Afrika’nın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olan Etiyopya, Afrika Boynuzu’nda bulunan karayla çevrili bir ülkedir. Zengin tarihi ve çeşitli kültürüyle bilinen Etiyopya, tarım, üretim ve hizmetler tarafından yönlendirilen bölgesel ticarette önemli bir oyuncu olarak ortaya çıkmıştır. Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) ve Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı’nın (COMESA) bir üyesi olarak Etiyopya, hem uluslararası anlaşmaları hem de yerel endüstrileri koruma ve büyütme çabalarını yansıtan ticaret politikalarını takip etmektedir.
Etiyopya’nın gümrük tarifeleri ürün kategorisine göre değişir ve yerel üretimi teşvik etmek, temel endüstrileri korumak ve temel malların uygun fiyatlı olmasını sağlamak amacıyla belirli mallar ithalat vergilerine tabi tutulur. Ayrıca Etiyopya, Afrika Kıta Serbest Ticaret Alanı (AfCFTA) ve Çin, Hindistan ve Avrupa Birliği gibi ülkelerle ikili ticaret düzenlemeleri gibi çeşitli tercihli ticaret anlaşmalarından yararlanır.
Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Etiyopya ekonomisinin omurgasını oluşturmaya devam ediyor ve nüfusun çoğunluğunu istihdam ediyor. Ancak ülke, özellikle temel gıda maddeleri ve işlenmiş ürünler olmak üzere iç talebi karşılamak için çeşitli tarım ürünleri ithal ediyor.
A. Tahıllar ve Tahıllar
- Buğday: Etiyopya’nın yerel üretimi desteklemek amacıyla önemli bir buğday ithalatçısı olması nedeniyle %5 gümrük vergisi.
- Mısır: %0 gümrük vergisi, mısır yurt içinde yaygın olarak yetiştirilen ve tüketilen temel bir ürün.
- Pirinç: Etiyopya’nın artan pirinç talebini karşılamak için ithalata bağımlı olduğunu yansıtan %10’luk gümrük vergisi.
Özel İthalat Vergileri: Kenya ve Sudan gibi COMESA üyesi ülkelerden ithal edilen tahıllar, indirimli tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanabilir.
B. Meyve ve Sebzeler
- Muz: Yerli üretim ve çevre ülkelerden ithalat nedeniyle %0 gümrük vergisi.
- Domates: Domatesler yerel olarak yetiştirildiği ve sezon dışında ithal edildiği için %15 gümrük vergisi uygulanıyor.
- Avokado: Artan talep nedeniyle ithal avokadolara %12 gümrük vergisi uygulandı.
C. Et ve Hayvansal Ürünler
- Kanatlı hayvancılık: Yerel kanatlı hayvan çiftçilerini korurken iç talebi de karşılayan %20 gümrük vergisi.
- Sığır eti: Etiyopya’nın yerel sığır yetiştiriciliğini teşvik etmesi nedeniyle %25 gümrük vergisi.
- Domuz eti: Sınırlı tüketimi ve düşük iç üretimi yansıtan %15 gümrük vergisi.
Özel İthalat Vergileri: COMESA ve diğer Afrika ülkelerinden ithal edilen et ürünleri, AfCFTA anlaşmaları kapsamında indirimli veya sıfır tarifelerden faydalanabilir.
2. Tekstil ve Giyim
Tekstil ve giyim endüstrisi, rekabetçi işgücü maliyetleri ve uluslararası pazarlara erişimi sayesinde Etiyopya için önemli bir büyüme sektörüdür. Tekstil ithalatındaki tarifeler, yerel üreticileri korurken bitmiş mallara olan talebi karşılamak için yapılandırılmıştır.
A. Giyim
- Hazır giyim: Yerli tekstil ve konfeksiyon üretiminin büyümesini desteklemek amacıyla %25 gümrük vergisi uygulanıyor.
- Tekstil kumaşları: Yerli giysi üretimi için ithal edilen kumaşlara %10 gümrük vergisi.
- Ayakkabı: Yerli ayakkabı üreticilerini koruma ihtiyacını yansıtan %20 gümrük vergisi.
Özel İthalat Vergileri: Çin veya Hindistan gibi ticaret anlaşmaları olan ülkelerden tekstil ve hazır giyim ithalatı tercihli tarife oranlarına tabi olabilir.
