Resmen Rusya Federasyonu olan Rusya, kara alanı bakımından dünyanın en büyük ülkelerinden biri ve küresel ticarette önemli bir aktördür. Avrasya Ekonomik Birliği’nin (EAEU) bir üyesi olarak, Rusya’nın gümrük düzenlemeleri ve tarife oranları Birliğin kolektif politikaları tarafından yönetilir. Rusya, Ermenistan, Belarus, Kazakistan ve Kırgızistan’dan oluşan EAEU, birleşik bir gümrük koduyla çalışır, yani tarife politikaları üye olmayan ülkelerden yapılan ithalatlar için üye ülkeler arasında uyumlu hale getirilir.
Rusya Gümrük Sisteminin Genel Görünümü
Rusya’nın gümrük politikası, öncelikle üye olmayan ülkelerden gelen tüm ithalatlar için ortak bir dış tarife (CET) belirleyen Avrasya Ekonomik Birliği (EAEU) Gümrük Kanunu tarafından yönetilir. Bu gümrük sistemi, tarife oranlarına birleşik bir yaklaşım sağlayarak üye devletler arasındaki tutarsızlıkları azaltır ve daha öngörülebilir bir ticaret ortamı sağlar.
Ortak Dış Tarife (CET)
Ortak Dış Tarife, Avrupa Birliği, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkeleri içeren EAEU dışından gelen tüm ithalatlar için geçerlidir. Tarife oranları, malları tarım ürünleri, endüstriyel mallar, makine ve elektronik gibi kategorilere ayıran Uyumlu Sistem (HS) kodlarına göre sınıflandırılır. Tarife oranları, ürünün kategorisine ve Rus ekonomisi için stratejik önemine bağlı olarak %0’dan %30’un üzerine kadar değişir.
EAEU-Serbest Ticaret Bölgeleri
Rusya, EAEU’daki üyeliği aracılığıyla, Vietnam ve Sırbistan gibi ülkelerle serbest ticaret anlaşmaları (FTA’lar) dahil olmak üzere belirli ülkeler veya bölgelerle tercihli ticaret anlaşmalarına sahiptir. Bu anlaşmalar kapsamında Rusya, bu ülkelerden kaynaklanan belirli mallar için azaltılmış veya sıfır tarifeler sunmaktadır. Bu, birlik içindeki ticareti teşvik eder ve Rusya’nın bu ülkelerle ekonomik bağlarını güçlendirir.
Gümrük İşlemleri ve Dokümantasyonu
Rus gümrük sistemi, gümrük beyannameleri, teftişler ve vergi ve harçların ödenmesini içeren yapılandırılmış bir prosedürü takip eder. İthalatçılar, fatura, konşimento, menşe sertifikası ve bazı durumlarda (gıda ithalatları için) bir sağlık sertifikası içeren ayrıntılı belgeler sunmalıdır. Mallar HS kodları altında sınıflandırılır ve gümrük vergileri, malların maliyeti, navlun ve sigortayı içeren gümrük değerine göre hesaplanır.
Ürün Kategorileri ve Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarımsal ithalat, ülke yerel tarımsal üretimini yerel olarak üretilmeyen gıda maddelerini ithal etme ihtiyacıyla dengelemeye çalıştığı için Rusya’nın ticaretinde önemli bir rol oynar. Rusya, yerel çiftçilerini korumak ve gıda güvenliğini sağlamak için tarımsal mallara daha yüksek tarifeler uygular.
- Buğday ve Diğer Tahıllar
- Tarife Oranı: %5-10
- Buğday, mısır ve diğer tahıllar Rusya’ya yapılan birincil tarımsal ithalatlardan bazılarıdır. Büyük bir tahıl üreticisi olmasına rağmen Rusya, yerel üretimin yetersiz olduğu bölgelerde işleme veya tüketim için belirli çeşitleri ithal eder.
- Et (Sığır eti, Domuz eti, Kümes hayvanları)
- Tarife Oranı:
- Sığır eti: %15-30
- Domuz eti: %20-25
- Kümes hayvanları: %10-20
- Rusya, yerel hayvancılık sektörünü korumak için et ithalatına, özellikle sığır eti ve domuz etine nispeten yüksek tarifeler uyguluyor. Kümes hayvanları, hala tarifelerle karşı karşıya olsa da, Rusya’nın önemli bir yerel kümes hayvanı üretim sektörüne sahip olması nedeniyle daha düşük oranlara tabidir.
- Tarife Oranı:
- Meyve ve Sebzeler
- Tarife Oranı: %10-20
- Özellikle tropikal ve mevsim dışı ürünler olmak üzere, EAEU dışındaki ülkelerden gelen meyve ve sebzeler orta düzeyde tarifelere tabidir. Bu tarifeler, mevsimlik ürünlerin yerel üretimini teşvik etmek ve yerel tarım ürünlerinin pazarda rekabetçi olmasını sağlamak için uygulanır.
- Süt ürünleri
- Tarife Oranı: %15-20
- Süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri, özellikle Rusya’nın süt endüstrisinin talebi karşılama kapasitesinin sınırlı olması göz önüne alındığında önemli ithalatlardır. Hükümet, yerel süt endüstrisini korumak için ılımlı tarifeler uygulamaktadır.
