Arap Yarımadası’nın güneydoğu kıyısında yer alan Umman, Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) ve Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) bir üyesidir. GCC üyesi olarak Umman, Körfez bölgesindeki birleşik ticaret politikalarından ve gümrük düzenlemelerinden faydalanır, ancak aynı zamanda ekonomik önceliklerine uygun olarak kendi özel tarifelerini belirleme esnekliğine de sahiptir. Umman Sultanlığı, hayati bir uluslararası nakliye rotası olan Hürmüz Boğazı’ndaki stratejik konumu sayesinde Orta Doğu’da önemli bir ticaret merkezi olarak konumlanmıştır. Umman’ın ticaret politikaları, ekonomik çeşitliliği desteklemek, yabancı yatırımı teşvik etmek ve petrol dışı endüstrilerini geliştirmek için zamanla evrimleşmiştir.
Umman ekonomisi geleneksel olarak büyük ölçüde petrol ihracatına bağımlıydı, ancak son yıllarda ülke imalat, turizm, lojistik ve tarım gibi diğer sektörlere çeşitlendirmek için çaba sarf etti. Sonuç olarak, Umman’ın gümrük ve ithalat vergileri, çeşitlendirme hedeflerini desteklerken aynı zamanda GCC gümrük birliği anlaşmalarıyla uyumlu olacak şekilde yapılandırılmıştır. Bu, Umman’ın ithalat tarifelerinin genel olarak diğer GCC ülkeleri tarafından uygulanan tarifelerle tutarlı olduğu anlamına gelir ve bu da GCC içi ticarete fayda sağlar.
1. Umman’ın İthalat Tarife Sistemine Genel Bakış
Umman’ın tarife oranları, üye devletler (Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve BAE) genelinde tekdüze bir şekilde uygulanan Körfez İşbirliği Konseyi’nin (GCC) Ortak Gümrük Yasası kapsamında belirlenir. Bu gümrük yasası, bölge genelinde ithalat vergilerini standartlaştırır, ancak her bir ülke belirli ürünlere veya özel koşullar altında belirli ulusal tarifeler uygulama hakkına sahiptir.
Umman Tarife Sisteminin Temel Özellikleri
- Birleşik Gümrük Tarifesi: Umman, tüm üye devletler için uyumlu ithalat vergileri ve gümrük prosedürleri içeren GCC tarafından belirlenen Ortak Gümrük Tarifesi’ni (CCT) kullanır. Umman’a ithal edilen malların çoğu %5 ithalat vergisine tabidir, ancak bazı mallar ürün kategorisine bağlı olarak daha yüksek oranlara tabi olabilir.
- Katma Değer Vergisi (KDV): Umman, 2021 yılında çoğu mal ve hizmete ithalat noktasında tahsil edilen %5 oranında KDV getirdi. Gıda maddeleri, ilaçlar ve eğitimle ilgili ürünler gibi belirli mallar KDV’den muaf olabilir.
- ÖTV Vergileri: Umman, tütün, alkol ve şekerli içecekler gibi belirli mallara ÖTV uygular. Bu vergiler genellikle normal ithalat vergilerinden daha yüksektir ve zararlı veya temel olmayan malların tüketimini caydırmak için tasarlanmıştır.
- Serbest Ticaret Anlaşmaları (FTA’lar): Umman, en önemlileri Amerika Birleşik Devletleri ( Umman-ABD Serbest Ticaret Anlaşması (FTA) kapsamında ) ve Çin ( Çin-Umman Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında ) ile olmak üzere birkaç serbest ticaret anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşmalar genellikle bu ülkelerden ithal edilen belirli ürünler için, belirli mallar için azaltılmış veya sıfır tarifeler dahil olmak üzere, tercihli muameleyle sonuçlanır.
2. Başlıca Ürünler İçin Tarife Kategorileri ve Oranlar
Umman’ın ithalat vergileri ürün türlerine göre sınıflandırılır ve bu vergiler ürünün niteliğine ve GCC’nin Uyumlu Sistemi (HS) kapsamındaki sınıflandırmasına bağlı olarak değişebilir. Aşağıda Umman’ın çeşitli temel ürün kategorileri için ithalat tarifelerinin analizi yer almaktadır.
2.1. Tarım Ürünleri
Umman, gıda maddeleri, meyveler, sebzeler, tahıllar ve hayvansal ürünler de dahil olmak üzere çok çeşitli tarım ürünleri ithal etmektedir. Umman’ın iç tarım üretimini iyileştirme çabalarına rağmen, tüketici talebini karşılamak için ithalata büyük ölçüde bağımlı kalmaktadır.
2.1.1. Tahıllar ve Hububatlar
Ülke tahıl üretiminde kendi kendine yeterli olmadığından, buğday, pirinç ve mısır gibi tahıllar Umman’ın başlıca ithalat kalemleridir.
- Buğday: %5 ithalat vergisi.
- Pirinç: %5 ithalat vergisi.