B. Pamuk
- Ham pamuk: Etiyopya’nın büyüyen tekstil sektörünün gelişimini teşvik etmek için %5 gümrük vergisi.
- İşlenmiş pamuk: Giyim üretiminde kullanılan iplik ve dokuma pamuğu kapsayan %12 gümrük vergisi.
3. Elektronik ve Makine
Etiyopya, tüketici elektroniği ve endüstriyel makineler için ithalata büyük ölçüde bağımlıdır. Bu kategorideki ithalat tarifeleri, ülkenin teknoloji ve endüstrileşmeyi teşvik etme çabalarını yansıtır.
A. Tüketici Elektroniği
- Cep telefonları: %0 tarife, telekomünikasyon ve mobil teknolojiye erişimi teşvik ediyor.
- Dizüstü bilgisayarlar ve bilgisayarlar: Dijital araçlara ve teknolojilere erişimi teşvik etmek için %5 tarife.
- Televizyonlar: Evlerde kullanılan tüketici elektroniğine %10 gümrük vergisi uygulanıyor.
Özel İthalat Vergileri: Çin ve Hindistan gibi ticaret ortaklarından ithal edilen elektronik ürünler, ikili anlaşmalar aracılığıyla indirimli tarifelerden yararlanabilir.
B. Endüstriyel Makineler
- Tarım makineleri: %5 gümrük vergisi, verimliliği artırmak için tarımsal mekanizasyonu teşvik ediyor.
- Ağır sanayi ekipmanları: İnşaat ve imalat sanayinde kullanılan makinelere %10 gümrük vergisi uygulanır.
- Diğer makineler: Makinelerin cinsine ve amacına göre %8 gümrük vergisi.
Özel İthalat Vergileri: COMESA ve diğer AfCFTA üye ülkelerinden ithal edilen makineler, tercihli tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanabilir.
4. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Etiyopya, sınırlı yerel üretim nedeniyle ilaçlarının ve tıbbi ekipmanlarının çoğunu ithal ediyor. Hükümet, erişilebilirliği sağlamak için temel sağlık ürünlerine düşük tarifeler uyguluyor.
A. İlaçlar
- İlaçlar: Temel ilaçlarda %0 gümrük vergisi uygulanarak sağlık hizmetlerine uygun fiyatlı erişimin sağlanması.
- Vitamin ve takviyeler: %5 tarife, sağlığı ve refahı teşvik eder.
- Tıbbi Malzemeler ve Cerrahi Ekipmanlar: Hastane ve kliniklerde ihtiyaç duyulan kritik tıbbi ekipmanlara %3 oranında gümrük vergisi uygulanır.
Özel İthalat Vergileri: Hindistan gibi tercihli ticaret anlaşmaları olan ülkelerden ithal edilen ilaçlar, indirimli tarifelerden faydalanabilir.
5. Otomobiller ve Taşıma Ekipmanları
Etiyopya, yerel araç üretiminin eksikliği nedeniyle otomobillerinin ve ulaşım ekipmanlarının çoğunu ithal ediyor. Tarifeler, yerel altyapı gelişimini desteklerken araç ithalatını düzenlemek için yapılandırılmıştır.
A. Otomobiller
- Binek araçlar: İthal otomobillere, SUV’lara ve diğer binek araçlara %30 gümrük vergisi uygulanır.
- Ticari araçlar: Kamyon, otobüs ve diğer ticari araçlarda %15 gümrük vergisi.
- Motosikletler: Uygun fiyatlı ulaşıma erişimi teşvik eden %10 gümrük vergisi.
Özel İthalat Vergileri: AfCFTA kapsamında Afrika ülkelerinden ithal edilen araçlara indirimli veya sıfır tarife uygulanabilir.
B. Yedek Parçalar
- Araç yedek parçaları: Ülkenin araç filosunun bakımı için gerekli olan %10 tarife.
- Uçak parçaları: %0 gümrük vergisiyle havacılık sektörüne destek.
- Nakliye ve taşıma ekipmanları: Konteyner ve diğer taşıma ekipmanlarına %5 gümrük vergisi.
6. Kimyasallar ve Plastik Ürünler
A. Kimyasal Ürünler
Etiyopya, endüstriyel, tarımsal ve tüketici kullanımına yönelik çok çeşitli kimyasallar ithal ediyor.
- Gübre: %0 gümrük vergisi, tarım sektörünün girdi ihtiyacını destekliyor.
