Dünyanın en büyük ve en gelişmiş ekonomilerinden biri olan Kanada, diğer ülkelerden mal ithalatını düzenleyen oldukça yapılandırılmış bir gümrük tarife rejimine sahiptir. Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) bir üyesi ve Kanada-ABD-Meksika Anlaşması (CUSMA), Avrupa Birliği ile Kapsamlı Ekonomik ve Ticaret Anlaşması (CETA) ve Trans-Pasifik Ortaklığı için Kapsamlı ve İlerici Anlaşma (CPTPP) gibi birden fazla serbest ticaret anlaşmasının imzacısı olarak, Kanada’nın tarife politikası, yerel endüstrileri korurken ticareti kolaylaştırmak için tasarlanmıştır. Gümrük Tarife Yasası, mal türüne ve menşe ülkesine göre değişen farklı ürün kategorilerine uygulanan tarife oranlarını düzenler. Kanada ayrıca, damping ve sübvansiyonlu ithalatı önlemek için ticaret çaresi yasaları kapsamında belirli ülkelerden veya bölgelerden gelen belirli ürünlere özel ithalat vergileri uygular.
Kanada’da Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Kanada’da önemli bir sektördür, ancak ülke hala yerel üretimi desteklemek için çeşitli tarım ürünleri ithal etmektedir. Tarımsal ithalatlardaki tarife yapısı, uygun fiyatlı gıda ürünlerine erişimi garanti altına alırken yerel çiftçileri korumayı amaçlamaktadır. Kanada, ülkeye daha yüksek tarifeler olmadan giren miktarı kontrol etmek için özellikle süt ürünleri, kümes hayvanları ve yumurtalar olmak üzere belirli tarımsal ithalatlar için çeşitli tarife kotalarına sahiptir.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Hububatlar: Kanada, diğer ülkelerden önemli miktarda tahıl, özellikle pirinç ithal etmektedir. Bu ürünler, Kanada’nın ticaret anlaşmaları nedeniyle genellikle düşük tarifelere sahiptir.
- Pirinç: Kanada’nın serbest ticaret anlaşması yaptığı ülkelerde genellikle %0 oranında vergi uygulanır.
- Buğday ve diğer tahıllar: Menşei ülkeye bağlı olarak %0 ile %5 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Meyve ve Sebzeler: Kanada, özellikle iç üretimin sınırlı olduğu kış aylarında büyük miktarda meyve ve sebze ithal etmektedir.
- Turunçgiller (portakal, limon): Genellikle ticaret anlaşmalarına bağlı olarak %0 ile %2,5 arasında vergilendirilir.
- Yeşil yapraklı sebzeler ve kök sebzeler: İthalatlar genellikle %0 ile %5 arasında vergilendirilir ve CUSMA ve CETA üyesi ülkeler için tarifeler düşürülür.
- Şeker ve Tatlandırıcılar: Şeker ithalatı, yerli şeker üreticilerini korumak amacıyla sıklıkla daha yüksek tarifelere tabi tutulur.
- Rafine şeker: Genellikle %8 oranında vergilendirilir, ancak ABD ve Meksika’dan yapılan ithalatlarda CUSMA kapsamında %0 vergi uygulanır.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
- Et ve Kümes Hayvanları: Kanada et üretiminde büyük ölçüde kendi kendine yeterlidir ancak yine de özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’dan belirli et türlerini ithal etmektedir. İthalatlar düşük tarifeler ve tarife oranı kotalarının (TRQ) bir karışımına tabidir.
- Sığır eti ve domuz eti: Genellikle %0 ila %5 arasında vergilendirilir, CETA ve CUSMA önemli hacimlere gümrüksüz erişim sağlar.
- Kanatlı Hayvan: İthalatlar, yerel üreticileri korumak için %200 veya daha fazla gümrük vergisiyle karşı karşıya olan kota aşımı ithalatlarına TRQ’lara tabidir.
