کرواسی، که از سال ۲۰۱۳ عضو اتحادیه اروپا (EU) است، هنگام واردات کالا از خارج از اتحادیه اروپا از تعرفه گمرکی مشترک اتحادیه اروپا (CCT) پیروی می‌کند. این رژیم تعرفه‌ای مشترک تضمین می‌کند که همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، از جمله کرواسی، عوارض وارداتی یکسانی را بر روی محصولات کشورهای غیر اتحادیه اروپا اعمال می‌کنند. به عنوان عضوی از سازمان تجارت جهانی (WTO) ، سیاست گمرکی کرواسی با قوانین تجارت بین‌المللی همسو است. به دلیل سیاست تجارت آزاد کرواسی در اتحادیه اروپا، محصولات کشورهای عضو اتحادیه اروپا عموماً از عوارض گمرکی معاف هستند، در حالی که محصولات کشورهای غیر اتحادیه اروپا مشمول تعرفه‌های استاندارد مشخص شده در جداول تعرفه اتحادیه اروپا هستند. کرواسی همچنین از توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی با تعدادی از کشورهای غیر اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شود که تعرفه کالاهای خاص را کاهش یا حذف می‌کند.
نرخ‌های تعرفه سفارشی بر اساس دسته‌بندی محصولات در کرواسی
۱. محصولات کشاورزی
کشاورزی بخش مهمی در کرواسی است، اگرچه این کشور برای تأمین تقاضای داخلی برای محصولات کشاورزی مختلف به واردات متکی است. سیاست مشترک کشاورزی اتحادیه اروپا (CAP) بر ساختار تعرفه محصولات کشاورزی تأثیر می‌گذارد و تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر برای محصولات داخل اتحادیه اروپا اعمال می‌شود. واردات از کشورهای غیر اتحادیه اروپا بسته به نوع محصول و توافق‌نامه‌های تجاری مربوطه با تعرفه مواجه است.
۱.۱ محصولات اساسی کشاورزی
- غلات و حبوبات: کرواسی غلاتی مانند گندم، ذرت و برنج را برای تکمیل تولید داخلی وارد می‌کند.
- گندم: معمولاً در اتحادیه اروپا مشمول تعرفه صفر است. برای کشورهای غیرعضو اتحادیه اروپا، تعرفه گمرکی مشترک اتحادیه اروپا با تعرفه‌هایی از ۱۰٪ تا ۲۵٪ اعمال می‌شود.
- برنج: واردات برنج از کشورهای غیر اتحادیه اروپا بسته به نوع و سطح فرآوری، با تعرفه ۵ تا ۶۵ درصد مواجه است.
- میوه‌ها و سبزیجات: کرواسی طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزیجات را برای تأمین تقاضا، به‌ویژه در خارج از فصل، وارد می‌کند.
- مرکبات (پرتقال، لیمو): تعرفه واردات غیر اتحادیه اروپا بسته به کشور مبدا از ۵٪ تا ۱۶٪ متغیر است. توافق‌نامه‌های ترجیحی با کشورهای مدیترانه‌ای مانند مراکش این نرخ‌ها را کاهش می‌دهد.
- گوجه‌فرنگی و سبزیجات برگ‌دار: معمولاً مشمول مالیات ۸ تا ۱۴ درصد می‌شوند و تعدیل‌های فصلی برای حمایت از کشاورزان داخلی در طول فصل برداشت اعمال می‌شود.
- شکر و شیرین‌کننده‌ها: کرواسی در درجه اول شکر را برای تکمیل تولید محلی وارد می‌کند. واردات شکر مشمول TRQ (سهمیه نرخ تعرفه) است که اجازه می‌دهد مقدار مشخصی با تعرفه‌های کاهش‌یافته وارد شود، در حالی که واردات بیش از سهمیه با عوارض بیشتری مواجه می‌شود.
- شکر تصفیه‌شده: در محدوده سهمیه، واردات با تعرفه صفر درصد مشمول مالیات می‌شود ، در حالی که واردات بیش از سهمیه با تعرفه ۵۰ درصد مواجه است.