- Pestisitler: Bitki koruma amaçlı tarımsal kimyasallara %10 gümrük vergisi uygulanır.
- Temizlik ürünleri: Ev temizlik malzemeleri ve diğer tüketici kimyasal ürünlerini kapsayan %12 gümrük vergisi.
B. Plastikler
Plastikler Etiyopya’nın imalat ve tüketim sektörleri için önemli bir ithalat kalemidir.
- Plastik kaplar: Kaplar ve ambalajlar gibi mamul plastik ürünlere %15 gümrük vergisi.
- Plastik Hammaddeler: Yerli üretimde kullanılan plastik ham maddelere %5 gümrük vergisi uygulanmaktadır.
7. Metaller ve İnşaat Malzemeleri
A. Demir ve Çelik
Etiyopya’da inşaat sektörü büyük ölçüde demir-çelik ürünlerinin ithalatına bağımlıdır.
- Çelik çubuklar ve barlar: Çelik çubuklar ve barlar gibi inşaat malzemelerine uygulanan %5 gümrük vergisi.
- Sac Metal: Sanayide kullanılan sac metallere %10 gümrük vergisi uygulanmaktadır.
B. Çimento ve Beton
Etiyopya’nın altyapı projeleri için inşaat malzemeleri hayati önem taşıyor ve çimento da önemli bir ithalat kalemi.
- Çimento: İthalat ihtiyacını dengelemek ve yerli üretimi teşvik etmek amacıyla %10 gümrük vergisi.
- Beton bloklar: Altyapı geliştirmede kullanılan ithal yapı malzemelerine %8 gümrük vergisi uygulanır.
8. Yiyecek ve İçecekler
A. İşlenmiş Gıdalar
Yerel üretimi desteklemek amacıyla işlenmiş gıdalar yoğun olarak ithal ediliyor.
- Konserve gıdalar: Konserve sebzeler ve etler gibi işlenmiş gıdalara %15 gümrük vergisi uygulanır.
- Süt ürünleri: Etiyopya’nın süt ürünlerinde ithalata olan bağımlılığını yansıtan %20 oranında gümrük vergisi.
- Atıştırmalık Gıdalar: İthal atıştırmalık ve şekerlemelere %20 gümrük vergisi uygulanır.
Özel İthalat Vergileri: COMESA ülkelerinden ithal edilen işlenmiş gıdalara indirimli tarifeler veya gümrüksüz statü uygulanabilir.
B. İçecekler
Etiyopya’da alkollü ve alkolsüz içecekler önemli ithalat kalemleridir.
- Alkollü içecekler: İthal şarap, bira ve içkilere %30 gümrük vergisi uygulanır.
- Alkolsüz içecekler: %20 tarife, meşrubat ve meyve sularını kapsar.
9. Enerji ve Yakıt Ürünleri
A. Petrol ve Yakıt
Etiyopya, petrol ve yakıt ürünlerinin çoğunu ithal ediyor.
- Benzin: Ulaştırma ve sanayi amaçlı yakıt ithalatına %5 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Dizel yakıtı: Ulaşım ve elektrik üretiminde yaygın kullanımı yansıtan %5 tarife.
- Doğalgaz: %0 tarife, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesini teşvik ediyor.
B. Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
Etiyopya, yenilenebilir enerjiye geçişi desteklemek amacıyla yenilenebilir enerji teknolojilerine düşük tarifeler uyguluyor.
- Güneş panelleri: %0 tarife, güneş enerjisinin kullanımını teşvik ediyor.
- Rüzgar türbinleri: %0 tarife, rüzgar enerjisi projelerine yatırımı teşvik ediyor.
10. Lüks Ürünler
A. Mücevher ve Değerli Taşlar
Lüks ithalatı düzenlemek için mücevher ve değerli taşlar gibi lüks mallara yüksek gümrük vergileri uygulanıyor.
- Altın takılar: İthal edilen altın takılara ve diğer lüks eşyalara %15 gümrük vergisi uygulanır.
- Elmas ve değerli taşlar: Elmas ve diğer değerli taşlara %10 gümrük vergisi.
B. Parfümler ve Kozmetikler
Lüks kişisel bakım ürünleri kentsel alanlarda popüler ithalatlardır.
- Parfümler: Üst düzey parfümlere ve lüks kişisel bakım ürünlerine %20 gümrük vergisi uygulanır.
