Orta Amerika’nın en büyük ekonomisi olan Guatemala, ekonomik kalkınmayı teşvik etmek ve yerel endüstrileri korumak için tasarlanmış açık ticaret politikalarına sahip önemli bir ticaret ülkesidir. Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) bir üyesi olarak Guatemala, tarife sistemini uluslararası standartlarla uyumlu hale getirir. İthalat tarife oranları, rekabetçi fiyatlarla temel malların bulunabilirliğini sağlarken yerel endüstrileri desteklemek için yapılandırılmıştır. Ayrıca Guatemala, belirli ülkeler için tercihli tarife oranları sağlayan çeşitli Serbest Ticaret Anlaşmalarından (STA) yararlanır ve ticaretin çeşitlendirilmesine ve ekonomik ilişkilerin artırılmasına katkıda bulunur.
Guatemala’da Gümrük Tarife Yapısı
Guatemala’da Genel Tarife Politikası
Guatemala’nın gümrük rejimi, Orta Amerika ülkeleri arasındaki tarifeleri uyumlu hale getiren Orta Amerika Tarife Sistemi (SAC – Sistema Arancelario Centroamericano) tarafından yönetilir. Guatemala’daki tarife oranları aşağıdaki hedeflere ulaşmak için belirlenir:
- Gelir yaratma: İthalat tarifeleri hükümet gelirinin önemli bir kaynağıdır.
- Yerel sanayinin korunması: Özellikle tarım ve imalat sektörlerinde yerel olarak üretilen ürünlerle rekabet eden mallara daha yüksek tarifeler uygulanmaktadır.
- Yatırımın teşviki: Düşük tarifeler genellikle yerel üretim için gerekli girdilere ve sermaye mallarına uygulanarak endüstriyel gelişme teşvik edilir.
- Bölgesel ticaret entegrasyonu: Orta Amerika Ortak Pazarı’nın (CACM) bir üyesi olan Guatemala, Orta Amerika’da ticareti yapılan ürünlerin çoğu için tek tip tarifeler uygulamaktadır.
Guatemala tarife sistemi, tarife oranlarını ürünün kategorisine göre belirleyen Harmonize Sistem (HS) sınıflandırmasını takip eder. Tarifeler %0 ile %40 arasında değişir ve çoğu mal %0 ile %15 arasındadır.
Tercihli Tarife Anlaşmaları
Guatemala’nın ticaret politikası, ortak ülkelerden ithal edilen belirli mallar üzerindeki tarifeleri azaltan veya ortadan kaldıran çeşitli Serbest Ticaret Anlaşmalarından (FTA) faydalanmaktadır. En önemli anlaşmalar şunlardır:
- Orta Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (CAFTA-DR): ABD, Orta Amerika ülkeleri ve Dominik Cumhuriyeti arasındaki bu anlaşma, üye ülkeler arasında ticaret yapılan mallar üzerindeki tarifeleri önemli ölçüde azaltıyor.
- Avrupa Birliği (AB) ile Ortaklık Anlaşması: Guatemala, AB ile ticaret yaptığı çok çeşitli ürünlerde tercihli tarifelerden yararlanmaktadır.
- Meksika-Guatemala Serbest Ticaret Anlaşması: Bu ikili anlaşma, Meksika ile Guatemala arasında ticaret yapılan mallara uygulanan tarifelerin düşürülmesini sağlıyor.
- Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM): Guatemala, El Salvador, Honduras, Nikaragua ve Kosta Rika gibi üye ülkeler arasında gümrüksüz mal dolaşımına olanak tanıyan bu bölgesel ticaret bloğunun bir parçasıdır.
Özel İthalat Vergileri ve Kısıtlamaları
Standart tarifelere ek olarak, Guatemala yerel endüstrileri korumak veya ticaret dengesizliklerini gidermek için belirli ürünlere özel ithalat vergileri uygulayabilir. Bunlar şunları içerir:
- Antidamping Vergisi: Yerli üreticilerle haksız rekabeti önlemek amacıyla piyasa fiyatının altında ithal edilen ürünlere uygulanır.
