Kuzey Atlantik’te bulunan İzlanda, uluslararası ticarete büyük ölçüde bağımlı açık bir ekonomiye sahip küçük bir ada ülkesidir. Avrupa Ekonomik Alanı’nın (AEA) bir üyesi olarak İzlanda, AB üyesi olmamasına rağmen Avrupa Birliği (AB) ile yakın ekonomik entegrasyondan faydalanmaktadır. İzlanda, AEA dışındaki ülkelerden yapılan ithalatlara tarifeler uygularken, AEA ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkelerinden gelen birçok mal tarifelerden muaftır. İzlanda’nın ithalat tarifeleri, sınıflandırmanın Uyumlu Sistemine (HS) göre yapılandırılmıştır ve ürün türüne ve menşe ülkesine bağlı olarak değişir.
İzlanda’daki Tarife Yapısı
İzlanda’nın tarife sistemi aşağıdaki vergi türlerinden oluşmaktadır:
- Ad Valorem Vergisi: İthal edilen malların değerinin bir yüzdesi.
- Özel Vergi: Malların miktarına, ağırlığına veya hacmine göre belirlenen sabit tutar.
- Kombine Vergi: Belirli mallara uygulanan ad valorem ve özel vergilerin bir karışımı.
İzlanda, AEA ve EFTA anlaşmaları kapsamında birçok mal için tarife muafiyetleri veya indirimli tarifeler uygularken, tercihli olmayan ülkelerden ithal edilen ürünler tam vergi oranına tabidir. Gümrük vergilerine ek olarak, ithalatlar alkol, tütün ve yakıt gibi belirli ürünlerde Katma Değer Vergisi (KDV) ve ÖTV’ye tabi olabilir.
Ürün Kategorisine Göre Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri ve Gıda Maddeleri
İzlanda’daki tarım, ülkenin sert iklimi ve engebeli arazisi nedeniyle nispeten sınırlıdır, bu da İzlanda’nın gıda tedarikinin önemli bir bölümünü ithal ettiği anlamına gelir. Tarım ürünlerine uygulanan ithalat tarifeleri genellikle daha yüksektir ve bu da yerli üreticileri koruma ihtiyacını yansıtır.
1.1. Meyve ve Sebzeler
- Taze meyveler: Taze meyveler için ithalat tarifeleri genellikle meyvenin türüne bağlı olarak %10 ile %30 arasında değişir. Ananas ve mango gibi tropikal meyveler daha yüksek tarifelere sahip olma eğilimindedir.
- Sebzeler: Taze ve dondurulmuş sebzelere, ürün türüne ve mevsimselliğe bağlı olarak %10 ile %20 arasında değişen oranlarda gümrük vergileri uygulanmaktadır.
- İşlenmiş meyve ve sebzeler: Konserve veya dondurulmuş meyve ve sebzelere genellikle ürüne bağlı olarak %10 ile %25 arasında gümrük vergisi uygulanır.
Özel İthalat Vergileri:
- Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) dışındaki ülkelerden gelen muzlar: Muzlar ton başına yaklaşık 75 avroluk özel bir tarifeye tabidir.
- Sebzelere mevsimsel tarifeler: Yerel çiftçileri korumak amacıyla İzlanda yetiştirme sezonunda bazı sebzelere daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
1.2. Süt Ürünleri
- Süt: Süt ithalatına, ürünün taze, toz veya işlenmiş olmasına bağlı olarak %20 ila %40 arasında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Peynir: Peynir ithalatına genellikle çeşidine ve işlenmesine bağlı olarak %10 ile %30 arasında vergi uygulanmaktadır.
- Tereyağı ve krema: Tereyağı ve krema üzerindeki ithalat vergileri %20 ile %35 arasında değişmektedir.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen peynir: Ticaret anlaşması bulunmayan AEA ülkeleri dışındaki ülkelerden gelen peynirler ek vergilere veya kotalara tabi olabilir.
1.3. Et ve Kümes Hayvanları
- Sığır Eti: Sığır eti ithalatı, ürünün taze, dondurulmuş veya işlenmiş olmasına bağlı olarak %20 ile %50 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Domuz Eti: Domuz ürünleri, türüne ve işlenmesine bağlı olarak %15 ila %30 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Kümes Hayvanları: Kümes hayvanı ithalatına %20 ila %35 arasında gümrük vergisi uygulanmakta olup, işlenmiş ürünlere daha yüksek oranlar uygulanmaktadır.
Özel İthalat Koşulları:
- AEA/EFTA ülkelerinden gelen etler: Tercihli ticaret anlaşmaları kapsamında AEA veya EFTA ülkelerinden ithal edilen et ürünlerine tarife indirimleri veya muafiyetleri uygulanabilir.
