Orta Afrika’da denize kıyısı olmayan bir ülke olan Çad, nüfusunun ve büyüyen ekonomisinin ihtiyaçlarını karşılamak için büyük ölçüde ithalata bağımlıdır. Ülkenin sınırlı üretim üssü, tarım ürünlerinden endüstriyel makinelere ve tüketim mallarına kadar çok çeşitli malları ithal ettiği anlamına gelir. Ticareti düzenlemek ve hükümet geliri elde etmek için Çad yapılandırılmış bir tarife sistemi uygular. Orta Afrika Ekonomik ve Para Topluluğu’nun (CEMAC) bir üyesi olarak Çad, CEMAC üyesi olmayan ülkelerden ithal edilen mallara Ortak Dış Tarife (CET) uygularken, diğer CEMAC üye devletleriyle tercihli ticaret koşullarından yararlanır.
İthal Ürünler İçin Tarife Kategorileri
Çad’ın gümrük tarife sistemi, ürün kategorisine göre düzenlenir ve mallara, niteliklerine, menşe ülkesine ve bölgesel ticaret anlaşmalarına göre farklı oranlar uygulanır. Çad, CEMAC’ın bir parçası olarak, CEMAC dışındaki ülkelerden yapılan ithalatlar için ortak tarifeler uygularken, bölge içinden yapılan ithalatlar azaltılmış tarifelere veya muafiyetlere tabidir. Aşağıda Çad’ın ithalat tarife oranlarının ürün kategorisine göre ayrıntılı bir dökümü bulunmaktadır.
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Çad’da önemli bir sektördür, ancak ülke yerel üretimi tamamlamak için çeşitli tarım ürünleri ithal etmeye devam etmektedir, özellikle de yerel olarak yaygın olarak yetiştirilmeyen ürünler için. Tarım ürünleri için tarife oranları, yerel çiftçileri korurken nüfusun temel gıda maddelerine erişebilmesini sağlamak için tasarlanmıştır.
1.1 Başlıca Tarım Ürünlerine İlişkin Tarife Oranları
- Meyve ve Sebzeler:
- Taze meyveler (örneğin muz, portakal, elma): %20-%25
- Sebzeler (örneğin soğan, domates, patates): %20-%25
- Dondurulmuş meyve ve sebzeler: %20-%25
- Kurutulmuş meyveler: %15-%20
- Tahıllar ve Hububatlar:
- Buğday: %5-%10
- Pirinç: %10-%20
- Mısır: %10-%15
- Arpa: %10
- Et ve Kümes Hayvanları:
- Sığır eti: %25
- Domuz eti: %25
- Kümes hayvanları (tavuk, hindi): %25
- İşlenmiş etler (sosis, pastırma): %30
- Süt Ürünleri:
- Süt: %10-%15
- Peynir: %15-%25
- Tereyağı: %20-%25
- Yenilebilir Yağlar:
- Ayçiçek yağı: %15-%20
- Palmiye yağı: %10-%20
- Zeytinyağı: %10-%25
- Diğer Tarım Ürünleri:
- Şeker: %25
- Kahve ve çay: %10-%15
1.2 Tarım Ürünlerine İlişkin Özel İthalat Vergileri
- CEMAC Tarife Tercihleri: Çad, CEMAC üyesi olarak Kamerun, Gabon ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi diğer CEMAC ülkelerinden gelen tarımsal ithalatlarda tercihli tarifelerden yararlanır. Bu ithalatlar tarifelerden muaf olabilir veya bölgesel ticaret anlaşmaları kapsamında indirimli oranlara tabi olabilir.
- CEMAC Dışı Ülkeler: Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya veya Avrupa Birliği gibi CEMAC dışı ülkelerden ithal edilen tarım ürünleri, daha yüksek olma eğiliminde olan standart CEMAC tarife oranlarına tabidir. Örneğin, CEMAC dışı ülkelerden gelen pirinç %20’ye kadar tarifelerle karşı karşıya kalabilir.
