Güneydoğu Asya’nın en büyük ekonomisi olan Endonezya, bölgesel ve küresel ticarette önemli bir rol oynar. Ülke, tüketim malları, hammaddeler, makineler ve teknolojiye yönelik artan talebini karşılamak için büyük ölçüde ithalata güvenmektedir. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), ASEAN Serbest Ticaret Alanı (AFTA) ve Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) dahil olmak üzere çeşitli uluslararası örgütlerin ve ticaret anlaşmalarının bir üyesi olarak Endonezya’nın ticaret politikaları hem bölgesel hem de küresel ekonomik entegrasyon tarafından şekillendirilmektedir. Endonezya, ürün türüne, menşe ülkeye ve geçerli ticaret anlaşmalarına bağlı olarak değişen oranlarla Uyumlu Sistem (HS) kod sınıflandırmasına dayalı bir gümrük tarifeleri sistemi uygulamaktadır.
Endonezya’da Tarife Yapısı
Endonezya, ürün kategorisine göre ad valorem, spesifik ve kombine vergilerin bir kombinasyonunu kullanır. İthalatlara uygulanan tarife oranları genellikle şu şekilde yapılandırılır:
- 0% – 5%: Temel ihtiyaç maddeleri, hammaddeler ve sermaye malları.
- %5 – %15: Ara mallar ve yarı mamuller.
- %15 – %40: Mamul tüketim malları ve lüks ürünler.
İthalat vergilerine ek olarak, ithal edilen mallar aşağıdakilere tabidir:
- Katma Değer Vergisi (KDV): Şu anda çoğu mal için %11 olarak belirlenmiştir.
- Lüks Mal Satış Vergisi (LGST): Otomobiller, lüks ürünler ve üst düzey elektronik cihazlar gibi belirli ürünlere uygulanır.
- ÖTV: Tütün, alkollü içecekler ve şekerli içecekler gibi belirli ürünlerden alınır.
Endonezya ayrıca, Endonezya’nın anlaşma imzaladığı ASEAN, Çin, Japonya ve Avrupa Birliği (AB) gibi ülkelerden gelen belirli ürünlere indirimli veya sıfır tarife sağlayan çeşitli tercihli ticaret anlaşmalarından da yararlanmaktadır.
Ürün Kategorisine Göre Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri ve Gıda Maddeleri
Tarım, Endonezya ekonomisinin hayati bir parçasıdır, ancak ülke gıda ürünlerinin, özellikle işlenmiş ve yüksek kaliteli ürünlerin önemli bir bölümünü ithal etmektedir. Tarım ürünlerine uygulanan tarife oranları, temel gıda maddelerinin uygun fiyatlı bir şekilde tedarik edilmesini sağlarken yerel üreticileri korumak için tasarlanmıştır.
1.1. Tahıllar ve Hububatlar
- Pirinç: Temel gıda maddesi olan pirinç ithalatına, yerel çiftçileri korumak amacıyla %15 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Buğday: Buğday, temel bir hammadde olarak kabul edilir ve ithalatına genellikle %5 oranında vergi uygulanır.
- Mısır: Sanayi amaçlı mısır ithalatına %5 oranında gümrük vergisi uygulanırken, tüketim amaçlı ithalata %10’a kadar varan oranlarda daha yüksek gümrük vergileri uygulanabiliyor.
Özel İthalat Vergileri:
- ASEAN ülkelerinden gelen pirinç: ASEAN üye ülkelerinden yapılan pirinç ithalatına ASEAN Serbest Ticaret Alanı (AFTA) kapsamında gümrüksüz erişim sağlanmaktadır.
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen pirinç: Yurt içi üretimi korumak için ek vergilerle karşı karşıya kalabilir.
1.2. Süt Ürünleri
- Süt: Toz ve taze süt ithalatında genellikle %5 oranında vergi uygulanmaktadır.
