Afrika’nın en genç ülkesi olan Güney Sudan, 2011’deki bağımsızlığından bu yana siyasi istikrarsızlık, çatışma ve ekonomik mücadeleler gibi önemli zorluklarla karşı karşıya kaldı. Bu zorluklara rağmen Güney Sudan, ticareti kolaylaştırmak, ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve gelir elde etmek için gümrük ve tarife sistemlerini iyileştirmek de dahil olmak üzere daha istikrarlı bir ekonomik ortam oluşturmak için çalışıyor. Doğu-Orta Afrika’da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülke olarak Güney Sudan, nüfusunun ve endüstrilerinin ihtiyaçlarını karşılamak için büyük ölçüde ithalata güveniyor. Tarife yapısı, ülkeye mal akışını yönetmek, yerel endüstrilerin korunmasını sağlamak ve döviz ihtiyacını dengelemek için önemli bir araçtır.
Güney Sudan’ın ithalat tarife oranları, gümrük vergilerini ve tüketim vergilerini yöneten Güney Sudan Gelir İdaresi (SSRA) tarafından yönetilir. Ülkenin tarife sistemi, Doğu Afrika Topluluğu’ndaki (EAC) üyeliği, bölgesel ticaret anlaşmaları ve Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) uyma çabalarından etkilenir. Güney Sudan’ın tarife çizelgesi, tarım ürünleri, elektronik, araçlar, makineler ve lüks mallar dahil olmak üzere çeşitli kategorileri kapsar.
Güney Sudan’ın tarife sistemi, ülkenin ticaret ilişkilerini ve ekonomik politikalarını şekillendirmede önemli bir rol oynar. Gümrük ve ÖTV Yasası, ülkenin ithalat vergisi düzenlemelerinin omurgasını oluşturur. Güney Sudan hükümeti tarifeleri yalnızca gelir elde etmek için değil aynı zamanda ithalatı düzenlemek, yerel endüstrileri teşvik etmek ve yerel üretimi yabancı rekabetten korumak için kullanır. Son yıllarda hükümet, ekonomiyi çeşitlendirmeye ve petrol ihracatına olan bağımlılığı azaltmaya odaklanmıştır. Güney Sudan’ın ithalat tarife yapısı, sanayileşmeyi artırma, altyapıyı iyileştirme ve yabancı yatırımı teşvik etme gibi ülkenin daha geniş kalkınma hedefleriyle uyumludur.
Denize kıyısı olmayan bir ülke olarak Güney Sudan, komşu ülkeler üzerinden ulaşım maliyetleri de dahil olmak üzere mal ithalatının maliyetini artıran lojistik zorluklarla karşı karşıyadır. Bu nedenle hükümet, özellikle bölgedeki ülkelerle engelleri azaltabilecek ve ticareti teşvik edebilecek ticaret anlaşmaları ve tarife politikaları oluşturmaya odaklanmıştır.
Güney Sudan’ın tarife politikaları, ekonomik kalkınma fırsatları sağlarken nüfusun temel ihtiyaçlarını karşılamayı da hedefler. Bu makale, tarife oranlarını ürün türüne göre kategorilere ayırır ve belirli ülkeler ve mallar için özel tarife hükümleri içerir.
Ürün Kategorisine Göre İthalat Tarife Oranları
Güney Sudan Gelir İdaresi (SSRA), Güney Sudan’a giren mallar için vergileri toplamaktan ve ithalat tarifelerini uygulamaktan sorumludur. Tarife sistemi tüm ithal mallar için geçerlidir ve oranlar ürün kategorisine göre değişir. İthalat vergileri belirli mallar için sıfır tarifeden lüks ve temel olmayan ürünler için daha yüksek oranlara kadar değişir. Gümrük vergilerine ek olarak, özellikle alkol, tütün ve lüks ürünler olmak üzere belirli mallar için de özel tüketim vergileri vardır.
