Güney Pasifik’teki küçük bir ada ülkesi olan Tonga, çok çeşitli mal ve hizmetlere olan talebi karşılamak için ithalata oldukça bağımlıdır. Özellikle endüstriyel sektörlerde sınırlı yerel üretim kapasitesine sahip olan Tonga, gıda, yakıt, makine, elektronik, tekstil ve araç gibi temel ürünler için ithalata bağımlıdır. Ülkenin gümrük ve tarife politikaları, bu malların ülkeye akışını düzenlemek, küresel ticaretin yerel endüstriler üzerindeki etkisini yönetmek ve hükümet gelirini artırmak için merkezi öneme sahiptir.
Tonga’nın tarife sistemi karmaşıktır ve ürün kategorisine, menşe ülkesine ve özel ticaret anlaşmaları veya muafiyetlerinin geçerli olup olmadığına göre farklı vergi oranları uygulanır. Örneğin, Pasifik Adaları Forumu (PIF) veya diğer serbest ticaret anlaşmaları kapsamındaki ülkelerden yapılan ithalatlar tercihli muameleden faydalanabilirken, üye olmayan ülkelerden yapılan ithalatlar daha yüksek vergilerle karşı karşıya kalabilir. Bu tarife oranlarını anlamak, Tonga’ya mal ithal eden ve Tonga’dan mal ihraç eden işletmeler için önemlidir.
Tonga Gümrük ve Tarife Sistemine Genel Bakış
Tonga’nın gümrük vergileri, Tonga hükümeti altında faaliyet gösteren Tonga Gümrük Dairesi tarafından yönetilir. Gümrük ve ÖTV Yasası, ithal mallara çeşitli muafiyetler, imtiyazlar ve belirli ticaret anlaşmaları kapsamında mevcut olan tercihli oranlarla vergilerin uygulanmasını düzenler. Bu vergiler, ülkenin ithalat düzenleme sisteminin önemli bir parçasıdır ve ticaretin verimli bir şekilde akmasını sağlarken, yerel endüstrilerin çıkarlarını ve hükümet için gelir üretimini korur.
Tonga, ürünleri kategorize etmek için küresel olarak standartlaştırılmış bir sistem olan Harmonize Sistem (HS) sınıflandırmasına dayalı olarak ithalatlara gümrük vergileri uygular. Uygulanan tarife oranları, ürünün belirli kategorisine ve HS koduna göre sınıflandırmasına bağlıdır.
Tonga Gümrük ve Tarife Sisteminin Temel Özellikleri
- Tarife Oranları: Tonga’daki genel ithalat vergisi oranı, ürün türüne bağlı olarak %0 ile %35 arasında değişmektedir. Lüks mallara, tütüne ve alkole daha yüksek vergiler uygulanırken, temel ürünlere daha düşük veya hiç vergi uygulanmayabilir.
- Katma Değer Vergisi (KDV): Tonga, ithal edilen malların çoğuna %15 KDV uygular. Bu vergi, malların gümrük değeri üzerinden, ürünün maliyeti artı nakliye ve sigorta dahil olmak üzere alınır.
- Muafiyetler ve İmtiyazlar: Kalkınma yardımı maddeleri, tıbbi malzemeler ve eğitim materyalleri gibi belirli mallar vergilerden ve KDV’den muaftır. Ek olarak, bazı durumlarda, Tonga’nın ticaret anlaşmaları olan ülkelerden gelen ürünler azaltılmış veya sıfır tarifelerden yararlanabilir.
- Özel İthalat Vergileri: Bazı mallar, özellikle lüks ürünler, alkol, tütün ve motorlu taşıtlar, özel yüksek vergilere veya ek vergilere tabi olabilir. Hükümet, yerel endüstrileri korumak veya belirli malların tüketimini sınırlamak için bu vergileri uygulayabilir.
- Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA’lar): Tonga, Yeni Zelanda, Avustralya ve Fiji gibi ülkeleri içeren Pasifik Adaları Forumu’nun (PIF) bir üyesidir. Tonga ayrıca, bu ülkelerden malların azaltılmış veya sıfır tarifelerle ithal edilmesine izin veren PACER Plus gibi bölgesel anlaşmalara da katılmaktadır.
Ürün Kategorisine Göre İthalat Tarife Oranları
Tonga’nın tarife sistemi HS Kod Sistemine göre kategorilere ayrılmıştır. Aşağıda farklı ürün kategorileri için ithalat tarife oranlarının ayrıntılı bir dökümü verilmektedir.
1. Tarım Ürünleri
Ülkenin iç tarım sektörü nispeten küçük olduğundan, tarım ürünleri Tonga’da önemli bir ithalat kategorisidir. Tonga, nüfusunun ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli taze ürünler, işlenmiş gıdalar ve hayvansal ürünler ithal etmektedir.
Meyve ve Sebzeler (HS Kodu 07, 08)
- Turunçgiller: %0 – %15 gümrük vergisi
- Tonga’ya ithal edilen portakal, limon ve greyfurt gibi turunçgiller, PACER Plus gibi bölgesel anlaşmalar kapsamında diğer Pasifik Adaları Forumu üye ülkelerinden ( Avustralya veya Yeni Zelanda gibi) geliyorsa genellikle %0 vergiye tabi tutulur. Forum dışındaki ülkelerden ithal edilen meyveler, ürüne bağlı olarak genellikle %10-15 vergiye tabidir.
- Sebzeler: %10 gümrük vergisi
- Domates, patates ve soğan gibi yaygın ithal sebzeler %10 gümrük vergisiyle karşı karşıyadır. Bu ithalatın birincil kaynakları, her ikisi de güçlü tarım sektörlerine sahip ve Pasifik bölgesine önemli tedarikçiler olan Avustralya ve Yeni Zelanda’dır.
Et ve Kümes Hayvanları (HS Kodu 02)
- Sığır eti: %10 gümrük vergisi
- Sığır eti Tonga halkı için temel bir protein kaynağıdır. Avustralya ve Yeni Zelanda’dan ithal edilen sığır eti % 10 oranında vergilendirilir. Bu , yerel üretimin iç talebi karşılayamaması nedeniyle ülkenin et tedarikini desteklemeye yardımcı olur.
- Kümes hayvanları: %15 gümrük vergisi
- Tavuk ve diğer kümes hayvanı ürünleri %15 vergiye tabidir. Pasifik’in diğer bölgelerinde olduğu gibi Tonga da kümes hayvanı ürünleri ithalatına büyük ölçüde bağımlıdır ve başlıca tedarikçiler Avustralya, Yeni Zelanda ve Amerika Birleşik Devletleri’dir.
Süt Ürünleri (HS Kodu 04)
- Süt: %10 gümrük vergisi
- Süt ve diğer süt ürünleri %10 oranında vergilendirilir. Tonga, ülkenin başlıca süt ürünleri tedarikçilerinden biri olan Yeni Zelanda’dan büyük miktarda süt ithal etmektedir.
- Peynir: %15 gümrük vergisi
- İthal peynir %15 gümrük vergisiyle karşı karşıyadır. Yeni Zelanda, Avustralya ve Avrupa’dan birçok peynir çeşidi ithal edilmektedir.
2. Tekstil ve Giyim
Tekstil ve giyim Tonga’nın en önemli tüketim malları arasında yer alıyor; giyim ve diğer kumaş bazlı ürünlere olan talep öncelikle ithalat yoluyla karşılanıyor.
Tekstil Hammaddeleri (HS Kodu 52, 54)
- Pamuk: %5 ila %10 gümrük vergisi
- İthal edilen pamuk ve pamuklu kumaşlar, ithal edildikleri forma bağlı olarak %5 ile %10 arasında tarifelerle karşı karşıyadır. Bu malzemeler yerel tekstil ve giyim üretiminde kullanılır.
