Kazakhstan, quốc gia lớn nhất ở Trung Á và lớn thứ chín trên thế giới về diện tích đất liền, có nền kinh tế phát triển nhanh chóng và vị trí chiến lược là trung tâm trung chuyển giữa châu Âu và châu Á. Hệ thống thuế quan của nước này là một thành phần quan trọng trong chính sách thương mại của nước này, chịu ảnh hưởng bởi tư cách thành viên của nước này trong Liên minh kinh tế Á-Âu (EAEU), một khối kinh tế khu vực bao gồm Nga, Belarus, Armenia và Kyrgyzstan. Là thành viên của EAEU, Kazakhstan tuân thủ Biểu thuế hải quan chung (CCT), chuẩn hóa thuế suất cho tất cả các quốc gia thành viên và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại trong liên minh.
Hệ thống thuế quan của Kazakhstan được thiết kế để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước, khuyến khích đầu tư nước ngoài và thúc đẩy đa dạng hóa kinh tế. Thuế hải quan của quốc gia này áp dụng cho nhiều loại sản phẩm, từ nguyên liệu thô và hàng nông sản đến các mặt hàng xa xỉ và đồ điện tử tiêu dùng.
Hệ thống thuế quan của Kazakhstan
Hệ thống thuế hải quan của Kazakhstan dựa trên Biểu thuế hải quan chung (CCT) của Liên minh kinh tế Á-Âu (EAEU). Hệ thống này được thiết kế để điều chỉnh thương mại giữa các quốc gia thành viên và các quốc gia bên ngoài trong khi thúc đẩy sự lưu thông tự do của hàng hóa trong EAEU. Thuế hải quan được áp dụng theo tỷ lệ phần trăm của giá trị hải quan, bao gồm chi phí hàng hóa, vận chuyển và bảo hiểm. Ngoài ra, hàng hóa nhập khẩu phải chịu Thuế giá trị gia tăng (VAT) và trong một số trường hợp, thuế tiêu thụ đặc biệt.
Các loại thuế quan
Kazakhstan áp dụng Hệ thống hài hòa (HS) để phân loại thuế quan, phân loại hàng hóa dựa trên bản chất và mục đích sử dụng của chúng. Những hàng hóa này được chia thành nhiều loại, mỗi loại có cấu trúc thuế quan riêng. Các loại chính và thuế tương ứng được nêu dưới đây:
Loại 1: Sản phẩm nông nghiệp
Các sản phẩm nông nghiệp phải chịu nhiều loại thuế quan ở Kazakhstan. Quốc gia này có nền tảng nông nghiệp vững mạnh nhưng vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là đối với các sản phẩm không được sản xuất rộng rãi trong nước.
- Lúa mì: Lúa mì, một mặt hàng chủ lực trong ngành nông nghiệp của Kazakhstan, thường được áp dụng mức thuế 0%, phản ánh khả năng sản xuất dồi dào của quốc gia này. Tuy nhiên, lúa mì nhập khẩu có thể phải chịu một số biện pháp bảo vệ nếu thị trường trong nước bị ảnh hưởng bởi dòng hàng nhập khẩu giá rẻ.
- Gạo: Gạo nhập khẩu, đặc biệt là từ Châu Á, phải chịu mức thuế 10%. Điều này phản ánh sản lượng gạo trong nước của Kazakhstan, mặc dù không đủ số lượng để đáp ứng toàn bộ nhu cầu của người dân.
- Rau và trái cây: Rau và trái cây nhập khẩu, chẳng hạn như cà chua, dưa chuột và trái cây họ cam quýt, thường phải chịu mức thuế từ 5% đến 15%, tùy theo mùa và các hiệp định thương mại với các nước láng giềng.
- Thịt: Các sản phẩm thịt, bao gồm thịt bò và thịt gia cầm, phải chịu mức thuế từ 15% đến 20%, với các điều khoản đặc biệt dành cho thịt halal và một số quốc gia như Brazil và Argentina, được hưởng mức thuế thấp hơn do các hiệp định thương mại song phương.