۱.۲ دام و محصولات لبنی
- گوشت و مرغ: کرواسی انواع مختلفی از گوشت و مرغ را برای تأمین تقاضای محلی وارد می‌کند که تعرفه‌های آن بسته به نوع گوشت و توافق‌نامه‌های تجاری متفاوت است.
- گوشت گاو و خوک: در داخل اتحادیه اروپا، گوشت گاو و خوک مشمول تعرفه صفر هستند. واردات از کشورهای غیر اتحادیه اروپا با تعرفه ۱۲ تا ۱۵ درصد مواجه است ، اگرچه ممکن است برای کشورهایی که توافق‌نامه‌های تجاری مانند کانادا (تحت CETA) دارند، نرخ‌های ترجیحی اعمال شود.
- طیور: واردات طیور غیر اتحادیه اروپا مشمول مالیات ۱۲.۹٪ است و برای مقادیر خاص تحت نرخ تعرفه سهمی، تعرفه‌های پایین‌تری اعمال می‌شود.
- محصولات لبنی: کرواسی محصولات لبنی مانند پنیر، شیر خشک و کره را وارد می‌کند و تعرفه‌های وضع شده برای حمایت از تولیدکنندگان لبنیات محلی است.
- پودر شیر و پنیر: واردات از کشورهای غیر اتحادیه اروپا با تعرفه‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی مواجه است ، اگرچه واردات از کشورهای دارای توافقنامه تجارت آزاد مانند نیوزیلند ممکن است از کاهش تعرفه‌ها بهره‌مند شود.
۱.۳ عوارض ویژه واردات
برای محافظت از کشاورزی محلی، کرواسی ممکن است اقدامات حفاظتی یا عوارض ضد دامپینگ را بر برخی از واردات کشاورزی اعمال کند. به عنوان مثال، عوارض ضد دامپینگ بر محصولات مرغداری از برزیل وضع شده است تا از مرغداران اتحادیه اروپا در برابر واردات با قیمت ناعادلانه محافظت کند.
۲. کالاهای صنعتی
بخش صنعتی کرواسی، شامل تولید، ساخت و ساز و تولید انرژی، به شدت به واردات کالاهای صنعتی متکی است. قانون تجارت آزاد اتحادیه اروپا (CCT) در مورد اکثر کالاهای صنعتی وارداتی از کشورهای غیر اتحادیه اروپا اعمال می‌شود و کاهش تعرفه‌ها تحت توافق‌نامه‌های تجاری خاص در دسترس است.
۲.۱ ماشین‌آلات و تجهیزات
- ماشین‌آلات صنعتی: کرواسی مقادیر قابل توجهی ماشین‌آلات و تجهیزات برای بخش‌های تولیدی و ساختمانی خود وارد می‌کند. اکثر ماشین‌آلات وارداتی تحت مقررات اتحادیه اروپا از تعرفه‌های پایین یا صفر بهره‌مند می‌شوند.
- ماشین‌آلات ساختمانی (بیل مکانیکی، بولدوزر): معمولاً مشمول مالیات از ۰٪ تا ۲.۵٪ هستند ، با دسترسی بدون عوارض برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا و رفتار ترجیحی برای شرکای FTA مانند کره جنوبی.
- تجهیزات تولیدی: عموماً مشمول تعرفه‌های ۰٪ تا ۵٪ هستند ، و تعرفه واردات از شرکای FTA مانند ژاپن تحت توافقنامه مشارکت اقتصادی اتحادیه اروپا و ژاپن صفر است.
- تجهیزات الکتریکی: ماشین‌آلات و تجهیزات الکتریکی برای توسعه زیرساخت‌های کرواسی بسیار مهم هستند.
- ژنراتورها و ترانسفورماتورها: معمولاً برای واردات غیر اتحادیه اروپا ۲ تا ۵ درصد مالیات تعلق می‌گیرد، اگرچه کشورهای FTA اغلب از تعرفه صفر برخوردارند.
۲.۲ وسایل نقلیه موتوری و حمل و نقل
کرواسی بخش قابل توجهی از وسایل نقلیه موتوری و قطعات خودرو خود را، به ویژه از آلمان، ژاپن و کره جنوبی وارد می‌کند. ساختار تعرفه بر وسایل نقلیه نشان دهنده حمایت اتحادیه اروپا از تولیدکنندگان خودرو محلی و در عین حال تسهیل تجارت با شرکای کلیدی است.
