Denize kıyısı olmayan bir Orta Avrupa ülkesi ve Avrupa Birliği (AB) üyesi olan Macaristan, AB’nin Ortak Gümrük Tarifesi (CCT) çerçevesi içinde faaliyet göstermektedir. Bu, Macaristan’ın AB dışındaki ülkelerden ithal edilen mallar için diğer tüm AB üye devletleriyle aynı dış tarife oranlarını uyguladığı anlamına gelir. AB Gümrük Birliği’nin bir üyesi olarak Macaristan, AB içinde gümrüksüz ticaretten faydalanır ve AB dışındaki ülkelerden yapılan ithalatlar için uyumlu tarife çizelgeleri benimser. Macaristan’ın ithalat tarifeleri ticareti düzenlemek, yerel endüstrileri korumak, gelir elde etmeyi sağlamak ve yerel üretim ile küresel pazar rekabeti arasında bir denge sağlamak için tasarlanmıştır.
Macaristan’da Gümrük Tarife Yapısı
Macaristan’da Genel Tarife Politikası
Bir AB üye devleti olarak Macaristan, AB dışındaki ülkelerden ithal edilen mallar için AB’nin Ortak Dış Tarifesini (CET) takip eder. CET, AB genelinde tekdüze uygulanan bir tarife sistemidir ve AB dışındaki ülkelerden Macaristan’a giren ürünlerin diğer AB ülkelerine benzer şekilde vergilendirilmesini sağlar. Macaristan’ın tarife yapısının temel yönleri şunlardır:
- AB içi ticarette sıfır gümrük vergisi: AB üye ülkeleri arasında ticaret yapılan mallara gümrük vergisi uygulanmaz.
- Ad valorem tarifeler: Bunlar en sık uygulanan tarifelerdir ve malların değerinin bir yüzdesi olarak hesaplanır.
- Tercihli tarifeler: AB’nin serbest ticaret anlaşmaları uyarınca, belirli ülkelerden gelen mallar Macaristan’a ithal edildiğinde indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanır.
- Özel ithalat vergileri: AB’nin bir parçası olan Macaristan, damping veya sübvansiyon gibi haksız ticaret uygulamalarına karşı koymak için belirli ülkelerden gelen ürünlere ek vergiler uygulayabilir.
Tercihli Tarife Anlaşmaları
Macaristan, AB’nin bir parçası olarak, ortak ülkelerden ithal edilen mallar için tarifeleri azaltan veya ortadan kaldıran çeşitli tercihli ticaret anlaşmalarından yararlanmaktadır. Bunlar şunları içerir:
- Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA): AB ile EFTA üyeleri (İzlanda, Norveç, İsviçre ve Lihtenştayn) arasında ticaret yapılan mallar için tarifelerin düşürülmesi.
- AB Serbest Ticaret Anlaşmaları: Macaristan, Kanada (CETA kapsamında), Japonya (AB-Japonya Ekonomik Ortaklık Anlaşması kapsamında) ve Güney Kore (AB-Kore STA kapsamında) gibi ülkelerden yaptığı ithalata indirimli veya sıfır tarife uygulamaktadır.
- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP): Macaristan, tarım ürünleri, tekstil ve hammaddeler için indirimli tarifeler içeren GSP sistemi kapsamında bazı gelişmekte olan ülkelere tercihli tarifeler sunmaktadır.
- Silahlar Hariç Her Şey (EBA): AB üyesi olan Macaristan, En Az Gelişmiş Ülkelerden (EAGÜ) gelen tüm ürünlere (silahlar ve mühimmat hariç) gümrüksüz erişim sağlıyor.
Özel İthalat Vergileri ve Kısıtlamaları
Macaristan, standart tarife oranlarına ek olarak, AB dışındaki ülkelerden ithal edilen belirli ürünlere özel ithalat vergileri uygulayabilir. Bunlar şunları içerir:
- Antidamping Vergisi: Yerli ürünlerle haksız rekabeti önlemek amacıyla piyasa fiyatının altında ithal edilen mallara uygulanır.