- ÖTV: Alkol, tütün ve petrol ürünleri gibi bazı mallar, ithalat tarifelerine ek olarak ÖTV’ye tabidir.
- Çevre vergileri: Plastikler ve tehlikeli maddeler gibi çevre üzerinde olumsuz etkisi olan ürünler ek vergiler veya kısıtlamalarla karşı karşıya kalabilir.
Ürün Kategorileri ve İlgili Tarife Oranları
Tarım Ürünleri
1. Süt Ürünleri
Guatemala, sınırlı iç üretim nedeniyle özellikle peynir, süt tozu ve tereyağı olmak üzere önemli miktarda süt ürünü ithal ediyor.
- Genel tarife: Süt, tereyağı ve peynir gibi süt ürünleri genellikle %15 ila %20 arasında tarifelere tabidir.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR kapsamında ABD’den ve Ortaklık Anlaşması kapsamında Avrupa Birliği’nden yapılan süt ürünleri ithalatına indirimli tarifeler uygulanmaktadır.
- Özel vergiler: Adil olmayan fiyatlandırma uygulamalarının veya sübvansiyonların piyasa bozulmalarına yol açtığı ülkelerden gelen süt ürünlerine antidamping vergileri uygulanabilir.
2. Et ve Kümes Hayvanları
Et ve kümes hayvanı sektörü hem iç tüketim hem de ithalat açısından hayati önem taşıyor ve Guatemala talebi karşılamak için ithalata güveniyor.
- Genel tarife: Sığır eti, domuz eti ve kümes hayvanları dahil olmak üzere et ürünleri %10 ila %25 arasında değişen tarifelerle karşı karşıyadır. Taze et genellikle işlenmiş etlerden daha düşük tarifelerle karşı karşıyadır.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR uyarınca, Amerika Birleşik Devletleri’nden yapılan et ithalatı, belirli ürünler için indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanıyor ve kalan tarifeler için aşamalı olarak kaldırılma süreci uygulanıyor.
- Özel vergiler: Yerel üreticileri korumak için belirli et ürünlerine, özellikle dondurulmuş kümes hayvanlarına ithalat kotası uygulanabilir. Kotayı aşan ithalatlar daha yüksek tarifelerle karşı karşıya kalır.
3. Meyve ve Sebzeler
Guatemala meyve ve sebzede önemli bir üretici olmasına rağmen, özellikle egzotik veya sezon dışı ürünlere yönelik iç talebi karşılamak için bu ürünlerin çeşitliliğini de ithal ediyor.
- Genel tarife: Taze meyve ve sebzelere, ürüne bağlı olarak genellikle %0 ile %15 arasında değişen tarifeler uygulanır.
- Tercihli tarifeler: Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM) ülkelerinden ve CAFTA-DR kapsamındaki Amerika Birleşik Devletleri’nden yapılan ithalata indirimli tarifeler uygulanır.
- Özel vergiler: Domates veya soğan gibi belirli meyve ve sebzeler için hasat mevsiminde yerel çiftçileri korumak amacıyla mevsimsel tarifeler uygulanabilir.
Endüstriyel Mallar
1. Otomobiller ve Otomobil Parçaları
Otomobiller ve otomobil parçaları Guatemala için önemli ithalat kategorileridir; tarifeler piyasayı düzenlemek ve yerel montaj ve imalatın gelişimini teşvik etmek amacıyla tasarlanmıştır.
- Genel tarife: İthal araçlar, aracın türüne ve yaşına bağlı olarak %5 ile %20 arasında değişen tarifelere tabidir. Otomobil parçaları %5 ile %15 arasında tarifelerle karşı karşıyadır.
- Tercihli tarifeler: ABD ve Meksika’dan gelen araçlar ve otomobil parçaları, CAFTA-DR ve Meksika-Guatemala Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanmaktadır.
- Özel vergiler: Lüks araçlara ve büyük motorlu araçlara ek vergiler uygulanabilir. Enerji verimliliğini teşvik etmek için yüksek emisyonlu araçlara çevre vergileri uygulanabilir.