1. Tarım Ürünleri
Tarım ürünleri, Güney Sudan’ın ithalat pazarının önemli bir bileşenidir. Ülkenin gıda üretimi ve güvensizliğiyle ilgili devam eden zorlukları nedeniyle, iç talebi karşılamak için çok çeşitli gıda maddeleri ithal edilmektedir. Bunlara tahıllar, sebzeler, meyveler ve hayvancılık ürünleri dahildir.
Tarım Ürünlerine Uygulanan Tarifeler:
- Tahıllar:
- Buğday: Güney Sudan buğday ithalatına büyük ölçüde bağımlıdır; buğday ve buğday bazlı ürünlere uygulanan tipik gümrük vergisi oranı %5 ila %15 arasındadır.
- Pirinç: Temel gıda maddelerinden biri olan pirince %5 ila %10 arasında gümrük vergisi uygulanıyor.
- Mısır: Yaygın bir temel gıda maddesi olan mısır, mevsimsel kıtlıklara bağlı olarak %10 oranında vergilendirilebilir.
- Et ve Hayvancılık Ürünleri:
- Sığır Eti: İthal sığır etine, ürüne ve menşe yerine bağlı olarak %10 ila %15 oranında vergi uygulanır.
- Kümes Hayvanları: Tavuk, özellikle dondurulmuş kümes hayvanları %15 ila %20 oranında vergilendirilir.
- Kuzu ve Koyun Eti: Kuzu eti ithalatında genellikle %20 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Süt Ürünleri:
- Süt: Süt tozu ve sıvı süt gibi süt ürünleri %10 ila %20 oranında vergilendirilir. Peynir ve tereyağı sınıflandırmaya bağlı olarak daha yüksek oranlara tabi olabilir.
- Meyve ve Sebzeler:
- Narenciye: Portakal ve limon gibi turunçgiller %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Egzotik Meyveler: Elma ve muz gibi egzotik meyvelere %10 ile %20 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmaktadır.
Özel Tarım Tarifeleri:
- Tarım Ekipmanlarına Sıfır Gümrük Vergisi: Yerel üretimde kullanılan tarım makineleri, araçları ve gübreler, gıda güvenliğini ve tarımsal kalkınmayı teşvik etmek amacıyla ithalat vergilerinden muaf tutulabilir.
- Bölgesel Tercihler: Doğu Afrika Topluluğu (EAC) ve COMESA anlaşmaları uyarınca, EAC ve COMESA ülkelerinden gelen tarım ürünleri indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanmaktadır.
2. Tekstil ve Giyim
Güney Sudan’ın sınırlı yerel tekstil üretim kapasitesi göz önüne alındığında ithal giyim ve tekstile yönelik önemli bir talebi vardır. Ülkenin tekstil ve giyim için uyguladığı tarife oranları, tüketici ihtiyaçlarını ve yeni kurulan yerel endüstrilerin korunmasını dengelemeyi amaçlamaktadır.
Tekstil ve Giyim Ürünlerine Uygulanan Tarifeler:
- Giyim:
- Temel Giyim: Tişört, gömlek ve pantolon gibi giysiler genellikle kumaş türüne ve menşe ülkesine bağlı olarak %20 ila %30 oranında vergilendirilir.
- Ayakkabı: İthal ayakkabı ve sandaletlere %15 ile %25 arasında vergi uygulanmaktadır.
- Tekstil Kumaşları:
- Pamuk, Polyester ve Sentetik Kumaşlar: Yerli tekstil sektörünü korumak amacıyla ham tekstil malzemelerine yaklaşık %10 ila %15 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.
Özel Tekstil Tarifeleri:
- Bölgesel İthalatlara Özel Tercihler: Doğu Akdeniz Topluluğu (Doğu Akdeniz Topluluğu) üye ülkelerinden ithal edilen giyim ve tekstil ürünleri, bölgenin serbest ticaret anlaşmaları kapsamında indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanabilir.