2. Endüstriyel Ürünler
Çad, makine, inşaat malzemeleri ve altyapı geliştirme ve yeni ortaya çıkan endüstriler için gerekli ekipmanlar dahil olmak üzere çok çeşitli endüstriyel mallar ithal ediyor. Endüstriyel mallara uygulanan tarifeler, yerel endüstrileri korurken ekonomik büyüme için gerekli malzemelere ve araçlara erişimi garanti altına almak için tasarlanmıştır.
2.1 Makine ve Ekipman
- Ağır Makineler (örneğin, buldozerler, vinçler, ekskavatörler): %5-%10
- Endüstriyel Ekipmanlar:
- Üretim makineleri (örneğin, tekstil makineleri, gıda işleme ekipmanları): %5-%10
- İnşaat ekipmanları: %5-%10
- Enerjiyle ilgili ekipmanlar (jeneratörler, türbinler): %5
- Elektrik Ekipmanları:
- Elektrik motorları: %10
- Transformatörler: %10
- Kablolar ve kablolama: %10
2.2 Otomobiller ve Otomobil Parçaları
Çad, ülkenin sınırlı yerli araç üretimi nedeniyle araçlarının ve araç parçalarının çoğunu ithal ediyor. Otomobiller ve otomobil parçaları için tarife yapısı, daha yeni, daha yakıt tasarruflu araçlar için teşvikler yoluyla çevresel sürdürülebilirliği teşvik ederken araç ithalatını düzenlemek için tasarlanmıştır.
- Binek Araçlar:
- Yeni araçlar: %25-%35 (motor büyüklüğüne ve türüne bağlı olarak)
- Kullanılmış araçlar: %35-%45 (yaşa ve motor hacmine bağlı olarak)
- Ticari Araçlar:
- Kamyon ve otobüsler: %10-%25
- Otomobil Parçaları:
- Motorlar ve mekanik bileşenler: %10-%15
- Lastikler ve fren sistemleri: %15-20
- Araç elektroniği (örneğin aydınlatma, ses sistemleri): %10-%15
2.3 Endüstriyel Mallar İçin Özel İthalat Vergileri
- CEMAC Tarife Muafiyetleri: CEMAC ülkelerinden ithal edilen endüstriyel mallar, bölgesel ticareti teşvik eden ortak dış tarife politikası kapsamında azaltılmış tarifelerden veya tarife muafiyetlerinden yararlanır. Örneğin, Kamerun’dan gelen inşaat ekipmanları Çad’a ithal edildiğinde daha düşük vergilerle karşılaşabilir.
- CEMAC Dışı Ülkeler: Çin, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği gibi CEMAC dışı ülkelerden gelen endüstriyel mallar, %5 ile %15 arasında değişen standart CEMAC tarifeleriyle karşı karşıyadır. İkili ticaret anlaşmaları, tercihli ticaret anlaşmaları kapsamında Çin’den gelen makineler gibi belirli mallar için tarifelerin düşürülmesine olanak tanıyabilir.
3. Tüketici Elektroniği ve Ev Aletleri
Çad, tüketici elektroniği ve ev aletlerinin çoğunu Asya ve Avrupa’dan ithal ediyor. Bu mallara uygulanan tarifeler genellikle yerel pazarları korurken modern teknolojiyi erişilebilir kılmak için tasarlanmıştır.
3.1 Tüketici Elektroniği
- Akıllı telefonlar: %25-%35
- Dizüstü Bilgisayarlar ve Tabletler: %25-%35
- Televizyonlar: %25-%35
- Ses Ekipmanları (örneğin, hoparlörler, ses sistemleri): %25-%35
- Kameralar ve Fotoğraf Ekipmanları: %25-%35
3.2 Ev Aletleri
- Buzdolapları: %20-%30
- Çamaşır Makineleri: %25-%30
- Mikrodalga Fırınlar: %20-%30
- Klimalar: %20-%30
- Bulaşık Makineleri: %25-%30
3.3 Elektronik ve Ev Aletleri İçin Özel İthalat Vergileri
- CEMAC Ticaret Tercihleri: Diğer CEMAC üye ülkelerinden ithal edilen tüketici elektroniği ve ev aletleri indirimli tarifelerden yararlanıyor ve bu da Çad’ın Kamerun ve Gabon gibi ülkelerden gelen mallara daha düşük oranlarda erişebilmesini sağlıyor.