- Peynir ve tereyağı: Peynir ve tereyağı ithalatına, tür ve kökenine bağlı olarak %5 ile %20 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Yoğurt ve diğer süt ürünleri: Yoğurt ve diğer süt ürünleri ithalatları, belirli ürüne bağlı olarak %10 ila %20 arasında vergilendirilir.
Özel İthalat Vergileri:
- Yeni Zelanda ve Avustralya’dan Süt Ürünleri: ASEAN-Avustralya-Yeni Zelanda Serbest Ticaret Anlaşması (AANZFTA) kapsamında, bu ülkelerden yapılan süt ürünleri ithalatı indirimli tarifelerden veya gümrüksüz statüden faydalanabilir.
1.3. Et ve Kümes Hayvanları
- Sığır Eti: İthal sığır etine, taze, dondurulmuş veya işlenmiş olmasına bağlı olarak %5 ile %20 arasında vergi uygulanır.
- Kümes Hayvanları: Tavuk ve hindi ithalatına %20 oranında gümrük vergisi uygulanıyor, ancak bazı işlenmiş kümes hayvanı ürünlerine daha yüksek gümrük vergileri uygulanabilir.
- İşlenmiş etler: Sosis ve soğuk etler gibi işlenmiş etlerin ithalatına, işleme düzeyine bağlı olarak %15 ila %30 oranında vergi uygulanır.
Özel İthalat Koşulları:
- Tercihli olmayan ülkelerden yapılan et ithalatı: Yerel endüstrileri korumak ve hijyen standartlarına uymak için daha yüksek vergilerle karşı karşıya kalabilir.
1.4. Meyve ve Sebzeler
- Taze meyveler: Elma, portakal ve üzüm gibi ithal edilen taze meyveler, türüne bağlı olarak %5 ile %20 arasında vergilendirilir.
- Sebzeler (taze ve dondurulmuş): Taze ve dondurulmuş sebzelerdeki tarifeler %5 ile %20 arasında değişmektedir ve bazı ürünlerde mevsimsel tarife değişiklikleri söz konusudur.
- İşlenmiş meyve ve sebzeler: Konserve veya dondurulmuş meyve ve sebzelere %10 ila %30 arasında gümrük vergisi uygulanır.
Özel İthalat Vergileri:
- ASEAN ülkelerinden gelen meyveler: ASEAN ülkelerinden yapılan ithalatlar AFTA kapsamında genellikle gümrüksüzdür ve bu durum tropikal ve egzotik meyveler için elverişli koşullar sağlamaktadır.
2. Üretilen Ürünler
Endonezya, tekstil, makine, elektronik ve otomobiller dahil olmak üzere çok çeşitli mamul malları ithal etmektedir. Bu mallar için tarife oranları, işleme derecesine ve amaçlanan kullanıma göre önemli ölçüde değişmektedir.
2.1. Tekstil ve Giyim
- Ham pamuk: Tekstil sanayiinde kullanılan ham pamuk ithalatına genellikle %5 oranında vergi uygulanmaktadır.
- Tekstil (pamuklu ve sentetik): Giysiler de dahil olmak üzere bitmiş tekstil ürünleri, kumaş türüne ve kökenine bağlı olarak %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılara, malzemeye (deri, sentetik vb.) ve ürün türüne bağlı olarak %10 ile %30 arasında gümrük vergisi uygulanır.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli ticaret ortaklarından gelen tekstiller: ASEAN ve Hindistan gibi tercihli ticaret anlaşmaları olan ülkelerden yapılan tekstil ithalatı, indirimli tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanabilir.
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen giyim ürünleri: Çin gibi tercihli olmayan ülkelerden yapılan giyim ürünleri ithalatına, yerel piyasa koşullarına bağlı olarak daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
2.2. Makine ve Elektronik
- Endüstriyel makineler: Tarım, inşaat ve imalat amaçlı makineler, sermaye malı olarak sınıflandırılmasına bağlı olarak %0 ile %5 arasında vergilendirilir.
- Tüketici Elektroniği (TV, Radyo, vb.): Televizyon, radyo ve cep telefonu gibi tüketici elektroniği ürünleri %5 ile %15 arasında tarifelere tabidir.