- Mısır: %5 ithalat vergisi.
- Arpa: %5 ithalat vergisi.
2.1.2. Meyve ve Sebzeler
Umman, özellikle sezon dışında, kendi topraklarında yetiştirilmeyen meyve ve sebzeleri Hindistan, Pakistan ve Mısır gibi ülkelerden ithal ediyor.
- Turunçgiller: %5 ithalat vergisi.
- Muz: %5 ithalat vergisi.
- Domates ve Salatalık: %5 ithalat vergisi.
- Özel Koşullar:
- Körfez İşbirliği Konseyi Gümrük Birliği kapsamında, Körfez İşbirliği Konseyi üye ülkelerinden gelen tarım ürünleri genel olarak ithalat vergilerinden muaftır.
2.1.3. Et ve Et Ürünleri
Sığır eti, kümes hayvanları ve kuzu eti gibi et ürünleri, ülkedeki sınırlı hayvancılık üretimi nedeniyle Umman’a önemli miktarda ithalat yapılmaktadır.
- Sığır eti: %5 ithalat vergisi.
- Kümes hayvanları: %5 ithalat vergisi.
- Kuzu: %5 ithalat vergisi.
- Özel Koşullar:
- Umman ile ticaret anlaşması imzalayan Avustralya ve Yeni Zelanda’dan gelen ürünler, mevcut serbest ticaret anlaşmaları uyarınca indirimli tarifelerden veya tercihli muameleden yararlanabilir.
2.1.4. Süt Ürünleri
Umman’da süt çiftçiliği kapasitesinin sınırlı olması nedeniyle süt tozu, peynir ve tereyağı gibi süt ürünleri başlıca ithalat kalemleridir.
- Süt Tozu: %5 ithalat vergisi.
- Peynir: %5 ithalat vergisi.
- Tereyağı: %5 ithalat vergisi.
- Özel Koşullar:
- Umman’ın başlıca süt ürünleri tedarikçilerinden ikisi olan Yeni Zelanda ve Avustralya’dan gelen ürünler, serbest ticaret anlaşmaları kapsamında ayrıcalıklı muameleden yararlanabilir.
2.2. Üretilen Ürünler ve Endüstriyel Ekipmanlar
Umman, ekonomisini çeşitlendirmek ve önemli miktarda üretilmiş mal ve endüstriyel ekipman gerektiren altyapı projelerine yatırım yapmak için çalışmaktadır. Bu mallar arasında makine, elektronik ve inşaat ekipmanı yer almaktadır.
2.2.1. Makine ve Endüstriyel Ekipmanlar
Umman’ın hızla büyüyen sanayi sektörü için inşaat, imalat ve enerji üretimine yönelik makine ve ekipmanlar olmazsa olmaz ithalat kalemleridir.
- İnşaat Ekipmanları: Ekipmanın türüne bağlı olarak %0-5 ithalat vergisi.
- Tarım Makinaları: %0-5 ithalat vergisi.
- Endüstriyel Makineler: %0-5 ithalat vergisi.
- Özel Koşullar:
- Sermaye malları (makineler dahil) genellikle endüstriyel gelişmeyi teşvik etmek amacıyla düşük veya sıfır ithalat vergisine tabidir.
2.2.2. Elektronik ve Elektrikli Ekipmanlar
Büyüyen tüketici pazarıyla birlikte akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve ev aletleri gibi elektronik ürünler giderek daha popüler ithalat ürünleri haline geliyor.
- Akıllı telefonlar: %0 ithalat vergisi.
- Televizyon ve Ses Sistemleri: %5 ithalat vergisi.
- Bilgisayarlar ve Dizüstü Bilgisayarlar: %0 ithalat vergisi.
- Özel Koşullar:
- Yatırım teşvik programları kapsamında imalat amaçlı ithal edilen bazı elektronik komponentler ithalat vergilerinden muaf tutulabilir.
2.2.3. Araçlar ve Otomobil Parçaları
Umman’daki otomobil pazarı Körfez bölgesindeki en büyük pazarlardan biridir. İthalatlar arasında binek otomobiller, ticari araçlar ve yedek parçalar yer almaktadır.
- Binek Araçlar: %5 ithalat vergisi.
- Ticari Araçlar: %5 ithalat vergisi.
- Otomobil Parçaları: Çoğu parça için %0 ithalat vergisi.
- Özel Koşullar:
- Kullanılmış araçlara genellikle %5 oranında vergi uygulanır ve aracın yaşı ve emisyon standartlarına göre ek ücretler uygulanır.
- Umman’ın yeşil enerji girişimleri sayesinde bazı elektrikli araçlar (EV’ler) daha düşük veya sıfır ithalat vergisinden faydalanabilir.
2.3. Tüketim Malları ve Lüks Ürünler
Giyim, parfüm ve lüks ürünler gibi tüketim malları da Umman’a önemli ithalatlardır. Bu mallar büyüyen bir orta sınıfa ve zengin bir göçmen nüfusuna hitap eder.
