Küçük bir Orta Amerika ülkesi olan Belize, gıda ve tüketici ürünlerinden endüstriyel makinelere ve hammaddelere kadar çeşitli mallar için ithalata büyük ölçüde bağımlı olan açık bir ekonomiye sahiptir. Coğrafi büyüklüğü, sınırlı üretim kapasitesi ve artan tüketici talepleri nedeniyle ithalat, ülkenin ekonomisini sürdürmede ve yerel ihtiyaçları karşılamada önemli bir rol oynar. Bu ithalatları düzenlemek ve yerel endüstrileri desteklemek için Belize, ürün kategorilerine ve ticaret anlaşmalarına göre değişen yapılandırılmış bir tarife sistemi uygular.
Karayip Topluluğu’nun (CARICOM) bir üyesi olarak Belize, bölge içinde tercihli ticaret avantajlarından yararlanır. Bu, diğer CARICOM üye ülkelerinden ithal edilen mallar için azaltılmış veya sıfır tarifelere olanak tanır. CARICOM üyesi olmayan ülkelerden yapılan ithalatlar, yerel endüstrileri korumak veya belirli ürünlerin akışını kontrol etmek için ek vergiler içerebilen Belize’nin genel tarife yapısına tabidir.
İthal Ürünler İçin Tarife Kategorileri
Belize Gümrük ve ÖTV Dairesi, ithalatı farklı sektörlere ayıran gümrük tarifesi çizelgesini uygulamaktan sorumludur. Her kategorinin, mal türüne, menşeine ve yürürlükteki ticaret anlaşmalarına bağlı olarak kendine özgü tarife oranları vardır. Aşağıda çeşitli ürün kategorilerinin ve Belize’deki ilgili tarife oranlarının kapsamlı bir dökümü bulunmaktadır.
1. Tarım Ürünleri
Belize’nin güçlü bir tarım sektörü vardır, ancak yerel üretimi tüm tarım ürünlerine olan talebi tam olarak karşılamaz. Sonuç olarak, Belize nüfus için yeterli gıda tedarikini sağlamak amacıyla çeşitli tarım ürünleri ithal eder. Tarım ürünlerine uygulanan tarifeler iki amaca hizmet eder: yerel çiftçileri korumak ve temel malların ithalatını kolaylaştırarak gıda güvenliğini sağlamak.
1.1 Başlıca Tarım Ürünlerine İlişkin Tarife Oranları
- Meyve ve Sebzeler:
- Taze meyveler (örneğin elma, muz, üzüm): %20
- Sebzeler (örneğin soğan, domates, havuç): %25
- Dondurulmuş meyve ve sebzeler: %20
- Kurutulmuş meyveler: %15
- Tahıllar ve Hububatlar:
- Buğday: %0 (gıda güvenliğini sağlamak için muaf)
- Pirinç: %0 (yerel beslenmedeki önemi nedeniyle gümrüksüz)
- Mısır: %10
- Arpa: %10
- Et ve Kümes Hayvanları:
- Sığır eti: %25
- Domuz Eti: %25
- Kümes hayvanları (tavuk, hindi): %25
- İşlenmiş etler (sosis, pastırma): %30
- Süt Ürünleri:
- Süt: %20
- Peynir: %25
- Tereyağı: %25
- Yenilebilir Yağlar:
- Ayçiçek yağı: %15
- Palmiye yağı: %10
- Zeytinyağı: %5
- Diğer Tarım Ürünleri:
- Şeker: %25
- Kahve ve çay: %20
1.2 Tarım Ürünlerine İlişkin Özel İthalat Vergileri
- CARICOM Üye Devletleri: Bir CARICOM üyesi olarak Belize, diğer CARICOM ülkelerinden ithal edilen tarım ürünleri üzerindeki tarifeleri azaltan veya ortadan kaldıran ticaret anlaşmalarından faydalanır. Örneğin, Guyana veya Surinam’dan ithal edilen pirinç Belize’ye tarifesiz girer. Diğer CARICOM ülkelerinden gelen taze ürünler genellikle, CARICOM dışı ithalatlara kıyasla %5-10 daha düşük olan azaltılmış tarifelerle karşı karşıyadır. Bu ayrıcalıklı muamele, bölgesel ticareti teşvik eder ve Karayipler içindeki tarımsal bağları güçlendirir.