2. Üretilen Ürünler
Rusya, endüstriyel makineler, araçlar, elektronikler ve kimyasallar dahil olmak üzere çok çeşitli mamul mallar ithal ediyor. Bu mallar genellikle ülkenin büyüyen endüstriyel ve teknolojik sektörlerini desteklemek için olmazsa olmazdır.
- Elektrik ve Elektronik Ekipmanlar
- Tarife Oranı: %5-15
- Ev aletleri, cep telefonları ve bilgisayarlar gibi ürünler nispeten düşük oranlarda vergilendirilirken, daha uzmanlaşmış veya gelişmiş elektronik ürünlere daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
- Otomobiller
- Tarife Oranı: %15-25
- İthal otomobil, kamyon ve ticari araçlara nispeten yüksek tarifeler uygulanıyor, ancak hükümet elektrikli veya çevre dostu araçlar için vergi teşvikleri sunabiliyor.
- Makine ve Ekipman
- Tarife Oranı: %5-10
- Madencilik, inşaat ve imalat gibi sektörler için endüstriyel makine ve ekipmanlar düşük tarifelerle karşı karşıyadır. Bu, Rusya’nın endüstriyel tabanını destekleme ve altyapı ve imalat büyümesi için gerekli sermaye mallarının maliyetini düşürme isteğini yansıtır.
- Tekstil ve Giyim
- Tarife Oranı: %10-15
- Tekstil ve giyim ithalatına ılımlı oranlarda vergi uygulanıyor, ancak Rusya tüketici giyim ve tekstil ürünlerinde hâlâ Çin, Bangladeş ve Türkiye gibi ülkelerden yaptığı ithalata büyük ölçüde bağımlı.
3. Kimyasallar ve İlaçlar
Rusya, özellikle petrokimya, tarım ve imalat endüstrilerinde kullanılan kimyasallar için önemli bir pazardır. İlaç ithalatı, yabancı ilaç ve tıbbi cihazlara dayanan sağlık sistemi için de kritik öneme sahiptir.
- İlaçlar
- Tarife Oranı: %5-10
- Özellikle temel ilaçlar ve tıbbi cihazlar olmak üzere ithal edilen ilaç ürünlerine, toplumun sağlık ürünlerine erişimini sağlamak amacıyla daha düşük tarifeler uygulanmaktadır.
- Endüstriyel Kimyasallar
- Tarife Oranı: %5-10
- Gübreler, boyalar ve plastikler de dahil olmak üzere üretimde kullanılan kimyasallar genellikle daha düşük tarifelerle karşı karşıyadır. Bu, Rus endüstrileri için kritik hammaddelerin ithalatını teşvik eder.
4. Enerji Ürünleri
Ham petrol, rafine edilmiş petrol ve doğal gaz gibi enerji ürünleri Rusya ekonomisi için hayati öneme sahiptir. Rusya dünyanın en büyük petrol ve gaz ihracatçılarından biridir, ancak yine de iç tüketim ve endüstriyel kullanım için rafine edilmiş ürünler ithal etmektedir.
- Ham petrol
- Tarife Oranı: %0
- Rusya ham petrol ithalatına gümrük vergisi koymuyor, çünkü ülke önemli bir petrol üreticisi ve ihracatçısı. Ancak, geniş yerel üretim göz önüne alındığında ithalat sınırlıdır.
- Rafine Petrol
- Tarife Oranı: %5-10
- Benzin, dizel ve jet yakıtı gibi rafine edilmiş petrol ürünleri nispeten düşük tarifelere tabidir. Rusya, iç talebi karşılamak ve uzmanlaşmış endüstrilere hitap etmek için bazı rafine ürünleri ithal etmektedir.
5. Tüketim Malları
Tüketim malları, büyüyen orta sınıfın elektronikten kozmetiğe kadar çeşitli ürünlere olan talebi nedeniyle Rus pazarı için olmazsa olmaz bir ithalat kalemidir.
- İçecekler
- Tarife Oranı: %10-20
- Alkollü içecekler, özellikle şarap, bira ve sert içkiler yüksek tarifelere tabi tutulurken, alkolsüz içecekler genellikle daha düşük oranlarla karşı karşıyadır.
- Kozmetik ve Kişisel Bakım Ürünleri
- Tarife Oranı: %5-10
- Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri gümrük vergileri açısından nispeten düşüktür. Bu ürünlere olan talep, özellikle Batılı ve Koreli markalardan, önemli miktarda ithalatı teşvik etmiştir.
- Ev Aletleri
- Tarife Oranı: %5-15
- Kentsel alanlarda modern kolaylıklara olan talebin bir yansıması olarak, buzdolabı, çamaşır makinesi ve mutfak aletleri gibi ev eşyalarına makul oranlarda vergi uygulanıyor.
Belirli Ülkelerden Bazı Ürünlere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Rusya, Avrasya Ekonomik Birliği’nin (AEB) Ortak Dış Tarife (ODT) uygulamasını takip etse de, tercihli ticaret anlaşmaları, ikili anlaşmalar veya ekonomik yaptırımlar nedeniyle belirli ülkelerden gelen mallara özel ithalat vergileri uygulanabilmektedir.