- Bilgisayarlar ve çevre birimleri: Bilgisayarlar ve ilgili ekipmanlar, teknoloji ve iş geliştirme açısından önemleri göz önüne alındığında genellikle %0 tarifeye tabidir.
Özel İthalat Koşulları:
- Japonya’dan Makineler: Endonezya-Japonya Ekonomik Ortaklık Anlaşması (IJEPA) uyarınca, Japonya’dan ithal edilen bazı makinelere indirimli veya sıfır gümrük vergisi uygulanıyor.
2.3. Otomobiller ve Otomotiv Parçaları
- Binek araçlar: Binek araçların ithalatı, lüks mal sınıfında yer aldığından dolayı %40 ile %50 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir.
- Kamyonlar ve ticari araçlar: Kamyonlar ve ticari araçlar, motor hacmine ve kullanım amacına bağlı olarak %10 ila %25 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Otomotiv parçaları: Otomotiv parçaları ve aksesuarları, tür ve uygulamaya bağlı olarak %10 ila %20 arasında vergilendirilir.
Özel İthalat Vergileri:
- Lüks otomobiller: Lüks ve üst düzey araçlara daha yüksek tarifeler ve lüks mal satış vergileri uygulanmaktadır.
- Kullanılmış araçlar: Endonezya, yeni ve çevre dostu modellerin ithalatını teşvik etmek amacıyla kullanılmış araçların ithalatına kısıtlamalar ve daha yüksek tarifeler uygulamaktadır.
3. Kimyasal Ürünler
Endonezya, hem endüstriyel hem de sağlık sektörlerinde kullanılmak üzere çok çeşitli kimyasal ürünler ithal etmektedir. Kimyasal ithalatlarındaki tarife oranları, ürünün türüne ve amaçlanan kullanımına bağlı olarak değişmektedir.
3.1. İlaçlar
- Tıbbi ürünler: Temel ilaçlar ve eczacılık ürünleri, halk sağlığı açısından önemlerini yansıtan bir biçimde genellikle %0 gümrük vergisine tabidir.
- Temel Olmayan İlaçlar: Vitaminler ve takviyeler gibi temel olmayan ilaç ürünlerine %5 ile %10 arasında değişen oranlarda gümrük vergileri uygulanır.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli ticaret ortaklarından gelen ilaçlar: ASEAN ülkeleri ve diğer ortaklardan yapılan ilaç ithalatı, mevcut ticaret anlaşmaları kapsamında indirimli veya sıfır tarifelerden faydalanabilir.
3.2. Plastikler ve Polimerler
- Ham plastik malzemeler: Polietilen ve polipropilen gibi ham plastik malzemelerin ithalatına %5 ila %10 arasında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Mamul plastik ürünler: Kaplar ve tüketici ürünleri gibi mamul plastik ürünlerin ithalatı %10 ila %20 arasında gümrük vergilerine tabidir.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen plastikler: Çin gibi tercihli olmayan ülkelerden yapılan plastik ithalatına, yerel üreticileri korumak amacıyla ek tarifeler veya anti-damping vergileri uygulanabilir.
4. Ahşap ve Kağıt Ürünleri
Endonezya’nın güçlü bir ormancılık sektörü olmasına rağmen, paketleme, baskı ve inşaat gibi çeşitli kullanımlar için bir dizi ahşap ve kağıt ürünü ithal ediyor.
4.1. Kereste ve Tomruk
- Ham odun: Ham odun ve işlenmemiş kereste ithalatına, yerel kerestenin kullanımını teşvik etmek amacıyla %5 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.
- İşlenmiş Ahşap: Kontrplak ve kaplama gibi işlenmiş ahşap ürünlerinin ithalatı, işleme derecesine bağlı olarak %10 ila %15 arasında gümrük vergilerine tabidir.
Özel İthalat Vergileri:
- ASEAN ülkelerinden gelen odun: ASEAN ülkelerinden yapılan kereste ithalatı AFTA kapsamında gümrüksüz erişimden yararlanmaktadır.
