چاد، کشوری محصور در خشکی در آفریقای مرکزی، برای تأمین نیازهای جمعیت و اقتصاد رو به رشد خود به شدت به واردات متکی است. پایگاه تولیدی محدود این کشور به این معنی است که طیف گسترده‌ای از کالاها، از محصولات کشاورزی گرفته تا ماشین‌آلات صنعتی و کالاهای مصرفی را وارد می‌کند. چاد برای تنظیم تجارت و ایجاد درآمد دولت، یک سیستم تعرفه‌ای ساختاریافته اعمال می‌کند. چاد به عنوان عضوی از جامعه اقتصادی و پولی آفریقای مرکزی (CEMAC)، تعرفه خارجی مشترک (CET) را بر کالاهای وارداتی از کشورهای غیر CEMAC اعمال می‌کند، در حالی که از شرایط تجارت ترجیحی با سایر کشورهای عضو CEMAC برخوردار است.
دسته بندی تعرفه ها برای محصولات وارداتی
سیستم تعرفه گمرکی چاد بر اساس دسته‌بندی محصولات سازماندهی شده است و نرخ‌های متفاوتی بر اساس ماهیت کالاها، کشور مبدا و توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای برای آنها اعمال می‌شود. چاد به عنوان بخشی از CEMAC، تعرفه‌های مشترکی را برای واردات از کشورهای غیر CEMAC اعمال می‌کند، در حالی که واردات از داخل منطقه مشمول تعرفه‌های کاهش یافته یا معافیت‌ها می‌شود. در زیر جزئیات نرخ‌های تعرفه واردات چاد بر اساس دسته‌بندی محصولات آمده است.
۱. محصولات کشاورزی
کشاورزی بخش کلیدی در چاد است، اما این کشور هنوز انواع محصولات کشاورزی را برای تکمیل تولید محلی، به ویژه برای محصولاتی که به طور گسترده در داخل کشور کشت نمی‌شوند، وارد می‌کند. نرخ‌های تعرفه محصولات کشاورزی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از کشاورزان محلی محافظت کنند و در عین حال مواد غذایی ضروری در دسترس مردم قرار گیرد.
۱.۱ نرخ‌های تعرفه برای محصولات کشاورزی عمده
- میوه‌ها و سبزیجات:
- میوه‌های تازه (مثل موز، پرتقال، سیب): ۲۰٪ – ۲۵٪
- سبزیجات (مثلاً پیاز، گوجه فرنگی، سیب زمینی): ۲۰٪ – ۲۵٪
- میوه‌ها و سبزیجات منجمد: ۲۰٪ – ۲۵٪
- میوه‌های خشک: ۱۵٪-۲۰٪
- غلات و حبوبات:
- گندم: ۵٪ – ۱۰٪
- برنج: ۱۰٪ – ۲۰٪
- ذرت: ۱۰٪ – ۱۵٪
- جو: ۱۰٪
- گوشت و مرغ:
- گوشت گاو: ۲۵٪
- گوشت خوک: ۲۵٪
- مرغ (مرغ، بوقلمون): ۲۵٪
- گوشت‌های فرآوری شده (سوسیس، بیکن): ۳۰٪
- محصولات لبنی:
- شیر: ۱۰٪ – ۱۵٪
- پنیر: ۱۵٪ – ۲۵٪
- کره: ۲۰٪ – ۲۵٪
- روغن‌های خوراکی:
- روغن آفتابگردان: ۱۵٪ – ۲۰٪
- روغن پالم: ۱۰٪ – ۲۰٪
- روغن زیتون: ۱۰٪ – ۲۵٪
- سایر محصولات کشاورزی:
- شکر: ۲۵٪
- قهوه و چای: ۱۰٪-۱۵٪
۱.۲ عوارض ویژه واردات محصولات کشاورزی
- ترجیحات تعرفه‌ای CEMAC: چاد، به عنوان عضوی از CEMAC، از تعرفه‌های ترجیحی برای واردات کشاورزی از سایر کشورهای CEMAC مانند کامرون، گابن و جمهوری آفریقای مرکزی بهره‌مند است. این واردات ممکن است از تعرفه‌ها معاف باشند یا تحت توافق‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای مشمول نرخ‌های کاهش‌یافته شوند.