- Sentetik Kumaşlar: %10 gümrük vergisi
- Sentetik kumaşlar %10 oranında vergilendirilir. Tonga, yerel giyim ve konfeksiyon pazarındaki talebi karşılamak için bu kumaşların büyük bir kısmını, öncelikle Çin, Hindistan ve Endonezya’dan ithal etmektedir.
Bitmiş Giyim (HS Kodları 61, 62)
- Tişörtler ve Gömlekler: %25 gümrük vergisi
- İthal tişörtler ve gömlekler %25 oranında vergilendirilir. Bu giysiler Çin, Bangladeş ve Vietnam gibi çeşitli ülkelerden gelir.
- Kot pantolon: %20 gümrük vergisi
- Kot pantolonlar %20 gümrük vergisine tabidir. Bu giysiler çoğunlukla Çin, Hindistan ve Vietnam’dan temin edilmektedir.
- Elbiseler ve Dış Giyim: %30 gümrük vergisi
- Elbiseler, ceketler ve diğer dış giyim ürünleri %30 oranında vergilendirilir. Bu daha yüksek tarife, yerel giyim üretiminin bir dereceye kadar korunmasına yardımcı olur, ancak Çin ve Bangladeş’ten ithalat hacmi önemli olmaya devam eder.
3. Elektronik ve Elektrikli Ekipmanlar
Birçok Pasifik ada ülkesinde olduğu gibi Tonga da telekomünikasyon cihazları, aletler ve bilgisayarlar dahil olmak üzere çok çeşitli elektronik ve elektrikli ekipman ithal ediyor. Bu ürünler hem kişisel hem de ticari kullanım için olmazsa olmazdır.
Cep Telefonları ve Bilgisayarlar (HS Kodu 85)
- Cep Telefonları: %0 gümrük vergisi
- Cep telefonları gümrük vergilerinden muaftır ( %0 ). Sonuç olarak, Tonga’ya yapılan cep telefonu ithalatı istikrarlı bir şekilde artmaktadır ve çoğunluğu Çin ve Güney Kore’den gelmektedir.
- Dizüstü Bilgisayarlar ve Bilgisayarlar: %0 gümrük vergisi
- Dizüstü bilgisayarlar ve bilgisayarlar da benzer şekilde vergiden muaftır ( %0 ), bu da onları yerel halk için daha uygun fiyatlı hale getirir. Bu tür ürünlerin ithalatı çoğunlukla Çin ve Japonya’dan gelir.
Ev Aletleri (HS Kodu 84)
- Buzdolapları: %5 gümrük vergisi
- Buzdolapları %5 oranında vergilendirilir. Bu ürünler Tonga’daki haneler için kritik öneme sahiptir ve çoğunluğu Çin, Güney Kore ve Japonya’dan tedarik edilmektedir.
- Klimalar: %5 gümrük vergisi
- Tonga’nın sıcak ve nemli iklimi nedeniyle klimalara %5 oranında vergi uygulanıyor. İthal edilen klimalar Çin, Japonya ve Güney Kore’den geliyor.
4. Otomobiller ve Otomobil Parçaları
Tonga’da küçük bir otomotiv endüstrisi vardır ve yeni ve kullanılmış arabalara olan talep, özellikle ikinci el araçlar için yüksek kalmaya devam etmektedir. Motorlu taşıtlar ve otomobil parçaları, ülkeye araç akışını düzenlemeye ve yerel pazarı korumaya yardımcı olan ithalat vergilerine tabidir.
Motorlu Taşıtlar (HS Kodu 87)
- Binek Araçlar: %35 gümrük vergisi
- Tonga’ya ithal edilen binek otomobiller %35 oranında vergilendirilir. Bu oran, özellikle kullanılmış araçlar ülkenin araç filosunun önemli bir parçası olduğundan, yerel otomobil pazarını korumayı amaçlamaktadır. Japonya, Tonga’ya kullanılmış otomobillerin en büyük tedarikçisidir.