2. Üretilen Ürünler
Ülkenin küçük bir sanayi altyapısı olması ve tekstilden makineye kadar birçok üründe yabancı ürünlere bağımlı olması nedeniyle, İzlanda’nın ithalatının önemli bir kısmını mamul mallar oluşturuyor.
2.1. Tekstil ve Giyim
- Pamuklu tekstiller: Pamuklu kumaşlar ve giysiler, ürün türüne ve işleme düzeyine bağlı olarak %10 ila %20 arasında ithalat vergilerine tabidir.
- Sentetik tekstiller: Sentetik kumaşlar ve giysiler genellikle %10 ile %25 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Ayakkabı: Ayakkabı ithalatı, kullanılan malzemeye (deri, sentetik vb.) ve kullanım amacına bağlı olarak %15 ile %30 arasında değişen oranlarda vergilendirilmektedir.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli ticaret ortaklarından gelen tekstiller: AEA gibi tercihli ticaret anlaşmaları olan ülkelerden ithal edilen tekstiller, indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanmaya hak kazanabilir.
- Tercihli olmayan ülkelerden (örneğin Çin) gelen tekstiller: Yerli endüstrileri korumak için daha yüksek tarifeler veya ek vergiler uygulanabilir.
2.2. Makine ve Elektronik
- Endüstriyel makineler: Tarım, inşaat ve endüstriyel amaçlı makineler genellikle %0 ila %5 arasında gümrük vergilerine tabidir, çünkü bu mallar ekonomik büyüme için elzem kabul edilir.
- Tüketici Elektroniği: Televizyon, radyo, cep telefonu ve diğer tüketici elektroniği ürünlerinin ithalatı, ürüne bağlı olarak %5 ile %15 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Bilgisayarlar ve çevre birimleri: Bilgisayarlar ve ilgili ekipmanlar, teknolojik gelişme için temel mallar olarak sınıflandırılmaları nedeniyle genellikle %0 gümrük vergisine tabidir.
Özel İthalat Koşulları:
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen elektronik ürünler: Özellikle uygulanabilir ticaret anlaşmaları yoksa, AEA/EFTA ülkeleri dışındaki ülkelerden gelen elektronik ürünler daha yüksek tarifelerle karşı karşıya kalabilir.
2.3. Otomobiller ve Otomotiv Parçaları
- Binek araçlar: İthal araçlar, tüketim malı sınıfında oldukları için %25 oranında gümrük vergisine tabidir.
- Kamyonlar ve ticari araçlar: Kamyon ve minibüs gibi ticari araçlar genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Otomotiv parçaları: Otomotiv parça ve aksesuarlarının ithalatı, ürünün cinsine ve kullanım amacına bağlı olarak %5 ile %10 arasında gümrük vergisine tabidir.
Özel İthalat Vergileri:
- Lüks otomobiller: Lüks ve yüksek performanslı araçlara, özellikle büyük motorlu olanlara daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
- Kullanılmış Araçlar: Kullanılmış araçların ithalatında, araçların yaşına ve çevreye olan etkilerine bağlı olarak kısıtlamalar ve daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
3. Kimyasal Ürünler
İzlanda, hem endüstriyel hem de evsel kullanım için çok çeşitli kimyasal ürünler ithal etmektedir. Bu ürünlere uygulanan tarifeler, sınıflandırmalarına ve amaçlanan kullanımlarına bağlı olarak değişmektedir.
3.1. İlaçlar
- Tıbbi ürünler: Temel ilaçlar ve farmasötik ürünler genellikle %0 gümrük vergisine tabidir ve bu da sağlık hizmetlerine uygun fiyatlı erişimi garanti eder.
- Temel olmayan ilaçlar: Vitaminler ve takviyeler gibi temel olmayan ilaç ürünlerine %5 ila %10 arasında gümrük vergisi uygulanır.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen ilaçlar: Herhangi bir ticaret anlaşmasının bulunmaması durumunda, tercihli olmayan ülkelerden gelen bazı tıbbi ürünlere daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
3.2. Plastikler ve Polimerler
- Ham plastikler: Üretimde kullanılan polimerler gibi ham plastik malzemelerin ithalatına %5 ila %10 oranında vergi uygulanmaktadır.
- Mamul plastik ürünler: Kaplar, ambalajlar ve tüketim malları gibi plastik ürünler, tür ve kullanıma bağlı olarak %10 ile %20 arasında değişen tarifelere tabidir.
4. Ahşap ve Kağıt Ürünleri
İzlanda’da bir miktar orman ve kağıt ürünleri üretimi olmasına rağmen ülke, işlenmiş orman ve kağıt ürünlerinin çoğunu ithal ediyor.