- Süt Ürünleri: Kanada’da süt ithalatı TRQ sistemi aracılığıyla sıkı bir şekilde kontrol edilmektedir. Bu kotaları aşan süt ithalatları çok yüksek tarifelerle karşı karşıya kalmaktadır.
- Süt ve süt tozu: Genellikle kota aşımı ithalatlarında %200 ila %300 oranında vergi uygulanır.
- Peynir ve tereyağı: CETA kapsamındaki ithalatlarda tarifeler %0’dan, kota aşımında ise %245’e kadar değişmektedir.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Kanada, ithalatların haksız yere sübvanse edildiği veya piyasa değerinin altında satıldığı tespit edildiğinde belirli tarım ürünlerine karşı dengeleyici vergiler ve anti-damping vergileri uygular. Örneğin, Kanada, yerel üreticileri haksız rekabetten korumak için belirli ABD süt ürünlerine anti-damping vergileri koymuştur.
2. Endüstriyel Ürünler
Kanada’nın endüstriyel sektörü, imalat, inşaat ve madenciliği kapsayacak şekilde çeşitlendirilmiştir. Ülke, altyapısını ve endüstriyel gelişimini desteklemek için elzem olan makine, ekipman ve inşaat malzemeleri dahil olmak üzere çeşitli endüstriyel mallar ithal etmektedir. Endüstriyel mallara uygulanan tarifeler, özellikle Kanada ile ticaret anlaşmaları olan ülkeler için genellikle düşüktür.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: Kanada, özellikle inşaat ve imalat olmak üzere endüstrilerini desteklemek için çok çeşitli makineler ithal ediyor. Makine ithalatlarının çoğu, ticaret anlaşmaları nedeniyle azaltılmış tarifelerden yararlanıyor.
- İnşaat makineleri (ekskavatörler, buldozerler): Genellikle CUSMA, CETA ve CPTPP kapsamında %0 vergilendirilir.
- Üretim ekipmanları: Tarifeler genellikle %0 ile %5 arasında değişir, ABD, Meksika ve AB ülkeleri gibi ülkelerde daha düşük oranlar söz konusudur.
- Elektrik Ekipmanları: Jeneratörler ve trafolar gibi çeşitli endüstriler için gerekli olan elektrikli makine ve ekipmanlar genellikle düşük tarifelere tabidir.
- Jeneratörler ve trafolar: Genellikle %0 ile %5 arasında vergilendirilir, CUSMA ve CETA üyesi ülkelerden yapılan ithalatlarda gümrüksüz erişim vardır.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Kanada, motorlu taşıtlarının ve otomotiv parçalarının önemli bir kısmını, özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya’dan ithal ediyor. Motorlu taşıtlar üzerindeki tarife rejimi, Amerika Birleşik Devletleri gibi büyük ortaklarla ticareti kolaylaştırırken, yerel montajı korumak için yapılandırılmıştır.
- Binek Araçlar: Araçlara uygulanan ithalat vergileri, menşei ülkeye ve ticaret anlaşmalarına bağlı olarak değişmektedir.
- ABD yapımı araçlar: CUSMA kapsamında gümrüksüz.
- Avrupa yapımı araçlar: CETA kapsamında tarifeler kademeli olarak azaltıldı ve 2024 yılına kadar çoğu araçta %0 tarife uygulanacak.
- Diğer ülkeler: Japonya gibi CPTPP ülkeleri hariç, %6,1 oranında gümrük vergisi uygulanır ; bu ülkeler indirimli gümrük vergilerinden yararlanır.
- Ticari Araçlar: Kamyonlar, otobüsler ve diğer ticari araçlar da menşei ülkeye ve motor hacmine bağlı olarak değişen tarife oranlarına tabidir.
- ABD ve Meksika’dan gelen kamyonlar: CUSMA kapsamında gümrüksüz.
- Diğer ülkeler: Genellikle %6,1 oranında vergi uygulanır.