4.2. Kağıt ve Mukavva
- Gazete Kağıdı: Yayıncılık ve baskı için gazete kağıdı ve kuşelenmemiş kağıt ithalatına %5 oranında vergi uygulanır.
- Kuşe kağıt: Kuşe veya parlak kağıt ürünlerinin ithalatı %10 oranında gümrük vergisine tabidir.
- Ambalaj malzemeleri: Karton ve diğer ambalaj malzemeleri, kullanım amacına bağlı olarak %10 ila %15 arasında gümrük vergisine tabidir.
5. Metaller ve Metal Ürünleri
Endonezya, önemli miktarda mineral ve metal üreticisi olmasının yanı sıra inşaat ve imalat sanayisini desteklemek için önemli miktarda işlenmiş metal ürünleri de ithal ediyor.
5.1. Demir ve Çelik
- Ham çelik: İnşaat ve imalat sanayinde hammadde olarak kullanılan ham çelik ve diğer demirli metallerin ithalatına %5 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Mamul çelik ürünleri: Çubuk, kiriş ve sac gibi mamul çelik ürünlerinin ithalatı, kullanım alanlarına bağlı olarak %10 ile %15 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir.
5.2. Alüminyum
- Ham Alüminyum: Ham alüminyum ithalatına genellikle %5 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Alüminyum ürünleri: Kutular ve levhalar gibi bitmiş alüminyum ürünleri, türe bağlı olarak %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen metaller: Tercihli olmayan ülkelerden yapılan çelik ve alüminyum ithalatı, yerel sanayileri korumak amacıyla ek vergiler veya anti-damping tarifeleriyle karşı karşıya kalabilir.
6. Enerji Ürünleri
Enerji, hem ithal fosil yakıtlara hem de talebi karşılamak için yenilenebilir enerji teknolojilerine dayanan Endonezya’nın büyüyen ekonomisi için kritik öneme sahip.
6.1. Fosil Yakıtlar
- Ham Petrol: Ülkenin enerji üretimi için petrol bağımlılığı göz önüne alındığında, ham petrol ithalatına %0 gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Rafine petrol ürünleri: Benzin, dizel ve diğer rafine petrol ürünlerine %5 ila %10 oranında vergi uygulanır ve ek ÖTV uygulanır.
- Kömür: Kömür ithalatına, kullanım amacına bağlı olarak %5 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
6.2. Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş panelleri: Güneş panelleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarının ithalatına, temiz enerji teknolojilerinin benimsenmesini teşvik etmek amacıyla %0 gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Rüzgâr türbinleri: Rüzgâr enerjisi ekipmanları genellikle tarifelerden muaf tutulur veya yenilenebilir enerji projelerine yatırımı teşvik etmek için asgari tarifelere tabi tutulur.
Ülkeye Göre Özel İthalat Vergileri
1. ASEAN Üye Devletleri
ASEAN Serbest Ticaret Alanı’nın (AFTA) bir üyesi olarak Endonezya, diğer ASEAN ülkeleriyle gümrüksüz ticaretin keyfini çıkarır. Bölgede ticareti yapılan malların çoğu, menşe kuralları kriterlerini karşıladıkları takdirde ithalat tarifelerinden muaftır.
2. Çin
Endonezya ve Çin, çok çeşitli mallara indirimli tarifeler sağlayan Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık’ın (RCEP) üyeleridir. Bu anlaşma kapsamında Çin’in tüketici elektroniği, makine ve tekstil ithalatları indirimli tarifelerden yararlanmaktadır.
3. Japonya
Endonezya-Japonya Ekonomik Ortaklık Anlaşması (IJEPA) kapsamında, Japonya’dan ithal edilen makine, otomobil ve endüstriyel ekipman gibi bazı mallar indirimli tarifelerden veya gümrüksüz statüden yararlanmaktadır.
4. Amerika Birleşik Devletleri
Endonezya’nın ABD’den yaptığı ithalat standart tarife oranlarına tabidir ; ancak enerji ve teknoloji gibi bazı sektörler ticaret anlaşmaları kapsamında tercihli muameleden yararlanabilir.