- CEMAC Dışı İthalatlar: Çin, Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletleri gibi CEMAC dışı ülkelerden ithal edilen elektronik ürünler ve cihazlar, genellikle %25 ile %35 arasında değişen standart CEMAC tarifelerine tabidir.
4. Tekstil, Giyim ve Ayakkabı
Çad, bu sektördeki sınırlı yerel üretim kapasitesi nedeniyle tekstil, giyim ve ayakkabı ürünlerinin önemli bir bölümünü ithal ediyor. Bu kategorideki tarifeler, yerel üreticileri korurken küresel moda trendlerine ve giyime erişim sağlamak için tasarlanmıştır.
4.1 Giyim ve Konfeksiyon
- Standart Giyim (örneğin, tişörtler, kot pantolonlar, takım elbiseler): %20-%25
- Lüks ve Tasarımcı Markalar: %30-%35
- Spor Giyim ve Atletik Giyim: %20-%25
4.2 Ayakkabı
- Standart Ayakkabı: %20-%25
- Lüks Ayakkabı: %30-%35
- Spor Ayakkabıları ve Spor Ayakkabıları: %20-%25
4.3 Ham Tekstil ve Kumaşlar
- Pamuk: %5-%10
- Yün: %5-%10
- Sentetik Elyaflar: %10-%15
4.4 Tekstil Ürünlerine İlişkin Özel İthalat Vergileri
- CEMAC Serbest Ticareti: Diğer CEMAC ülkelerinden ithal edilen tekstil, giyim ve ayakkabı, bölgesel tekstil ticaretini teşvik eden azaltılmış veya sıfır tarifelerden yararlanır. Örneğin, Çad’ın komşu ülkelerinden gelen pamuklu kumaşlar daha düşük vergilerle karşı karşıya kalabilir.
- CEMAC Dışı İthalatlar: Çin veya Hindistan gibi CEMAC dışı ülkelerden gelen tekstil ve giyim ürünleri, ürün türüne bağlı olarak genellikle %20 ile %35 arasında değişen standart CEMAC tarifelerine tabidir.
5. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Çad, sınırlı yerel üretim kapasitesi nedeniyle ilaçlarının ve tıbbi ekipmanlarının çoğunu ithal ediyor. Hükümet, temel sağlık ürünlerinin uygun fiyatlı olmasını sağlamak için bu mallara düşük tarifeler uyguluyor.
5.1 Farmasötik Ürünler
- İlaçlar (jenerik ve markalı): %0-%10
- Aşılar: 0%
- Takviyeler ve Vitaminler: %5-10
5.2 Tıbbi Ekipman
- Tanı Ekipmanları (örneğin, X-ray makineleri, MRI makineleri): %0-%10
- Cerrahi Aletler: %5-%10
- Hastane Yatakları ve İzleme Ekipmanları: %5-10
5.3 Tıbbi Ürünlere İlişkin Özel İthalat Vergileri
- CEMAC Sağlık İthalatı: Diğer CEMAC üye ülkelerinden ithal edilen ilaçlar ve tıbbi ekipmanlar, indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanarak Çad’ın uygun fiyatlı sağlık ürünlerine erişimini sağlıyor.
- CEMAC Dışı Ülkeler: CEMAC dışı ülkelerden gelen tıbbi ürünler, genellikle %0 ile %10 arasında değişen nispeten düşük tarifelerle karşı karşıyadır. Bu ürünler ek güvenlik ve kalite düzenlemelerine uymalıdır.