- Telafi edici vergiler: İhracatçı ülkelerin piyasa rekabetini bozan sübvansiyonlarına karşı koymak için konur.
- Çevre vergileri: Macaristan, AB politikaları doğrultusunda, plastikler veya yüksek karbon emisyonuna sahip ürünler gibi çevreye zararlı olduğu düşünülen ürünlere ek vergiler veya kısıtlamalar getirebilir.
Ürün Kategorileri ve İlgili Tarife Oranları
Tarım Ürünleri
1. Süt Ürünleri
Süt ürünleri, hükümetin korumaya çalıştığı güçlü bir yerel süt sektörüyle Macaristan’ın ithalat hacminin önemli bir parçasıdır.
- Genel tarife: Süt, peynir ve tereyağı dahil olmak üzere süt ürünleri, AB dışındaki ülkelerden ithal edildiğinde genellikle %10 ila %20 arasında tarifelere tabidir.
- Tercihli tarifeler: Kanada ve Güney Kore gibi ülkelerle yapılan serbest ticaret anlaşmaları kapsamında süt ürünlerine indirimli veya sıfır tarife uygulanabilir.
- Özel vergiler: Sübvansiyonların yerel üreticiler için haksız rekabet yarattığı ülkelerden ithal edilen süt ürünlerine antidamping vergileri uygulanabilir.
2. Et ve Kümes Hayvanları
Macaristan çeşitli et ve kümes hayvanı ürünleri ithal ediyor, ancak ülke yerel çiftçileri korumak ve gıda güvenliğini sağlamak amacıyla gümrük vergileri uyguluyor.
- Genel tarife: Sığır eti, domuz eti ve kümes hayvanları gibi et ürünleri, AB dışındaki ülkelerden ithal edildiğinde %12 ila %30 arasında değişen tarifelerle karşı karşıyadır. Daha yüksek tarifeler genellikle işlenmiş etlere uygulanır.
- Tercihli tarifeler: AB’nin ticaret anlaşması yaptığı Kanada ve Japonya gibi ülkelerden yapılan et ithalatında indirimli veya sıfır tarifeler uygulanmaktadır.
- Özel vergiler: Macaristan, yerli üreticileri haksız rekabetten korumak amacıyla belirli et ürünlerine, özellikle kümes hayvanlarına ithalat kotası ve ek vergiler uygulayabilir.
3. Meyve ve Sebzeler
Macaristan hem meyve ve sebze üreticisi hem de ithalatçısıdır. Tarifeler mevsimselliğe ve ürün türüne göre değişir.
- Genel tarife: AB dışından ithal edilen taze meyve ve sebzelere genellikle %5 ile %12 arasında değişen oranlarda tarife uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: Fas ve Tunus gibi tercihli ticaret anlaşmaları olan ülkeler, Avrupa-Akdeniz Ortaklık Anlaşmaları kapsamında tarım ürünlerine yönelik indirimli tarifelerden yararlanmaktadır.
- Özel vergiler: Elma, domates ve salatalık gibi temel ürünlerin hasat dönemlerinde yerel çiftçileri korumak amacıyla mevsimsel tarifeler uygulanabilir.
Endüstriyel Mallar
1. Otomobiller ve Otomobil Parçaları
Macaristan’da güçlü bir otomotiv endüstrisi var ve araçlara uygulanan ithalat vergileri, yerli üretimi korurken rekabeti de teşvik edecek şekilde yapılandırılmış.
- Genel tarife: AB dışındaki ülkelerden ithal edilen araçlar %10 tarifeye tabidir. Otomobil parçaları %3 ile %5 arasında değişen tarifelerle karşı karşıyadır.
- Tercihli tarifeler: Japonya ve Güney Kore ile yapılan serbest ticaret anlaşmaları kapsamında, otomobiller ve otomobil parçaları indirimli tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanabilir.
- Özel vergiler: Macaristan, enerji tasarruflu ve çevre dostu araçların ithalatını teşvik etmek amacıyla yüksek emisyonlu araçlara ek çevre vergileri uygulayabilir.