Loại 2: Hàng công nghiệp
Cơ sở công nghiệp của Kazakhstan bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất năng lượng và khai khoáng đến sản xuất và xây dựng. Hàng công nghiệp, đặc biệt là máy móc, đồ điện tử và hóa chất, chiếm một phần đáng kể trong lượng hàng nhập khẩu của đất nước.
- Máy móc và thiết bị: Máy móc, dụng cụ công nghiệp và thiết bị được sử dụng trong ngành khai thác mỏ, xây dựng và năng lượng thường phải chịu mức thuế từ 0% đến 10%, tùy thuộc vào loại máy móc và thỏa thuận với quốc gia của nhà cung cấp.
- Thiết bị điện và điện tử: Các thiết bị điện tử tiêu dùng nhập khẩu như điện thoại di động, máy tính xách tay và tivi thường phải chịu mức thuế 10%. Tuy nhiên, nhiều thiết bị điện tử được miễn trừ hoặc được ưu đãi theo các thỏa thuận EAEU.
- Ô tô: Thuế nhập khẩu đối với xe cộ thay đổi tùy theo loại xe. Xe ô tô chở khách phải chịu mức thuế 15%, trong khi các loại xe lớn hơn, bao gồm xe tải và xe buýt, có thể phải chịu mức thuế từ 10% đến 20%. Tuy nhiên, theo khuôn khổ của EAEU, một số loại ô tô nhập khẩu có thể được hưởng lợi từ việc giảm thuế dựa trên các thỏa thuận lắp ráp hoặc sản xuất tại địa phương.
- Sản phẩm hóa chất: Các sản phẩm hóa chất, bao gồm phân bón, thuốc trừ sâu và hóa chất công nghiệp, thường phải chịu mức thuế từ 5% đến 12%, tùy thuộc vào sản phẩm và mục đích sử dụng trong các ngành công nghiệp của Kazakhstan.
Loại 3: Dệt may và may mặc
Ngành dệt may là một ngành quan trọng trong nền kinh tế nhập khẩu của Kazakhstan, với nhiều hàng hóa được nhập khẩu từ Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Châu Âu. Quốc gia này có ngành dệt may trong nước hạn chế, đòi hỏi phải nhập khẩu đáng kể các sản phẩm hoàn thiện.
- Quần áo và Trang phục: Hàng may mặc nhập khẩu, bao gồm quần áo và giày dép, thường phải chịu mức thuế từ 10% đến 20%. Mức thuế cao hơn thường được áp dụng cho các mặt hàng xa xỉ hoặc hàng hiệu cao cấp, trong khi quần áo cơ bản hơn được áp dụng mức thuế thấp hơn.
- Vải dệt: Việc nhập khẩu hàng dệt may và vải phải chịu mức thuế từ 5% đến 15%, tùy thuộc vào loại vải và thỏa thuận giữa Kazakhstan và quốc gia xuất xứ.
- Giày dép: Giày dép và các loại giày dép khác nhập khẩu vào Kazakhstan phải chịu mức thuế từ 10% đến 15%, tùy thuộc vào vật liệu và quy trình sản xuất.
Loại 4: Hàng xa xỉ và sản phẩm không thiết yếu
Hàng xa xỉ và hàng hóa không thiết yếu, có sản lượng trong nước hạn chế, phải chịu mức thuế suất tương đối cao hơn. Những mặt hàng này bao gồm các mặt hàng như đồ trang sức, mỹ thuật và một số hàng tiêu dùng cao cấp.
- Trang sức và đồng hồ: Trang sức và đồng hồ nhập khẩu, đặc biệt là những loại làm từ kim loại quý hoặc đá quý, thường phải chịu mức thuế từ 10% đến 20%. Một số mặt hàng xa xỉ cũng có thể phải chịu thêm thuế hoặc phí nhập khẩu.
- Mỹ phẩm: Các sản phẩm mỹ phẩm nhập khẩu, bao gồm sản phẩm chăm sóc da và trang điểm, thường phải chịu mức thuế từ 10% đến 15%, tùy thuộc vào thương hiệu và loại sản phẩm.
- Đồ uống có cồn: Đồ uống có cồn nhập khẩu, đặc biệt là từ các nước châu Âu, phải chịu cả thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế nhập khẩu. Mức thuế đối với đồ uống có cồn như rượu vang và rượu mạnh dao động từ 10% đến 20%, tùy thuộc vào hàm lượng cồn và quốc gia xuất xứ.