5. Avrupa Birliği (AB)
Endonezya şu anda Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşması müzakere ediyor ve bu anlaşma tamamlandığında çok çeşitli ürünlerdeki tarifeler düşürülecek. O zamana kadar AB’den ithal edilen mallar standart tarife oranlarına tabidir, ancak belirli ürünler Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP) kapsamında tercihli tarife oranlarından yararlanır.
Ülke Bilgileri: Endonezya
- Resmi Adı: Endonezya Cumhuriyeti (Endonezya Cumhuriyeti)
- Başkent: Cakarta
- En Büyük Şehirler:
- Cakarta
- Surabaya
- Bandung
- Kişi Başına Gelir: 4.200 $ (2023 tahmini)
- Nüfus: 278 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Endonezce (Bahasa Endonezya)
- Para birimi: Endonezya rupisi (IDR)
- Konum: Güneydoğu Asya, Hint Okyanusu ile Pasifik Okyanusu arasında kalan, Malezya, Papua Yeni Gine ve Doğu Timor ile çevrili bir takımada.
Endonezya’nın Coğrafyası, Ekonomisi ve Başlıca Endüstrilerinin Açıklaması
Coğrafya
Endonezya, beş ana adası Java, Sumatra, Kalimantan, Sulawesi ve Papua olmak üzere 17.000’den fazla adadan oluşan dünyanın en büyük takımadasıdır. Ülke, Güneydoğu Asya’da, ekvatorun üzerinde yer alır ve Hint ve Pasifik Okyanusları arasında uzanır. Endonezya’nın konumu, ona yüksek yağışlı tropikal bir iklim verir ve volkanik coğrafyası onu son derece verimli hale getirir ve deprem ve tsunami gibi doğal afetlere eğilimlidir.
Ekonomi
Endonezya, Güneydoğu Asya’nın en büyük ekonomisi ve nominal GSYİH’ye göre dünyanın 16. en büyük ekonomisidir. Ekonomi, imalat, madencilik, tarım, hizmetler ve turizm gibi temel sektörlerle gelişmekte olan bir piyasa ekonomisi olarak sınıflandırılır. Endonezya, petrol, gaz, kömür ve palmiye yağı gibi doğal kaynakların önemli bir ihracatçısıdır. Hükümet, altyapı, teknoloji ve yenilenebilir enerjiye önemli yatırımlarla ekonomik çeşitliliğe öncelik vermiştir.
Önemli büyümeye rağmen Endonezya hâlâ eşitsizlik, altyapı boşlukları ve büyük bir gayrı resmi ekonomi gibi zorluklarla karşı karşıyadır. Hükümet yatırım iklimini iyileştirmek, ihracatı teşvik etmek ve küresel rekabeti artırmak için reformlara odaklanmaktadır.
Büyük Endüstriler
- Tarım: Tarım, nüfusun büyük bir bölümünü istihdam eden temel bir sektör olmaya devam ediyor. Endonezya, palmiye yağı, kauçuk, kahve ve kakaonun önde gelen küresel üreticisidir.
- Madencilik ve Enerji: Endonezya, kömür, petrol, doğal gaz ve altın gibi doğal kaynaklar açısından zengindir. Madencilik sektörü ihracata önemli bir katkıda bulunmaktadır.
- Üretim: Ülkede tekstil, elektronik, otomobil ve ilaç üretimi gibi güçlü bir üretim sektörü gelişmiştir.
- Turizm: Turizm, Endonezya’nın tropikal adalarına, kültürel mirasına ve özellikle Bali, Cakarta ve Yogyakarta’daki biyolojik çeşitliliğe gelen ziyaretçilerle büyüyen bir sektördür.
- Teknoloji ve Hizmetler: Teknoloji sektörü, Endonezya’nın büyük ve genç nüfusunun da desteğiyle son yıllarda özellikle e-ticaret ve fintech alanlarında hızla büyümüştür.