Afrika’nın kuzeydoğu bölgesinde yer alan bir ülke olan Sudan, yerel olarak bulunmayan veya yeterince üretilmeyen mallar için ithalata önemli ölçüde bağımlı olması nedeniyle karmaşık bir gümrük ve tarife yapısına sahiptir. Sudan’ın ekonomisi temel olarak petrol, tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır ve ülke, ticaret politikalarını şekillendiren çatışma, yaptırım ve ekonomik istikrarsızlık dönemleri yaşamıştır. Sudan’a ithal edilen ürünler için gümrük tarife oranları, ülkeye yabancı mal akışını düzenlemek, yerel endüstrileri korumak ve hükümet gelirini artırmak için tasarlanmıştır. Bu makale, Sudan’a ithal edilen ürünlerin ana kategorilerini, uygulanabilir tarife oranlarını ve özellikle belirli ülkelerden kaynaklanan belirli mallara uygulanabilecek özel ithalat vergilerini ana hatlarıyla açıklamaktadır.
Sudan yıllar boyunca yaptırımlar ve ticaret kısıtlamalarıyla karşı karşıya kaldığından, ülkenin tarife sistemi ithalatı teşvik etmek, ekonomik toparlanmayı desteklemek ve yerel endüstrileri desteklemek için önemli ayarlamalar geçirdi. Burada tartışılan oranlar büyük ölçüde Sudan’ın ticaret ilişkileri, uluslararası anlaşmalar ve ekonomisinin durumundan etkilenmektedir. Sudan, Arap Birliği ve Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı’nın (COMESA) bir üyesidir ve tarife politikalarını etkileyebilecek diğer Afrika ülkeleriyle anlaşmalar imzalamıştır.
Sudan Gümrük ve Tarife Sistemine Giriş
Sudan’ın gümrük tarife sistemi, ithalat ve ihracat düzenlemelerini uygulamaktan sorumlu olan Sudan Gümrük İdaresi tarafından yönetilir. Sudan’daki gümrük vergileri, hem Arap Dünyası ve Afrika Birliği bölgesi dışındaki ülkelerden ithal edilen mallara hem de bölgesel ticaret anlaşmalarının üyelerinden gelen mallara uygulanır.
Sudan, Afrika Boynuzu’ndaki stratejik konumu nedeniyle Orta Doğu, Afrika ve Asya arasında taşınan mallar için önemli bir geçiş merkezidir. Petrol bağımlı bir ekonomi olarak Sudan, gıda ürünlerinden endüstriyel makinelere kadar önemli miktarda mal ithal etmektedir. Gümrük sistemi, ticareti düzenlemek ve yabancı ürünlerin uygun şekilde vergilendirilmesini sağlamak için olmazsa olmazdır.
Tarife oranları, ürünlerin etkili tarife ataması için kategorilere ayrılmasına yardımcı olan bir Uyumlu Sistem (HS) Kodu altında sınıflandırılır. Sudan’ın ticaret anlaşmaları olan ülkelerden Sudan’a giren mallar, tercihli tarife oranlarından veya muafiyetlerden faydalanabilir, ancak tercihli olmayan mallar için oranlar daha yüksek olabilir.
Sudan Tarife Sisteminin Temel Özellikleri:
- Standart Tarife Oranları: Sudan’ın ithal mallara uyguladığı tarifeler genel olarak yerel endüstrileri, özellikle tarım ve imalat sektörünü korumak için tasarlanmıştır.
- Muafiyetler ve İndirimler: Gıda, ilaç ve endüstriyel kullanım için makineler gibi bazı temel ürünler, Sudan yasaları veya uluslararası anlaşmalar kapsamında indirimli tarifelerden veya muafiyetlerden yararlanabilir.
- Bölgesel Anlaşmalar: Sudan, komşu Afrika ülkelerinden gelen mallara uygulanan tarife oranlarını etkileyen çeşitli ticaret anlaşmalarının bir parçasıdır.