2. Elektronik ve Tüketim Malları
Akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve ev aletleri gibi tüketici elektroniği ürünlerine Guatemala’da yüksek talep var ve bu ithalatlara makul düzeyde gümrük vergileri uygulanıyor.
- Genel tarife: Elektronik ürünlere, ürün kategorisine bağlı olarak genellikle %5 ile %15 arasında değişen tarifeler uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR ve AB ile yapılan Ortaklık Anlaşması uyarınca, ABD ve AB’den ithal edilen elektronik ürünlere indirimli tarifeler veya gümrüksüz erişim sağlanmaktadır.
- Özel vergiler: Özellikle yüksek enerji tüketimi veya tehlikeli maddeler içeren bazı elektronik cihazlar çevre vergilerine veya ek kısıtlamalara tabi olabilir.
Tekstil ve Giyim
1. Giyim
Guatemala önemli miktarda giyim eşyası ithal ediyor, ancak büyüyen bir tekstil ve giyim üretim endüstrisine de sahip. İthal giyim eşyalarına uygulanan tarifeler, tüketicilerin uygun fiyatlı giyime erişebilmesini sağlarken yerli üreticileri korumak için yapılandırılmıştır.
- Genel tarife: Giyim ithalatına %10 ile %25 arasında değişen tarifeler uygulanmakta olup, bitmiş giyim ürünlerine daha yüksek oranlar uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR ve AB ile yapılan Ortaklık Anlaşması uyarınca, ABD ve AB’den yapılan hazır giyim ithalatı indirimli tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanmaktadır.
- Özel vergiler: Düşük maliyetli üretim veya damping gibi piyasa bozucu uygulamaların tespit edildiği ülkelerden yapılan giyim ithalatına anti-damping vergileri uygulanabilir.
2. Ayakkabı
Ayakkabı ithalatı Guatemala perakende sektöründe önemli bir rol oynuyor ve yerel üreticileri korumak ve uygun fiyatlı ürünlere erişimi garanti altına almak için gümrük vergileri uygulanıyor.
- Genel tarife: Ayakkabılar, ayakkabının cinsine ve malzemesine bağlı olarak %10 ile %20 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR kapsamında ABD’den ve Ortaklık Anlaşması kapsamında AB’den ithal edilen ayakkabılara indirimli tarifeler veya gümrüksüz erişim uygulanır.
- Özel vergiler: Damping veya düşük fiyatlandırma gibi haksız ticaret uygulamaları yapan ülkelerden gelen düşük maliyetli ayakkabılara anti-damping vergileri uygulanabilir.
Hammaddeler ve Kimyasallar
1. Metal Ürünler
Metal ürünler Guatemala’nın inşaat ve imalat endüstrileri için olmazsa olmazdır. Bu ithalatlar sınıflandırmalarına ve son kullanımlarına göre tarifelerle karşı karşıyadır.
- Genel tarife: Çelik, alüminyum ve bakır gibi metal ürünler %5 ile %15 arasında değişen oranlarda tarifelere tabidir.
- Tercihli tarifeler: Ortaklık Anlaşması kapsamında CAFTA-DR ülkeleri ve Avrupa Birliği’nden yapılan metal ithalatına indirimli tarifeler uygulanmaktadır.
- Özel vergiler: Sübvansiyonlu üretim veya piyasa bozulmasının yaşandığı Çin veya Hindistan gibi ülkelerden yapılan metal ithalatına anti-damping vergileri uygulanabilir.
2. Kimyasal Ürünler
Guatemala, endüstriyel, tarımsal ve farmasötik amaçlar için çok çeşitli kimyasallar ithal etmektedir. Kimyasal ithalatındaki tarifeler, ürünün sınıflandırmasına bağlı olarak değişmektedir.
- Genel tarife: Kimyasal ürünlere %5 ile %15 arasında değişen oranlarda tarife uygulanırken, imalat ve tarımda kullanılan temel kimyasallara daha düşük oranlar uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR kapsamında ABD’den ve Ortaklık Anlaşması kapsamında AB’den ithal edilen kimyasallara indirimli tarifeler veya gümrüksüz erişim uygulanır.
