Doğu Himalayalar’da yer alan denize kıyısı olmayan bir ülke olan Butan, ithalatı düzenlemek, yerel endüstrileri korumak ve ulusal gelir üretimine katkıda bulunmak için tasarlanmış iyi tanımlanmış bir gümrük tarifesi rejimi uygulamaktadır. Butan, tüketim mallarından endüstriyel makinelere kadar çeşitli ürünler için ithalata oldukça bağımlı olduğundan, gümrük sistemi, temel ithalat ihtiyacını yeni gelişen yerel endüstrilerin korunmasıyla dengelemede önemli bir rol oynamaktadır. Butan’ın gümrük politikaları, Butan Ticaret Sınıflandırması ve Tarife Cetveli (BTC) tarafından yönlendirilir ve ülkenin, özellikle Hindistan ile, tarife oranlarını önemli ölçüde etkileyen özel ticaret ilişkileri vardır.
Butan’da Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Bhutan’da nüfusun büyük bir bölümünü istihdam eden kritik bir sektördür. Ancak, ülke sınırlı tarımsal üretkenlik ve değişken iklim koşulları nedeniyle birçok gıda maddesi için ithalata bağımlı kalmaya devam etmektedir. Bhutan’ın tarım ürünlerine uyguladığı tarife oranları, uygun fiyatlı gıda ithalatına erişimi garanti altına alırken yerel çiftçileri korumak için tasarlanmıştır.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Hububat: Butan, pirinç, buğday ve mısır gibi tahılları önemli miktarda ithal ediyor ve gıda güvenliğini sağlarken aynı zamanda yerli üretimi teşvik etmek için farklı tarifeler uyguluyor.
- Pirinç: Butan, Bhutan-Hindistan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) sayesinde, pirinci genellikle Hindistan’dan sıfır gümrük tarifesi rejimi altında ithal ediyor.
- Buğday ve mısır: Hindistan dışındaki kaynaklardan yapılan ithalata %10 ila %20 arasında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Meyve ve Sebzeler: Butan, özellikle düşük sezonlarda iç talebi karşılamak için birçok meyve ve sebze ithal eder. Tarife oranları genellikle makuldür.
- Turunçgiller (portakal, limon): Genellikle %10 ila %15 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Soğan, patates ve domates: Genellikle ithal edilen sebzeler olup , %5 ile %15 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir ; temel ihtiyaç maddelerine ise daha düşük gümrük vergileri uygulanmaktadır.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
- Et ve Kümes Hayvanları: Et ithalatı, özellikle kümes hayvanları ve sığır eti, yerel hayvancılığı desteklemeyi amaçlayan makul tarifelere tabidir.
- Kümes hayvanları: Genellikle kaynağa bağlı olarak %10 ila %20 arasında vergilendirilir.
- Sığır eti ve domuz eti: %15 ila %25 arasında gümrük vergilerine tabidir, özel anlaşmalar kapsamında potansiyel indirimler yapılabilir.
- Süt Ürünleri: Butan, iç üretimi desteklemek amacıyla süt tozu, tereyağı ve peynir gibi süt ürünleri ithal etmektedir.
- Süt tozu: Genellikle %5 ila %10 oranında vergilendirilir.
- Peynir ve tereyağı: Gümrük vergileri %15 ile %20 arasında değişmektedir.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Bhutan, Bhutan-Hindistan Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında Hindistan’dan ithal edilen çoğu tarım ürününe sıfır tarife uygulanarak Hindistan ile özel ticaret ilişkilerine sahiptir. Özellikle Güney Asya dışındaki diğer ülkelerden yapılan ithalatlar, Bhutan Ticaret Sınıflandırması ve Tarife Cetveli’ne (BTC) tabidir ve genellikle yerel tarımı korumak için daha yüksek tarifeler uygulanır.
2. Endüstriyel Ürünler
Bhutan, endüstriyel gelişimin erken aşamalarındadır ve bu nedenle makine, ekipman ve inşaat malzemeleri de dahil olmak üzere çok çeşitli endüstriyel mallar ithal etmektedir. Endüstriyel ürünlere uygulanan tarifeler, yerel endüstri büyümesini ve altyapı gelişimini desteklemek üzere yapılandırılmıştır.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: Endüstriyel makinelere uygulanan tarifeler, özellikle hidroelektrik, imalat ve inşaat gibi sektörlerde ekonomik kalkınmayı teşvik etmek amacıyla genellikle düşüktür.
- İnşaat makineleri (ekskavatörler, buldozerler): Tarifeler genellikle %5 ile %10 arasında değişmektedir.
- Üretim ekipmanları: Genellikle %5 ila %15 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Elektrikli Ekipman: Butan’ın endüstriyel büyümesi için gerekli olan elektrikli makine ve ekipmanlara, yatırımı teşvik etmek amacıyla daha düşük oranlarda vergi uygulanıyor.
- Elektrik trafoları ve jeneratörleri: Genellikle %5 ila %10 oranında vergilendirilir.