Aşağıdaki bölümlerde Sudan’a yaygın olarak ithal edilen farklı ürün kategorilerine uygulanan tarife oranlarını inceleyeceğiz.
Ürün Kategorisine Göre İthalat Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Sudan ekonomisinde kritik bir rol oynar, çünkü ülke hem yerel tüketim hem de ihracat için tarıma büyük ölçüde bağımlıdır. Ülkenin tarımsal kapasitesine rağmen, Sudan büyüyen nüfusunun ihtiyaçlarını karşılamak için hala çeşitli gıda ürünleri ithal etmektedir. Tarım ürünleri, tahıllar, sebzeler, meyveler ve et gibi hem işlenmiş hem de ham malları içerir.
Tarım Ürünlerine Uygulanan Tarifeler:
- Tahıllar ve Hububat: Sudan, yerel üretimi desteklemek için önemli miktarda buğday ve pirinç ithal ediyor; ancak bu üretim çoğu zaman talebi karşılamaya yetmiyor.
- Buğday: Buğday ithalatına uygulanan gümrük vergisi, malların miktarına ve menşeine bağlı olarak %5 ile %15 arasında değişebilmektedir.
- Pirinç: İthal pirinç genellikle %15 ila %20 arasında gümrük vergilerine tabi tutulur ; bu oran, Hindistan ve Mısır gibi ihracatçı ülkelerle yapılan ticaret anlaşmalarına bağlı olarak değişir.
- Meyve ve Sebzeler:
- Taze Meyveler: Elma, narenciye ve muz gibi meyveler Mısır, Güney Afrika ve Kenya gibi ülkelerden ithal edilmektedir. Bu ürünlere uygulanan gümrük vergisi genellikle meyvenin türüne ve kökenine bağlı olarak %5 ila %25 arasındadır.
- Sebzeler: Domates, patates ve soğan gibi sebzelere yaklaşık %10 ila %20 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Et ve Süt Ürünleri:
- Sığır ve Koyun Eti: Sudan et ürünlerinin önemli bir kısmını komşusu Etiyopya gibi ülkelerden ve Brezilya ve Hindistan’dan ithal ediyor. Sığır ve koyun etine uygulanan tarifeler genellikle %10 ila %20 arasındadır.
- Süt Ürünleri: Süt tozu, peynir ve tereyağı gibi süt ürünleri, ürünün türüne ve menşe ülkesine bağlı olarak %10 ile %30 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir.
Özel Tarifeler:
- İnsani Yardım İçin Gıda: Sudan, insani yardım kapsamında veya Birleşmiş Milletler gibi uluslararası örgütlerle yapılan özel anlaşmalar kapsamında belirli tarım ürünlerinin gümrüksüz ithalatına izin verebilir.
- Afrika Ülkelerine Tercihli Oranlar: Sudan, tercihli ticaret anlaşmaları çerçevesinde COMESA üyesi ülkelerden ithal edilen tarım ürünlerine indirimli tarifeler uygulayabilir.
2. Endüstriyel Makine ve Ekipmanlar
Sudan, ekonomik kalkınma planının bir parçası olarak altyapısını ve endüstriyel tabanını modernize etmek için çalışmaktadır. Endüstriyel makine ve ekipmanlar, imalat, inşaat ve madencilik gibi sektörler için olmazsa olmazdır. Bu malların çoğu, özellikle petrol ve mineral çıkarma sektörleri ışığında, Sudan’ın büyüyen ekonomisinin taleplerini karşılamak için ithal edilmektedir.
Makine ve Endüstriyel Ekipmanlara İlişkin Tarifeler:
- İnşaat Makineleri: Sudan’a ithal edilen buldozer, vinç ve ekskavatör gibi ağır makineler, genellikle makineye ve menşe ülkeye bağlı olarak %5 ila %15 oranında gümrük vergilerine tabidir.