- خودروهای سواری: عوارض واردات خودرو بسته به نوع خودرو و کشور مبدا آن متفاوت است.
- خودروهای ساخت اتحادیه اروپا: معاف از عوارض گمرکی.
- خودروهای غیرساخت اتحادیه اروپا: معمولاً مشمول مالیات ۱۰٪ می‌شوند، هرچند واردات از کره جنوبی (تحت توافقنامه تجارت آزاد اتحادیه اروپا-کره جنوبی) و ژاپن (تحت توافقنامه تجارت آزاد اتحادیه اروپا-ژاپن) از تعرفه‌های کاهش‌یافته یا صفر درصدی بهره‌مند می‌شوند.
- خودروهای تجاری: واردات کامیون، اتوبوس و سایر خودروهای تجاری مشمول مالیات ۱۰٪ است و برای کشورهایی که توافق‌نامه‌های تجاری دارند، تعرفه‌های ترجیحی اعمال می‌شود.
- قطعات و لوازم جانبی خودرو: قطعات خودرو، شامل موتور، لاستیک و باتری، عموماً مشمول مالیات ۴ تا ۱۰ درصد هستند ، هرچند قطعاتی از شرکای FTA مانند ترکیه ممکن است بدون عوارض وارد شوند.
۲.۳ عوارض واردات ویژه برای برخی کشورها
اتحادیه اروپا برای محافظت از صنایع داخلی در برابر رقابت ناعادلانه، عوارض ضد دامپینگ را بر روی دسته‌های خاصی از کالاهای صنعتی، از جمله فولاد و قطعات خودرو از کشورهایی مانند چین و هند اعمال می‌کند.
۳. منسوجات و پوشاک
کرواسی حجم زیادی از منسوجات و پوشاک، به ویژه از کشورهای آسیایی مانند چین، بنگلادش و ویتنام، وارد می‌کند. ساختار تعرفه بر محصولات نساجی نشان دهنده تلاش‌های اتحادیه اروپا برای محافظت از تولیدکنندگان داخلی منسوجات و در عین حال تضمین دسترسی مصرف‌کنندگان به پوشاک مقرون به صرفه است.
۳.۱ مواد اولیه
- الیاف و نخ نساجی: کرواسی برای حمایت از تولید نساجی محلی، مواد اولیه‌ای مانند پنبه، پشم و الیاف مصنوعی وارد می‌کند.
- پنبه و پشم: معمولاً برای واردات غیر اتحادیه اروپا بین ۴ تا ۸ درصد مالیات وضع می‌شود و برای واردات از شرکای FTA هیچ تعرفه‌ای اعمال نمی‌شود.
- الیاف مصنوعی: تعرفه‌ها بسته به نوع و منشأ مواد، از ۶٪ تا ۱۲٪ متغیر است.
۳.۲ لباس و پوشاک تکمیل‌شده
- پوشاک و البسه: پوشاک وارداتی با تعرفه‌های متوسطی مواجه هستند و برای محصولات کشورهایی که توافق‌نامه‌های تجاری دارند، رفتار ترجیحی در نظر گرفته شده است.
- لباس‌های راحتی و یونیفرم‌ها: عموماً مشمول مالیات ۱۲ تا ۱۸ درصدی هستند، هرچند واردات از ویتنام و بنگلادش از تعرفه‌های کاهش‌یافته تحت طرح عمومی ترجیحات اتحادیه اروپا (GSP) بهره‌مند می‌شوند.
- لباس‌های لوکس و برند: پوشاک لوکس با تعرفه ۱۸ تا ۲۰ درصد مواجه هستند ، هرچند واردات از کشورهایی مانند کره جنوبی و ژاپن ممکن است تحت توافق‌نامه‌های تجارت آزاد از تعرفه صفر بهره‌مند شوند.
- کفش: کفش‌های وارداتی بسته به جنس و کشور مبدا، مشمول مالیات ۸ تا ۱۷ درصد هستند.