- Özel vergiler: Tehlikeli kimyasallar, çevresel ve halk sağlığı endişelerine bağlı olarak ek kısıtlamalara veya vergilere tabi tutulabilir.
Makine ve Ekipman
1. Endüstriyel Makineler
Endüstriyel makineler, Guatemala’nın büyüyen imalat ve tarım sektörleri için hayati öneme sahiptir. Endüstriyelleşmeyi teşvik etmek için makinelere uygulanan tarifeler genellikle düşüktür.
- Genel tarife: Sanayi makineleri ithalatında, makinenin cinsine ve kullanım amacına göre %0 ile %10 arasında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR ve AB ile yapılan Ortaklık Anlaşması uyarınca, Amerika Birleşik Devletleri ve AB’den ithal edilen makineler genellikle indirimli tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanmaktadır.
- Özel vergiler: Haksız ticaret uygulamalarının veya piyasa bozulmalarının tespit edildiği ülkelerden makine ithalatına ek vergiler uygulanabilir.
2. Tıbbi Ekipman
Tıbbi ekipmanlar Guatemala’nın sağlık sektörü için hayati önem taşıyor ve uygun fiyatlı sağlık malzemelerine erişimi garanti altına almak için bu ürünlere uygulanan gümrük vergileri düşük tutuluyor.
- Genel tarife: Tanı araçları, hastane malzemeleri ve cerrahi aletler gibi tıbbi ekipmanlara genellikle %0 ile %10 arasında tarifeler uygulanır.
- Tercihli tarifeler: CAFTA-DR kapsamında ABD’den ve Ortaklık Anlaşması kapsamında AB’den ithal edilen tıbbi ekipmanlara indirimli tarifeler veya gümrüksüz erişim uygulanır.
- Özel vergiler: COVID-19 salgını gibi sağlık acil durumlarında Guatemala, bulunabilirliği sağlamak amacıyla kritik tıbbi malzemeler üzerindeki tarifeleri kaldırabilir.
Menşe Ülkeye Göre Özel İthalat Vergileri
Belirli Ülkelerden Gelen Ürünlere Uygulanan İthalat Vergileri
Guatemala, özellikle damping veya sübvansiyon gibi haksız ticaret uygulamaları söz konusu olduğunda, bazı ülkelerden yapılan ithalata özel vergiler veya kısıtlamalar koyabilir.
- Çin: Guatemala, özellikle tekstil, çelik ve elektronik gibi haksız fiyatlandırma uygulamaları veya sübvansiyonların tespit edildiği sektörlerde Çin’den gelen belirli ürünlere anti-damping vergisi uygulayabilir.
- Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği: CAFTA-DR ve Ortaklık Anlaşması uyarınca, Amerika Birleşik Devletleri ve AB’den yapılan ithalatların çoğu, azaltılmış tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanmaktadır. Ancak, belirli ürünler yerel endüstrileri tehdit etmeleri durumunda kısıtlamalarla veya daha yüksek vergilerle karşı karşıya kalabilir.
- Orta Amerika Ülkeleri: CACM üyesi ülkelerden gelen mallar, menşe kurallarına uymaları koşuluyla, genellikle Guatemala’ya gümrüksüz giriyor.
Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Tarife Tercihleri
Guatemala, küresel ticaret anlaşmaları kapsamında belirli gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalatlara tercihli tarife muamelesi sağlar. Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP) kapsamında Guatemala, özellikle tarım ürünleri, tekstil ve hammaddeler olmak üzere gelişmekte olan ülkelerden ithal edilen belirli ürünlerde azaltılmış veya sıfır tarifelerden yararlanır.