- Araç Parçaları ve Aksesuarları: Motorlar, lastikler ve aküler dahil olmak üzere araç parçalarının ithalatı, çeşitli ticaret anlaşmaları kapsamında gümrüksüz erişimden yararlanmaktadır.
- ABD ve AB yapımı parçalar: Genellikle gümrüksüzdür.
- Diğer ülkelerden gelen parçalar: %0 ile %6,5 arasında değişen gümrük vergilerine tabidir.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Kanada, yerel çelik endüstrisini korumak için, öncelikli olarak CUSMA ve AB dışı ülkelerden gelen belirli çelik ürünleri kategorilerine koruma vergileri koydu. Bu koruma vergileri, belirli bir hacim kotasını aşan ithalatlara ek tarifeler içerir.
3. Tekstil ve Giyim
Kanada, öncelikli olarak Çin, Bangladeş ve Vietnam gibi ülkelerden büyük miktarlarda tekstil ve giyim ürünü ithal etmektedir. Tekstil ve giyim ürünleri için tarife yapısı, tüketicinin satın alabilirliğini yerel giyim üreticilerinin korunmasıyla dengelemek üzere tasarlanmıştır.
3.1 Hammaddeler
- Tekstil Elyafları ve İplikleri: Kanada, tekstil endüstrisi için çok çeşitli hammaddeler ithal ediyor ve tarifeler malzemeye bağlı olarak değişiyor.
- Pamuk ve yün: Genellikle %0 ila %8 arasında vergilendirilir, CUSMA, CPTPP ve CETA kapsamında gümrüksüz erişime sahiptir.
- Sentetik elyaflar: Menşei ülkeye bağlı olarak %0 ile %10 arasında değişen tarifelere tabidir.
3.2 Bitmiş Giyim ve Giyim Eşyaları
- Giyim ve Konfeksiyon: Yerli tekstil sektörünü korumak için ithal giysilere makul tarifeler uygulanıyor, ancak birçok ticaret anlaşması indirimli veya sıfır tarifeler sağlıyor.
- Günlük giyim ve üniformalar: Genellikle %17 ila %18 oranında vergilendirilir, ancak CUSMA, CPTPP ve CETA ülkelerinden yapılan ithalatlarda indirimli veya sıfır gümrük vergisi uygulanır.
- Lüks ve markalı giysiler: Üst düzey giysilere %18 ila %20 arasında gümrük vergileri uygulanabilir, ancak Kanada’nın ticaret anlaşmaları uyarınca tercihli oranlar uygulanmaktadır.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılara, ürünün malzemesine ve menşeine bağlı olarak %0 ile %20 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Deri ayakkabılar: Genellikle %18 oranında vergilendirilir, ancak CUSMA ve CPTPP kapsamında gümrüksüzdür.
3.3 Özel İthalat Vergileri
Kanada, özellikle bu ürünleri piyasa değerinin altında sattığı tespit edilen ülkelerden gelen belirli tekstil ve giyim kategorilerine anti-damping vergileri uyguladı. Örneğin, Çin’den gelen tekstillere, yerli üreticileri korumak için anti-damping vergileri uygulandı.
4. Tüketim Malları
Kanada, elektronik, ev aletleri ve mobilya dahil olmak üzere çok çeşitli tüketici malları ithal etmektedir. Bu mallardaki tarife oranları genellikle ılımlıdır ve ticaret anlaşmaları, önemli ticaret ortaklarından gelen birçok üründeki vergileri önemli ölçüde azaltır veya ortadan kaldırır.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Kanada, buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi büyük ev aletlerinin çoğunu ABD, Çin ve Meksika gibi ülkelerden ithal ediyor. Ticaret anlaşmaları nedeniyle tarifeler genellikle düşüktür.
- Buzdolapları ve dondurucular: Genellikle %0 ile %5 arasında vergilendirilir, CUSMA ve CETA ülkeleri için gümrüksüz erişim mevcuttur.
