Hint Okyanusu’nda Afrika’nın güneydoğu kıyılarında bulunan küçük bir ada ülkesi olan Komorlar Birliği, iç ihtiyaçlarını karşılamak için büyük ölçüde ithalata bağımlı olan gelişmekte olan bir ekonomiye sahiptir. Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı (COMESA) ve Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) bir üyesi olan Komorlar, uluslararası ticaret düzenlemelerini takip eder ve yerel endüstrileri korurken temel ürünlere uygun fiyatlı erişimi kolaylaştırmak için ithal mallara tarifeler uygular. Komorlar’daki gümrük tarifesi rejimi, yeni kurulan yerel endüstrilerin korunması ile yabancı mallara olan ihtiyacı dengelemek için tasarlanmıştır. Ülke, tarım ürünleri, endüstriyel mallar, tüketim malları ve enerji ürünleri gibi kategorilere dayalı olarak ürünlere farklı tarifeler uygular. Ayrıca Komorlar, bazı ithalatlar için azaltılmış veya sıfır tarifelerle sonuçlanabilen belirli ülkeler ve bölgelerle tercihli ticaret anlaşmalarından yararlanır.
Komorlar’da Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Komorlar’da nüfusun büyük bir bölümüne istihdam sağlayarak kritik bir rol oynar. Ancak, küçük boyutu ve sınırlı ekilebilir arazisi nedeniyle ülke ithal tarım ürünlerine büyük ölçüde bağımlıdır. Hükümet, uygun fiyatlı ithalat yoluyla gıda güvenliğini sağlarken yerel tarımı korumak için ılımlı tarifeler uygular.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Hububatlar: Komorlar, iç üretim nüfusun ihtiyaçlarını karşılamaya yetmediği için pirinç, buğday ve mısır gibi tahıl ve hububat ürünlerinin çoğunu ithal etmektedir.
- Pirinç: Genellikle %5 ila %10 arasında vergilendirilir ve Komorlar’ın tercihli ticaret anlaşmaları olan COMESA ülkeleri gibi ülkelerden yapılan ithalatlara daha düşük tarifeler uygulanır.
- Buğday ve mısır: Genellikle %10 oranında vergilendirilir, ancak COMESA üye ülkelerinden yapılan ithalatlar sıfır gümrük vergisinden faydalanabilir.
- Meyve ve Sebzeler: Yerel üretimin sınırlı olması nedeniyle Komorlar çeşitli meyve ve sebzeleri ithal etmektedir.
- Turunçgiller (portakal, limon): Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Yapraklı sebzeler ve kök sebzeler: Mevsime ve menşe ülkeye bağlı olarak %5 ile %15 arasında değişen gümrük vergilerine tabidir.
- Şeker ve Tatlandırıcılar: Komorlar, iç talebi karşılamak için önemli miktarda şeker ithal ediyor.
- Rafine şeker: Genellikle %20 oranında vergilendirilir, ancak COMESA üyesi ülkelerden yapılan ithalatlara tercihli oranlar uygulanır.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
- Et ve Kümes Hayvanları: Komorlar’da hayvancılık sınırlıdır ve bu da et ve kümes hayvanı ürünlerinin ithalatına yol açar. Tarifeler, yerel hayvan çiftçilerinin korunması ile uygun fiyatlı ithalat ihtiyacı arasında denge sağlamak için belirlenmiştir.
- Sığır ve kuzu eti: Genellikle %15 ila %20 oranında vergilendirilir.
- Kümes hayvanları (tavuk ve hindi): İthalatlar genellikle %15 oranında vergilendirilir ve COMESA üyesi ülkelerden yapılan ithalatlarda tarifeler düşürülür.
- Süt Ürünleri: Ülke süt tozu, tereyağı ve peynir de dahil olmak üzere süt ürünlerinin çoğunu ithal ediyor.
- Süt tozu: Genellikle %5 oranında vergilendirilir, bölgesel ticaret ortaklarından yapılan ithalata daha düşük veya sıfır tarife uygulanır.
- Peynir ve tereyağı: %10 ila %15 oranında gümrük vergisine tabi olup, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanmaktadır.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Komorlar, özellikle ithalatların yerel endüstrileri tehdit ettiği görüldüğünde, ayrıcalıklı olmayan ülkelerden gelen belirli tarım ürünlerine özel ithalat vergileri uygular. Örneğin, yerli kümes hayvanı çiftçilerini haksız rekabetten korumak için COMESA dışındaki ülkelerden gelen belirli kümes hayvanı ürünlerine anti-damping vergileri uygulanmıştır.