3. Elektronik ve Elektrikli Ev Aletleri
Güney Sudan’da elektronik ve elektrikli ürünlere olan talep artıyor, özellikle Juba gibi kent merkezlerinde. Bu ürünler hem haneler hem de işletmeler için olmazsa olmazdır.
Elektronik ve Elektrikli Ev Aletlerine Uygulanan Tarifeler:
- Cep Telefonları:
- Cep Telefonları ve Aksesuarları: Cep telefonlarına %5 ile %10 arasında tarife uygulanmaktadır, ancak bu oranlar marka ve özelliklere göre değişebilmektedir.
- Tüketici Elektroniği:
- Televizyonlar, Radyolar ve Ses Ekipmanları: Televizyonlar ve büyük ev aletleri genellikle %15 ila %20 oranında vergilendirilir.
- Dizüstü Bilgisayarlar ve Bilgisayarlar: Bilgisayarlar, dizüstü bilgisayarlar ve diğer BT ekipmanları genellikle %5 ila %10 oranında vergilendirilir ; eğitim veya geliştirme amaçlı muafiyetler veya indirimli oranlar uygulanır.
- Ev Aletleri:
- Buzdolapları, Klimalar ve Çamaşır Makineleri: Bu ürünlere %10 ile %15 arasında vergi uygulanıyor.
Özel Elektronik Tarifeleri:
- Eğitim ve Tıbbi Elektronik Ürünlere Sıfır Gümrük Vergisi: Okul bilgisayarları veya tıbbi ekipmanlar gibi eğitim veya tıbbi amaçlarla ithal edilen mallar gümrük vergilerinden muaf tutulabilir veya indirimli oranda vergilendirilebilir.
- Bölgesel Tercihler: Doğu Akdeniz Ülkeleri’nden ithal edilen elektronik cihazlar ve cihazlar, bölgesel ticaret anlaşmaları kapsamında tercihli tarifelerden yararlanabilir.
4. Araçlar ve Otomotiv Ürünleri
Güney Sudan’ın altyapı zorlukları göz önüne alındığında, araçlar ve otomotiv parçaları ulaşım, inşaat ve kalkınma için hayati önem taşımaktadır. Bu ürünlere uygulanan ithalat tarifeleri, araçlara olan ihtiyacı yerli endüstrilerin korunmasıyla dengelemeyi amaçlamaktadır.
Araçlar ve Otomotiv Ürünlerine Uygulanan Tarifeler:
- Binek Araçlar:
- Otomobiller, SUV’lar ve Minivanlar: Binek araçlar, aracın değerine ve menşeine bağlı olarak genellikle %25 ila %40 oranında vergilendirilir.
- Ticari Araçlar:
- Kamyonlar ve Otobüsler: Taşımacılık ve altyapı geliştirme amaçlı kullanılan daha büyük araçlara %10 ila %20 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Motosikletler ve Bisikletler:
- Motosikletler: Bunlara motor hacmi ve modele bağlı olarak genellikle %10 ila %15 oranında vergi uygulanır.
Özel Araç Tarifeleri:
- Elektrikli Araçlara Yönelik Teşvikler: Güney Sudan, çevresel sürdürülebilirliği teşvik etme çabalarının bir parçası olarak elektrikli araçlar (EV’ler) için indirimli tarifeler veya muafiyetler sunabilir.
5. Kimyasallar ve İlaçlar
Kimyasallar ve ilaçlar hem endüstriyel hem de sağlık ihtiyaçları için elzemdir. Bu ürünler için ithalat tarifeleri, mümkün olduğunda yerel üretimi teşvik ederken kritik malların bulunabilirliğini sağlar.
Kimyasallar ve İlaçlara İlişkin Tarifeler:
- Farmasötik Ürünler:
- İlaçlar, Aşılar ve Tıbbi Cihazlar: İlaç ithalatları genellikle %5 ila %10 arasında vergilendirilirken, temel ilaçlar ve tıbbi malzemeler için daha düşük oranlar uygulanmaktadır.
