Guinea-Bissau, một quốc gia nhỏ ở Tây Phi, vận hành một hệ thống thuế quan tương đối đơn giản nhưng quan trọng, tạo thành một phần quan trọng trong chính sách thương mại của nước này. Là thành viên của Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Tây Phi (ECOWAS) và Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (WAEMU), hệ thống thuế quan của Guinea-Bissau phù hợp với các nỗ lực hội nhập kinh tế khu vực nhằm thúc đẩy thương mại, bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước và tăng doanh thu của chính phủ. Các mức thuế quan này giúp cân bằng sự phụ thuộc của quốc gia này vào hàng nhập khẩu với nhu cầu bảo vệ các ngành công nghiệp địa phương, đặc biệt là trong nông nghiệp và sản xuất quy mô nhỏ.
Cơ cấu thuế quan hải quan tại Guinea-Bissau
Chính sách thuế quan chung ở Guinea-Bissau
Chế độ thuế quan của Guinea-Bissau được quản lý bởi tư cách thành viên của nước này trong WAEMU, nơi điều hòa thuế quan giữa tám quốc gia thành viên. Đổi lại, WAEMU hoạt động theo hệ thống Thuế quan chung bên ngoài (CET) áp dụng cho tất cả các sản phẩm nhập khẩu từ bên ngoài liên minh. Cấu trúc CET được thiết kế để bảo vệ các ngành công nghiệp địa phương khỏi sự cạnh tranh từ bên ngoài đồng thời đảm bảo tính khả dụng của các mặt hàng thiết yếu với giá cả hợp lý.
Thuế suất hải quan của Guinea-Bissau được xây dựng như sau:
- Hàng hóa thiết yếu: Thuế quan đối với hàng hóa thiết yếu, bao gồm thực phẩm chủ lực và thuốc men cơ bản, tương đối thấp để đảm bảo khả năng chi trả.
- Hàng hóa trung gian: Thuế quan đối với hàng hóa trung gian (sản phẩm được chế biến thêm tại địa phương) được đặt ở mức vừa phải để khuyến khích sản xuất trong nước.
- Hàng xa xỉ: Thuế quan cao hơn được áp dụng cho các sản phẩm hoàn thiện và hàng xa xỉ để bảo vệ các ngành công nghiệp địa phương và tạo ra doanh thu.
- Nguyên liệu thô và hàng hóa vốn: Thuế suất thấp hơn được áp dụng cho nguyên liệu thô và hàng hóa vốn cần thiết cho sản xuất trong nước và phát triển cơ sở hạ tầng.
CET bao gồm bốn mức thuế quan:
- 0% đối với hàng hóa thiết yếu: Thực phẩm cơ bản, thuốc men và một số tài liệu giáo dục.
- 5% cho nguyên liệu thô: Hàng hóa có ý nghĩa quan trọng cho sản xuất và phát triển công nghiệp.
- 10% đối với hàng hóa trung gian: Sản phẩm trải qua quá trình chế biến tiếp theo.
- 20% đối với hàng hóa thành phẩm: Sản phẩm cạnh tranh trực tiếp với sản xuất trong nước hoặc được coi là mặt hàng xa xỉ.
Hiệp định thuế quan ưu đãi
Guinea-Bissau được hưởng lợi từ một số thỏa thuận thuế quan ưu đãi, chủ yếu thông qua tư cách thành viên của ECOWAS và WAEMU, cũng như các thỏa thuận quốc tế giảm hoặc miễn thuế đối với một số hàng hóa nhất định:
- Chương trình tự do hóa thương mại ECOWAS (ETLS): Thỏa thuận thương mại khu vực này cho phép miễn thuế đối với hàng hóa có nguồn gốc từ các quốc gia thành viên ECOWAS, miễn là hàng hóa đó đáp ứng các yêu cầu về quy tắc xuất xứ.
- Mọi thứ trừ vũ khí (EBA): Là một quốc gia kém phát triển (LDC), Guinea-Bissau được hưởng lợi từ sáng kiến EBA của EU, theo đó miễn thuế cho tất cả các sản phẩm (trừ vũ khí và đạn dược) xuất khẩu sang Liên minh châu Âu.
- Hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP): Guinea-Bissau được hưởng quyền tiếp cận ưu đãi vào các thị trường như Hoa Kỳ, Canada và Nhật Bản theo chương trình GSP, cung cấp mức thuế quan giảm đối với các sản phẩm cụ thể, bao gồm hàng nông sản và hàng dệt may.
