Güney Afrika’da küçük, denize kıyısı olmayan bir ülke olan Lesotho, sınırlı endüstriyel tabanı ve doğal kaynak kısıtlamaları nedeniyle iç ihtiyaçlarını karşılamak için büyük ölçüde ithalata güvenmektedir. Gümrük sistemi, ithalatı düzenlemede, yerel endüstrileri korumada ve ticaretin sorunsuz akışını sağlamada önemli bir mekanizmadır. Ülkenin tarife sistemi, Botsvana, Esvatini, Namibya, Güney Afrika ve Lesotho’yu içeren bölgesel bir ticaret bloğu olan Güney Afrika Gümrük Birliği (SACU) içindeki taahhütleri tarafından şekillendirilmektedir. Bu bölgesel çerçeve, bölge dışından yapılan ithalatlara ortak bir dış tarife (CET) uygularken SACU üye devletleri arasında malların serbest dolaşımına olanak tanır.
Lesotho’nun tarife yapısı, çeşitli ürünlerdeki genel gümrük vergilerini ve tüketim vergilerini içerir. Oranlar, tüketim mallarından endüstriyel ve tarımsal ürünlere kadar farklı kategorilerde değişiklik gösterir. Gelir elde etme ve zararlı tüketimi azaltma aracı olarak daha yüksek vergilere tabi olan belirli ürünler, özellikle lüks ürünler, alkol ve tütün için özel ithalat vergileri vardır.
Lesotho’nun Gümrük Tarife Sistemine Genel Bakış
Lesotho’nun gümrük sistemi, SACU üyesi olmayan ülkeler için ortak bir dış tarife politikası izleyen Güney Afrika Gümrük Birliği (SACU) ile uyumludur. Bu, Lesotho’nun birlik dışındaki ülkelerden gelen mallar için diğer üye devletlerle aynı ithalat vergilerini paylaştığı anlamına gelir. İthalat vergileri genellikle CET’ye göre hesaplanır ve çeşitli mallara sınıflandırmalarına bağlı olarak belirli oranlar uygulanır. Gümrük vergilerine ek olarak, mallar özellikle alkollü içecekler, tütün ve lüks mallar söz konusu olduğunda tüketim vergilerine tabi olabilir. Temel veya stratejik olarak kabul edilen mallar, belirli koşullar altında daha düşük tarifelerden veya muafiyetlerden yararlanabilir.
Lesotho Gümrük Sisteminin Temel Özellikleri
- Ortak Dış Tarife (ODT): Lesotho, SACU dışındaki ülkelerden ithal edilen ürünlere tek tip tarifeler uygulayan SACU ODT’yi takip eder.
- ÖTV: Alkol, tütün ve akaryakıt gibi ürünler, tüketimi kontrol altına almak ve gelir elde etmek amacıyla ÖTV’ye tabidir.
- Katma Değer Vergisi (KDV): Lesotho, temel gıda maddeleri ve tarım ürünleri gibi temel mallarda muafiyet dışında, ithal edilen malların çoğuna %15 oranında KDV uygulamaktadır.
- Gümrük Prosedürleri: Lesotho, malların gümrükten geçirilmesi için modernize edilmiş sistemlerle gümrük prosedürlerini basitleştirdi ve gümrük yetkilileri yönetmelikleri uygulamak için SACU ortaklarıyla birlikte çalışıyor.
- Serbest Ticaret Anlaşmaları: SACU’nun bir parçası olarak Lesotho, Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) ile bölge içinde ticareti yapılan mallara indirimli tarifeler veya gümrüksüz erişim sağlayan tercihli ticaret anlaşmalarından yararlanmaktadır.
Ürün Kategorileri ve Tarife Oranları
Lesotho’nun tarife sistemi, malları doğalarına ve kullanımlarına göre farklı kategorilere ayırır. Aşağıda, alkol, tütün, lüks mallar ve tarım ürünleri gibi özel ürünler için vergiler de dahil olmak üzere en yaygın ürün kategorileri ve bunlarla ilişkili tarife oranları ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Kategori 1: Tarım Ürünleri
Tarım, özellikle istihdam ve geçimlik tarım açısından Lesotho ekonomisinde önemli bir rol oynar. Ancak ülke, yerel talebi karşılamak için hala önemli miktarda gıda maddesi ithal etmektedir, çünkü yerel tarımsal üretim nüfusun artan ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Aşağıda temel tarım ürünleri üzerindeki ithalat vergileri özetlenmiştir:
Tahıllar ve Tahıllar (Buğday, Pirinç, Mısır)
- Tarife Oranı: %10 – %15
- Açıklama: Buğday ve pirinç Lesotho’da temel gıda ürünleridir ve ülke bir miktar mısır ve tahıl üretse de bu ürünlerin büyük kısmı ithal edilmektedir. Tahıl ve tahıllara uygulanan ithalat vergileri genellikle ürün türüne bağlı olarak %10 ila %15 arasında değişmektedir.