Thuế nhập khẩu đặc biệt cho một số quốc gia
Việc Kazakhstan tham gia Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU) có nghĩa là nước này đã thiết lập mức thuế suất ưu đãi cho hàng hóa có nguồn gốc trong liên minh. Thuế suất chung của EAEU áp dụng cho hoạt động thương mại giữa các quốc gia thành viên (Nga, Belarus, Armenia, Kyrgyzstan và Kazakhstan), trong khi hàng hóa nhập khẩu từ bên ngoài EAEU có thể phải chịu mức thuế suất khác nhau tùy theo nguồn gốc của chúng.
Các Hiệp định thương mại tự do (FTA)
Kazakhstan đã ký nhiều hiệp định thương mại tự do nhằm giảm hoặc xóa bỏ thuế quan đối với một số sản phẩm nhất định. Ví dụ, Kazakhstan đã ký một hiệp định thương mại tự do với Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS), bao gồm Armenia, Belarus, Kyrgyzstan và Nga. Theo thỏa thuận này, hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia này có thể vào Kazakhstan với mức thuế quan giảm hoặc bằng 0, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp như thực phẩm, máy móc và hàng tiêu dùng.
- Quan hệ thương mại Kazakhstan-Trung Quốc: Là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) rộng lớn hơn do Trung Quốc thúc đẩy, Kazakhstan được hưởng mức thuế giảm đối với một số hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, đặc biệt là trong các loại hàng điện tử tiêu dùng, hàng dệt may và máy móc. Việc giảm thuế là một phần của hợp tác kinh tế giữa hai nước trong khuôn khổ Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO).
- Thương mại EU-Kazakhstan: Mặc dù Kazakhstan không phải là quốc gia thành viên EU, nhưng nước này được hưởng một số lợi ích về thuế quan thông qua tư cách thành viên của mình trong EAEU. EAEU có các thỏa thuận với Liên minh châu Âu cho phép áp dụng thuế quan ưu đãi đối với một số hàng hóa nhất định, chẳng hạn như sản phẩm công nghiệp, hóa chất và sản phẩm nông nghiệp.
Biện pháp chống bán phá giá
Kazakhstan, giống như các thành viên EAEU khác, có khả năng áp dụng thuế chống bán phá giá đối với các sản phẩm được nhập khẩu với mức giá thấp không công bằng. Các loại thuế này được thiết kế để bảo vệ các ngành công nghiệp địa phương khỏi bị các nhà sản xuất nước ngoài cạnh tranh.
- Thép: Kazakhstan đã áp dụng các biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép từ Trung Quốc và các quốc gia khác khi có bằng chứng về trợ cấp của nhà nước dẫn đến giá thấp một cách giả tạo. Thép nhập khẩu từ các quốc gia không thuộc EAEU có thể phải chịu thêm thuế nếu được coi là bán dưới giá thị trường hợp lý.
- Sản phẩm nông nghiệp: Kazakhstan cũng đã sử dụng các biện pháp chống bán phá giá đối với hàng nông sản nhập khẩu, chẳng hạn như lúa mì và một số sản phẩm thịt, khi xác định rằng các nhà sản xuất nước ngoài đang định giá sản phẩm thấp hơn giá thị trường.
Thuế tiêu thụ đặc biệt và các loại phí khác
Ngoài thuế nhập khẩu, Kazakhstan còn áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số hàng hóa nhất định, đặc biệt là những mặt hàng xa xỉ hoặc không thiết yếu, cũng như những mặt hàng có tác động lớn hơn đến môi trường hoặc sức khỏe.
- Thuốc lá và rượu: Các sản phẩm thuốc lá và rượu nhập khẩu phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt đáng kể ngoài thuế hải quan. Mức thuế tiêu thụ đặc biệt thay đổi tùy theo loại sản phẩm và hàm lượng cồn hoặc nicotine. Ví dụ, thuốc lá có thể phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt lên tới 100% giá trị hàng hóa, trong khi đồ uống có cồn có thể phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt dựa trên khối lượng và tỷ lệ cồn.