- Tarım Ekipmanları: Traktörler ve diğer tarım ekipmanları %5 ila %10 arasında değişen tarifelere tabi olabilir. Bu mallar tarımsal üretkenliği artırmak için hayati öneme sahiptir ve bu nedenle Sudan, gelişmiş tarım ekipmanlarının ithalatını teşvik etmek için teşvikler sunabilir.
- Elektrikli Makineler: Transformatörler, kablolar ve jeneratörler gibi elektrikli ekipman ve makineler yaklaşık %5 ila %10 oranında tarifelerle karşı karşıyadır. Ancak, enerji üretimi veya iletişim gibi önemli sektörlerde kullanılan yüksek teknolojili ekipmanlar için tarife belirli koşullar altında azaltılabilir veya feragat edilebilir.
Özel Tarifeler:
- Devlet Satınalmaları: Devlet projeleri veya kalkınma girişimleri için kullanılan endüstriyel makineler , tarife muafiyetlerinden veya indirimlerinden yararlanabilir.
- Bölgesel Ticarete İlişkin Tarifeler: Bölgesel ticaret anlaşmalarına taraf olan Afrika ülkelerinden ithal edilen makineler, indirimli tarife oranlarından faydalanabilir.
3. Tekstil ve Giyim
Tekstil ve giyim, ülkenin yerel tekstil endüstrisi hala gelişmekte olduğundan Sudan için önemli bir ithalat kategorisidir. Nüfusun giyim talebini karşılamak için ithal giysiler, tekstiller ve kumaşlar gereklidir.
Tekstil ve Giyim Ürünlerine Uygulanan Tarifeler:
- Giyim: Özellikle Çin, Hindistan ve Türkiye gibi ülkelerden ithal edilen giyim ürünleri, malzemeye (pamuklu, sentetik veya yün) bağlı olarak %15 ile %30 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Kumaşlar: Pamuk, polyester ve yünlü kumaşlar gibi ham kumaşlar ve tekstil malzemeleri, kumaş türüne bağlı olarak yaklaşık %5 ila %15 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Ayakkabı: Özellikle Asya’dan ithal edilen ayakkabılara genellikle %20 ile %40 arasında vergi uygulanır ; bu oran türe (deri, sentetik veya kauçuk) bağlı olarak değişir.
Özel Tarifeler:
- Afrika İthalatına Daha Düşük Tarifeler: COMESA gibi ticaret anlaşmalarının parçası olan Afrika ülkelerinden ithal edilen tekstil ve konfeksiyon ürünleri, belirli ürünler için daha düşük tarifelerden veya hatta gümrüksüz statüden yararlanabilir.
- İnsani İhtiyaçlar İçin Gümrük Muafiyetleri: Uluslararası yardım çabalarının bir parçası olarak ithal edilen giyim ve tekstil ürünleri , insani ticaret protokolleri kapsamındaki gümrük vergilerinden muaf tutulabilir.
4. Elektronik ve Tüketim Malları
Sudan’da akıllı telefonlar, bilgisayarlar, televizyonlar ve ev aletleri dahil olmak üzere elektronik ürünlere yönelik artan bir talep var. Ancak bu ürünlerin çoğu ithal ediliyor ve Çin, Sudan pazarının en büyük tedarikçilerinden biri.
Elektronik ve Tüketim Mallarına Uygulanan Tarifeler:
- Akıllı Telefonlar ve Bilgisayarlar: Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar gibi elektronik ürünler, ürünün değerine ve kökenine bağlı olarak genellikle %10 ila %20 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Ev Aletleri: Buzdolabı, çamaşır makinesi, klima gibi ürünlere %10 ile %25 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanıyor.
- Televizyonlar: İthal televizyonlara genellikle ürünün türüne ve boyutuna bağlı olarak %10 ila %20 oranında vergi uygulanır.
Özel Tarifeler:
- Teknoloji Teşvikleri: Özellikle teknoloji ve iletişim sektörlerinde belirli projeler için ithal edilen ürünlerde gümrük muafiyeti veya indirimi söz konusu olabilir.