Meyve ve Sebzeler
- Tarife Oranı: %5 – %10
- Açıklama: Genellikle komşu Güney Afrika, Zimbabve ve diğer SADC ülkelerinden temin edilen taze meyve ve sebzeler genellikle %5 ila %10 oranında tarifelerle karşı karşıyadır. Ancak, işlenmiş meyve ve sebzelere uygulanan tarifeler belirli ürüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Et ve Kümes Hayvanları
- Tarife Oranı: %10 – %20
- Açıklama: Kümes hayvanları, sığır eti ve kuzu eti de dahil olmak üzere et ürünleri Lesotho’nun ithalatının önemli bir bölümünü oluşturur. Bu mallara uygulanan tarifeler genellikle etin taze, dondurulmuş veya işlenmiş olmasına bağlı olarak %10 ila %20 arasında değişir.
Süt ürünleri
- Tarife Oranı: %10
- Açıklama: Lesotho, iç talebi karşılamak için süt, peynir ve tereyağı gibi çeşitli süt ürünleri ithal ediyor. Süt ürünleri genellikle %10 oranında vergilendirilir, ancak belirli özel peynirler veya lüks süt ürünleri daha yüksek tarifelere tabi olabilir.
Kategori 2: Endüstriyel ve Üretilen Mallar
Lesotho, altyapısını ve üretim ihtiyaçlarını desteklemek için çeşitli endüstriyel ve üretilmiş malları ithal eder. Bunlara makine, elektronik ve tüketim malları dahildir ve tarifeler ürünün sınıflandırmasına göre belirlenir.
Makine ve Ekipman
- Tarife Oranı: 0% – 5%
- Açıklama: Endüstriyel büyümeyi teşvik etmek için, yerel üretim ve altyapı geliştirme için gerekli makine ve ekipmanlar genellikle %0 ila %5 ithalat vergisine tabidir. Amaç, iş yapma maliyetlerini düşürmek ve inşaat ve imalat gibi önemli sektörlere yatırım çekmektir.
Elektronik ve Ev Aletleri (Bilgisayarlar, Televizyonlar, Buzdolapları)
- Tarife Oranı: %5 – %15
- Açıklama: Cep telefonları, bilgisayarlar ve ev aletleri de dahil olmak üzere elektronik cihazlar ve aletler Lesotho’ya yaygın olarak ithal edilmektedir. İthalat vergileri genellikle ürün türüne bağlı olarak %5 ila %15 arasında değişmektedir. Lüks elektronikler daha yüksek tarifelere tabi olabilir.
Otomobiller
- Tarife Oranı: %25 – %30
- Açıklama: Otomobillerin, özellikle özel araçların ve lüks otomobillerin ithalatı, %25 ila %30 arasında değişen oranlarla önemli bir tarifeye tabidir. Ülkenin engebeli arazisi nedeniyle dayanıklı ulaşım seçenekleri gerektiren Lesotho’da ithal araçlar olmazsa olmazdır.
İnşaat Malzemeleri (Çimento, Çelik, Yapı Malzemeleri)
- Tarife Oranı: %5 – %10
- Açıklama: İnşaat, Lesotho’da büyüyen bir sektördür ve altyapı geliştirme projeleri ithal inşaat malzemelerine olan talebi artırmaktadır. Bu mallar genellikle yerel inşaat sektörünü korumak ve kalkınmayı teşvik etmek için %5 ila %10 oranında vergiye tabidir.
Kategori 3: Tüketim Malları
Tüketim malları Lesotho’da önemli bir ithalat kategorisidir. Bu mallar arasında Güney Afrika gibi bölgesel pazarlardan ve Çin ve Avrupa gibi uluslararası pazarlardan büyük ölçüde tedarik edilen giyim, ayakkabı, kozmetik ve mobilya gibi ürünler yer alır.
Giyim ve Tekstil
- Tarife Oranı: %15 – %20
- Açıklama: Hazır giyim ürünleri de dahil olmak üzere giyim ve tekstil ürünleri tüketici talebini karşılamak için Lesotho’ya ithal edilmektedir. Bu mallar üzerindeki ithalat vergileri genellikle %15 ila %20 arasında değişmektedir ve markalı veya lüks giyim ürünlerine daha yüksek vergiler uygulanmaktadır.
Mobilya ve Ev Eşyaları
- Tarife Oranı: %10 – %15
- Açıklama: Mobilya, mutfak aletleri ve ev eşyaları da düzenli olarak Lesotho’ya ithal edilmektedir. Tarife oranları genellikle ürünün türüne ve lüks seviyesine bağlı olarak %10 ila %15 arasında değişmektedir.
Kozmetik ve Kişisel Bakım Ürünleri
- Tarife Oranı: %10
- Açıklama: Kozmetik, cilt bakım ürünleri ve kişisel bakım ürünlerindeki ithalat vergileri genellikle %10 olarak belirlenirken, lüks veya markalı ürünler için daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
Kategori 4: Alkol, Tütün ve Lüks Ürünler
Küresel uygulamalara uygun olarak Lesotho, alkol, tütün ve lüks ürünler gibi ürünlere daha yüksek tarifeler uygular. Bu mallar, tüketimi azaltmak ve hükümet için gelir elde etmek amacıyla vergilendirilir.