- CARICOM Dışı Ülkeler: ABD veya Avrupa ülkeleri gibi CARICOM dışı ülkelerden gelen tarım ürünleri standart tarife oranlarına tabidir. Özellikle yerel tarım için kritik öneme sahip işlenmiş et ve süt ürünleri gibi ürünler söz konusu olduğunda, Belize’nin yerel endüstrilerini korumak için ek vergiler uygulanabilir.
2. Endüstriyel Ürünler
Belize, inşaat, imalat ve enerji sektörleri için hayati önem taşıyan ağır makine, hammadde ve ekipman gibi çeşitli endüstriyel malları ithal eder. Endüstriyel mallara uygulanan tarifeler, temel makine ve ekipmanlara erişim sağlarken yerel altyapı gelişimini teşvik etmek için genellikle orta düzeydedir.
2.1 Makine ve Ekipman
- Ağır Makineler (örneğin vinçler, buldozerler, ekskavatörler): %10
- Endüstriyel Ekipmanlar:
- Üretim makineleri (örneğin, tekstil makineleri, gıda işleme ekipmanları): %10-%15
- İnşaat ekipmanları: %10
- Enerjiyle ilgili ekipmanlar (jeneratörler, türbinler): %5-%10
- Elektrik Ekipmanları:
- Transformatörler: %10
- Elektrik motorları: %5
- Kablolar ve kablolama: %10
2.2 Otomobiller ve Otomobil Parçaları
Belize, araçlarının ve araç parçalarının çoğunu ithal ediyor ve bu ithalatlara uygulanan tarifeler, talebi düzenlemek, yerel endüstrileri korumak ve daha yeni ve daha verimli araçları teşvik ederek çevresel sürdürülebilirliği desteklemek amacıyla yapılandırılıyor.
- Binek Araçlar:
- Yeni araçlar: %25-%40 (motor hacmine ve yakıt verimliliğine bağlı olarak)
- Kullanılmış araçlar: %40-%50 (ek çevresel ve güvenlik gerekliliklerine tabidir)
- Ticari Araçlar:
- Kamyon ve otobüsler: %20
- Otomobil Parçaları:
- Motorlar ve mekanik bileşenler: %15
- Lastikler ve fren sistemleri: %10
- Araç elektroniği (örneğin aydınlatma, ses sistemleri): %10
2.3 Endüstriyel Mallar İçin Özel İthalat Vergileri
- CARICOM Serbest Ticareti: Diğer CARICOM üye ülkelerinden ithal edilen endüstriyel mallar genellikle azaltılmış tarifelerden veya tam tarife muafiyetlerinden yararlanır. Örneğin, CARICOM üyelerinden kaynaklanan inşaat makineleri ve ekipmanları önemli ölçüde daha düşük tarifelere tabi olabilir ve bu da bölgesel kalkınma projelerinde bölge içi ticareti ve iş birliğini teşvik eder.
- CARICOM Dışı Ülkeler: ABD, Çin ve AB dahil olmak üzere CARICOM dışı ülkelerden ithal edilen endüstriyel mallar standart veya daha yüksek tarifelerle karşı karşıyadır. Ayrıca Belize, modern, enerji açısından verimli teknolojilerin kullanımını teşvik etmek için kullanılmış araçlara ve bazı endüstriyel ekipmanlara daha yüksek tarifeler uygular.
3. Tüketici Elektroniği ve Ev Aletleri
Belize, tüketici elektroniği ve ev aletlerinin çoğunu küresel tedarikçilerden, özellikle Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Güney Kore gibi ülkelerden ithal ediyor. Elektronik ve aletlere uygulanan tarifeler, yerel işletmeleri korurken uygun fiyatlılığı garantilemek için tasarlanmıştır.