Thuế nhập khẩu đặc biệt và hạn chế
Ngoài thuế quan tiêu chuẩn, Guinea-Bissau có thể áp dụng thuế quan và hạn chế đặc biệt đối với một số hàng hóa nhập khẩu. Các biện pháp này thường được sử dụng để giải quyết các hành vi thương mại không công bằng hoặc bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước khỏi bị tổn hại:
- Thuế chống bán phá giá: Áp dụng đối với các sản phẩm được bán tại Guinea-Bissau với giá thấp hơn giá thị trường, đặc biệt khi những mặt hàng nhập khẩu đó đe dọa đến các ngành công nghiệp địa phương.
- Thuế chống trợ cấp: Thuế này được áp dụng đối với hàng nhập khẩu được hưởng trợ cấp nước ngoài, làm méo mó sự cạnh tranh cho các nhà sản xuất trong nước.
- Thuế tiêu thụ đặc biệt: Một số sản phẩm như thuốc lá, đồ uống có cồn và các sản phẩm dầu mỏ phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt ngoài thuế hải quan.
- Thuế môi trường: Một số mặt hàng nhập khẩu, chẳng hạn như sản phẩm nhựa và hóa chất gây hại cho môi trường, có thể phải chịu thêm thuế hoặc hạn chế.
Danh mục sản phẩm và mức thuế tương ứng
Sản phẩm nông nghiệp
1. Sản phẩm từ sữa
Các sản phẩm từ sữa là mặt hàng nhập khẩu chính ở Guinea-Bissau, nơi sản xuất trong nước còn hạn chế, khiến đất nước này phụ thuộc vào hàng nhập khẩu từ các nước láng giềng và nhiều nước khác.
- Thuế quan chung: Các sản phẩm từ sữa như sữa, pho mát và bơ thường phải chịu mức thuế từ 10% đến 20%, tùy thuộc vào loại sản phẩm.
- Thuế quan ưu đãi: Sản phẩm sữa nhập khẩu từ các quốc gia thành viên ECOWAS được hưởng mức thuế quan giảm hoặc bằng 0 theo ETLS, với điều kiện đáp ứng các quy tắc xuất xứ.
- Thuế đặc biệt: Thuế chống bán phá giá có thể được áp dụng đối với các sản phẩm từ sữa từ các quốc gia tham gia bán phá giá trên thị trường, đặc biệt nếu các nhà sản xuất địa phương bị ảnh hưởng.
2. Thịt và gia cầm
Guinea-Bissau nhập khẩu một phần đáng kể nhu cầu thịt và gia cầm do sản lượng chăn nuôi trong nước hạn chế, với mức thuế được xây dựng nhằm bảo vệ thị trường địa phương.
- Thuế quan chung: Các sản phẩm thịt, bao gồm thịt bò, thịt lợn và thịt gia cầm, phải chịu mức thuế từ 10% đến 20%. Thịt tươi và thịt đông lạnh thường phải chịu mức thuế thấp hơn so với các sản phẩm chế biến.
- Thuế quan ưu đãi: Thuế quan giảm hoặc bằng 0 được áp dụng cho thịt nhập khẩu từ các quốc gia thành viên ECOWAS theo ETLS.
- Thuế đặc biệt: Có thể áp dụng hạn ngạch nhập khẩu hoặc thuế bổ sung đối với các sản phẩm gia cầm để bảo vệ người nông dân địa phương và ngăn chặn tình trạng bão hòa thị trường do hàng nhập khẩu giá rẻ.
3. Trái cây và rau quả
Khí hậu nhiệt đới của Guinea-Bissau hỗ trợ sản xuất trong nước một số loại trái cây và rau quả, nhưng nước này cũng nhập khẩu những mặt hàng này, đặc biệt là vào thời điểm trái vụ.
- Thuế quan chung: Trái cây và rau quả tươi thường phải chịu mức thuế từ 5% đến 10%.
- Thuế quan ưu đãi: Việc nhập khẩu trái cây và rau quả từ các quốc gia thành viên ECOWAS thường được hưởng quyền miễn thuế theo ETLS.
- Thuế đặc biệt: Thuế theo mùa có thể được áp dụng để bảo vệ người sản xuất địa phương trong thời gian thu hoạch, đặc biệt đối với các loại cây trồng chính như cà chua và hành tây.
Hàng công nghiệp
1. Ô tô và phụ tùng ô tô
Việc nhập khẩu ô tô và phụ tùng ô tô rất quan trọng ở Guinea-Bissau, với mức thuế nhằm mục đích điều tiết thị trường trong khi vẫn cho phép các ngành công nghiệp địa phương phát triển, bao gồm cả dịch vụ sửa chữa.