- کشورهای غیر عضو CEMAC: محصولات کشاورزی وارداتی از کشورهای غیر عضو CEMAC، مانند ایالات متحده، برزیل یا اتحادیه اروپا، مشمول نرخ‌های تعرفه استاندارد CEMAC هستند که معمولاً بالاتر هستند. به عنوان مثال، برنج از کشورهای غیر عضو CEMAC ممکن است با تعرفه‌هایی تا 20٪ مواجه شود.
۲. کالاهای صنعتی
چاد طیف گسترده‌ای از کالاهای صنعتی، از جمله ماشین‌آلات، مصالح ساختمانی و تجهیزات لازم برای توسعه زیرساخت‌ها و صنایع نوظهور خود را وارد می‌کند. تعرفه‌های کالاهای صنعتی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از صنایع محلی محافظت کنند و در عین حال دسترسی به مواد و ابزارهای ضروری برای رشد اقتصادی را تضمین کنند.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
- ماشین آلات سنگین (مثلاً بولدوزر، جرثقیل، بیل مکانیکی): ۵٪ – ۱۰٪
- تجهیزات صنعتی:
- ماشین‌آلات تولیدی (مثلاً ماشین‌آلات نساجی، تجهیزات فرآوری مواد غذایی): ۵٪ -۱۰٪
- تجهیزات ساختمانی: ۵٪ – ۱۰٪
- تجهیزات مرتبط با انرژی (ژنراتورها، توربین‌ها): ۵٪
- تجهیزات الکتریکی:
- موتورهای الکتریکی: ۱۰٪
- ترانسفورماتورها: ۱۰٪
- کابل‌ها و سیم‌کشی: ۱۰٪
۲.۲ خودرو و قطعات خودرو
چاد به دلیل تولید محدود خودرو در داخل کشور، بیشتر خودروها و قطعات خودرو را وارد می‌کند. ساختار تعرفه خودرو و قطعات خودرو به گونه‌ای طراحی شده است که واردات خودرو را تنظیم کند و در عین حال از طریق مشوق‌هایی برای خودروهای جدیدتر و کم‌مصرف‌تر، پایداری زیست‌محیطی را ارتقا دهد.
- وسایل نقلیه مسافربری:
- خودروهای جدید: ۲۵٪ تا ۳۵٪ (بسته به اندازه و نوع موتور)
- خودروهای دست دوم: ۳۵٪-۴۵٪ (بسته به سن و حجم موتور)
- خودروهای تجاری:
- کامیون‌ها و اتوبوس‌ها: ۱۰٪-۲۵٪
- قطعات خودرو:
- موتورها و قطعات مکانیکی: ۱۰٪-۱۵٪
- لاستیک‌ها و سیستم‌های ترمز: ۱۵٪-۲۰٪
- لوازم الکترونیکی خودرو (مثلاً روشنایی، سیستم‌های صوتی): ۱۰٪ – ۱۵٪
۲.۳ عوارض ویژه واردات برای کالاهای صنعتی
- معافیت‌های تعرفه‌ای CEMAC: کالاهای صنعتی وارداتی از کشورهای CEMAC از تعرفه‌های کاهش‌یافته یا معافیت‌های تعرفه‌ای تحت سیاست تعرفه خارجی مشترک بهره‌مند می‌شوند و تجارت منطقه‌ای را ارتقا می‌دهند. به عنوان مثال، تجهیزات ساختمانی از کامرون ممکن است هنگام واردات به چاد با عوارض گمرکی کمتری مواجه شوند.
- کشورهای غیر عضو CEMAC: کالاهای صنعتی از کشورهای غیر عضو CEMAC، مانند چین، ژاپن، ایالات متحده و اتحادیه اروپا، با تعرفه‌های استاندارد CEMAC مواجه هستند که از ۵٪ تا ۱۵٪ متغیر است. توافق‌نامه‌های تجاری دوجانبه ممکن است امکان کاهش تعرفه‌ها را برای کالاهای خاص، مانند ماشین‌آلات از چین تحت معاملات تجاری ترجیحی فراهم کنند.
۳. لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی
چاد بیشتر لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی خود را از آسیا و اروپا وارد می‌کند. تعرفه‌های این کالاها عموماً به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فناوری مدرن را در دسترس قرار دهند و در عین حال از بازارهای محلی محافظت کنند.