2. Elektronik ve Tüketim Malları
Televizyon, akıllı telefon ve ev aletleri gibi tüketici elektroniği ürünleri Macaristan’ın önemli ithalat kalemleridir.
- Genel tarife: AB dışındaki ülkelerden gelen elektronik ürünlere, ürün kategorisine bağlı olarak genellikle %5 ile %14 arasında değişen tarifeler uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: Güney Kore ve Vietnam gibi ticaret anlaşmaları olan ülkelerden ithal edilen elektronik ürünlere indirimli tarifeler uygulanmaktadır.
- Özel vergiler: Macaristan, AB çevre koruma politikalarıyla uyumlu olarak, yüksek enerji tüketimine sahip veya tehlikeli maddeler içeren elektronik cihazlara çevre vergileri uygulayabilir.
Tekstil ve Giyim
1. Giyim
Macaristan, büyüyen tekstil sektörünü korumak amacıyla gümrük vergileri uygulayarak çok çeşitli tekstil ve giyim ürünleri ithal ediyor.
- Genel tarife: AB dışındaki ülkelerden gelen giyim eşyalarına %12 ila %16 arasında tarife uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: GSP programı kapsamında Macaristan, Bangladeş ve Vietnam gibi gelişmekte olan ülkelerden yapılan giyim ithalatına indirimli tarifeler uygulamaktadır.
- Özel vergiler: Düşük maliyetli üretimin yerel tekstil üreticilerinin rekabet gücünü zayıflattığı ülkelerden yapılan giyim ithalatına antidamping vergileri uygulanabilir.
2. Ayakkabı
Ayakkabı, Macaristan’ın bir diğer önemli ithalat kategorisi olup, yerel üretimi desteklemek ve tüketicilerin uygun fiyatlı ürünlere erişimini sağlamak amacıyla gümrük vergileri uygulanmaktadır.
- Genel tarife: Ayakkabı ithalatına, ayakkabının malzemesine ve çeşidine bağlı olarak %10 ile %17 arasında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: GSP programı kapsamında gelişmekte olan ülkelerden ve AB serbest ticaret anlaşmalarına sahip ülkelerden ithal edilen ayakkabılara indirimli tarifeler uygulanmaktadır.
- Özel vergiler: Damping veya düşük fiyatlama uygulamaları yapan ülkelerden yapılan düşük maliyetli ayakkabı ithalatlarına ek vergiler uygulanabilir.
Hammaddeler ve Kimyasallar
1. Metal Ürünler
Metal ürünleri, Macaristan’ın inşaat ve imalat endüstrileri için temel ithalattır. Bu ithalatlar, metalin türüne ve sınıflandırmasına bağlı olarak tarifelerle karşı karşıyadır.
- Genel tarife: Çelik, alüminyum ve bakır gibi metal ürünlerine genellikle %5 ile %12 arasında değişen tarifeler uygulanır.
- Tercihli tarifeler: AB’nin serbest ticaret anlaşması yaptığı Güney Kore ve Kanada gibi ülkelerden yapılan metal ithalatına indirimli tarifeler uygulanmaktadır.
- Özel vergiler: Macaristan, sübvansiyonların veya piyasa bozucu uygulamaların yerel üreticilere zarar verdiği Çin ve Hindistan gibi ülkelerden yapılan metal ithalatına antidamping vergileri uygulayabilir.
2. Kimyasal Ürünler
Kimyasallar, Macaristan’ın sanayi ve tarım sektörleri için kritik bir ithalat kalemi olup, bu ürünlere uygulanan gümrük vergileri, sınıflandırmalarına göre değişmektedir.
- Genel tarife: Gübreler, endüstriyel kimyasallar ve temizlik maddeleri dahil olmak üzere kimyasal ürünlere %5 ila %12 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Tercihli tarifeler: Serbest ticaret anlaşmaları kapsamında ticaret ortaklarından ithal edilen kimyasallara indirimli tarifeler veya gümrüksüz erişim uygulanır.
