها و فناوری‌های لازم برای کسب‌وکارهای الجزایری است.
- تجهیزات سنگین: ماشین‌آلات و تجهیزات سنگین برای بخش‌هایی مانند ساخت و ساز، کشاورزی و انرژی معمولاً بسته به نوع و کاربرد خاص، مشمول عوارض واردات ۵ تا ۱۵ درصد می‌شوند.
۲.۲ خودرو و حمل و نقل
دولت الجزایر تأکید زیادی بر توسعه صنعت خودروسازی محلی خود دارد و در نتیجه، تعرفه‌های خودروهای وارداتی نسبتاً بالا است.
- خودروهای سواری: خودروهای سواری نو وارداتی معمولاً بسته به حجم موتور و سایر مشخصات خودرو، مشمول تعرفه‌های 30 تا 60 درصدی هستند. خودروهای بزرگتر و لوکس با تعرفه‌های بالاتری مواجه هستند.
- وسایل نقلیه تجاری: وسایل نقلیه تجاری، مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌ها، از تعرفه‌های نسبتاً پایین‌تری، عموماً در محدوده ۱۵ تا ۳۰ درصد ، بهره‌مند می‌شوند ، زیرا دولت قصد دارد از صنعت حمل و نقل محلی حمایت کند.
- قطعات و اجزا: عوارض واردات قطعات و اجزای خودرو عموماً در محدوده ۵ تا ۱۵ درصد قرار دارد. این شامل موتور، لاستیک و سایر قطعات مکانیکی می‌شود.
- عوارض ویژه واردات برای برخی کشورها: واردات خودرو از کشورهای خارج از توافق‌نامه‌های تجارت آزاد الجزایر، به ویژه از ایالات متحده، ژاپن و کره جنوبی، با تعرفه‌های بالاتری مواجه است. علاوه بر این، الجزایر محدودیت‌هایی را برای واردات خودروهای دست دوم اعمال کرده است که هدف آن محافظت از بازار داخلی خود و کاهش نگرانی‌های زیست‌محیطی مرتبط با خودروهای قدیمی‌تر است.
۳. منسوجات و پوشاک
برای محافظت و ارتقای رشد صنعت نساجی و پوشاک محلی الجزایر، دولت تعرفه‌های بالاتری را برای واردات محصولات نساجی نهایی اعمال می‌کند، در حالی که تعرفه‌های پایین‌تری را برای مواد اولیه حفظ می‌کند.
۳.۱ مواد اولیه
الجزایر با حفظ تعرفه‌های پایین (0% تا 10%) بر مواد اولیه مورد استفاده در تولید نساجی، تولید داخلی منسوجات را تشویق می‌کند. این شامل موارد زیر است:
- پنبه: واردات پنبه مشمول مالیات ۵٪ است تا تولید منسوجات محلی را تشویق کرده و هزینه‌های مواد اولیه را پایین نگه دارد.
- پشم و الیاف مصنوعی: نرخ تعرفه برای پشم و الیاف نساجی مصنوعی به طور مشابه پایین است و معمولاً بین ۰ تا ۱۰ درصد متغیر است.
۳.۲ کالاهای نهایی
برای محافظت از صنعت پوشاک رو به رشد الجزایر، دولت تعرفه‌های بسیار بالاتری را بر واردات محصولات نساجی نهایی اعمال می‌کند.
- پوشاک و لباس: پوشاک وارداتی بسته به نوع پارچه و پوشاک، مشمول تعرفه‌هایی از 30 تا 50 درصد است. هدف از این تعرفه‌های بالا، حمایت از تولیدکنندگان محلی و کاهش وابستگی به واردات پوشاک خارجی است.
- کفش: واردات کفش نیز به همین ترتیب مشمول مالیات است و تعرفه‌های آن عموماً 30 درصد تعیین می‌شود ، زیرا الجزایر قصد دارد قابلیت‌های تولید کفش داخلی خود را توسعه دهد.
