Güney Kafkasya bölgesinde bulunan Ermenistan, ithalatı düzenlemede, yerel endüstrileri korumada ve hükümet geliri üretmede önemli bir rol oynayan çeşitli ve yapılandırılmış bir tarife rejimini sürdürmektedir. Avrasya Ekonomik Birliği’nin (EAEU) bir üyesi olarak Ermenistan, Rusya, Kazakistan, Belarus ve Kırgızistan gibi diğer üye ülkelerle birlikte birleşik bir gümrük tarifesi sistemini takip etmektedir. Ülkenin tarife sistemi, tarım ve imalat gibi ekonominin temel sektörlerini korumak ve temel malların rekabetçi fiyatlarla bulunmasını sağlamak için tasarlanmıştır. Ermenistan’ın ticaret politikaları ayrıca, belirli ülkelerden veya bölgelerden yapılan ithalatlar için tercihli tarifeler sağlayan ikili ve çok taraflı ticaret anlaşmaları tarafından da şekillendirilmektedir.
Ermenistan’da Ürün Kategorisine Göre Gümrük Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Ermenistan’ın tarım sektörü, nüfusun önemli bir bölümünü istihdam ederek ve kırsal kalkınmaya katkıda bulunarak ekonomisi için hayati önem taşımaktadır. Yerel çiftçileri korumak ve yerel üretimi artırmak için Ermenistan, çeşitli ithal tarım ürünlerine tarifeler uygulamaktadır. Ancak ülke, iç talebi karşılamak için hala büyük miktarda gıda ürünü ithal etmektedir ve tarifeler ürün türüne göre değişmektedir.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Hububat: Ermenistan, gıda güvenliğini ve uygun fiyatlılığı sağlamak amacıyla buğday, pirinç ve mısır gibi temel gıda maddelerinin ithalatına nispeten düşük tarifeler (%0 ila %5) uygulamaktadır.
- Sebze ve Meyveler: Taze ürünlerdeki tarife oranları mevsimselliğe ve yerel tedarik koşullarına bağlı olarak değişmektedir.
- Patates ve soğan: %10 ila %15
- Turunçgiller (portakal, limon): %15 ila %20
- Elma, armut ve diğer meyveler: %10 ila %15
- Şeker ve Tatlandırıcılar: Şeker ithalatına %5 ila %10 arasında gümrük vergisi uygulanırken, diğer tatlandırıcılara %15’e kadar varan gümrük vergileri uygulanabiliyor.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
- Et ve Kümes Hayvanları: Sığır eti, tavuk ve domuz eti de dahil olmak üzere et ithalatına, yerel et endüstrisini korumak amacıyla genellikle %10 ila %20 oranında vergi uygulanır.
- Balık ve Deniz Ürünleri: Balık ve deniz ürünleri ithalatına %5 ila %10 arasında gümrük vergisi uygulanır ; taze balığa daha düşük oranlar uygulanır.
- Süt Ürünleri: Süt, peynir ve tereyağı gibi süt ürünleri, ürünün türüne ve işlenme düzeyine bağlı olarak %10 ile %20 arasında değişen oranlarda vergilendirilir.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Ermenistan, Avrasya Ekonomik Birliği’nin (EAEU) bir parçası olarak, üye olmayan ülkelerden yapılan tarımsal ithalatlara ortak bir dış tarife uygular. Ancak, EAEU üye ülkelerinden ithal edilen mallar sıfır tarifelerden faydalanır. Ermenistan ayrıca İran ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyeleri gibi ülkelerle ticaret anlaşmalarına sahiptir ve bu da belirli tarımsal ürünlerde azaltılmış veya tercihli tarife oranlarıyla sonuçlanabilir.
2. Endüstriyel Ürünler
Endüstriyel mallar, özellikle makine, ekipman ve inşaat malzemeleri olmak üzere Ermenistan’ın ithalatının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Endüstriyel ürünlere uygulanan tarifeler, yerel endüstrileri korurken gerekli teknolojilere ve malzemelere erişime izin vermek için tasarlanmıştır.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: İnşaat, imalat ve madencilik gibi sektörlerde kullanılan endüstriyel makinelere uygulanan tarifeler, makine türüne bağlı olarak genellikle %5 ile %15 arasında değişmektedir.
- Elektrikli Ekipmanlar: Jeneratörler, transformatörler ve endüstriyel ölçekli elektronik cihazlar dahil olmak üzere elektrikli ekipmanlara uygulanan tarifeler genellikle %10 ila %20 arasındadır.
- İnşaat Ekipmanları: Vinçler, ekskavatörler ve buldozerler gibi inşaat projelerinde kullanılan ağır makineler, altyapı gelişimini desteklemek amacıyla %5 ile %15 arasında değişen oranlarda vergilendirilebilir.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Ermenistan, piyasayı düzenlemek ve çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmek amacıyla ithal motorlu taşıtlara gümrük vergileri uyguluyor; lüks ve büyük motorlu taşıtlara ise daha yüksek gümrük vergileri uyguluyor.