- Özel vergiler: Bazı tehlikeli kimyasallar, halk sağlığı ve çevre üzerindeki etkileri nedeniyle ek kısıtlamalara veya çevre vergilerine tabi olabilir.
Makine ve Ekipman
1. Endüstriyel Makineler
Macaristan, inşaat, imalat ve tarım sektörleri için çeşitli endüstriyel makineler ithal ediyor. Bu ürünlere uygulanan tarifeler, ekonomik kalkınmayı desteklemek için nispeten düşüktür.
- Genel tarife: AB dışındaki ülkelerden gelen endüstriyel makinelere genellikle %1 ila %4 arasında tarife uygulanır.
- Tercihli tarifeler: Japonya ve Kanada gibi serbest ticaret anlaşmaları olan ülkelerden ithal edilen endüstriyel makinelere indirimli tarifeler veya gümrüksüz erişim uygulanır.
- Özel vergiler: Macaristan, haksız ticaret uygulamalarının tespit edildiği ülkelerden yapılan makine ithalatına ek vergiler uygulayabilir.
2. Tıbbi Ekipman
Macaristan’ın sağlık sistemi için tıbbi ekipmanlar hayati önem taşıyor ve uygun fiyatlı sağlık ürünlerine erişimi garanti altına almak için bu ürünlere uygulanan gümrük vergileri düşük tutuluyor.
- Genel tarife: Tanı araçları, cerrahi aletler ve hastane malzemeleri de dahil olmak üzere tıbbi ekipmanlara genellikle %0 ile %5 arasında tarife uygulanır.
- Tercihli tarifeler: ABD ve Güney Kore gibi ticaret ortaklarından gelen tıbbi ekipmanlar, serbest ticaret anlaşmaları kapsamında indirimli tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanabilir.
- Özel vergiler: Sağlık krizleri sırasında kritik tıbbi malzemelerin teminini sağlamak amacıyla acil tarife muafiyetleri verilebilir.
Menşe Ülkeye Göre Özel İthalat Vergileri
Belirli Ülkelerden Gelen Ürünlere Uygulanan İthalat Vergileri
Macaristan, AB’nin bir parçası olarak, haksız ticaret uygulamaları tespit edildiğinde belirli ülkelerden gelen ürünlere ek vergiler uygular. Örnekler şunlardır:
- Çin: Macaristan, çelik ve elektronik gibi Çin’den gelen belirli ürünlere, bunların piyasa fiyatının altında satıldığı veya Çin hükümeti tarafından sübvanse edildiği tespit edilirse anti-damping vergisi uygulayabilir.
- Rusya: AB yaptırımlarının ardından Rusya’dan yapılan belirli ithalatlar, enerji ürünleri ve lüks mallar da dahil olmak üzere, siyasi gerginlikler nedeniyle daha yüksek tarifeler veya kısıtlamalarla karşı karşıya kalıyor.
- Amerika Birleşik Devletleri: AB ile ABD arasındaki ticaret anlaşmazlıklarına yanıt olarak, özellikle tarım ve havacılık gibi sektörlerde belirli ABD mallarına misilleme niteliğinde tarifeler uygulanabilir.
Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Tarife Tercihleri
Macaristan, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli ticaret planları kapsamında gelişmekte olan ülkelere tercihli tarifeler sunmaktadır:
- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP): Bangladeş ve Kamboçya gibi gelişmekte olan ülkelerden ithal edilen tarım ürünleri, tekstil ürünleri ve hammaddelere uygulanan tarifelerin düşürülmesi.
- Silahlar Hariç Her Şey (EBA): Afrika, Asya ve Karayipler ülkeleri de dahil olmak üzere En Az Gelişmiş Ülkelerden (LDC) tüm ürünlere (silahlar ve mühimmat hariç) gümrüksüz erişim.