2. Endüstriyel Ürünler
Makine, ekipman ve inşaat malzemeleri gibi endüstriyel mallar, Komorlar’ın altyapısı ve endüstrilerinin gelişimi için olmazsa olmazdır. Ülkenin sınırlı bir endüstriyel tabanı olduğundan, endüstriyel mallarının çoğunu ithal etmektedir. Tarifeler, yeni kurulan yerel endüstrileri korurken altyapıya yatırımı teşvik etmek için yapılandırılmıştır.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: Komorlar, inşaat, tarım ve enerji sektörlerini desteklemek için çok çeşitli endüstriyel makineler ithal ediyor.
- İnşaat makineleri (ekskavatörler, buldozerler): Altyapı gelişimini teşvik etmek için genellikle %0 ile %5 arasında vergilendirilir.
- Üretim ekipmanları: Tarifeler genellikle %5 ile %10 arasında değişmekte olup, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlara daha düşük oranlar uygulanmaktadır.
- Elektrik Ekipmanları: Elektrikli makine ve ekipmanlar Komorlar’daki enerji üretimi ve altyapı projeleri için hayati öneme sahiptir.
- Jeneratörler ve trafolar: Genellikle %5 ila %10 oranında vergilendirilir ve COMESA üye ülkelerinden yapılan ithalatlarda gümrüksüz erişim sağlanır.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Komorlar motorlu taşıtlarının ve otomotiv bileşenlerinin çoğunu ithal ediyor. Hükümet, yerel işletmeleri korumak ve çevre dostu araçların kullanımını teşvik etmek için bu ithalatlara tarifeler uyguluyor.
- Binek Araçlar: Binek araçlardaki ithalat vergileri, motor hacmine ve çevresel etkiye bağlı olarak değişmektedir.
- Küçük binek araçlar (1.500 cc altı): Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Lüks otomobiller ve SUV’lar: %20 ila %25 oranında daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
- Ticari Araçlar: Kamyon, otobüs ve diğer ticari araçların ithalatı ülkenin lojistik ve ulaştırma ağı için olmazsa olmazdır.
- Kamyonlar ve otobüsler: Genellikle %10 ila %15 arasında vergilendirilir, COMESA üye ülkelerinden yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanır.
- Taşıt Parçaları ve Aksesuarları: Lastik, akü, motor gibi taşıt parçalarının ithalatına %5 ile %10 arasında vergi uygulanırken, toplu taşıma veya endüstriyel kullanım için gerekli olan parçalara daha düşük tarifeler uygulanmaktadır.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Komorlar, kendi yerel endüstrilerini korumak için tercihli olmayan ülkelerden gelen belirli endüstriyel mallara koruma vergileri uygular. Örneğin, yerel üreticileri korumak için COMESA dışındaki ülkelerden gelen çelik ve çimento ürünlerine koruma önlemleri uygulanabilir.
3. Tekstil ve Giyim
Tekstil ve giyim ithalatı, yerel tekstil üretimi sınırlı olduğundan Komor halkının ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir rol oynar. Tekstil ürünlerine uygulanan tarife yapısı, yerel tekstil endüstrilerini korurken giyime uygun fiyatlı erişim sağlamak için tasarlanmıştır.
3.1 Hammaddeler
- Tekstil Elyafları ve İplikleri: Komorlar, yerel hazır giyim üretimini desteklemek için pamuk, yün ve sentetik elyaflar gibi hammaddeleri ithal ediyor.
- Pamuk ve yün: Genellikle %5 ila %10 arasında vergilendirilir, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda tarifeler düşürülür.
- Sentetik elyaflar: Gümrük vergileri menşeine bağlı olarak %10 ile %15 arasında değişmektedir.
3.2 Bitmiş Giyim ve Giyim Eşyaları
- Giyim ve Konfeksiyon: İthal giysilere orta düzeyde tarifeler uygulanıyor; bölgesel ticaret ortaklarından yapılan ithalatlarda ise oranlar düşürülüyor.
- Günlük giyim ve üniformalar: Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir ve COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda gümrüksüz erişim sağlanır.
- Lüks ve markalı giysiler: Üst düzey giysilere %15 ila %20 oranında gümrük vergisi uygulanabilir, ancak belirli ticaret anlaşmaları kapsamında tercihli oranlar uygulanır.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılara, malzemeye ve menşe ülkeye bağlı olarak %10 ila %15 oranında vergi uygulanır ; COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda ise tarifeler düşürülür.