- Kozmetikler: İthal cilt bakımı ve güzellik ürünlerini kapsayan %12 gümrük vergisi.
Belirli Ülkelere Özel İthalat Vergileri
COMESA Üyeleri
Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı’nın (COMESA) bir üyesi olarak Etiyopya, diğer üye ülkelerden ithal edilen mallar üzerindeki azaltılmış veya sıfır tarifelerden yararlanır. Buna tarım ürünleri, tekstil, makine ve daha fazlası dahildir ve bölgesel ticareti ve ekonomik entegrasyonu teşvik eder.
AfCFTA Üyeleri
Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Alanı (AfCFTA) kapsamında Etiyopya, diğer Afrika ülkeleriyle ticareti yapılan mallarda tercihli tarife oranlarından yararlanmaktadır. Anlaşma, çok çeşitli ürünlerdeki tarifeleri önemli ölçüde azaltarak Afrika içi ticareti teşvik etmektedir.
İkili Anlaşmalar
Etiyopya’nın Çin, Hindistan ve Avrupa Birliği gibi önemli ortaklarla ikili ticaret anlaşmaları vardır. Bu anlaşmalar genellikle makine, elektronik, ilaç ve diğer kritik ithalatlarda tarifelerin düşürülmesine olanak tanır ve Etiyopya’nın kalkınma hedeflerini destekler.
Etiyopya Hakkında Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti
- Başkent: Addis Ababa
- En Büyük Şehirler:
- Addis Ababa
- Korkunç Dava
- Mekelle
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 850 ABD Doları
- Nüfus: Yaklaşık 120 milyon kişi
- Resmi Dil: Amharca (resmi), Oromo, Tigrinya ve Somali gibi birçok bölgesel dil
- Para Birimi: Etiyopya Birri (ETB)
- Konum: Afrika Boynuzu, kuzeyde Eritre, doğuda Cibuti ve Somali, güneyde Kenya, batıda Sudan ve Güney Sudan ile çevrilidir.
Coğrafya, Ekonomi ve Başlıca Endüstriler
Coğrafya
Etiyopya, Afrika Boynuzu’nda yer alır ve yaylalar, dağlar, çöller ve ovalar gibi çeşitli bir manzaraya sahiptir. Büyük Rift Vadisi ülkenin içinden geçer ve ülkeye volkanik manzaralar, göller ve verimli ovalar sunar. Etiyopya ayrıca Afrika’nın en yüksek zirvelerinden bazılarına ev sahipliği yapar ve birçok bölge tropikal muson iklimi yaşarken, ovalar yarı kurak ila kuraktır.
Ekonomi
Etiyopya, gelişmekte olan bir ülke olmaya devam etmesine rağmen Afrika’nın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biridir. Tarım, istihdam ve ihracatın büyük bir bölümünü oluşturarak ekonominin temel direğidir. Kahve, susam tohumu, hayvancılık ve kesme çiçekler gibi diğer ürünlerle birlikte Etiyopya’nın en önemli tarımsal ihracatıdır. Üretim sektörü, özellikle tekstil ve giyim, yabancı yatırım ve Amerika Birleşik Devletleri ile Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası (AGOA) gibi elverişli ticaret anlaşmaları nedeniyle hızlı bir büyüme göstermiştir.
Büyümeye rağmen Etiyopya, yoksulluk, altyapı eksiklikleri ve ekonomisini çeşitlendirme ihtiyacı gibi zorluklarla karşı karşıyadır. Hükümet, endüstrileşmeye ve enerji, inşaat ve hizmetler gibi sektörleri genişletmeye odaklanmaktadır.
Büyük Endüstriler
- Tarım: Nüfusun yaklaşık %70’ini istihdam eden en büyük sektör. Başlıca ürünler arasında kahve, mısır, buğday, teff ve hayvancılık yer alır.
- Üretim: Tekstil, deri ve tarımsal işleme, yabancı yatırım ve elverişli ticaret anlaşmalarının desteğiyle büyüyen endüstrilerdir.
- Hizmetler: Hizmet sektörü, özellikle bankacılık, telekomünikasyon ve turizm hızla büyüyor.
- İnşaat: Etiyopya, büyüme hedeflerini desteklemek amacıyla yollar, barajlar ve enerji santralleri gibi altyapı projelerine büyük yatırımlar yapıyor.