- Binek Araçlar: Binek araçlar için ithalat tarifeleri motor hacmine göre değişmektedir:
- Küçük araçlar (1.500 cc altı): %10 ila %15
- Daha büyük araçlar (2.000 cc üzeri): %20 ila %30
- Ticari Araçlar: Kamyon, otobüs ve diğer ticari araçlar, aracın türüne ve kullanım amacına bağlı olarak %5 ile %15 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Araç Parçaları ve Bileşenleri: Lastikler, aküler ve motor bileşenleri gibi araç parçaları ve aksesuarlarına uygulanan tarifeler %5 ile %15 arasında değişmektedir.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
EAEU’nun bir parçası olarak Ermenistan, diğer üye ülkelerden ithal edilen endüstriyel mallara tercihli tarifeler uygular ve bu da bu ülkelerden gelen çoğu ürün için sıfır tarifeyle sonuçlanır. EAEU dışındaki ülkeler için, özellikle Avrupa Birliği (AB) ve Asya gibi bölgelerden gelen ürünler için daha yüksek olabilen ortak dış tarife uygulanır.
3. Tekstil ve Giyim
Ermenistan’daki tekstil ve giyim endüstrisi küçük ama büyüyen bir endüstri olup, geleneksel el sanatları ve giyim üretimine odaklanmaktadır. İthal tekstil ve bitmiş giyim ürünlerine uygulanan tarifeler, yerel üreticileri korumak ve yerli üretimi teşvik etmek için tasarlanmıştır.
3.1 Hammaddeler
- Tekstil Hammaddeleri: Giyim üretiminde kullanılan pamuk, yün, sentetik elyaf gibi hammaddelerin ithalatına, yerli üreticileri desteklemek amacıyla düşük tarifeler (%0-%5) uygulanmaktadır.
3.2 Bitmiş Giyim ve Giyim Eşyaları
- Giyim ve Konfeksiyon: Hazır giyim, dış giyim ve aksesuarlar dahil olmak üzere bitmiş giyim ithalatı %15 ila %30 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılara, ayakkabının türüne ve kullanılan malzemeye bağlı olarak %15 ile %25 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmaktadır.
3.3 Özel İthalat Vergileri
AEB ülkelerinden ithal edilen tekstil ve konfeksiyon ürünleri, ortak pazar anlaşması kapsamında gümrük vergilerinden muaftır ; ancak diğer bölgelerden ithal edilenler, AEB dışındaki ülkelere uygulanan ortak dış tarifeye tabi olabilir.
4. Tüketim Malları
Tüketim malları, özellikle elektronik, ev eşyaları ve kişisel bakım ürünleri olmak üzere Ermenistan’ın ithalatının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Hükümet, gelir elde etme ihtiyacını temel mallara erişimin sağlanmasıyla dengeleyerek bu ürünlere değişken tarifeler uygulamaktadır.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi ev aletlerine uygulanan ithalat vergileri %10 ile %20 arasında değişmektedir.
- Tüketici Elektroniği: Televizyonlar, dizüstü bilgisayarlar ve akıllı telefonlar dahil olmak üzere elektronik ürünler %10 ile %15 arasında değişen tarifelere tabidir ; lüks markalara ve üst düzey modellere daha yüksek oranlar uygulanır.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalara, malzeme ve tasarıma bağlı olarak genellikle %10 ile %25 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Ev Eşyaları: Halı, perde, ev dekorasyonu gibi ürünler %15 ile %20 arasında vergilendiriliyor.
4.3 Özel İthalat Vergileri
AEB ülkelerinden ithal edilen tüketim malları genellikle gümrük vergilerinden muaf tutulurken, AEB dışındaki ülkelerden ithal edilenler, ürüne ve sınıflandırmasına bağlı olarak değişen Ermenistan’ın ortak dış gümrük vergisine tabidir.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Ermenistan enerji ve petrol ürünlerinin çoğunu ithal ediyor ve gümrük vergileriyle hükümete gelir sağlamanın yanı sıra uygun fiyatlar sağlanması amaçlanıyor.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol ve Doğal Gaz: Ermenistan, istikrarlı bir enerji tedarikini sürdürmek için ham petrol ve doğal gazı düşük tarifelerle (%0 ila %5) ithal ediyor.