6. Alkol, Tütün ve Lüks Ürünler
Çad, tüketimi düzenlemek ve hükümet için gelir elde etmek amacıyla alkol, tütün ve lüks mallara daha yüksek tarifeler uygular. Bu mallar gümrük vergilerine ek olarak ek tüketim vergileriyle de karşı karşıyadır.
6.1 Alkollü İçecekler
- Bira: %25-%30
- Şarap: %25-%30
- İçkiler (viski, votka, rom): %30-%40
- Alkolsüz İçecekler: %10-%15
6.2 Tütün Ürünleri
- Sigaralar: %30-%40
- Purolar: %30-%40
- Diğer Tütün Ürünleri (örneğin, pipo tütünü): %30-%40
6.3 Lüks Ürünler
- Saatler ve Mücevherler: %30-%40
- Tasarımcı Çantalar ve Aksesuarlar: %30-%40
- Üst Düzey Elektronik: %25-%30
6.4 Lüks Mallar İçin Özel İthalat Vergileri
- CEMAC Dışı Lüks Mallar: Avrupa veya Amerika Birleşik Devletleri gibi CEMAC dışı ülkelerden ithal edilen lüks mallar, genellikle %30 ila %40 arasında değişen daha yüksek tarifelerle karşı karşıyadır. Bu tarifeler lüks tüketimi sınırlamak ve hükümet gelirini artırmak için tasarlanmıştır.
- ÖTV: ÖTV, tüketimi daha fazla düzenlemek ve geliri artırmak amacıyla alkol, tütün ve lüks mallar üzerindeki gümrük vergilerine ek olarak alınan bir vergidir.
Çad Hakkında Ülke Bilgileri
- Resmi Adı: Çad Cumhuriyeti
- Başkent: N’Djamena
- Üç Büyük Şehir:
- N’Djamena
- Moundou
- Sarh
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 700 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 17 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Diller: Fransızca, Arapça
- Para Birimi: Orta Afrika CFA Frangı (XAF)
- Konum: Orta Afrika’da, kuzeyde Libya, doğuda Sudan, güneyde Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kamerun ve Nijerya, batıda Nijer ile çevrilidir.
Çad Coğrafyası
Çad, Orta Afrika’da bulunan büyük bir kara ülkesidir ve kuzeyde Sahra Çölü’nden güneyde verimli ovalara ve savanlara kadar çeşitli manzaralarla karakterize edilir. Ülkenin coğrafyası, kuzeyde kurak koşullar ve güney bölgelerinde daha elverişli tarım arazileri ile tarımsal ve ekonomik faaliyetleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
- Çöller ve Yarı Çöl Bölgeleri: Kuzey Çad, ülkenin kara alanının çoğunu oluşturan Sahra Çölü tarafından yönetilir. Bu bölge seyrek nüfusludur ve sınırlı ekonomik faaliyetleri, özellikle göçebe çobanlığı ve küçük ölçekli madenciliği destekler.
- Savan ve Tarım Bölgeleri: Sahel ve savan bölgelerinde yer alan Çad’ın güney kısmı daha verimlidir ve ülke nüfusunun çoğunluğunu destekler. Bu bölge, darı, sorgum ve pamuk gibi ürünlerin yetiştirildiği Çad’ın tarımsal üretiminin merkezidir.
- Göller ve Nehirler: Afrika’nın en büyük tatlı su göllerinden biri olan Çad Gölü batıda yer alır ve tarım, balıkçılık ve hayvancılık için kritik bir su kaynağı görevi görür. Chari ve Logone nehirleri de güney Çad’dan geçerek tarım ve hidroelektrik potansiyeli için gerekli suyu sağlar.