۳.۱ لوازم الکترونیکی مصرفی
- گوشی‌های هوشمند: ۲۵٪-۳۵٪
- لپ‌تاپ و تبلت: ۲۵٪-۳۵٪
- تلویزیون‌ها: ۲۵٪-۳۵٪
- تجهیزات صوتی (مثلاً بلندگوها، سیستم‌های صوتی): ۲۵٪ – ۳۵٪
- دوربین‌ها و تجهیزات عکاسی: ۲۵٪-۳۵٪
۳.۲ لوازم خانگی
- یخچال‌ها: ۲۰٪-۳۰٪
- ماشین‌های لباسشویی: ۲۵٪-۳۰٪
- اجاق‌های مایکروویو: ۲۰٪-۳۰٪
- کولر گازی: ۲۰٪-۳۰٪
- ماشین‌های ظرفشویی: ۲۵٪-۳۰٪
۳.۳ عوارض ویژه واردات برای لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
- ترجیحات تجاری سماک: لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی وارداتی از سایر کشورهای عضو سماک از کاهش تعرفه‌ها بهره‌مند می‌شوند و به چاد اجازه می‌دهند تا با نرخ‌های پایین‌تری به کالاهای کشورهایی مانند کامرون و گابن دسترسی داشته باشد.
- واردات غیر CEMAC: لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی وارداتی از کشورهای غیر CEMAC مانند چین، کره جنوبی و ایالات متحده، مشمول تعرفه‌های استاندارد CEMAC هستند که معمولاً از 25٪ تا 35٪ متغیر است.
۴. منسوجات، پوشاک و کفش
چاد به دلیل محدودیت‌های تولید داخلی در این بخش، بخش قابل توجهی از منسوجات، پوشاک و کفش خود را وارد می‌کند. تعرفه‌های این بخش برای محافظت از تولیدکنندگان محلی و در عین حال دسترسی به روندهای مد و پوشاک جهانی طراحی شده‌اند.
۴.۱ پوشاک و لباس
- لباس‌های استاندارد (مثلاً تی‌شرت، شلوار جین، کت و شلوار): ۲۰٪ – ۲۵٪
- برندهای لوکس و طراحان: 30%-35%
- لباس و پوشاک ورزشی: 20%-25%
۴.۲ کفش
- کفش استاندارد: 20%-25%
- کفش‌های لوکس: ۳۰٪-۳۵٪
- کفش‌های ورزشی و پاپوش‌های ورزشی: 20%-25%
۴.۳ منسوجات و پارچه‌های خام
- پنبه: ۵٪ – ۱۰٪
- پشم: ۵٪ – ۱۰٪
- الیاف مصنوعی: ۱۰٪ – ۱۵٪
۴.۴ عوارض ویژه واردات منسوجات
- تجارت آزاد CEMAC: منسوجات، پوشاک و کفش وارداتی از سایر کشورهای CEMAC از تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر بهره‌مند می‌شوند و تجارت منطقه‌ای در زمینه منسوجات را تشویق می‌کنند. به عنوان مثال، پارچه‌های نخی از کشورهای همسایه چاد ممکن است با عوارض گمرکی کمتری مواجه شوند.
- واردات غیر از کشورهای عضو CEMAC: منسوجات و پوشاک از کشورهای غیر عضو CEMAC، مانند چین یا هند، با تعرفه‌های استاندارد CEMAC مواجه هستند که معمولاً بسته به نوع محصول از 20 تا 35 درصد متغیر است.
۵. داروسازی و تجهیزات پزشکی
چاد به دلیل ظرفیت محدود تولید داخلی، بخش عمده‌ای از داروها و تجهیزات پزشکی خود را وارد می‌کند. دولت تعرفه‌های پایینی را برای این کالاها حفظ می‌کند تا اطمینان حاصل شود که محصولات ضروری مراقبت‌های بهداشتی مقرون به صرفه هستند.
۵.۱ محصولات دارویی
- داروها (ژنریک و برند): 0%-10%
- واکسن‌ها: ۰٪
- مکمل‌ها و ویتامین‌ها: ۵٪-۱۰٪
۵.۲ تجهیزات پزشکی
- تجهیزات تشخیصی (مانند دستگاه‌های اشعه ایکس، دستگاه‌های MRI): 0٪ -10٪
- ابزار جراحی: ۵٪ – ۱۰٪
- تخت‌های بیمارستانی و تجهیزات مانیتورینگ: ۵٪-۱۰٪
۵.۳ عوارض ویژه واردات برای محصولات پزشکی
- واردات مراقبت‌های بهداشتی CEMAC: داروها و تجهیزات پزشکی وارداتی از سایر کشورهای عضو CEMAC از تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر بهره‌مند می‌شوند و این امر دسترسی چاد به محصولات مراقبت‌های بهداشتی مقرون به صرفه را تضمین می‌کند.