- Rafine Petrol Ürünleri: Benzin, dizel ve diğer rafine petrol ürünleri, tür ve kullanıma bağlı olarak genellikle %5 ila %10 arasında gümrük vergilerine tabidir.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Ermenistan, yenilenebilir enerji projelerini teşvik etmek amacıyla güneş ve rüzgâr enerjisi tesislerinde kullanılan ekipmanlara düşük tarifeler (%0 ila %5) uygulamaktadır.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Ermenistan, halkı için uygun fiyatlı sağlık hizmeti sağlamaya büyük önem veriyor ve bunun sonucunda temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlara düşük veya sıfır gümrük vergisi uygulanıyor.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Temel ilaçlar genellikle tarifelerden muaftır ve hayat kurtarıcı ilaçlara sıfır tarife uygulanır. Temel olmayan ilaç ürünleri %5 ila %10 arasında tarifelerle karşı karşıya kalabilir.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipman: Tanı cihazları ve hastane ekipmanları da dahil olmak üzere tıbbi cihazların ithalatı, sağlık hizmetlerine erişimi güvence altına almak amacıyla düşük tarifelere (%0-%5) tabidir.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
7.1 AEB Dışı Ülkeler İçin Özel Vergiler
Avrasya Ekonomik Birliği (EAEU) dışındaki ülkeler için Ermenistan, EAEU ülkelerinden yapılan ithalatlara kıyasla daha yüksek tarifelerle sonuçlanabilecek ortak dış tarifeyi uygular. Ancak Ermenistan, İran ve BDT üye ülkeleri de dahil olmak üzere bazı ülkelerle, belirli ürünler için tercihli tarife oranları sağlayabilen ikili anlaşmalar da imzalamıştır.
7.2 İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
Ermenistan, tarife yapısını etkileyen çeşitli serbest ticaret anlaşmalarından (STA) ve tercihli ticaret düzenlemelerinden faydalanmaktadır. Önemli anlaşmalar şunlardır:
- Avrasya Ekonomik Birliği (AEB): Ermenistan, diğer AEB üye ülkeleriyle ticaret yaptığı malların çoğunda sıfır gümrük tarifesinden yararlanmaktadır.
- Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT): Ermenistan’ın BDT ülkeleriyle tercihli ticaret anlaşmaları var ve bu anlaşmalar genellikle bu ülkelerden ithal edilen mallar için tarifelerin düşürülmesiyle sonuçlanıyor.
- GSP (Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi): Ermenistan, AB’den ithal edilen çok çeşitli ürünlerde indirimli tarifeler uygulanmasını sağlayan Avrupa Birliği ile GSP programından yararlanmaktadır.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Ermenistan Cumhuriyeti
- Başkent: Erivan
- En Büyük Şehirler:
- Erivan (Başkent ve en büyük şehir)
- Gümrü
- Vanadzor
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 4.600 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 3 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Ermenice
- Para Birimi: Ermenistan Dramı (AMD)
- Coğrafi Konum: Ermenistan, Güney Kafkasya bölgesinde yer almakta olup, kuzeyde Gürcistan, doğuda Azerbaycan, güneyde İran ve batıda Türkiye ile komşudur.
Ermenistan Coğrafyası
Ermenistan, dağlık bir araziye sahip, karayla çevrili bir ülkedir ve bu da onu dünyanın en engebeli bölgelerinden biri yapar. 29.743 kilometrekarelik bir alanı kaplar ve çeşitli coğrafyası dağları, nehirleri ve verimli vadileri içerir.
- Dağlar: Ermenistan, Kafkas Dağları’nın bir parçasıdır ve en yüksek noktası 4.090 metre yükseklikteki Aragats Dağı’dır.
- Göller: Ermenistan, dünyanın en büyük tatlı su yüksek rakımlı göllerinden biri olan Sevan Gölü’ne ev sahipliği yapmaktadır.
- İklim: Ülkede bölgelere göre değişiklik gösteren, sıcak yazlar ve soğuk kışlardan oluşan karasal iklim hakimdir.
Ermenistan Ekonomisi
Ermenistan, bölgesel zorluklara rağmen dayanıklılık gösteren gelişmekte olan bir ekonomiye sahiptir. Ekonomi büyük ölçüde hizmetlere, endüstriye ve tarıma dayanmaktadır ve yüksek teknoloji endüstrilerine artan bir vurgu yapılmaktadır.
1. Tarım
Tarım, Ermenistan’ın GSYİH’sinin önemli bir bölümünü oluşturur ve nüfusun büyük bir bölümünü istihdam eder. Ülke meyve, sebze ve hayvancılık ürünleri üretir, ancak yine de iç gıda talebini karşılamak için ithalata güvenir.
2. Madencilik ve Sanayi
Ermenistan’ın endüstriyel sektörü, bakır, molibden ve diğer minerallerin çıkarılmasını içeren madencilik tarafından domine edilmektedir. Ülkede ayrıca tekstil, elektronik ve gıda işleme gibi önemli endüstriler olan büyüyen bir üretim sektörü de bulunmaktadır.
3. Hizmetler ve Turizm
Turizm de dahil olmak üzere hizmet sektörü, Ermenistan ekonomisinin önemli bir itici gücüdür. Özellikle Erivan, tarihi yerleri, kültürel cazibe merkezleri ve Ağrı Dağı gibi doğal güzelliklere yakınlığı nedeniyle turistleri çekmektedir.
4. Yüksek Teknoloji Endüstrisi
Ermenistan, ekonomik büyümeye katkıda bulunan giderek artan sayıda girişim ve BT şirketiyle, kendini yüksek teknoloji ve bilgi teknolojisi (BT) sektörlerinin merkezi olarak konumlandırıyor.