- Ticari Araçlar: %20 gümrük vergisi
- Tonga’da kamyon, minibüs ve otobüs gibi ticari araçlara %20 oranında vergi uygulanıyor ve bu araçlar ulaşım ve lojistik sektörü için olmazsa olmaz nitelikte.
Otomobil Parçaları (HS Kodu 87)
- Otomobil Parçaları: %10 gümrük vergisi
- Lastikler, aküler ve motorlar gibi otomobil parçaları %10 vergiye tabidir. Bu parçalar, Tonga’nın ulaşım altyapısının omurgasını oluşturan araçların bakımı için hayati öneme sahiptir.
Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA’lar)
Tonga, tarife oranlarını etkileyen birkaç serbest ticaret anlaşmasının imzacısıdır. Önemli anlaşmalar şunlardır:
- PACER Plus: Avustralya, Yeni Zelanda ve çeşitli Pasifik Adası ülkeleriyle yapılan, üye ülkelerden gelen mallara tercihli erişim ve indirimli tarifeler sağlayan serbest ticaret anlaşması.
- Melanezya Öncü Grubu (MSG): Tonga’nın bu ticaret bloğuna katılımı, Melanezya ülkelerinin pazarlarına tercihli erişim ve belirli ürünlerde indirimli gümrük oranları sağlıyor.
- İkili Anlaşmalar: Tonga, Avustralya ve Yeni Zelanda ile çok çeşitli mallarda tercihli tarife oranları veya vergi muafiyetleri sunan özel ikili ticaret anlaşmalarına sahiptir.
Özel Görevler ve Muafiyetler
Tonga, lüks mallar, alkol ve tütün gibi belirli ürün kategorilerine özel ithalat vergileri uygular. Bu yüksek gümrüklü ürünler genellikle ürüne bağlı olarak %50 ile %100 arasında değişen standart oranlardan daha yüksek tarifelere tabidir.
Ek olarak, kalkınma amaçları için gerekli olan veya kamu çıkarını karşılayan belirli mallar için gümrük vergilerinden muafiyetler vardır. Örneğin, tıbbi malzemeler, eğitim materyalleri ve kalkınma yardımı malları genellikle gümrük vergilerinden muaftır.
Ülke Bilgileri: Tonga
- Resmi Adı: Tonga Krallığı
- Başkent: Nuku’alofa
- En Büyük Şehirler:
- Nuku’alofa (Başkent)
- Neiafu
- Pangai
- Nüfus: Yaklaşık 105.000
- Resmi Dil: Tongaca, İngilizce
- Para Birimi: Tonga Paʻangası (ÜST)
- Konum: Tonga , Güney Pasifik Okyanusu’nda, Fiji’nin yaklaşık 2.000 kilometre doğusunda ve Samoa’nın güneyinde yer almaktadır.
Coğrafya
Tonga, 36’sı yerleşimli ada olmak üzere yaklaşık 700.000 kilometrekarelik bir alana yayılmış 169 adadan oluşur. Ülke, başkent Nuku’alofa’nın en büyük ada olan Tongatapu’da yer aldığı birkaç ada grubuna ayrılmıştır. Tonga’nın tropikal iklimi yıl boyunca sıcak sıcaklıklarla karakterizedir ve ülke siklonlar gibi doğal afetlere karşı hassastır.
Ekonomi
Tonga’nın ekonomisi hizmet tabanlıdır ve para transferleri, turizm ve tarım GSYİH’ye önemli katkılarda bulunur. Ülkenin tarım sektörü hindistan cevizi, kök bitkileri ve diğer meyveler üretir, ancak iç talebi karşılayamaz ve bu da ithalata büyük ölçüde bağımlılığa yol açar.
Büyük Endüstriler
- Tarım: Hindistan cevizi, kök bitkiler ve muz.
- Turizm: Bozulmamış plajları, kültürel mirası ve mercan resifleri dünyanın dört bir yanından ziyaretçileri kendine çekiyor.
- Balıkçılık: Ton balığı avcılığı, Japonya ve ABD gibi uluslararası pazarlara ihraç edilen önemli bir endüstridir.