Macaristan Hakkında Temel Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Macaristan (Magyarország)
- Başkent: Budapeşte
- En Büyük Şehirler:
- Budapeşte
- Debrecen
- Segedin
- Kişi Başına Gelir: 17.500 ABD Doları (2023 itibariyle)
- Nüfus: Yaklaşık 9,6 milyon
- Resmi Dil: Macarca
- Para Birimi: Macar Forinti (HUF)
- Konum: Orta Avrupa’da, batıda Avusturya, kuzeyde Slovakya, kuzeydoğuda Ukrayna, doğuda Romanya, güneyde Sırbistan ve güneybatıda Hırvatistan ve Slovenya ile çevrilidir.
Macaristan’ın Coğrafyası, Ekonomisi ve Başlıca Endüstrileri
Macaristan Coğrafyası
Macaristan, Orta Avrupa’da bulunan, düz ve engebeli ovalarıyla, özellikle doğudaki Büyük Macar Ovası (Alföld) ile karakterize edilen, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke, başkent Budapeşte’den geçen Tuna Nehri tarafından ikiye bölünmüştür. Macaristan, sıcak yazları ve soğuk kışları olan karasal bir iklime sahiptir ve çeşitli manzarası arasında kuzeydeki Uplands’in ormanlık tepeleri ve verimli tarım bölgeleri bulunur.
Macaristan Ekonomisi
Macaristan, güçlü bir endüstriyel temel, büyüyen bir hizmet sektörü ve köklü bir tarım sektörü ile karma bir ekonomiye sahiptir. Ülke, AB ekonomisine oldukça entegredir ve özellikle otomotiv, elektronik ve üretim sektörlerinde doğrudan yabancı yatırımlardan (FDI) faydalanmıştır. Macaristan, Orta Avrupa’daki yetenekli iş gücü, elverişli iş ortamı ve stratejik konumu ile bilinir ve bu da onu ticaret ve yatırım için önemli bir merkez haline getirir.
Macaristan ekonomisi ihracat odaklıdır ve Avrupa Birliği’ndeki başlıca ticaret ortakları, özellikle Almanya, Avusturya ve İtalya’dır. Başlıca ihracat ürünleri arasında makine, araç, ilaç ve gıda ürünleri yer alır. Macaristan ayrıca tarihi şehirleri, termal kaplıcaları ve doğal manzaralarıyla ziyaretçileri çeken önemli bir turizm sektörüne sahiptir.
Macaristan’daki Başlıca Endüstriler
1. Otomotiv Üretimi
Otomotiv endüstrisi, Audi, Mercedes-Benz ve Suzuki gibi büyük uluslararası üreticilerin ülkede üretim tesisleri işletmesiyle Macaristan ekonomisinin temel taşıdır. Sektör, yerel tedarikçilerden oluşan bir ağ tarafından desteklenmekte ve Macaristan’ın ihracatına önemli ölçüde katkıda bulunmaktadır.
2. Elektronik ve Bilişim Teknolojileri
Macaristan, küresel şirketler için bileşenler ve bitmiş ürünler üreten elektronik üretiminde önemli bir oyuncudur. Ülkede ayrıca yazılım geliştirme ve BT hizmetlerini içeren büyüyen bir bilgi teknolojisi sektörü vardır.
3. İlaçlar
Macaristan, Gedeon Richter ve Egis gibi şirketlerin hem yerel üretimde hem de uluslararası ihracatta önemli roller üstlendiği köklü bir ilaç endüstrisine sahiptir. Sektör, güçlü bir tıbbi araştırma ve geliştirme geleneğinden faydalanmaktadır.
4. Tarım
Tarım, özellikle kırsal alanlarda Macaristan ekonomisinin önemli bir sektörü olmaya devam ediyor. Ülke buğday, mısır, ayçiçeği ve üzüm gibi çok çeşitli ürünler üretiyor. Macaristan ayrıca şarap üretimiyle de biliniyor; Tokaj ve Eger gibi bölgeler dünyaca ünlü şaraplar üretiyor.
5. Turizm
Macaristan’da turizm büyüyen bir sektördür ve ziyaretçiler ülkenin zengin kültürel mirası, tarihi mimarisi ve doğal manzaralarına ilgi duymaktadır. Özellikle Budapeşte, termal banyoları, tarihi binaları ve canlı gece hayatıyla bilinen önemli bir turizm merkezidir.