3.3 Özel İthalat Vergileri
Komorlar, ithalatların yerel endüstriye zarar verdiği tespit edildiğinde COMESA bölgesi dışındaki ülkelerden gelen belirli tekstil ve giyim ürünlerine anti-damping vergileri uygular. Örneğin, yerel üreticileri korumak için Asya’dan gelen düşük maliyetli tekstillere anti-damping önlemleri uygulanabilir.
4. Tüketim Malları
Komorlar, iç talebi karşılamak için elektronik, ev eşyaları ve mobilya gibi çok çeşitli tüketim malları ithal eder. Bu ürünlerdeki tarife oranları, ürün türüne ve menşe ülkesine göre değişir ve COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlar için tercihli oranlar uygulanır.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Komorlar, buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi büyük ev aletlerinin çoğunu ithal ediyor.
- Buzdolapları ve dondurucular: Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir ve COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda gümrüksüz erişim sağlanır.
- Çamaşır makineleri ve klimalar: Menşei ülkeye bağlı olarak %10 ile %15 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Tüketici Elektroniği: Televizyon, akıllı telefon ve dizüstü bilgisayar gibi elektronik ürünler Komorlar’da temel ithalat kalemleridir. Yerel perakendecileri korumak ve uygun fiyatları korumak için gümrük vergileri genellikle makul düzeydedir.
- Televizyonlar: Genellikle %10 oranında vergilendirilir, ancak COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlar gümrüksüz erişimden yararlanır.
- Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar: Genellikle %0 ile %5 arasında vergilendirilir, bölgesel ticaret ortaklarından yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanır.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalar, malzemeye ve menşe ülkeye bağlı olarak %10 ila %15 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir.
- Ahşap mobilyalar: Genellikle %10 ila %15 arasında vergilendirilir, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda ise tarifeler düşürülür.
- Plastik ve metal mobilyalar: %10 gümrük vergisi uygulanır.
- Ev Eşyaları: Halı, perde ve ev dekorasyon ürünleri gibi ürünlere genellikle %10 ila %15 oranında vergi uygulanır ve COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanır.
4.3 Özel İthalat Vergileri
Komorlar, ithalatın yerel üreticilere zarar verdiği tespit edildiğinde, mobilya ve elektronik eşya gibi tercihli olmayan ülkelerden gelen belirli tüketim mallarına karşı koruma önlemleri uygulayabilir.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Komorlar enerji ihtiyaçları için, özellikle petrol ürünleri ve enerjiyle ilgili ekipmanlar için ithalata oldukça bağımlıdır. Hükümet, yerel enerji altyapı projelerini desteklerken uygun fiyatlılığı garantilemek için bu ithalatlara tarifeler uygular.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol ve Benzin: Komorlar, özellikle Orta Doğu ve komşu Afrika ülkelerinden petrol ürünleri ithal etmektedir.
- Ham petrol: Genellikle sıfır tarifeye tabidir.
- Benzin ve dizel: Genellikle kaynağa ve kullanım amacına bağlı olarak %10 ila %15 arasında vergilendirilir.
- Dizel ve Diğer Rafine Petrol Ürünleri: Rafine ürünlere %10 ila %15 oranında vergi uygulanırken, COMESA ülkelerinden yapılan ithalata indirimli tarifeler uygulanmaktadır.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Yenilenebilir enerjinin kullanımını teşvik etmek için Komorlar, yeşil enerji altyapısına yatırımı teşvik etmek amacıyla güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarına sıfır gümrük vergisi uygulamaktadır.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Komorlar için uygun fiyatlı sağlık hizmetlerine erişimin sağlanması bir önceliktir ve bu nedenle, uygun fiyatlı ve bulunabilir olmasını sağlamak amacıyla temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlar üzerindeki tarifeler düşük tutulmakta veya sıfırlanmaktadır.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Hayat kurtarıcı ilaçlar da dahil olmak üzere temel ilaçlar, genellikle nüfus için uygun fiyatlılığı garantilemek için sıfır tarifeye tabidir. Temel olmayan ilaç ürünleri, COMESA üye ülkelerinden yapılan ithalatlara uygulanan indirimli oranlarla %5 oranında tarifelerle karşı karşıya kalabilir.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipmanlar: Tanı aletleri, cerrahi aletler ve hastane yatakları gibi tıbbi cihazlar, ürünün gerekliliğine ve menşe ülkesine bağlı olarak genellikle sıfır gümrük vergisine veya düşük gümrük vergilerine (%5 ila %10) tabidir.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
7.1 Valilik Dışı Ülkeler İçin Özel Görevler
Komorlar, ürünlerin haksız yere dampinge uğradığı veya sübvanse edildiği tespit edildiğinde, tercihli olmayan ülkelerden gelen belirli ithalatlara anti-damping vergileri ve telafi edici vergiler uygular. Örneğin, Komorlar yerel endüstrileri korumak için Çin veya Hindistan’dan gelen çelik ürünlerine veya tekstillere ek vergiler uygulayabilir.