- İklim: Çad, coğrafi konumu nedeniyle çok çeşitli iklim koşullarına sahiptir. Kuzey bölgeleri aşırı sıcak sıcaklıklara sahip bir çöl iklimine sahipken, güney bölgeleri belirgin ıslak ve kuru mevsimlere sahip tropikal bir savan iklimi yaşar. Mayıs’tan Eylül’e kadar olan ıslak mevsim, tarımsal faaliyetler için çok önemlidir.
Çad Ekonomisi ve Başlıca Endüstriler
Çad’ın ekonomisi temel olarak tarım, hayvancılık ve petrol üretimine dayanmaktadır. Ülkenin doğal kaynakları zenginliğine rağmen, yoksulluk, siyasi istikrarsızlık ve sınırlı altyapı gibi önemli zorluklarla karşı karşıyadır. Ekonomi tarihsel olarak büyük ölçüde petrol ihracatına bağımlı olmuştur, ancak diğer sektörlere çeşitlendirme çabaları yapılmaktadır.
1. Tarım
- Tarım, Çad ekonomisinin omurgasını oluşturur ve nüfusun %80’inden fazlasına istihdam sağlar. Başlıca ürünler arasında darı, sorgum, mısır ve pamuk bulunurken, hayvancılık da ekonomide önemli bir rol oynar.
- Başlıca Tarımsal İhracatlar: Pamuk ve canlı hayvan (özellikle sığır) Çad’ın başlıca tarımsal ihracatlarıdır. Ülke, uluslararası pazarlara pamuk ihraç ederken, canlı hayvan çoğunlukla komşu ülkelere satılmaktadır.
2. Petrol Üretimi
- Petrol üretimi Çad’ın en önemli ekonomik sektörüdür ve ülkenin ihracat gelirlerinin çoğunluğunu oluşturur. Çad’ın önemli petrol rezervleri vardır ve hükümet kamu harcamalarını ve altyapı gelişimini finanse etmek için büyük ölçüde petrol gelirlerine güvenmektedir.
- İhracat: Ham petrol, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri gibi önemli ticaret ortaklarıyla Çad’ın en büyük ihracatıdır. Petrol endüstrisi, ekonomik büyümeye katkıda bulunarak yabancı yatırım çekmiştir.
3. Madencilik
- Çad, altın, uranyum ve kireç taşı gibi önemli mineral kaynaklarına sahiptir, ancak madencilik sektörü hala gelişmemiştir. Özellikle altın madenciliğinde genişleme potansiyeli vardır, bu da ekonomiyi çeşitlendirebilir ve yeni işler yaratabilir.
- Potansiyel Büyüme Alanları: Altın ve uranyum madenciliği büyüme potansiyeli olan alanlar olarak görülüyor, ancak yönetişim ve altyapıyla ilgili zorluklar gelişmeyi engelliyor.
4. Hayvancılık
- Çad’da hayvancılık önemli bir endüstridir ve sığır, koyun, keçi ve develer çok sayıda yetiştirilmektedir. Et ve deri gibi hayvancılık ürünleri hem iç tüketim hem de ihracat için önemlidir.
- İhracat: Hayvancılık çoğunlukla Nijerya, Sudan ve Libya gibi komşu ülkelere ihraç edilmektedir. Hayvancılık sektörü kırsal geçim kaynakları ve gıda güvenliği için hayati önem taşımaktadır.
5. Ticaret ve Hizmetler
- Çad, sınırlı yerel üretim kapasitesi nedeniyle mallarının büyük bir bölümünü ithal ediyor. Başlıca ithalatlar arasında gıda, makine, araç ve yakıt yer alıyor. Ülkenin başlıca ticaret ortakları komşu ülkeler, özellikle Kamerun ve Nijerya ile Çin ve Fransa’dır.
- Ticaret Anlaşmaları: Çad, bölgedeki tercihli ticaret anlaşmalarından yararlanan CEMAC’ın bir üyesidir. Ülke ayrıca, Afrika içi ticareti artırmayı amaçlayan Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Alanı’nın (AfCFTA) bir parçasıdır.