3.1 Tüketici Elektroniği
- Akıllı telefonlar: %10
- Dizüstü Bilgisayarlar ve Tabletler: %10
- Televizyonlar: %20
- Ses Ekipmanları (örneğin hoparlörler, ses sistemleri): %20
- Kameralar ve Fotoğraf Ekipmanları: %15
3.2 Ev Aletleri
- Buzdolapları: %25
- Çamaşır Makineleri: %20
- Mikrodalga Fırınlar: %15
- Klimalar: %20
- Bulaşık Makineleri: %20
3.3 Elektronik ve Ev Aletleri İçin Özel İthalat Vergileri
- CARICOM Muafiyetleri: CARICOM üye ülkelerinden ithal edilen tüketici elektroniği ve cihazlar, özellikle bölge içinde üretilen veya monte edilen ürünler için genellikle indirimli tarifelere tabidir. Bu bölgesel tercih, CARICOM ülkeleri arasındaki ticareti teşvik etmeye ve yerel endüstrileri desteklemeye yardımcı olur. Örneğin, CARICOM ülkelerinden gelen ev aletleri, CARICOM üyesi olmayan ülkelerden gelenlere kıyasla %5-10 daha düşük tarifelerle karşılaşabilir.
- CARICOM Dışı Ülkeler: CARICOM dışı ülkelerden ithal edilen elektronik ve cihazlar standart tarife oranlarına tabidir. Ancak Belize, Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika gibi ülkelerle belirli mallar üzerindeki tarifeleri azaltabilen özel ticaret anlaşmalarına sahiptir.
4. Tekstil, Giyim ve Ayakkabı
Belize, yerel tekstil endüstrisinin sınırlı boyutu nedeniyle tekstil, giyim ve ayakkabı ürünlerinin önemli bir bölümünü ithal ediyor. Bu ürünlere uygulanan tarifeler, yerel üreticileri korurken uluslararası moda ve tüketim mallarına erişim sağlamak için tasarlanmıştır.
4.1 Giyim ve Konfeksiyon
- Standart Giyim (örneğin, tişörtler, kot pantolonlar, takım elbiseler): %25
- Lüks ve Tasarımcı Markalar: %30-%40
- Spor Giyim ve Atletik Giyim: %20
4.2 Ayakkabı
- Standart Ayakkabı: %25
- Lüks Ayakkabı: %30-%40
- Spor Ayakkabı ve Atletik Ayakkabı: %20
4.3 Ham Tekstil ve Kumaşlar
- Pamuk: %10
- Yün: %15
- Sentetik Elyaflar: %15
4.4 Tekstil Ürünlerine İlişkin Özel İthalat Vergileri
- CARICOM Tercihleri: CARICOM ülkelerinden ithal edilen tekstil ve giyim ürünleri, bölgesel ticaret anlaşmalarının bir parçası olarak daha düşük tarifelerden yararlanır. Örneğin, CARICOM üye ülkelerinden gelen pamuklu kumaşlar ve bitmiş giysiler genellikle %10 kadar düşük tarifelerle karşı karşıya kalırken, yerel olarak üretilen tekstil ürünleri de belirli anlaşmalar kapsamında vergilerden muaf tutulabilir. Bu sistem, bölgesel iş birliğini ve ticareti teşvik eder.
- CARICOM Bölgesi Dışındaki Ülkelerden Gelen Lüks Ürünler: CARICOM bölgesi dışındaki ülkelerden, özellikle Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nden ithal edilen üst düzey moda, tasarımcı kıyafetleri ve lüks ayakkabılar, genellikle %30-%40 aralığında daha yüksek tarifelere tabidir.
5. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Belize, ilaç ve tıbbi ekipmanının çoğunu ithal ediyor ve bu ürünlere, halkın temel sağlık malzemelerine erişimini garanti altına almak için daha düşük gümrük vergileri uygulanıyor.