- کشورهای غیر عضو CEMAC: محصولات پزشکی از کشورهای غیر عضو CEMAC با تعرفه‌های نسبتاً پایینی مواجه هستند که معمولاً از 0٪ تا 10٪ متغیر است. این محصولات باید با مقررات ایمنی و کیفیت اضافی مطابقت داشته باشند.
۶. الکل، تنباکو و کالاهای لوکس
چاد برای تنظیم مصرف و ایجاد درآمد برای دولت، تعرفه‌های بالاتری بر الکل، دخانیات و کالاهای لوکس وضع می‌کند. این کالاها علاوه بر عوارض گمرکی، با مالیات غیرمستقیم اضافی نیز مواجه هستند.
۶.۱ نوشیدنی‌های الکلی
- آبجو: ۲۵٪ – ۳۰٪
- شراب: ۲۵٪ – ۳۰٪
- مشروبات الکلی (ویسکی، ودکا، رم): 30٪ – 40٪
- نوشیدنی‌های غیرالکلی: ۱۰٪-۱۵٪
۶.۲ محصولات دخانی
- سیگار: ۳۰٪-۴۰٪
- سیگار: ۳۰٪-۴۰٪
- سایر محصولات دخانی (مثلاً تنباکوی پیپ): 30٪ – 40٪
۶.۳ کالاهای لوکس
- ساعت و جواهرات: 30%-40%
- کیف‌های دستی و اکسسوری‌های طراحان: ۳۰٪-۴۰٪
- لوازم الکترونیکی پیشرفته: ۲۵٪ – ۳۰٪
۶.۴ عوارض ویژه واردات برای کالاهای لوکس
- کالاهای لوکس غیر CEMAC: کالاهای لوکس وارداتی از کشورهای غیر CEMAC، مانند اروپا یا ایالات متحده، با تعرفه‌های بالاتری مواجه هستند که عموماً از 30٪ تا 40٪ متغیر است. این تعرفه‌ها برای محدود کردن مصرف کالاهای لوکس و افزایش درآمد دولت طراحی شده‌اند.
- مالیات‌های غیرمستقیم: مالیات‌های غیرمستقیم علاوه بر عوارض گمرکی بر الکل، دخانیات و کالاهای لوکس وضع می‌شوند تا مصرف را بیشتر تنظیم کرده و درآمد را افزایش دهند.
حقایقی درباره کشور چاد
- نام رسمی: جمهوری چاد
- پایتخت: انجامنا
- سه شهر بزرگ:
- انجامنا
- موندو
- سر
- درآمد سرانه: تقریباً ۷۰۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۱۷ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان‌های رسمی: فرانسوی، عربی
- واحد پول: فرانک سی‌اف‌ای آفریقای مرکزی (XAF)
- موقعیت جغرافیایی: آفریقای مرکزی، از شمال با لیبی، از شرق با سودان، از جنوب با جمهوری آفریقای مرکزی، از جنوب غربی با کامرون و نیجریه و از غرب با نیجر هم‌مرز است.
جغرافیای چاد
چاد کشوری بزرگ و محصور در خشکی در آفریقای مرکزی است که با مناظر متنوع از صحرای بزرگ آفریقا در شمال گرفته تا دشت‌های حاصلخیز و ساواناها در جنوب شناخته می‌شود. جغرافیای این کشور تأثیر قابل توجهی بر فعالیت‌های کشاورزی و اقتصادی آن دارد، به طوری که در شمال شرایط خشک و در مناطق جنوبی زمین‌های کشاورزی مساعدتری وجود دارد.
- مناطق بیابانی و نیمه بیابانی: شمال چاد تحت سلطه بیابان صحرا است که بخش عمده‌ای از مساحت کشور را تشکیل می‌دهد. این منطقه جمعیت کمی دارد و از فعالیت‌های اقتصادی محدودی، عمدتاً دامداری عشایری و معدنکاری در مقیاس کوچک، پشتیبانی می‌کند.
- مناطق ساوانا و کشاورزی: بخش جنوبی چاد که در مناطق ساحل و ساوانا قرار دارد، حاصلخیزتر است و اکثریت جمعیت کشور را در خود جای داده است. این منطقه مرکز تولید کشاورزی چاد است که در آن محصولاتی مانند ارزن، سورگوم و پنبه کشت می‌شود.