Guatemala Hakkında Temel Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Guatemala Cumhuriyeti
- Başkent: Guatemala City
- En Büyük Şehirler:
- Guatemala Şehri
- Karmaşık
- Villa Yeni
- Kişi Başına Gelir: 4.800 ABD Doları (2023 itibariyle)
- Nüfus: Yaklaşık 18 milyon
- Resmi Dil: İspanyolca
- Para Birimi: Guatemala Quetzalı (GTQ)
- Konum: Orta Amerika’da yer alan ülkenin kuzey ve batısında Meksika, kuzeydoğusunda Belize, doğusunda Honduras, güneydoğusunda El Salvador ve güneyinde Pasifik Okyanusu bulunmaktadır.
Guatemala’nın Coğrafyası, Ekonomisi ve Başlıca Endüstrileri
Guatemala’nın Coğrafyası
Guatemala, volkanik dağlar, tropikal yağmur ormanları ve kıyı ovalarını içeren çeşitli bir manzaraya sahip bir Orta Amerika ülkesidir. Ülke, ekonomisinin temel sektörlerinden biri olan tarımı destekleyen zengin biyolojik çeşitliliği ve verimli topraklarıyla bilinir. Guatemala’nın iklimi, yüksekliğe bağlı olarak önemli ölçüde değişir ve kıyılardaki tropikal koşullardan yaylalardaki ılıman iklimlere kadar uzanır.
Guatemala Ekonomisi
Guatemala, Orta Amerika’nın en büyük ekonomisine sahiptir ve çeşitli endüstrilerle karakterize edilir. Tarım, kahve, şeker, muz ve sebzeler gibi büyük ihracatlarla ekonomide merkezi bir rol oynar. Ülkenin ayrıca özellikle imalat, tekstil ve işlenmiş gıdalarda büyüyen bir endüstriyel tabanı vardır.
Son yıllarda Guatemala, turizm, enerji ve bilgi teknolojisi gibi temel sektörlere yatırımı teşvik ederek ekonomisini çeşitlendirmeye odaklandı. Hükümet, gümrük prosedürlerini basitleştirmek ve sermaye malları ve hammaddeler üzerindeki tarifeleri azaltmak da dahil olmak üzere iş ortamını iyileştirmeyi amaçlayan politikalar uyguladı.
Guatemala’daki Başlıca Endüstriler
1. Tarım
Tarım, Guatemala ekonomisinin temel taşı olmaya devam ediyor ve nüfusun önemli bir bölümünü istihdam ediyor. Başlıca tarım ürünleri arasında kahve, muz, şeker ve sebzeler yer alıyor. Guatemala, dünyanın en büyük kahve ve muz ihracatçılarından biri ve tarım sektörü döviz kazançlarına önemli bir katkı sağlamaya devam ediyor.
2. Üretim
Üretim sektörü genişliyor ve gıda işleme, tekstil ve plastik gibi endüstriler ülkenin ihracat ekonomisinde önemli bir rol oynuyor. Guatemala, CAFTA-DR kapsamında Amerika Birleşik Devletleri’ne tekstil ve hazır giyim ihracatında önemli bir ülke.
3. Madencilik
Madencilik, özellikle altın ve gümüş gibi değerli metallerin çıkarılması olmak üzere Guatemala’da önemli bir sektördür. Ülkede ayrıca nikel ve çinko gibi diğer minerallerin önemli yatakları vardır ve bunlar ihracat gelirlerine katkıda bulunur.
4. Turizm
Guatemala’da turizm, Tikal gibi antik Maya kalıntıları ve Atitlán Gölü’nün doğal güzellikleri gibi cazibe merkezleriyle büyüyen bir sektördür. Ülkenin kültürel mirası, doğal manzaraları ve sömürge şehirleri, onu uluslararası turistler için popüler bir yer haline getirir.
5. Enerji
Guatemala, hidroelektrik ve jeotermal enerji gibi yenilenebilir enerjiye odaklanarak enerji kaynaklarını çeşitlendirmek için çalışmaktadır. Ülkenin bol doğal kaynakları, yenilenebilir enerji sektörünü geliştirmek için iyi bir konumda olmasını sağlayarak hem iç tüketime hem de komşu ülkelere ihracata katkıda bulunmaktadır.