- کفش‌های چرمی: معمولاً مشمول مالیات ۱۷٪ می‌شوند ، اگرچه توافق‌نامه‌های تجارت آزاد این تعرفه‌ها را برای واردات از کشورهایی مانند کره جنوبی و ویتنام کاهش می‌دهد.
۳.۳ عوارض ویژه واردات
اتحادیه اروپا برای محافظت از تولیدکنندگان محلی در برابر رقابت ناعادلانه ، بر برخی از انواع منسوجات و کفش از کشورهایی مانند چین و ویتنام عوارض ضد دامپینگ وضع می‌کند. این عوارض می‌تواند هزینه واردات را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
۴. کالاهای مصرفی
کرواسی برای تأمین تقاضای داخلی، طیف گسترده‌ای از کالاهای مصرفی، از جمله لوازم الکترونیکی، لوازم خانگی و مبلمان را وارد می‌کند. نرخ تعرفه این کالاها عموماً متوسط است و برای محصولات کشورهای عضو تجارت آزاد، تعرفه‌های پایین‌تر یا صفر است.
۴.۱ لوازم الکترونیکی و لوازم خانگی
- لوازم خانگی: کرواسی بیشتر لوازم خانگی بزرگ خود مانند یخچال، ماشین لباسشویی و کولر گازی را از کشورهایی مانند آلمان، چین و کره جنوبی وارد می‌کند.
- یخچال و فریزر: معمولاً مشمول مالیات ۲.۵٪ تا ۵٪ هستند ، اگرچه دسترسی بدون عوارض برای واردات از کشورهای اتحادیه اروپا و کشورهای FTA در دسترس است.
- ماشین لباسشویی و تهویه مطبوع: مشمول تعرفه ۵٪ ، با نرخ‌های کاهش‌یافته برای واردات از کره جنوبی تحت توافقنامه تجارت آزاد.
- لوازم الکترونیکی مصرفی: لوازم الکترونیکی مانند تلویزیون، تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ از واردات ضروری در کرواسی هستند و تعرفه‌ها به طور کلی پایین هستند.
- تلویزیون‌ها: معمولاً مشمول مالیات ۵٪ می‌شوند، هرچند واردات از ژاپن و کره جنوبی تحت قراردادهای تجارت آزاد از تعرفه صفر بهره‌مند می‌شوند.
- گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها: به‌طورکلی مشمول مالیات ۰٪ تا ۲.۵٪ هستند، به‌ویژه برای واردات از کشورهای اتحادیه اروپا و کشورهای عضو تجارت آزاد.
۴.۲ مبلمان و اثاثیه
- مبلمان: مبلمان وارداتی، شامل مبلمان خانگی و اداری، بسته به جنس و کشور مبدا ، مشمول تعرفه‌هایی از ۴ تا ۱۰ درصد است.
- مبلمان چوبی: معمولاً مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد است و طبق توافق‌نامه‌های تجاری خاص، نرخ‌های ترجیحی برای واردات از ترکیه و ویتنام اعمال می‌شود.
- مبلمان پلاستیکی و فلزی: بسته به مبدا، مشمول تعرفه ۴٪ تا ۸٪ می‌شوند.
- اثاثیه منزل: اقلامی مانند فرش، پرده و محصولات دکوراسیون منزل عموماً مشمول مالیات ۵ تا ۱۰ درصد هستند و برای واردات از کشورهایی مانند هند و پاکستان تحت سیستم GSP، تعرفه‌های ترجیحی اعمال می‌شود.
۴.۳ عوارض ویژه واردات
کرواسی، با پیروی از دستورالعمل‌های اتحادیه اروپا، برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی، عوارض ضد دامپینگ را بر روی برخی از انواع مبلمان و اثاثیه از کشورهایی مانند چین و ویتنام اعمال می‌کند.
۵. انرژی و فرآورده‌های نفتی
کرواسی برای تأمین نیازهای انرژی خود، مقادیر قابل توجهی از محصولات انرژی، به ویژه نفت و گاز طبیعی، را وارد می‌کند. تعرفه‌های واردات انرژی عموماً پایین است تا امنیت انرژی را تضمین کند و در عین حال از گذار به منابع انرژی تجدیدپذیر حمایت کند.