4.1. Kereste ve Tomruk
- Ham odun: Kütük ve biçilmiş kereste gibi işlenmemiş odun ithalatına %0 ila %5 arasında gümrük vergisi uygulanıyor ; bu da yerel üretim için hammadde kullanımını teşvik ediyor.
- İşlenmiş ahşap: Kontrplak ve kaplama gibi işlenmiş ahşap ürünlerinin ithalatı, işleme düzeyine bağlı olarak %10 ila %20 oranında gümrük vergisine tabidir.
4.2. Kağıt ve Mukavva
- Gazete Kağıdı: Yayıncılık sektörü için olmazsa olmaz olan gazete kağıdına genellikle %0 ile %5 arasında vergi uygulanır.
- Kuşe kağıt: Kuşe veya parlak kağıt ürünlerinin ithalatına %5 ila %10 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Ambalaj malzemeleri: Karton ve diğer ambalaj malzemeleri, kullanım amacına bağlı olarak %10 ila %15 arasında gümrük vergisine tabidir.
5. Metaller ve Metal Ürünleri
İzlanda, inşaat, imalat ve enerji sektörlerini desteklemek için çeşitli metal ürünleri ithal ediyor. Ülkede ayrıca alüminyum ürünleri üreten ve ihraç eden aktif bir alüminyum endüstrisi de var.
5.1. Demir ve Çelik
- Ham demir ve çelik: Endüstriyel kullanım için ham demir ve çelik ithalatı, işleme seviyesine bağlı olarak genellikle %0 ila %5 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Mamul çelik ürünleri: Kiriş, çubuk ve boru gibi mamul çelik ürünlerinin ithalatı, kullanım amacına bağlı olarak %5 ila %10 arasında gümrük vergilerine tabidir.
5.2. Alüminyum
- Ham alüminyum: İzlanda’nın alüminyum ithalatı, özellikle ham alüminyum külçeleri, ülkenin alüminyum sektöründeki varlığı göz önüne alındığında genellikle %0 gümrük vergisine tabidir.
- Alüminyum ürünleri: Kutular, levhalar ve tüketim malları gibi bitmiş alüminyum ürünleri %5 ila %10 arasında vergilendirilir.
Özel İthalat Vergileri:
- Tercihli olmayan ülkelerden gelen çelik ve alüminyum: Tercihli olmayan ülkelerden yapılan çelik ve alüminyum ürünleri ithalatı ek vergilere veya anti-damping tarifelerine tabi olabilir.
6. Enerji Ürünleri
Fosil yakıtlar ve yenilenebilir enerji ekipmanları da dahil olmak üzere enerji ürünleri, jeotermal ve hidroelektrik enerjiye büyük ölçüde bağımlı olan İzlanda’nın ekonomisi için kritik öneme sahiptir.
6.1. Fosil Yakıtlar
- Ham Petrol: Ham petrol ve diğer fosil yakıtların ithalatı, ülkenin enerji güvenliği açısından önemleri göz önüne alındığında, genellikle %0 tarifeye tabidir.
- Rafine petrol ürünleri: Benzin, dizel ve diğer rafine petrol ürünlerine %5 ila %10 arasında gümrük vergileri uygulanır ve ayrıca ek ÖTV uygulanır.
- Kömür: Kömür ithalatına, endüstriyel amaçlı kullanımına bağlı olarak %5 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
6.2. Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş panelleri: Güneş panelleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarının ithalatı, İzlanda’nın temiz enerji gelişimine olan bağlılığını yansıtan bir şekilde %0 gümrük vergisine tabidir.
- Rüzgâr türbinleri: Rüzgâr türbinleri ve diğer yenilenebilir enerji ekipmanları, ülkenin yenilenebilir enerji altyapısına yatırımı teşvik etmesi nedeniyle genellikle tarifelerden muaftır.
Ülkeye Göre Özel İthalat Vergileri
1. Avrupa Ekonomik Alanı (AEA)
AEA üyesi olarak İzlanda, tüm AB ülkeleri ve diğer EFTA üyelerini (Norveç, İsviçre ve Lihtenştayn) içeren diğer AEA üye ülkeleriyle gümrüksüz ticaretten yararlanır. Bu ülkelerden ithal edilen mallar, menşe kuralları gerekliliklerini karşıladıkları takdirde genellikle sıfır tarifeyle karşı karşıyadır.
2. Amerika Birleşik Devletleri
İzlanda’nın ABD ile serbest ticaret anlaşması olmaması nedeniyle ABD’den ithal edilen mallar standart tarife oranlarına tabidir. Ancak bazı ABD ürünleri, teknoloji veya enerji gibi belirli sektörlerdeki tercihli ticaret düzenlemeleri kapsamında indirimli tarifelerden yararlanmaya hak kazanabilir.