۴. کالاهای مصرفی
نرخ‌های تعرفه کالاهای مصرفی در الجزایر بسته به نوع محصول و تأثیر آن بر صنایع داخلی بسیار متفاوت است. کالاهایی که ضروری تلقی می‌شوند یا ظرفیت تولید داخلی محدودی دارند، ممکن است با نرخ‌های پایین‌تری مشمول مالیات شوند، در حالی که اقلام لوکس یا محصولاتی با جایگزین‌های محلی اغلب با تعرفه‌های بالاتری مواجه می‌شوند.
۴.۱ لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
الجزایر طیف گسترده‌ای از لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی را وارد می‌کند و سیاست تعرفه‌ای دولت برای این اقلام، نشان‌دهنده نیاز به حمایت از صنایع تولیدی محلی نوظهور و در عین حال فراهم کردن دسترسی مصرف‌کنندگان به محصولات ضروری است.
- تلویزیون، یخچال و ماشین لباسشویی: این اقلام بسته به برند، کشور مبدا و نوع محصول خاص، مشمول تعرفه‌هایی از ۱۵٪ تا ۴۰٪ هستند. به عنوان مثال، برندهای لوکس لوازم خانگی معمولاً در مقایسه با مدل‌های مقرون به صرفه‌تر، با تعرفه‌های بالاتری مواجه هستند.
- تلفن همراه و لپ‌تاپ: عوارض واردات تلفن همراه و لپ‌تاپ عموماً کمتر است و معمولاً در محدوده ۵ تا ۱۵ درصد قرار می‌گیرد. دلیل این امر این است که این اقلام در اقتصاد جهانی امروز ضروری تلقی می‌شوند و الجزایر به دنبال تضمین دسترسی مردم خود به این فناوری‌ها است.
۴.۲ مبلمان
واردات مبلمان برای تشویق توسعه صنعت تولید مبلمان داخلی الجزایر مشمول مالیات است.
- مبلمان و اثاثیه: عوارض واردات مبلمان معمولاً بسته به جنس و نوع محصول از 20٪ تا 30٪ متغیر است. به عنوان مثال، مبلمان چوبی ممکن است در مقایسه با اقلام مبلمان لوکس یا گران‌قیمت با تعرفه‌های پایین‌تری مواجه شود.
۵. انرژی و فرآورده‌های نفتی
اقتصاد الجزایر به شدت به بخش انرژی، به ویژه نفت و گاز وابسته است. با توجه به جایگاه این کشور به عنوان یک تولیدکننده و صادرکننده بزرگ نفت، ساختار تعرفه این کشور برای واردات مرتبط با انرژی با تلاش‌های آن برای محافظت از بازار انرژی خود و در عین حال تقویت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر شکل گرفته است.
۵.۱ فرآورده‌های نفتی
الجزایر به عنوان یک تولیدکننده بزرگ نفت، تعرفه‌های بسیار کمی بر واردات برخی از فرآورده‌های نفتی اعمال می‌کند یا اصلاً تعرفه‌ای اعمال نمی‌کند.
- نفت خام: با توجه به خودکفایی الجزایر در تولید نفت، واردات نفت خام عموماً مشمول تعرفه‌های حداقلی یا صفر است.
- فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده: برخی از فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده بسته به نوع محصول و میزان تولید داخلی، ممکن است مشمول تعرفه‌هایی از ۵٪ تا ۱۰٪ باشند.
۵.۲ تجهیزات انرژی تجدیدپذیر
الجزایر به طور فزاینده‌ای بر توسعه بخش انرژی‌های تجدیدپذیر خود تمرکز می‌کند و دولت برای ترویج این گذار، تعرفه‌های نسبتاً پایینی را بر تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر اعمال می‌کند.
- پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی: این اقلام معمولاً مشمول تعرفه‌های 0 تا 5 درصدی هستند ، زیرا دولت سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی خورشیدی و بادی را برای تنوع بخشیدن به ترکیب انرژی تشویق می‌کند.