- Bazı Ülkeler İçin Tercihli Oranlar: Sudan, Çin veya Hindistan gibi özel ticaret anlaşmaları olan ülkelerden ithal edilen elektronik ürünlere tercihli tarifeler uygulayabilir.
5. Lüks Ürünler ve Yüksek Değerli Ürünler
Mücevher, saat ve lüks moda gibi lüks mallar Sudan’da daha yüksek tarifelere tabidir. Bu ürünler genellikle sınırlı bir iç pazara sahiptir ve lüks mallara uygulanan tarifeler hükümet geliri elde etmek ve yerel pazarı korumak için tasarlanmıştır.
Lüks Mallara Uygulanan Tarifeler:
- Mücevher: İthal edilen altın, gümüş ve elmas mücevherlere, ürünün türüne ve değerine bağlı olarak %5 ile %30 arasında vergi uygulanır.
- Saatler: Lüks saatler, markaya ve menşe ülkesine bağlı olarak bazı değişiklikler göstermekle birlikte, yaklaşık %10 ila %20 arasında gümrük vergileriyle karşı karşıya kalabilir.
- Lüks Moda: Lüks giyim ve moda ürünleri %15 ile %30 arasında değişen gümrük vergilerine tabidir.
Özel Tarifeler:
- Diplomatik İthalatlarda Muafiyetler: Diplomatlar ve uluslararası örgütler tarafından ithal edilen lüks mallar, Sudan’ın uluslararası anlaşmaları uyarınca gümrük muafiyetlerinden yararlanabilir.
- BAE’den Lüks Mallar: İkili anlaşmaların bir parçası olarak, Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) ithal edilen lüks mallara indirimli tarifeler uygulanabilir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Sudan Cumhuriyeti
- Başkent: Hartum
- Nüfus: Yaklaşık 44 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Arapça
- Para birimi: Sudan poundu (SDG)
- Konum: Kuzeydoğu Afrika, kuzeyde Mısır, doğuda Eritre ve Etiyopya, güneyde Güney Sudan, güneybatıda Orta Afrika Cumhuriyeti, batıda Çad ve kuzeybatıda Libya ile komşudur.
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 4.300 $ (2022 tahmini)
- Üç Büyük Şehir:
- Hartum (başkent)
- Omdurman
- Sudan Limanı
Coğrafya, Ekonomi ve Başlıca Endüstriler
Coğrafya: Sudan, Afrika’nın kuzeydoğu kesiminde yer alır ve çöller, dağlar ve Nil Nehri boyunca verimli bölgeleri içeren çeşitli bir coğrafyaya sahiptir. Nil, ülkenin birincil su kaynağıdır. Ülkenin iklimi genellikle kuraktır ve güneyde savan bölgeleri bulunur.
Ekonomi: Sudan’ın ekonomisi temel olarak petrol, tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Ülke bir zamanlar Afrika’nın en büyük petrol üreticilerinden biriydi, ancak petrol üretimi siyasi istikrarsızlık ve Güney Sudan’ın 2011’de ayrılmasından etkilenmiştir. Sudan birçok tüketim malı ve makine için ithalata büyük ölçüde bağımlıdır ve tarım ve endüstriyel sektörlerini canlandırmak için çabalar sarf edilmektedir.
Başlıca Endüstriler:
- Petrol ve Gaz: Sudan, Güney Sudan’ın ayrılmasından bu yana üretim kapasitesi azalsa da, bazı olumsuzluklara rağmen petrol üreticisi olmaya devam ediyor.
- Tarım: Sudan, sorgum, darı, buğday ve hayvancılık da dahil olmak üzere önemli tarım ürünleri üreticisidir.
- Madencilik: Ülkede altın ve diğer kıymetli madenler de dahil olmak üzere önemli miktarda maden kaynağı bulunmaktadır.