- Çamaşır makineleri ve klimalar: %0 ile %5 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Tüketici Elektroniği: Televizyon, akıllı telefon ve dizüstü bilgisayar gibi elektronik cihazlar temel ithalat kalemleridir ve gümrük vergileri genellikle düşüktür veya sıfırdır.
- Televizyonlar: Genellikle %0 ile %5 arasında vergilendirilir.
- Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar: Genellikle %0 gümrük vergisi uygulanır, özellikle CUSMA, CETA ve CPTPP ülkelerinden.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalara %8 ile %9,5 arasında değişen oranlarda gümrük vergileri uygulanmakta olup, CUSMA, CPTPP ve CETA ülkelerinden gelen ürünlere gümrüksüz erişim imkânı bulunmaktadır.
- Ahşap mobilyalar: Genellikle %9,5 oranında vergilendirilir, ticaret anlaşmaları kapsamında tercihli oranlar uygulanır.
- Plastik ve metal mobilyalar: %8 ila %9 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Ev Eşyaları: Halılar, perdeler ve ev dekorasyon ürünleri gibi ürünler genellikle malzemeye ve kökene bağlı olarak %0 ile %10 arasında vergilendirilir.
- Tekstil ev mobilyaları: Genellikle %8 oranında vergilendirilir, ancak CUSMA ve CETA kapsamında gümrüksüzdür.
4.3 Özel İthalat Vergileri
Kanada, Çin gibi imtiyazlı olmayan ülkelerden yapılan mobilya ithalatının belirli kategorilerine, yerli üreticileri haksız rekabetten korumak amacıyla koruma önlemleri uyguladı.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Kanada büyük bir enerji üreticisidir, ancak rafine edilmiş petrol ürünleri ve enerjiyle ilgili ekipman ithal eder. Bu ithalatlara uygulanan tarifeler genellikle enerji sektörünü ve altyapı gelişimini desteklemek için düşüktür.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol ve Benzin: Kanada, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nden bazı petrol ürünleri ithal ediyor. Bu ürünlere uygulanan tarifeler genellikle düşüktür.
- Ham petrol: Genellikle %0 tarifeye tabidir.
- Benzin ve dizel: Genellikle CUSMA ve CPTPP kapsamında %0 oranında vergilendirilir.
- Dizel ve Diğer Rafine Petrol Ürünleri: Rafine ürünler genellikle kaynağına bağlı olarak %0 ile %5 arasında vergilendirilir.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Kanada, yenilenebilir enerji kullanımını teşvik etmek için güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarına sıfır gümrük vergisi uygulayarak yeşil enerji projelerine yatırımı teşvik ediyor.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Kanada, uygun fiyatlı sağlık hizmetlerine erişimi önceliklendiriyor ve bu nedenle, halkın karşılayabilmesi ve erişebilmesi için temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlara uygulanan tarifeler düşük tutuluyor veya sıfırlanıyor.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Hayat kurtarıcı ilaçlar da dahil olmak üzere temel ilaçlar, uygun fiyatlılığı garantilemek için genellikle sıfır tarifeye tabidir. Temel olmayan ilaç ürünleri %5 ila %10 arasında tarifelerle karşı karşıya kalabilir.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipman: Tanı araçları, cerrahi aletler ve hastane yatakları da dahil olmak üzere tıbbi cihazlar, ürünün gerekliliğine ve menşeine bağlı olarak genellikle sıfır gümrük vergisi veya düşük gümrük vergisi (%5 ila %10) oranına tabidir.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
7.1 Tercihli Olmayan Ülkeler İçin Özel Vergiler
Kanada, ürün dampingi yaptığı veya haksız sübvansiyonlar sağladığı tespit edilen ülkelerden yapılan belirli ithalatlara anti-damping vergileri ve telafi edici vergiler uygular. Örneğin, Kanada, yerel çelik endüstrisini korumak için belirli Asya ülkelerinden gelen çelik ürünlerine anti-damping vergileri uygulamıştır.