1. EAEU ve Serbest Ticaret Anlaşmaları
Rusya, Vietnam, Sırbistan ve İran dahil olmak üzere belirli ülkeler veya bölgelerle EAEU’nun serbest ticaret anlaşmalarından yararlanmaktadır. Bu anlaşmalar kapsamında, belirli mallar azaltılmış veya sıfır tarifelerle ithal edilebilir.
- Vietnam: Avrasya Ekonomik Birliği (AEB)-Vietnam Serbest Ticaret Anlaşması (STA) uyarınca, tarım ürünleri (örneğin kahve, çay, baharatlar), tekstil ve makineler dahil olmak üzere Vietnam’dan gelen belirli mallar Rusya’ya indirimli veya sıfır tarifeyle girebilir.
- Sırbistan: Avrasya Ekonomik Birliği ile tercihli ticaret anlaşması bulunan Sırbistan, Rusya’ya yönelik birçok ihracatta, özellikle tarım ürünleri ve imalat mallarında, indirimli tarifelerden yararlanıyor.
- İran: İran’a yönelik ekonomik yaptırımlar nedeniyle bazı ürünler, özellikle tarım ürünleri, İran’dan tercihli şartlarda ithal ediliyor.
2. Yaptırımlar ve Ticaret Kısıtlamaları
Rusya, özellikle Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batı ülkelerinden gelen uluslararası yaptırımlara tabidir. Bu yaptırımlar belirli malları, özellikle yüksek teknoloji ürünlerini, makineleri ve enerjiyle ilgili ekipmanları etkiler.
- Avrupa Birliği ve ABD Yaptırımları: Yaptırımlara tabi olan AB ve ABD malları ek vergilerle karşı karşıya kalabilir veya tamamen yasaklanabilir. Yarı iletkenler, telekomünikasyon ekipmanları ve havacılık bileşenleri gibi yüksek teknolojili ürünler bu yaptırımlardan en çok etkilenenler arasındadır.
3. Çin ve Diğer Komşu Ülkeler
Çin, Rusya’nın en büyük ticaret ortaklarından biridir ve Çin’den ithal edilen mallar, yakın ekonomik bağlar ve her iki ülkenin yakınlığı nedeniyle nispeten düşük tarifelerden yararlanmaktadır. Makine, elektronik, tekstil ve araçlar gibi ürünler Çin’den rekabetçi fiyatlarla ithal edilmektedir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Rusya Federasyonu (Российская Федерация)
- Başkent: Moskova
- En Büyük Şehirler:
- Moskova
- St. Petersburg
- Novosibirsk
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 10.230 ABD Doları (2023)
- Nüfus: Yaklaşık 144 milyon (2023)
- Resmi Dil: Rusça
- Para Birimi: Rus Rublesi (RUB)
- Konum: Rusya, Doğu Avrupa ve Kuzey Asya’ya yayılmış, Norveç, Finlandiya, Baltık ülkeleri ve Orta Asya’daki çok sayıda ülke ile Pasifik ve Arktik Okyanusları ile çevrili dünyanın en büyük ülkesidir.
Coğrafya, Ekonomi ve Başlıca Endüstriler
Coğrafya
Rusya, Avrupa ve Asya olmak üzere iki kıtaya yayılmıştır ve 17 milyon kilometrekareyi aşan alanıyla dünyanın en büyük ülkesidir. Ülke, geniş Sibirya ormanlarından ve sıradağlarından, ülkenin Avrupa kısmındaki donmuş Arktik tundrasına ve ılıman iklimlere kadar çeşitli manzaralara sahiptir. Rusya, petrol, gaz, kömür, mineraller ve kereste gibi doğal kaynaklar açısından zengindir.
Ekonomi
Rusya’nın ekonomisi, özellikle petrol ve doğal gaz olmak üzere doğal kaynaklara büyük ölçüde bağımlıdır. Dünyanın önde gelen petrol ve gaz üreticilerinden ve ihracatçılarından biridir. Rusya, son yıllarda imalat, teknoloji, tarım ve savunma gibi sektörlere odaklanarak ekonomisini çeşitlendirmeye çalışmıştır. Ancak ülke, özellikle petrol olmak üzere küresel emtia fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı savunmasız kalmaya devam etmektedir.
Büyük Endüstriler
- Enerji: Petrol, doğal gaz ve kömür Rusya ekonomisinin omurgasını oluşturmaktadır.
- Madencilik: Rusya, elmas, altın, kömür ve diğer minerallerin önemli bir üreticisidir.
- Üretim: Başlıca sektörler arasında ağır sanayi, makine, havacılık ve kimyasallar yer almaktadır.
- Tarım: Rusya buğday, arpa ve ayçiçeği yağının önemli bir üreticisidir.
- Teknoloji: Rusya hala gelişmekte olmakla birlikte, özellikle yazılım geliştirme ve askeri teknolojiler alanında büyüyen bir teknoloji sektörüne sahiptir.