3. Çin
Çin, özellikle elektronik, makine ve tüketim malları için İzlanda’nın en büyük ticaret ortaklarından biridir. Çin’den ithal edilen malların çoğu standart tarife oranlarına tabidir, ancak İzlanda ve Çin, özellikle deniz ürünleri ve endüstriyel ürünler olmak üzere belirli mallardaki tarifeleri azaltan bir serbest ticaret anlaşması (FTA) 2013 yılında imzalamıştır.
4. Gelişmekte Olan Ülkeler
İzlanda, EFTA’nın bir parçası olarak, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP) kapsamında belirli gelişmekte olan ülkelerden ithal edilen mallar için tercihli tarife oranları sunmaktadır. Bu, özellikle tarım ürünleri ve tekstiller olmak üzere gelişmekte olan ülkelerden belirli ürünler için azaltılmış tarifeler veya gümrüksüz erişime olanak tanır.
Ülke Bilgileri: İzlanda
- Resmi Adı: İzlanda Cumhuriyeti (Lýðveldið Ísland)
- Başkent: Reykjavik
- En Büyük Şehirler:
- Reykjavik
- Kopavogur
- Hafnarfjörður
- Kişi Başına Gelir: 55.000 $ (2023 tahmini)
- Nüfus: 375.000 (2023 tahmini)
- Resmi Dil: İzlandaca
- Para birimi: İzlanda kronası (ISK)
- Konum: Kuzey Avrupa’da, Kuzey Atlas Okyanusu’nda, Grönland, Norveç ve Britanya Adaları arasında yer almaktadır.
İzlanda’nın Coğrafyası, Ekonomisi ve Başlıca Endüstrilerinin Açıklaması
Coğrafya
İzlanda, Kuzey Atlantik’te bulunan ve volkanlar, buzullar, gayzerler ve sıcak su kaynakları gibi benzersiz jeolojik özellikleriyle bilinen küçük bir ada ülkesidir. Ülke, düzenli volkanik aktivite ve depremlerle jeolojik olarak aktiftir. Manzara, seyrek nüfus dağılımına katkıda bulunan engebeli dağlar, fiyortlar ve geniş lav alanları tarafından yönetilir. İzlanda’nın konumu, zengin balıkçılık alanlarına ve yenilenebilir enerji kaynaklarına, özellikle jeotermal ve hidroelektrik kaynaklarına erişim sağlar.
Ekonomi
İzlanda’nın ekonomisi balıkçılık, turizm, yenilenebilir enerji ve alüminyum üretimi gibi önemli sektörlerle oldukça gelişmiş ve çeşitlidir. Ülke, iyi eğitimli bir nüfusa ve güçlü sosyal refah sistemlerine sahip, dünyanın en yüksek yaşam standartlarından birine sahiptir. İzlanda’nın ekonomisi ihracata yöneliktir ve deniz ürünleri, alüminyum ve yenilenebilir enerji teknolojisi ile birlikte birincil ihracattır.
İzlanda’nın ekonomik politikası, temiz enerji ve çevre dostu endüstrilere odaklanarak sürdürülebilirliği vurgular. Ülke neredeyse tamamen yenilenebilir enerjiyle çalışıyor ve jeotermal enerji geliştirmede küresel bir lider haline geldi.
Büyük Endüstriler
- Balıkçılık: Balıkçılık endüstrisi İzlanda ekonomisi için kritik öneme sahiptir ve ihracatın önemli bir bölümünü oluşturur. Ülke, morina balığı, mezgit ve uskumru gibi balık ürünlerini dünya çapındaki pazarlara ihraç etmektedir.
- Turizm: İzlanda’nın gayzerleri, volkanları, şelaleleri ve kuzey ışıkları gibi eşsiz doğal güzellikleri sayesinde turizm son yıllarda hızla büyümüştür.
- Yenilenebilir Enerji: İzlanda, jeotermal enerji üretiminde liderdir ve bunu evlere, endüstrilere ve seralara güç sağlamak için kullanır. Ülke ayrıca bu alanda teknoloji ve uzmanlık ihraç etmektedir.
- Alüminyum Üretimi: İzlanda’nın enerji yoğun alüminyum eritme endüstrisi, ülkenin bol miktardaki jeotermal ve hidroelektrik kaynaklarına dayanan dünyanın en büyüklerinden biridir.
- Teknoloji ve Hizmetler: İzlanda’nın teknoloji sektörü, özellikle yazılım geliştirme ve veri depolama, ülkenin güvenilir enerji altyapısı ve veri merkezleri için ideal olan serin iklimi nedeniyle önemli bir büyüme kaydetti.