5.1 Farmasötik Ürünler
- İlaçlar (jenerik ve markalı): %0-%5 (uygun fiyatlı sağlık hizmetini garantilemek için düşük tarifeler)
- Aşılar: %0 (kamu sağlığı çabalarını desteklemek için gümrüksüz)
- Takviyeler ve Vitaminler: %10
5.2 Tıbbi Ekipman
- Tanı Ekipmanları (örneğin, X-ray makineleri, MRI makineleri): %5
- Cerrahi Aletler: %5
- Hastane Yatakları ve İzleme Ekipmanları: %5-10
5.3 Tıbbi Ürünlere İlişkin Özel İthalat Vergileri
- Halk Sağlığı Muafiyetleri: Halk sağlığı krizleri veya acil durumlar sırasında Belize, kritik tıbbi malzemeler üzerindeki tarifeleri kaldırabilir veya azaltabilir. Bu politika, acil sağlık ihtiyaçları için gerekli olan kişisel koruyucu ekipman (PPE), vantilatörler ve diğer temel tıbbi cihazlar için geçerlidir.
- CARICOM Tıbbi İthalatı: CARICOM ülkelerinden gelen tıbbi ürünlere indirimli veya sıfır tarife uygulanıyor ve bu sayede Belize’nin sağlık sektöründe sağlık ürünleri, teşhis araçları ve ilaçlara daha kolay ve daha uygun fiyatlı erişim sağlanıyor.
6. Alkol, Tütün ve Lüks Ürünler
Alkol, tütün ve lüks mallar Belize’deki en yüksek tarifelerden bazılarına tabidir. Bu ürünler ayrıca tüketimi düzenlemek ve hükümet geliri elde etmek için tasarlanmış ek tüketim vergileriyle de karşı karşıyadır.
6.1 Alkollü İçecekler
- Bira: %40
- Şarap: %40
- İçkiler (viski, votka, rom): %50
- Alkolsüz İçecekler: %20
6.2 Tütün Ürünleri
- Sigaralar: %60
- Purolar: %50
- Diğer Tütün Ürünleri (örneğin, pipo tütünü): %50
6.3 Lüks Ürünler
- Saatler ve Mücevherler: %25-%40
- Tasarımcı Çantalar ve Aksesuarlar: %30-%40
- Üst Düzey Elektronikler: %20
6.4 Lüks Mallar İçin Özel İthalat Vergileri
- Avrupa’dan Lüks İthalatlar: Avrupa’dan ithal edilen tasarımcı modası, mücevher ve lüks elektronikler gibi üst düzey mallar %30 ila %40 arasında değişen tarifelerle karşı karşıyadır. Bu yüksek tarifeler, yerel işletmeleri korurken lüks tüketimi dengelemeye yardımcı olur.
- ÖTV Vergileri: Belize, alkol ve tütün ürünlerine ek ÖTV vergileri uygulayarak bu ürünlerin tüketiciler için maliyetini daha da artırır. Bu politika, temel olmayan ürünlerin tüketimini düzenlemeye yardımcı olur ve hükümet için ek gelir yaratır.
Belize Hakkında Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Belize
- Başkent: Belmopan
- Üç Büyük Şehir:
- Belize Şehri
- San Ignacio
- Orange Walk Kasabası
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 5.000 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 419.000 (2023 tahmini)
- Resmi Dil: İngilizce
- Para Birimi: Belize Doları (BZD)
- Konum: Belize, Orta Amerika’da yer alır ve kuzeyde Meksika, batı ve güneyde Guatemala, doğuda ise Karayip Denizi ile çevrilidir.
Belize Coğrafyası
Belize, toplam 22.966 kilometrekarelik kara alanına sahip küçük bir ülkedir. Ülke, tropikal yağmur ormanlarından dağlık bölgelere ve kıyı ovalarına kadar çeşitli bir coğrafyaya sahiptir. Belize kıyı şeridi, dünyanın en büyük ikinci bariyer resifi ve UNESCO Dünya Mirası alanı olan Belize Bariyer Resifi ile özellikle ünlüdür.