- Thuế suất chung: Xe nhập khẩu phải chịu mức thuế từ 20% đến 40%, tùy thuộc vào loại và tuổi của xe. Xe mới hơn và tiết kiệm nhiên liệu hơn có thể phải chịu mức thuế thấp hơn, trong khi các mẫu xe cũ hơn phải chịu mức thuế cao hơn.
- Thuế quan ưu đãi: Xe cộ và phụ tùng ô tô nhập khẩu từ các quốc gia thành viên ECOWAS được hưởng mức thuế quan giảm hoặc miễn thuế theo ETLS.
- Thuế đặc biệt: Thuế môi trường bổ sung có thể được áp dụng đối với các loại xe có lượng khí thải cao và thuế tiêu thụ đặc biệt thường được áp dụng đối với các loại xe hạng sang.
2. Điện tử và hàng tiêu dùng
Đồ điện tử tiêu dùng, bao gồm điện thoại thông minh, máy tính và đồ gia dụng, có nhu cầu cao ở Guinea-Bissau. Thuế quan đối với các sản phẩm này thay đổi tùy theo loại và giá trị của hàng hóa.
- Biểu thuế chung: Các mặt hàng điện tử thường chịu mức thuế từ 10% đến 20%, trong đó mức thuế cao hơn được áp dụng cho các mặt hàng xa xỉ và hàng tiêu dùng cao cấp.
- Thuế quan ưu đãi: Theo ETLS, các sản phẩm điện tử tiêu dùng từ các nước ECOWAS có thể đủ điều kiện được miễn thuế.
- Thuế đặc biệt: Thuế môi trường có thể được áp dụng cho một số thiết bị điện tử, đặc biệt là những thiết bị có mức tiêu thụ năng lượng cao hoặc các thành phần gây nguy hiểm cho môi trường.
Dệt may và quần áo
1. Trang phục
Quần áo là một loại hàng nhập khẩu chính của Guinea-Bissau, nơi sản xuất hàng dệt may trong nước còn rất ít. Thuế quan đối với quần áo nhập khẩu được thiết kế để bảo vệ các nghệ nhân và nhà bán lẻ quần áo địa phương.
- Thuế quan chung: Hàng may mặc nhập khẩu thường phải chịu mức thuế từ 10% đến 20%, trong đó mức thuế cao hơn được áp dụng cho các mặt hàng quần áo xa xỉ hoặc hàng hiệu.
- Thuế quan ưu đãi: Theo ETLS, quần áo nhập khẩu từ các nước ECOWAS có thể được hưởng chế độ miễn thuế.
- Thuế đặc biệt: Thuế chống bán phá giá có thể được áp dụng đối với hàng may mặc nhập khẩu từ các quốc gia phát hiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh, chẳng hạn như bán phá giá.
2. Giày dép
Giày dép là một mặt hàng nhập khẩu thiết yếu khác ở Guinea-Bissau, với mức thuế nhằm bảo vệ những nghệ nhân địa phương và các nhà sản xuất quy mô nhỏ, đồng thời đảm bảo khả năng tiếp cận các sản phẩm giá cả phải chăng.
- Thuế quan chung: Giày dép thường phải chịu mức thuế từ 10% đến 20%, tùy thuộc vào loại và chất liệu của giày.
- Thuế quan ưu đãi: Giày dép từ các quốc gia thành viên ECOWAS được hưởng mức thuế quan giảm hoặc miễn thuế theo ETLS.
- Thuế đặc biệt: Thuế bổ sung có thể được áp dụng đối với giày dép giá rẻ từ các quốc gia có hành vi thương mại không công bằng, chẳng hạn như bán phá giá hoặc định giá thấp.
Nguyên liệu thô và hóa chất
1. Sản phẩm kim loại
Guinea-Bissau nhập khẩu nhiều sản phẩm kim loại khác nhau được sử dụng trong xây dựng, sản xuất và phát triển cơ sở hạ tầng. Các sản phẩm này phải chịu thuế dựa trên phân loại của chúng.
- Thuế quan chung: Các sản phẩm kim loại, bao gồm thép, nhôm và đồng, phải chịu mức thuế từ 5% đến 20%, tùy thuộc vào mục đích sử dụng và mức độ chế biến.
- Thuế quan ưu đãi: Thuế quan giảm hoặc miễn thuế được áp dụng cho các sản phẩm kim loại nhập khẩu từ các nước ECOWAS.
- Thuế đặc biệt: Thuế chống bán phá giá có thể được áp dụng đối với các sản phẩm kim loại từ các quốc gia nơi trợ cấp hoặc các hoạt động bóp méo thị trường gây hại cho các nhà sản xuất trong nước.