- دریاچه‌ها و رودخانه‌ها: دریاچه چاد، یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین آفریقا، در غرب واقع شده و به عنوان یک منبع آب حیاتی برای کشاورزی، ماهیگیری و دامداری عمل می‌کند. رودخانه‌های چاری و لوگون نیز از جنوب چاد عبور می‌کنند و آب ضروری برای کشاورزی و پتانسیل تولید برق آبی را فراهم می‌کنند.
- آب و هوا: چاد به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی را تجربه می‌کند. مناطق شمالی دارای آب و هوای بیابانی با دمای بسیار گرم هستند، در حالی که مناطق جنوبی آب و هوای گرمسیری ساوانا با فصول مرطوب و خشک متمایز را تجربه می‌کنند. فصل مرطوب، از ماه مه تا سپتامبر، برای فعالیت‌های کشاورزی بسیار مهم است.
اقتصاد چاد و صنایع عمده
اقتصاد چاد عمدتاً مبتنی بر کشاورزی، دامداری و تولید نفت است. با وجود ثروت این کشور از منابع طبیعی، با چالش‌های قابل توجهی مانند فقر، بی‌ثباتی سیاسی و زیرساخت‌های محدود روبرو است. اقتصاد این کشور از نظر تاریخی به شدت به صادرات نفت وابسته بوده است، اما تلاش‌هایی برای تنوع‌بخشی به بخش‌های دیگر در حال انجام است.
۱. کشاورزی
- کشاورزی ستون فقرات اقتصاد چاد است و برای بیش از ۸۰٪ از جمعیت اشتغال ایجاد می‌کند. محصولات اصلی شامل ارزن، سورگوم، ذرت و پنبه است و دامداری نیز نقش حیاتی در اقتصاد ایفا می‌کند.
- صادرات کلیدی کشاورزی: پنبه و دام (عمدتاً گاو) صادرات عمده کشاورزی چاد هستند. این کشور پنبه را به بازارهای بین‌المللی صادر می‌کند، در حالی که دام عمدتاً به کشورهای همسایه فروخته می‌شود.
۲. تولید نفت
- تولید نفت مهمترین بخش اقتصادی چاد است که بخش عمده‌ای از درآمد صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد. چاد ذخایر نفتی قابل توجهی دارد و دولت برای تأمین مالی هزینه‌های عمومی و توسعه زیرساخت‌ها به شدت به درآمدهای نفتی متکی است.
- صادرات: نفت خام بزرگترین صادرات چاد است و شرکای تجاری قابل توجهی از جمله چین و ایالات متحده دارد. صنعت نفت سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کرده و به رشد اقتصادی کمک کرده است.
۳. معدن
- چاد منابع معدنی قابل توجهی از جمله طلا، اورانیوم و سنگ آهک دارد، اگرچه بخش معدن آن هنوز توسعه نیافته است. پتانسیل توسعه، به ویژه در معدن طلا، وجود دارد که می‌تواند اقتصاد را متنوع کرده و مشاغل جدیدی ایجاد کند.
- حوزه‌های بالقوه رشد: استخراج طلا و اورانیوم به عنوان حوزه‌هایی با پتانسیل رشد در نظر گرفته می‌شوند، اما چالش‌های مربوط به حکومتداری و زیرساخت‌ها مانع توسعه شده‌اند.
۴. دامداری
- دامداری یک صنعت مهم در چاد است و گاو، گوسفند، بز و شتر به تعداد زیاد پرورش داده می‌شوند. محصولات دامی مانند گوشت و پوست، هم برای مصرف داخلی و هم برای صادرات مهم هستند.
- صادرات: دام عمدتاً به کشورهای همسایه مانند نیجریه، سودان و لیبی صادر می‌شود. بخش دام برای معیشت روستایی و امنیت غذایی حیاتی است.
۵. تجارت و خدمات
- چاد به دلیل محدودیت ظرفیت تولید داخلی، بخش بزرگی از کالاهای خود را وارد می‌کند. واردات کلیدی شامل مواد غذایی، ماشین‌آلات، وسایل نقلیه و سوخت است. شرکای تجاری اصلی این کشور، کشورهای همسایه، به ویژه کامرون و نیجریه، و همچنین چین و فرانسه هستند.
- توافق‌نامه‌های تجاری: چاد عضو CEMAC است و از توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی در منطقه بهره‌مند می‌شود. این کشور همچنین بخشی از منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA) است که هدف آن تقویت تجارت درون آفریقایی است.