۶. داروسازی و تجهیزات پزشکی
الجزایر در تلاش برای بهبود دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی برای مردم خود، تعرفه‌های نسبتاً پایینی را برای محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی حفظ می‌کند. این بخشی از تلاش گسترده‌تر برای افزایش دسترسی و مقرون‌به‌صرفه بودن خدمات ضروری مراقبت‌های بهداشتی است.
۶.۱ داروسازی
- داروها: داروهای ضروری و محصولات دارویی معمولاً مشمول تعرفه‌های پایین، از 0٪ تا 5٪ ، هستند تا از قیمت مناسب و دسترسی گسترده در بازار محلی اطمینان حاصل شود. در برخی موارد، داروهای حیاتی حتی ممکن است به طور کلی از عوارض گمرکی معاف باشند.
۶.۲ تجهیزات پزشکی
- تجهیزات پزشکی: دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های اشعه ایکس، ابزارهای تشخیصی و تجهیزات بیمارستانی معمولاً بسته به نوع محصول، مشمول مالیات از ۰٪ تا ۱۵٪ می‌شوند. این ساختار تعرفه‌ای نسبتاً پایین، با مقرون‌به‌صرفه‌تر کردن واردات جدیدترین فناوری‌های پزشکی، از سیستم مراقبت‌های بهداشتی الجزایر پشتیبانی می‌کند.
عوارض و معافیت‌های ویژه واردات
الجزایر بسته به کشور مبدا محصولات وارداتی، عوارض اضافی یا نرخ‌های تعرفه ترجیحی اعمال می‌کند. عوارض یا معافیت‌های ویژه اغلب با توافق‌نامه‌های تجاری دوجانبه و چندجانبه مرتبط هستند.
۷.۱ عوارض ویژه برای کشورهای غیر اتحادیه اروپا و غیر مدیترانه‌ای
- واردات از ایالات متحده و آسیا: تعرفه‌های بالاتر اغلب برای کالاهای وارداتی از کشورهای خارج از توافق‌نامه‌های تجارت آزاد الجزایر، مانند ایالات متحده، چین و سایر کشورهای آسیایی، اعمال می‌شود. این امر به ویژه در مورد محصولاتی مانند لوازم الکترونیکی، خودرو و کالاهای مصرفی صادق است.
۷.۲ توافقات دو جانبه و چند جانبه
- توافقنامه اتحادیه اروپا و الجزایر: طبق توافقنامه همکاری الجزایر و اتحادیه اروپا ، الجزایر نرخ‌های تعرفه ترجیحی را برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا در طیف وسیعی از محصولات، به ویژه کالاهای صنعتی و کشاورزی، ارائه می‌دهد. این توافقنامه واردات کالاهای اتحادیه اروپا را با تعرفه‌های پایین‌تر یا با سهمیه‌های بدون تعرفه تسهیل می‌کند.
- منطقه تجارت آزاد عربی (GAFTA): الجزایر به عنوان عضوی از GAFTA، از شرایط تجارت ترجیحی با سایر کشورهای عربی بهره‌مند می‌شود که منجر به کاهش یا صفر شدن تعرفه‌های گمرکی کالاهای وارداتی از این کشورها می‌شود. این توافقنامه طیف گسترده‌ای از محصولات، از جمله کالاهای کشاورزی، صنعتی و مصرفی را پوشش می‌دهد.
حقایق کشور
- نام رسمی: جمهوری دموکراتیک خلق الجزایر
- پایتخت: الجزیره
- بزرگترین شهرها:
- الجزیره (پایتخت و بزرگترین شهر)
- وهران
- کنستانتین
- درآمد سرانه: تقریباً ۳۹۷۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۴۴ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: عربی (زبان بربر به عنوان زبان ملی شناخته می‌شود)
- واحد پول: دینار الجزایر (DZD)
- موقعیت جغرافیایی: شمال آفریقا، از شمال با دریای مدیترانه، از شمال شرقی با تونس و لیبی، از جنوب شرقی با نیجر، از جنوب غربی با مالی و موریتانی، از غرب با صحرای غربی و از شمال غربی با مراکش هم‌مرز است.