7.2 İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
- Kanada-ABD-Meksika Anlaşması (CUSMA): Kanada, ABD ve Meksika arasında ticareti yapılan çoğu mal için gümrüksüz erişim sağlar.
- Kapsamlı Ekonomi ve Ticaret Anlaşması (CETA): Kanada ile Avrupa Birliği arasında ticareti yapılan çoğu mal için gümrüksüz erişim sağlıyor ve belirli kategorilerdeki tarifeler aşamalı olarak kaldırılıyor.
- Kapsamlı ve İleri Trans-Pasifik Ortaklığı Anlaşması (CPTPP): Kanada ile Japonya, Avustralya ve Vietnam gibi ülkeler arasında ticaret yapılan mallara indirimli veya sıfır tarifeler sunuyor.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Kanada
- Başkent: Ottawa
- En Büyük Şehirler:
- Toronto (en büyük şehir ve finans merkezi)
- Montreal (ikinci büyük ve kültürel merkez)
- Vancouver (üçüncü büyük ve önemli liman şehri)
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 52.000 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 39 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Diller: İngilizce ve Fransızca
- Para Birimi: Kanada Doları (CAD)
- Konum: Kanada, Kuzey Amerika’da yer alır ve güney ve kuzeybatısında Amerika Birleşik Devletleri ile komşudur. Atlas Okyanusu, Pasifik Okyanusu ve Arktik Okyanusu’na kıyısı vardır.
Kanada Coğrafyası
Kanada, yaklaşık 9,98 milyon kilometrekarelik alanıyla dünyanın en büyük ikinci ülkesidir. Ülkenin coğrafyası, dağlardan ve ormanlardan ovalara ve arktik tundraya kadar çeşitlilik gösterir.
- Dağlar: Batıda Rocky Dağları ve doğuda Appalaş Dağları belirgin coğrafi özelliklerdir.
- İklim: Kanada’nın çeşitli bir iklimi vardır; güney bölgelerinde ılıman hava koşulları, kuzeyde arktik koşullar ve ülke genelinde önemli mevsimsel farklılıklar görülür.
- Nehirler ve Göller: Kanada, St. Lawrence Nehri ve Amerika Birleşik Devletleri sınırını oluşturan Büyük Göller de dahil olmak üzere birçok büyük nehre ev sahipliği yapmaktadır.
Kanada Ekonomisi
Kanada’nın ekonomisi oldukça gelişmiş ve çeşitlidir, doğal kaynaklar, üretim ve hizmetlerde güçlü sektörlere sahiptir. Ülke, önemli doğal kaynak ihracatı ve tüketici ve endüstriyel mal ithalatı ile önemli bir ticaret ülkesidir.
1. Doğal Kaynaklar
Kanada doğal kaynaklar, özellikle petrol, doğal gaz, mineraller ve ormancılık ürünleri açısından zengindir. Petrol ve gaz sektörü, özellikle Alberta ve Newfoundland ve Labrador gibi eyaletlerde ekonomiye büyük katkıda bulunur.
2. Üretim
Üretim sektörü, otomobil üretimi, havacılık ve makine gibi endüstrilerin önemli bir rol oynadığı Kanada ekonomisi için hayati öneme sahiptir. Otomobil endüstrisi, ABD pazarıyla yakın bağlarından yararlanarak Ontario’da yoğunlaşmıştır.
3. Tarım
Tarım, özellikle Saskatchewan, Alberta ve Manitoba gibi eyaletlerde önemli bir sektördür. Kanada, buğday, kanola, sığır eti ve domuz etinin önemli bir üreticisi ve ihracatçısıdır.
4. Hizmetler ve Teknoloji
Hizmet sektörü, bankacılık, sigortacılık, telekomünikasyon ve turizmin önemli katkılarda bulunduğu Kanada ekonomisinin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Ülke ayrıca, özellikle yapay zeka ve temiz teknoloji alanında teknoloji sektöründe büyüyen bir oyuncudur.