- Topoğrafya: Belize’nin arazisi, düz kıyı ovaları ve bataklıklardan oluşan kuzey ovaları ve Maya Dağları ve engebeli tepelerin bulunduğu güney yaylaları olmak üzere ikiye ayrılır. Güney bölgesi daha ormanlık ve engebeliyken, kuzey bölgesi daha düzdür ve tarıma daha uygundur.
- Nehirler ve Su Yolları: Belize, ülkenin kalbinden geçen Belize Nehri de dahil olmak üzere çok sayıda nehre ev sahipliği yapmaktadır. Nehirler tarımda hayati bir rol oynar, sulama sağlar ve önemli ulaşım yolları olarak hizmet eder.
- İklim: Belize, Haziran’dan Kasım’a kadar yağışlı mevsim ve Aralık’tan Mayıs’a kadar kurak mevsim ile tropikal bir iklime sahiptir. Ülke, kasırga kuşağının içinde yer aldığından, yağmurlu mevsimde tropikal fırtınalara ve kasırgalara karşı savunmasızdır.
Belize Ekonomisi ve Başlıca Endüstriler
Belize, tarım, turizm ve hafif imalatı birleştiren karma bir ekonomiye sahiptir. Ülke, açık deniz finansal hizmetleri, eko-turizm ve tarım ve imalat sektörlerinin büyümesi yoluyla ekonomisini çeşitlendirmeye çalışmıştır.
1. Tarım
- Tarım, Belize ekonomisinde önemli bir rol oynar, istihdam sağlar ve ihracat gelirlerine katkıda bulunur. Birincil tarım ürünleri arasında şeker, muz, turunçgiller ve deniz ürünleri bulunur. Belize, deniz ürünleri ihracatının önemli bir parçası olan sürdürülebilir karides çiftçiliğiyle bilinir.
- İhracat: Şeker ve muz, Belize’nin en büyük tarımsal ihracat ürünleri olup, öncelikli olarak Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’daki pazarlara yöneliktir. Ülke ayrıca turunçgiller, deniz ürünleri (özellikle karides ve ıstakoz) ve bazı sebzeler ihraç etmektedir.
2. Turizm
- Turizm, Belize’deki önde gelen endüstrilerden biridir ve GSYİH’nın önemli bir bölümünü oluşturur. Ülkenin bozulmamış plajları, Belize Bariyer Resifi, Maya kalıntıları ve yemyeşil yağmur ormanları gibi doğal cazibe merkezleri dünyanın dört bir yanından turist çekmektedir. Belize kendini doğa severler ve macera arayanlar için bir destinasyon olarak tanıttıkça, eko-turizm ve macera turizmi büyüyen sektörlerdir.
3. Üretim
- Belize’nin imalat sektörü küçük ama büyüyor. Ülke işlenmiş gıdalar, içecekler, inşaat malzemeleri ve tekstil üretiyor. CARICOM Tek Pazar ve Ekonomi (CSME), Belizeli üreticilere bölgesel pazarlara öncelikli erişim sağlıyor ve bu da ülkenin imalat çıktısını artırmaya yardımcı oluyor.
- Temel Üretim Endüstrileri: Gıda işleme, özellikle şeker ve narenciye ürünleri, Belize’nin üretim sektörünün önemli bir parçasıdır. Ülke ayrıca büyüyen bir inşaat malzemeleri sektörüne sahiptir ve hem iç tüketim hem de bölgesel pazarlara ihraç için tekstil üretmektedir.
4. Offshore Finansal Hizmetler
- Belize, uluslararası bankacılık, tröstler ve sigortacılık için elverişli düzenleyici koşullar sunarak, offshore finansal hizmetler için bir merkez haline geldi. Bu sektör yabancı yatırımı çekti ve Belize ekonomisinin çeşitlenmesine yardımcı oldu. Ancak ülke, finansal şeffaflık ve vergi düzenlemeleri konusunda uluslararası kuruluşlardan giderek artan bir incelemeyle karşı karşıya.