جغرافیای الجزایر
الجزایر به خاطر جغرافیای وسیع و متنوع خود شناخته شده است که شامل موارد زیر است:
- خط ساحلی مدیترانه: خط ساحلی شمالی الجزایر در امتداد دریای مدیترانه امتداد دارد و دسترسی به مسیرهای تجارت دریایی را فراهم می‌کند و از بخش کشاورزی کشور حمایت می‌کند. این منطقه ساحلی حاصلخیز است و از بسیاری از فعالیت‌های کشاورزی کشور پشتیبانی می‌کند.
- کوه‌های اطلس: کوه‌های اطلس که به موازات ساحل امتداد دارند، مانعی طبیعی بین مدیترانه و مناطق داخلی کشور تشکیل می‌دهند. این کوه‌ها از ویژگی‌های کلیدی جغرافیای الجزایر هستند و آب و هوای متنوعی دارند که هم از کشاورزی و هم از گردشگری پشتیبانی می‌کند.
- صحرای بزرگ آفریقا: بخش جنوبی الجزایر تحت سلطه صحرای بزرگ آفریقا، یکی از بزرگترین بیابان‌های جهان، است. این منطقه خشک، جمعیت کمی دارد و منابع آب محدودی دارد. با این حال، صحرای بزرگ آفریقا همچنین محل ذخایر عظیم نفت و گاز الجزایر است که بخش مهمی از اقتصاد آن را تشکیل می‌دهند.
اقتصاد الجزایر
اقتصاد الجزایر ترکیبی از شرکت‌های دولتی و اصلاحات بازار محور است که بخش نفت و گاز نقش غالب را ایفا می‌کند. دولت برای کاهش وابستگی خود به صادرات هیدروکربن، روی تنوع‌بخشی به اقتصاد کار کرده است.
۱. نفت و گاز
الجزایر یکی از صادرکنندگان پیشرو گاز طبیعی و نفت خام در جهان است. شرکت انرژی دولتی سوناتراک، بزرگترین بازیگر در این بخش است. درآمدهای نفت و گاز نزدیک به ۹۵ درصد از درآمد صادراتی الجزایر و حدود ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می‌دهد. این کشور محصولات انرژی را به اروپا و فراتر از آن صادر می‌کند و گاز طبیعی بخش مهمی از تجارت آن با اتحادیه اروپا است.
۲. کشاورزی
کشاورزی بخش حیاتی اقتصاد الجزایر است و حدود ۱۰٪ از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. این کشور تولیدکننده اصلی غلات، میوه و سبزیجات است و تلاش‌هایی برای افزایش تولید کشاورزی محلی و کاهش وابستگی به واردات انجام شده است. با این حال، علیرغم این تلاش‌ها، الجزایر هنوز مقادیر قابل توجهی از محصولات غذایی، از جمله گندم و سایر کالاهای اساسی را وارد می‌کند.
۳. تولید و ساخت و ساز
بخش تولید الجزایر نسبتاً کوچک اما رو به رشد است. دولت برای کاهش وابستگی کشور به کالاهای وارداتی، در صنایعی مانند فرآوری مواد غذایی ، مصالح ساختمانی و صنایع سبک سرمایه‌گذاری کرده است. بخش ساخت و ساز نیز محرک اصلی فعالیت اقتصادی است و پروژه‌های زیرساختی، توسعه مسکن و شبکه‌های حمل و نقل از حوزه‌های کلیدی تمرکز آن هستند.
۴. گردشگری
اگرچه صنعت گردشگری الجزایر در مقایسه با کشورهای همسایه توسعه نیافته است، اما پتانسیل قابل توجهی برای رشد دارد. مکان‌های تاریخی ، میراث فرهنگی و مناظر طبیعی این کشور ، از جمله صحرای بزرگ آفریقا و خط ساحلی مدیترانه، برای بازدیدکنندگان بین‌المللی جذاب هستند. دولت در حال تلاش برای بهبود زیرساخت‌ها و معرفی الجزایر به عنوان یک مقصد گردشگری است.