- Endüstriyel Kimyasallar:
- Gübreler, Pestisitler ve Üretim Kimyasalları: Bunlar, yerel endüstriyel kapasiteyi teşvik ederken kritik ithalatlara da olanak tanıyan %10 ila %15 arasında bir gümrük oranına tabidir.
6. Lüks Mallar
Güney Sudan’ın gümrük sistemi, hükümet gelirlerini artırmak ve temel olmayan ürünlerin ithalatını caydırmak amacıyla lüks mallara daha yüksek vergiler uyguluyor.
Lüks Mallara Uygulanan Tarifeler:
- Mücevher ve Saatler:
- İthal mücevherler ve lüks saatler genellikle %30 ila %40 oranında vergilendirilir ; bu, bu ürünlerin yüksek değerini yansıtır.
- Alkollü İçecekler:
- İçki ve Alkollü İçecekler: Şarap, bira ve alkollü içecekler gibi alkollü içeceklere %30 ila %40 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Lüks Arabalar:
- İthal lüks araçlara, marka ve modele bağlı olarak genellikle %40 veya daha yüksek oranda vergi uygulanıyor.
Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
Güney Sudan’ın gümrük sistemi ayrıca aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli mallar için ithalat vergilerinin azaltılması veya sıfırlanması hükümlerini de içermektedir:
- Kalkınma Projeleri İçin Mallar: Büyük ölçekli altyapı veya kalkınma projeleri (örneğin; yol inşaatı, su projeleri) için ithal edilen mallar gümrük vergilerinden muaf tutulabilir.
- Özel Ticaret Anlaşmaları: Güney Sudan’ın ikili anlaşmaları olan ülkelerden ithal edilen mallar tercihli tarife oranlarından yararlanabilir.
- Gümrüksüz Bölgeler: Serbest ticaret bölgesi olarak belirlenen bazı alanlar, yeniden ihraç edilmek üzere malların gümrüksüz ithalatına olanak tanıyabilir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Güney Sudan Cumhuriyeti
- Başkent: Juba
- Nüfus: Yaklaşık 11 milyon
- Resmi Dil: İngilizce
- Para Birimi: Güney Sudan Poundu (SSP)
- Konum: Doğu Orta Afrika’da bulunan Güney Sudan, kuzeyde Sudan, doğuda Etiyopya, güneydoğuda Kenya, güneyde Uganda, güneybatıda Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) ve batıda Orta Afrika Cumhuriyeti ile komşudur.
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 300 ABD Doları (2019 tahmini)
- Üç Büyük Şehir:
- Juba (başkent)
- Malakal
- Vay
Coğrafya, Ekonomi ve Başlıca Endüstriler
Coğrafya: Güney Sudan, kritik su kaynakları sağlayan Beyaz Nil de dahil olmak üzere geniş savanlara, sulak alanlara ve nehir sistemlerine sahiptir. Ülke, güneydoğuda bazı yayla alanları ile çoğunlukla düzdür.
Ekonomi: Güney Sudan’ın ekonomisi, ihracat gelirlerinin %90’ından fazlasını oluşturan petrole büyük ölçüde bağımlıdır. Ancak ülke, tarım, üretim ve hizmetler yoluyla ekonomisini çeşitlendirmek için çalışmaktadır. İç çatışma ekonomik kalkınmayı büyük ölçüde engellemiştir ve ülke dünyanın en fakir ülkelerinden biri olmaya devam etmektedir.
Başlıca Endüstriler:
- Petrol ve Gaz: Güney Sudan petrol zengini bir ülkedir ve petrol sektörü ülke ekonomisinin omurgasını oluşturmaya devam etmektedir.
- Tarım: Güney Sudan ekonomisinin önemli bir parçası olan tarımda sorgum, mısır ve manyok gibi ürünler yetiştirilmektedir. Hayvancılık da önemlidir.
- Üretim: Güney Sudan’ın endüstriyel sektörü henüz emekleme aşamasındadır, ancak gıda, içecek ve yapı malzemeleri üretiminde potansiyel bulunmaktadır.