۵.۱ فرآورده‌های نفتی
- نفت خام و بنزین: کرواسی فرآورده‌های نفتی را از کشورهای مختلفی از جمله روسیه و کشورهای خاورمیانه وارد می‌کند.
- نفت خام: معمولاً مشمول تعرفه‌های صفر ، مطابق با سیاست‌های امنیت انرژی اتحادیه اروپا.
- بنزین و گازوئیل: عموماً مشمول مالیات ۲.۵٪ تا ۴٪ هستند و طبق توافق‌نامه‌های تجاری، تعرفه واردات از نروژ و روسیه پایین‌تر است.
- گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده: فرآورده‌های نفتی تصفیه‌شده مشمول مالیات ۳ تا ۵ درصد هستند، هرچند طبق توافق‌نامه‌های انرژی اتحادیه اروپا با کشورهای همسایه، تعرفه‌های پایین‌تری اعمال می‌شود.
۵.۲ تجهیزات انرژی تجدیدپذیر
- پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی: برای ترویج استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، کرواسی مطابق با سیاست‌های انرژی سبز اتحادیه اروپا، تعرفه‌های صفر را برای تجهیزات انرژی تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی اعمال می‌کند.
۶. داروسازی و تجهیزات پزشکی
کرواسی دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی مقرون‌به‌صرفه را در اولویت قرار می‌دهد و به همین دلیل، تعرفه‌های داروهای ضروری و تجهیزات پزشکی پایین یا صفر نگه داشته می‌شوند تا از مقرون‌به‌صرفه بودن و در دسترس بودن آنها برای مردم اطمینان حاصل شود.
۶.۱ داروسازی
- داروها: داروهای ضروری، از جمله داروهای نجات‌بخش، عموماً تحت رژیم تعرفه عمومی اتحادیه اروپا مشمول تعرفه صفر هستند. محصولات دارویی غیرضروری ممکن است با تعرفه‌های ۲ تا ۵ درصدی مواجه شوند ، اگرچه تعرفه‌های کاهش‌یافته یا صفر برای واردات از کشورهایی که دارای توافقنامه تجارت آزاد هستند، اعمال می‌شود.
۶.۲ دستگاه‌های پزشکی
- تجهیزات پزشکی: دستگاه‌های پزشکی، مانند ابزارهای تشخیصی، ابزارهای جراحی و تخت‌های بیمارستانی، بسته به نیاز محصول و کشور مبدا، عموماً مشمول تعرفه صفر یا تعرفه‌های پایین (۲٪ تا ۵٪) هستند.
۷. عوارض و معافیت‌های ویژه واردات
۷.۱ عوارض ویژه برای کشورهای غیرترجیحی
کرواسی از اعمال عوارض ضد دامپینگ و عوارض جبرانی اتحادیه اروپا بر برخی از واردات از کشورهای خارج از توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی پیروی می‌کند. این عوارض برای جلوگیری از فروش محصولات زیر ارزش بازار یا با یارانه‌های ناعادلانه وضع می‌شوند. به عنوان مثال، محصولات فولادی و منسوجات از چین و هند اغلب مشمول چنین اقداماتی می‌شوند.
۷.۲ توافقات دو جانبه و چند جانبه
- توافق‌نامه‌های تجارت آزاد اتحادیه اروپا (FTA): کرواسی به عنوان عضوی از اتحادیه اروپا، از دسترسی بدون عوارض گمرکی برای اکثر کالاهایی که در داخل اتحادیه اروپا معامله می‌شوند، بهره‌مند است. علاوه بر این، کرواسی از تعرفه‌های کاهش یافته یا صفر برای کالاهایی که تحت توافق‌نامه‌های تجارت آزاد اتحادیه اروپا با کشورهایی مانند ژاپن ، کره جنوبی ، کانادا و ویتنام معامله می‌شوند، برخوردار است.
- طرح عمومی ترجیحات (GSP): تحت GSP، کرواسی از کاهش تعرفه‌ها برای واردات برخی از کشورهای در حال توسعه مانند هند ، پاکستان و بنگلادش بهره‌مند می‌شود.