2.3.1. Giyim ve Konfeksiyon
Umman, başta Çin, Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere önemli miktarda giyim ve ayakkabı ithal ediyor.
- Giyim: %5 ithalat vergisi.
- Ayakkabı: %5 ithalat vergisi.
2.3.2. Kozmetik ve Kişisel Bakım Ürünleri
Umman’daki kozmetik pazarı, hem yerel tüketicilerin hem de yurtdışında yaşayanların desteğiyle hızla büyüyor.
- Kozmetikler: %5 ithalat vergisi.
- Parfümler: %5 ithalat vergisi.
2.3.3. Alkol ve Tütün
Umman, çoğunluğu Müslüman olan bir ülkedir ve bu nedenle alkol çok yüksek vergilere tabidir. Tütün ürünleri de önemli ölçüde vergilendirilir.
- Alkol: Uygulanabilir gümrük vergilerine ek olarak %50 oranında ÖTV.
- Tütün: % 100 ÖTV.
- Özel Koşullar:
- Alkol ve tütün ithalatı sıkı bir şekilde düzenlenir ve kısıtlanır, satışları için lisans gerekir. Kişisel kullanım için ithalata izin verilir ancak yüksek vergilere tabi olabilir.
3. Bazı Ülkelere Özel İthalat Vergileri
3.1. Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) ve Özel Tarife Hükümleri
Umman, özellikle ABD, Çin ve Hindistan gibi ülkelerle ithalat tarife yapısını etkileyen çeşitli STA’lar imzaladı.
- ABD-Umman Serbest Ticaret Anlaşması (STA): 2006 yılında imzalanan ABD ve Umman arasındaki STA, ABD’den ithal edilen çok çeşitli mallara tercihli muamele sağlıyor. Buna makine, ilaç, otomobil ve tarım ürünleri gibi ürünler için indirimli veya sıfır tarifeler de dahil.
- Çin-Umman Serbest Ticaret Anlaşması: 2018 yılında imzalanan bu anlaşma, Çin ile Umman arasında özellikle elektronik, makine ve tekstil gibi sektörlerde ticaret yapılan mallara uygulanan tarifeleri düşürüyor.
- GCC Serbest Ticaret Alanı: GCC üyesi olarak Umman, diğer GCC ülkeleriyle tercihli ticaret koşullarından yararlanmaktadır. Bu, GCC üyeleri arasında ticareti yapılan çoğu mal için sıfır ithalat vergisi içerir.
Umman Hakkında Önemli Bilgiler
- Resmi Adı: Umman Sultanlığı
- Başkent: Maskat
- En Büyük Şehirler: Maskat, Salalah, Sohar
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 20.000 ABD Doları (2023)
- Nüfus: Yaklaşık 5,5 milyon (2023)
- Resmi Dil: Arapça
- Para Birimi: Umman Riyali (OMR)
- Konum: Arap Yarımadası’nın güneydoğu kıyısında, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Yemen ile sınır komşusu olup, Umman Körfezi ve Arap Denizi’ne erişim imkanına sahiptir.
Umman’ın Coğrafyası, Ekonomisi ve Başlıca Endüstrileri
Coğrafya
Umman, Arap Yarımadası’nın güneydoğu ucunda yer alır. Ülke, engebeli dağlar, geniş çöl bölgeleri ve hem Umman Körfezi hem de Arap Denizi boyunca uzanan bir kıyı şeridi ile karakterize edilir. Umman’ın coğrafi çeşitliliği, petrol, doğal gaz ve mineraller de dahil olmak üzere çok çeşitli doğal kaynaklara olanak tanırken, aynı zamanda uluslararası deniz ticareti için stratejik bir konum sağlar.
Ekonomi
Umman ekonomisi tarihsel olarak petrol ihracatıyla yönlendirilmiştir, ancak hükümet turizm, imalat, lojistik ve yenilenebilir enerji gibi sektörlere odaklanan Vizyon 2040 gibi girişimler aracılığıyla ekonomisini çeşitlendirmede önemli adımlar atmıştır. Bu çabalara rağmen petrol, ülkenin GSYİH’sine ve ihracat gelirlerine önemli ölçüde katkıda bulunarak ekonominin temel itici gücü olmaya devam etmektedir.
Büyük Endüstriler
- Petrol ve Gaz: Umman, ham petrol ve doğal gazın önemli bir üreticisidir.
- Petrokimya: Ülkede önemli bir petrokimya endüstrisi gelişmiştir.
- Turizm: Umman’ın doğal güzellikleri, zengin tarihi ve kültürel mirası onu büyüyen bir turizm merkezi haline getiriyor.
- Lojistik: Ülkenin özellikle Maskat ve Selale limanları bölgesel ticaret için önemli merkezlerdir.
- Üretim: Umman, özellikle tekstil, kimyasallar ve gıda işleme alanlarında üretim sektörünü çeşitlendiriyor.