2. Sản phẩm hóa học
Hóa chất là nhu cầu thiết yếu cho nhiều lĩnh vực khác nhau ở Guinea-Bissau, bao gồm nông nghiệp và công nghiệp. Thuế nhập khẩu hóa chất thay đổi tùy theo phân loại và mục đích của chúng.
- Thuế quan chung: Các sản phẩm hóa chất, bao gồm phân bón, thuốc trừ sâu và hóa chất công nghiệp, phải chịu mức thuế từ 5% đến 15%.
- Thuế quan ưu đãi: Thuế quan giảm hoặc miễn thuế được áp dụng cho hàng nhập khẩu hóa chất từ các quốc gia thành viên ECOWAS.
- Nhiệm vụ đặc biệt: Một số hóa chất nguy hiểm có thể phải chịu thêm các hạn chế hoặc thuế môi trường do tác động tiềm tàng của chúng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường.
Máy móc và thiết bị
1. Máy móc công nghiệp
Guinea-Bissau nhập khẩu một lượng lớn máy móc công nghiệp để hỗ trợ cho các ngành nông nghiệp, xây dựng và khai khoáng. Thuế quan đối với các sản phẩm này thường thấp để khuyến khích công nghiệp hóa.
- Thuế quan chung: Việc nhập khẩu máy móc công nghiệp phải chịu mức thuế từ 5% đến 10%, tùy thuộc vào loại máy móc và mục đích sử dụng.
- Thuế quan ưu đãi: Thuế quan giảm hoặc miễn thuế được áp dụng cho máy móc công nghiệp nhập khẩu từ các nước ECOWAS.
- Nhiệm vụ đặc biệt: Có thể áp dụng nhiệm vụ bổ sung đối với máy móc không đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn hoặc môi trường tại địa phương.
2. Thiết bị y tế
Thiết bị y tế đóng vai trò quan trọng đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe của Guinea-Bissau và thuế quan đối với những mặt hàng này được giữ ở mức thấp để đảm bảo tiếp cận được nguồn cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe giá cả phải chăng.
- Thuế quan chung: Thiết bị y tế, chẳng hạn như dụng cụ chẩn đoán, dụng cụ phẫu thuật và vật tư bệnh viện, thường phải chịu mức thuế từ 0% đến 5%.
- Thuế quan ưu đãi: Thiết bị y tế từ các quốc gia thành viên ECOWAS được hưởng mức thuế quan giảm hoặc miễn thuế theo ETLS.
- Nhiệm vụ đặc biệt: Có thể miễn thuế khẩn cấp trong thời gian khủng hoảng sức khỏe để đảm bảo đủ nguồn cung cấp y tế quan trọng.
Thuế nhập khẩu đặc biệt dựa trên quốc gia xuất xứ
Thuế nhập khẩu đối với sản phẩm từ các quốc gia cụ thể
Guinea-Bissau có thể áp dụng thuế đặc biệt hoặc hạn chế đối với hàng nhập khẩu từ một số quốc gia dựa trên thông lệ thương mại hoặc các cân nhắc về địa chính trị.
- Trung Quốc: Thuế chống bán phá giá có thể được áp dụng đối với các sản phẩm cụ thể từ Trung Quốc, đặc biệt là trong các lĩnh vực như dệt may, điện tử và kim loại, nơi phát hiện các hành vi làm méo mó thị trường.
- Liên minh châu Âu: Theo sáng kiến EBA, Guinea-Bissau được hưởng quyền tiếp cận miễn thuế vào thị trường EU đối với hàng xuất khẩu của mình. Tuy nhiên, một số mặt hàng nhập khẩu từ EU vẫn có thể phải chịu thuế nếu chúng gây rủi ro cho các ngành công nghiệp địa phương.
- Các nước ECOWAS: Hàng hóa có nguồn gốc từ các nước thành viên ECOWAS thường được miễn thuế hoặc giảm thuế khi nhập khẩu vào Guinea-Bissau theo ETLS, miễn là đáp ứng các quy tắc xuất xứ.
Ưu đãi thuế quan cho các nước đang phát triển
Là một quốc gia kém phát triển nhất (LDC), Guinea-Bissau được hưởng lợi từ một số hiệp định thương mại toàn cầu cung cấp chế độ thuế quan ưu đãi cho hàng nhập khẩu từ các quốc gia đang phát triển khác. Bao gồm:
- Hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP): Theo chương trình GSP, Guinea-Bissau được hưởng mức thuế quan giảm hoặc bằng 0 đối với một số sản phẩm cụ thể nhập khẩu từ các nước phát triển, đặc biệt là nông sản, dệt may và hàng công nghiệp.