حقایق کشور
- نام رسمی: جمهوری کرواسی
- پایتخت: زاگرب
- بزرگترین شهرها:
- زاگرب (پایتخت و بزرگترین شهر)
- تقسیم
- رییکا
- درآمد سرانه: تقریباً ۱۶۰۰۰ دلار آمریکا (تخمین سال ۲۰۲۳)
- جمعیت: تقریباً ۴ میلیون نفر (تخمین ۲۰۲۳)
- زبان رسمی: کرواتی
- واحد پول: یورو (یورو) (در سال ۲۰۲۳ به عنوان واحد پول رسمی پذیرفته شد، قبلاً کونای کرواسی بود)
- موقعیت جغرافیایی: کرواسی در جنوب شرقی اروپا واقع شده و با اسلوونی ، مجارستان ، صربستان ، بوسنی و هرزگوین ، مونته‌نگرو و دریای آدریاتیک در غرب هم‌مرز است.
جغرافیای کرواسی
کرواسی کشوری با جغرافیای متنوع است که مناطق ساحلی در امتداد دریای آدریاتیک، دشت‌ها در شمال و مناطق کوهستانی در بخش مرکزی کشور را در بر می‌گیرد. کرواسی مساحتی بالغ بر ۵۶۵۹۴ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد و بیش از ۱۰۰۰ جزیره در امتداد خط ساحلی آن قرار دارد.
- خط ساحلی: ساحل کرواسی در امتداد دریای آدریاتیک یکی از زیباترین و ناهموارترین خطوط ساحلی در اروپا است که گردشگری را به سهم قابل توجهی در اقتصاد تبدیل کرده است.
- کوه‌ها: رشته‌کوه‌های دیناریک آلپ در امتداد بخش مرکزی کشور امتداد دارند و بلندترین قله آن کوه دینارا است.
- رودخانه‌ها: رودخانه‌های اصلی شامل ساوا ، دراوا و دانوب هستند که برای کشاورزی، حمل و نقل و انرژی اهمیت دارند.
اقتصاد کرواسی
اقتصاد کرواسی متنوع است و بخش‌هایی مانند گردشگری، تولید، کشاورزی و انرژی سهم قابل توجهی در آن دارند. کرواسی به عنوان عضوی از اتحادیه اروپا، از روابط تجاری قوی در داخل اتحادیه اروپا و همچنین دسترسی به بازار واحد بهره‌مند است. از زمان پذیرش یورو در سال ۲۰۲۳، کرواسی شاهد ثبات بیشتری در معاملات اقتصادی خود بوده است.
۱. گردشگری
گردشگری یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد کرواسی است که سهم زیادی از تولید ناخالص داخلی و اشتغال را تشکیل می‌دهد. سواحل دریای آدریاتیک و شهرهای تاریخی این کشور ، مانند دوبروونیک و اسپلیت ، هر ساله میلیون‌ها گردشگر را به ویژه در ماه‌های تابستان به خود جذب می‌کنند.
۲. تولید
بخش تولید برای اقتصاد کرواسی حیاتی است، با صنایعی از جمله کشتی‌سازی ، قطعات خودرو ، مواد شیمیایی و منسوجات. تولیدکنندگان کروات از دسترسی به بازار واحد اتحادیه اروپا بهره‌مند می‌شوند که فرصت‌های صادراتی را افزایش می‌دهد.
۳. کشاورزی
کشاورزی بخش مهمی است، به ویژه در مناطق روستایی، با محصولات عمده از جمله گندم ، ذرت ، چغندر قند و شراب. بخش کشاورزی این کشور توسط یارانه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های اتحادیه اروپا تحت سیاست مشترک کشاورزی (CAP) پشتیبانی می‌شود.
۴. انرژی
بخش انرژی حوزه‌ای در حال رشد است و کرواسی بر منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی باد و خورشید تمرکز دارد. این کشور همچنین برای تأمین تقاضای داخلی، گاز طبیعی و نفت وارد می‌کند و در عین حال به تدریج به سمت منابع انرژی پاک‌تر روی می‌آورد.