Alkollü İçecekler (Şarap, Bira, İçkiler)
- Tarife Oranı: %50 – %100
- Açıklama: İçki, bira ve şarap gibi alkollü içecekler Lesotho’daki en yüksek tarifelerden bazılarına tabidir; alkol oranına ve içeceğin türüne bağlı olarak %50 ile %100 arasında değişmektedir.
Tütün Ürünleri (Sigara, Puro, Dumansız Tütün)
- Tarife Oranı: %100 – %150
- Açıklama: Sigara ve dumansız tütün de dahil olmak üzere tütün ürünleri, sigarayı kontrol altına alma ve kamu sağlığı konusunda farkındalık yaratma çabalarının bir parçası olarak Lesotho’da %100 ile %150 arasında değişen çok yüksek ithalat vergilerine tabidir.
Lüks Ürünler (Saatler, Mücevherler, Üst Düzey Elektronikler)
- Tarife Oranı: %30 – %50
- Açıklama: Mücevher, üst düzey saatler ve tasarımcı elektronik ürünleri gibi lüks mallar, aşırı tüketimi kontrol altına almak ve mali geliri artırmak amacıyla genellikle %30 ila %50 arasında değişen daha yüksek ithalat vergilerine tabidir.
Özel Ülkelerden Gelen Ürünler İçin Özel İthalat Vergileri
SADC ve SACU Üyeleri
Güney Afrika Gümrük Birliği (SACU) ve Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) üyesi olan Lesotho, komşu ülkelerle tercihli tarife düzenlemelerinden yararlanmaktadır. SACU CET, SACU üye ülkelerinden (Botsvana, Esvatini, Namibya, Güney Afrika) ithal edilen malların, SACU bölgesinden kaynaklandığı onaylandığı sürece gümrük vergilerinden muaf olmasını sağlar.
SACU Üyelerinin Ürünleri:
- SACU üyelerinden gelen mallar, menşe kurallarına uymaları koşuluyla gümrük vergisine tabi değildir.
- SACU ülkeleri içinde ticareti yapılan birçok sanayi ve tarım ürününe sıfır gümrük vergisi.
İkili Ticaret Anlaşmaları
Lesotho’nun ayrıca Çin, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere SACU dışındaki ülkelerle ikili ticaret anlaşmaları vardır. Bu anlaşmalar genellikle belirli mallar veya ürün kategorileri, özellikle de küresel tedarik zincirinin parçası olanlar için azaltılmış tarifeler sağlar.
Lesotho Hakkında Ülke Bilgileri
- Resmi Adı: Lesotho Krallığı
- Başkent: Maseru
- Üç Büyük Şehir:
- Maseru (Başkent)
- Teyateyaneng
- Mafeteng
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 1.100 $ (2023 tahmini)
- Nüfus: 2,2 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Sesotho (Güney Sotho), İngilizce
- Para Birimi: Lesotho Loti (LSL)
- Konum: Güney Afrika ile tamamen çevrili, denize kıyısı olmayan ülke
Lesotho’nun Coğrafyası
Lesotho, tamamen Güney Afrika ile çevrili bir kara ülkesidir ve bu da onu rakımı tamamen 1.000 metrenin (3.280 fit) üzerinde olan dünyanın tek bağımsız devleti yapar. Ülke, engebeli dağlık arazisiyle bilinir ve en yüksek noktası 3.400 metrenin (11.155 fit) üzerine çıkar.
- İklim: Lesotho’nun ılıman bir iklimi vardır, kışları soğuk, yazları ılıktır ve dağlarda yoğun kar yağışı görülür.
- Topoğrafya: Ülke, vadiler ve platolar içeren dağlık bir araziye sahiptir ve bu durum tarım için sınırlı ekilebilir araziye neden olur.
Lesotho Ekonomisi
Lesotho’nun ekonomisi geçimlik tarım, hafif sanayi ve hizmetlere dayanmaktadır. Ülke, ABD ve Avrupa Birliği’ne önemli bir tekstil ve giyim ihracatçısıdır. Ayrıca ticaret ve istihdam fırsatları için Güney Afrika’ya güvenmektedir ve birçok Basotho Güney Afrika’daki madenlerde ve tarımda çalışmaktadır.
- Madencilik: Lesotho’da elmas ve su kaynakları bulunmaktadır ve Güney Afrika’ya yapılan su ihracatı ülke ekonomisinin önemli bir bileşenidir.
- Tekstil ve Giyim: Tekstil sektörü, büyük ölçüde Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası (AGOA) kapsamında ABD ile olan tercihli ticaret statüsünden dolayı Lesotho’nun GSYİH’sine önemli katkıda bulunmaktadır.
- Tarım: Tarım, özellikle geçim kaynağının çiftçilik olduğu kırsal alanlarda önemini korumaktadır.