7.2 Tercihli Ticaret Anlaşmaları
- COMESA: Komorlar , Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı’nda (COMESA) ticareti yapılan birçok mal için gümrüksüz erişimden yararlanıyor ve bu da bölgesel ekonomik entegrasyonu teşvik ediyor.
- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP): GSP kapsamında Komorlar, gelişmekte olan ülkelerden belirli ürünleri indirimli veya sıfır tarifeyle ithal edebilmektedir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Komorlar Birliği
- Başkent: Moroni
- En Büyük Şehirler:
- Moroni (Başkent ve en büyük şehir)
- Mutsamudu (Anjouan adasındaki ikinci büyük şehir)
- Fomboni (Mohéli adasının en büyük şehri)
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 1.600 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 870.000 (2023 tahmini)
- Resmi Diller: Komorca, Fransızca, Arapça
- Para Birimi: Komor Frangı (KMF)
- Konum: Komorlar, Hint Okyanusu’nda, Madagaskar ile Mozambik’in doğu kıyısı arasında, Mozambik Kanalı’nın kuzey ucuna yakın bir ada ülkesidir.
Komorlar Coğrafyası
Komorlar Birliği, dört ana adadan oluşan küçük bir takımadadır: Grande Comore (Ngazidja), Anjouan (Nzwani), Mohéli (Mwali) ve Mayotte (Komorlar tarafından talep edilir ancak Fransa tarafından yönetilir). Adalar volkanik kökenlidir ve dağlık arazilerden kıyı plajlarına kadar çeşitli manzaralara sahiptir.
- İklim: İklim tropikaldir, sıcak hava sıcaklıkları ve mevsimsel muson yağmurlarıyla karakterize edilir. Ülke, kasım ayından nisan ayına kadar yağışlı bir mevsim yaşar ve ara sıra adaları etkileyen siklonlar görülür.
- Volkanlar: En belirgin coğrafi özellik, dünyanın en büyük aktif volkanlarından biri olan Grande Comore’deki aktif bir volkan olan Mount Karthala’dır.
Komorlar Ekonomisi
Komorlar, tarıma, para transferlerine ve dış yardıma büyük ölçüde bağımlı, küçük ve kırılgan bir ekonomiye sahiptir. Ülke, altyapı geliştirme, enerji erişimi ve gıda güvenliği açısından önemli zorluklarla karşı karşıyadır, ancak tarım ve turizmde potansiyeli vardır.
1. Tarım
Tarım, Komor ekonomisinin omurgasını oluşturur ve nüfusun yaklaşık %70’ini istihdam eder. Ülke, önemli ihracat ürünleri olan vanilya, karanfil ve ylang-ylang’ın önemli bir üreticisidir. Ancak, tarım sektörü sınırlı ekilebilir arazi ve pirinç gibi temel gıda maddeleri için ithalata bağımlılıkla kısıtlanmıştır.
2. Balıkçılık ve Deniz Ürünleri
Balıkçılık, birçok Komorlu için yiyecek ve geçim kaynağı sağlayarak yerel ekonomide önemli bir rol oynar. Komorlar çevresindeki sular balık açısından zengindir ve ülke özellikle Avrupa pazarlarına deniz ürünleri ihraç eder.
3. Havaleler
Komorlar diasporasından, özellikle de Fransa’dan gelen para transferleri, ülke ekonomisinde kritik bir rol oynuyor, ülkenin GSYİH’sinin önemli bir bölümünü oluşturuyor ve yoksulluğun azaltılmasına yardımcı oluyor.
4. Turizm
Turizm, ülkenin güzel plajları, mercan resifleri ve zengin biyolojik çeşitliliği göz önüne alındığında önemli bir potansiyele sahip yükselen bir sektördür. Ancak, turizm endüstrisi altyapı eksikliği ve politik istikrarsızlık nedeniyle yeterince gelişmemiştir.
5. Enerji
Komorlar’daki enerji sektörü gelişmemiş durumda ve nüfusun çoğu güvenilir elektriğe erişemiyor. Hükümet, artan talebi karşılamak için yenilenebilir enerji seçeneklerini, özellikle güneş ve rüzgar enerjisini araştırıyor.