- Everything But Arms (EBA): Sáng kiến của EU này cung cấp quyền tiếp cận thị trường châu Âu miễn thuế và miễn hạn ngạch cho tất cả hàng hóa (trừ vũ khí và đạn dược) từ Guinea-Bissau, giúp thúc đẩy thương mại với EU.
Sự thật cần thiết về đất nước Guinea-Bissau
- Tên chính thức: Cộng hòa Guinea-Bissau
- Thủ đô: Bissau
- Các thành phố lớn nhất:
- Bissau
- Bafatá
- Gabu
- Thu nhập bình quân đầu người: 800 đô la Mỹ (tính đến năm 2023)
- Dân số: Khoảng 2 triệu
- Ngôn ngữ chính thức: Tiếng Bồ Đào Nha
- Tiền tệ: Franc CFA Tây Phi (XOF)
- Vị trí: Nằm ở Tây Phi, giáp với Senegal ở phía bắc, Guinea ở phía nam và phía đông, và Đại Tây Dương ở phía tây.
Địa lý, Kinh tế và Các ngành công nghiệp chính của Guinea-Bissau
Địa lý của Guinea-Bissau
Guinea-Bissau là một quốc gia nhỏ ở Tây Phi có khí hậu nhiệt đới và cảnh quan bao gồm đồng bằng ven biển, rừng và nhiều con sông. Quốc gia này nổi tiếng với sự đa dạng sinh học phong phú, bao gồm rừng ngập mặn và động vật hoang dã. Địa hình của quốc gia này thấp và bao gồm một quần đảo rộng lớn dọc theo bờ biển. Khí hậu nóng và ẩm, với mùa mưa và mùa khô rõ rệt.
Kinh tế Guinea-Bissau
Guinea-Bissau có nền kinh tế dựa trên nông nghiệp, trong đó hạt điều là sản phẩm xuất khẩu quan trọng nhất. Đất nước này là một trong những nhà sản xuất hạt điều hàng đầu thế giới và cây trồng này đóng vai trò trung tâm trong sinh kế của nhiều hộ gia đình nông thôn. Các sản phẩm nông nghiệp quan trọng khác bao gồm gạo, ngô và dầu cọ.
Nền kinh tế cũng phụ thuộc vào đánh bắt cá, với vùng nước ven biển của đất nước giàu tài nguyên biển. Tuy nhiên, Guinea-Bissau vẫn là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới, với cơ sở công nghiệp hạn chế và phụ thuộc nhiều vào viện trợ nước ngoài. Chính phủ đang nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài và cải thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là trong giao thông vận tải và năng lượng.
Các ngành công nghiệp chính ở Guinea-Bissau
1. Nông nghiệp
Nông nghiệp là xương sống của nền kinh tế Guinea-Bissau, sử dụng một phần đáng kể dân số. Mặt hàng nông sản xuất khẩu chính của đất nước là hạt điều, chiếm hơn 90% doanh thu xuất khẩu. Ngành nông nghiệp cũng sản xuất gạo, ngô và đậu phộng, chủ yếu được tiêu thụ trong nước.
2. Câu cá
Đánh bắt cá là một ngành công nghiệp quan trọng cho cả tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Vùng biển Guinea-Bissau rất giàu cá và các nguồn tài nguyên biển khác, và quốc gia này xuất khẩu cá sang các thị trường quốc tế, bao gồm cả châu Âu.
3. Khai thác
Mặc dù vẫn chưa phát triển, Guinea-Bissau có nguồn tài nguyên khoáng sản chưa được khai thác, bao gồm bô-xít và phốt phát. Những nỗ lực đang được tiến hành để thu hút đầu tư vào khai thác mỏ, có tiềm năng đa dạng hóa nền kinh tế.
4. Lâm nghiệp
Rừng của đất nước là nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị, cung cấp gỗ cho mục đích sử dụng trong nước và xuất khẩu. Chính phủ đang nỗ lực quản lý rừng bền vững để cân bằng lợi ích kinh tế với bảo tồn môi trường.
5. Du lịch
Vẻ đẹp tự nhiên của Guinea-Bissau, bao gồm các công viên quốc gia và vùng ven biển nguyên sơ, có tiềm năng phát triển du lịch. Tuy nhiên, ngành du lịch vẫn chưa phát triển do bất ổn chính trị và cơ sở hạ tầng hạn chế.