- Nhiên liệu: Các sản phẩm dầu mỏ và nhiên liệu nhập khẩu cũng phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, mặc dù mức thuế này thường cao hơn đối với nhiên liệu sản xuất trong nước so với nhiên liệu nhập khẩu.
Sự thật về đất nước Kazakhstan
- Tên chính thức: Cộng hòa Kazakhstan (Қазақстан Республикасы)
- Thủ đô: Nur-Sultan (trước đây là Astana)
- Ba thành phố lớn nhất:
- Almaty (thành phố lớn nhất và trung tâm tài chính)
- Shymkent
- Karaganda
- Thu nhập bình quân đầu người: Khoảng 10.000 đô la (ước tính năm 2023)
- Dân số: Khoảng 19 triệu (ước tính năm 2023)
- Ngôn ngữ chính thức: Tiếng Kazakh (ngôn ngữ nhà nước), tiếng Nga (chính thức trong kinh doanh và chính phủ)
- Tiền tệ: Tenge Kazakhstan (KZT)
- Vị trí: Kazakhstan nằm ở Trung Á, giáp với Nga ở phía bắc, Trung Quốc ở phía đông, Kyrgyzstan, Uzbekistan và Turkmenistan ở phía nam, và biển Caspi ở phía tây.
Địa lý của Kazakhstan
Kazakhstan là một quốc gia không giáp biển với thảo nguyên rộng lớn, sa mạc và dãy núi. Địa hình của nước này đặc trưng bởi sự kết hợp giữa đồng bằng phẳng và vùng núi cao, bao gồm dãy núi Thiên Sơn ở phía đông nam.
- Địa hình: Kazakhstan là quốc gia không giáp biển lớn nhất thế giới, với phần lớn diện tích đất đai là thảo nguyên và sa mạc. Điểm cao nhất ở Kazakhstan là Núi Khan Tengri (7.010 mét), nằm trên biên giới với Kyrgyzstan.
- Khí hậu: Kazakhstan có khí hậu lục địa, với mùa hè nóng và mùa đông lạnh. Các vùng phía đông có nhiệt độ khắc nghiệt, trong khi các vùng phía tây gần Biển Caspi ôn hòa hơn.
Kinh tế của Kazakhstan
Kazakhstan có nền kinh tế giàu tài nguyên, phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu dầu khí, khai khoáng và nông nghiệp. Quốc gia này đang đa dạng hóa nền kinh tế để giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên và thúc đẩy các ngành như sản xuất và dịch vụ.
- Tài nguyên thiên nhiên: Kazakhstan là một trong những quốc gia sản xuất uranium hàng đầu thế giới và cũng có trữ lượng lớn dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, than đá và kim loại.
- Nông nghiệp: Nông nghiệp là một ngành quan trọng khi Kazakhstan là nước xuất khẩu lúa mì, lúa mạch và gia súc lớn.
- Sản xuất: Kazakhstan đang đầu tư phát triển ngành sản xuất, tập trung vào sản xuất máy móc, hóa chất và các sản phẩm nông nghiệp để xuất khẩu.
Các ngành công nghiệp chính
- Dầu khí: Dầu khí là mặt hàng xuất khẩu quan trọng nhất của Kazakhstan. Quốc gia này là một trong những nước sản xuất dầu lớn nhất ở Trung Á, với trữ lượng đáng kể tại các mỏ dầu Tengiz và Kashagan.
- Khai khoáng: Kazakhstan có nguồn tài nguyên khoáng sản dồi dào, bao gồm than, đồng, vàng và uranium, khiến khai khoáng trở thành một phần quan trọng trong nền kinh tế của nước này.
- Nông nghiệp: Kazakhstan là một nước sản xuất nông nghiệp lớn, tập trung mạnh vào sản xuất lúa mì. Nước này cũng sản xuất gia súc, bao gồm gia súc và cừu, cũng như các sản phẩm từ sữa.
- Sản xuất: Chính phủ đang nỗ lực mở rộng lĩnh vực sản xuất, với sự tăng trưởng trong các ngành công nghiệp như sản xuất thép, ô tô và điện tử.