- Endüstriyel elektrikli ekipmanlar: Türüne ve kaynağına bağlı olarak %5 ile %15 arasında tarife uygulanır.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Butan, araçlarının çoğunu hem kişisel hem de ticari kullanım için ithal ediyor. Hükümet, kirliliği kontrol altına almak ve trafik sıkışıklığını azaltmak için araçlara, özellikle lüks araçlara yüksek tarifeler uygularken, temel ulaşım araçları için daha düşük tarifeler uyguluyor.
- Binek Araçlar: Otomobillerdeki tarifeler motor hacmine ve tipine göre değişmektedir.
- Küçük binek otomobiller (1.500 cc altı): Genellikle %30 ila %50 oranında vergilendirilir.
- Lüks otomobiller ve SUV’lar: Genellikle %70 ile %100 arasında değişen önemli ölçüde daha yüksek tarifelerle karşı karşıyadırlar.
- Ticari Araçlar: Butan’ın ticaret ve ulaşım altyapısı için olmazsa olmaz olan kamyon ve otobüsler, aracın boyutuna ve kullanımına bağlı olarak %25 ila %50 oranında gümrük vergisine tabidir.
- Taşıt Parçaları ve Aksesuarları: Motor, lastik ve akü gibi yedek parça ve komponentlere uygulanan tarifeler genellikle %10 ile %20 arasında değişmektedir ; temel sanayilerde kullanılan parçalarda ise daha düşük oranlar uygulanmaktadır.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Bhutan’ın endüstriyel mallar için tarife yapısı, Hindistan ile yaptığı ticaret anlaşmalarından büyük ölçüde etkilenmektedir. Hindistan’dan ithal edilen endüstriyel malların çoğu, Bhutan-Hindistan Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında gümrüksüz erişimden veya önemli ölçüde azaltılmış tarifelerden yararlanmaktadır. Çin ve Japonya gibi diğer ülkelerden yapılan ithalatlar, Bhutan Ticaret Sınıflandırması ve Tarife Programı (BTC) kapsamında daha yüksek tarifelerle karşı karşıyadır.
3. Tekstil ve Giyim
Butan, özellikle Hindistan ve Bangladeş gibi komşu ülkelerden, iç talebi karşılamak için çok çeşitli tekstil ve giyim ürünleri ithal ediyor. Bu ürünlere uygulanan tarifeler, yerel giyim üretimini korurken giyime uygun fiyatlı erişim sağlamayı amaçlıyor.
3.1 Hammaddeler
- Tekstil Hammaddeleri: Butan, yerel terzilik ve hazır giyim üretimini desteklemek için pamuk, yün ve sentetik elyafları nispeten düşük tarifelerle ithal ediyor.
- Pamuk ve yün: %5 ila %10 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Sentetik elyaflar: Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
3.2 Bitmiş Giyim ve Giyim Eşyaları
- Giyim ve Konfeksiyon: İthal edilen hazır giyim ürünlerine orta düzeyde tarifeler uygulanırken, yerel işletmeleri korumak amacıyla lüks ve temel olmayan giyim ürünlerine daha yüksek oranlar uygulanıyor.
- Günlük giyim: Genellikle %15 ila %25 arasında vergilendirilir.
- Lüks ve markalı giyimde gümrük vergileri %30-%40’lara kadar çıkabiliyor.
- Ayakkabı: Ayakkabı ithalatına genellikle ayakkabının malzemesine ve türüne bağlı olarak %20 ila %30 oranında vergi uygulanır.
3.3 Özel İthalat Vergileri
Bhutan’ın Hindistan ile yakın ticaret ilişkisi, Bhutan-Hindistan Serbest Ticaret Anlaşması şartları uyarınca, Hintli tedarikçilerden tekstil ve giyim ürünlerinin gümrüksüz ithalatına izin verir. Özellikle Güney Asya dışındaki diğer ülkelerden yapılan ithalatlar, yerel giyim üreticilerini korumak için belirlenen oranlarla standart tarife çizelgesine tabidir.
4. Tüketim Malları
Tüketim malları, sınırlı yerel üretim kapasitesi göz önüne alındığında, Bhutan’ın ithalatının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu mallar üzerindeki tarife oranları, temel ihtiyaç maddelerine erişimi korurken piyasayı düzenlemek ve yerel üreticileri korumak için tasarlanmıştır.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi büyük ev aletleri orta ila yüksek tarifelere tabidir.
- Buzdolapları ve dondurucular: Genellikle %25 ila %30 oranında vergilendirilir.
- Çamaşır makineleri ve klimalar: %20 ile %35 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Tüketici Elektroniği: Televizyonlar, akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar gibi elektronik ürünlere genellikle %10 ila %20 arasında gümrük vergisi uygulanırken, lüks elektronik ürünlere daha yüksek oranlar uygulanmaktadır.
- Televizyonlar: Genellikle %20 oranında vergilendirilir.
- Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar: %15 ila %20 arasında gümrük vergisi uygulanıyor.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalara, malzeme ve tasarıma bağlı olarak %15 ile %30 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Ahşap mobilyalar: Genellikle %20 ila %25 oranında vergilendirilir.
- Plastik ve metal mobilyalar: %15 ila %20 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Ev Eşyaları: Halılar, perdeler ve ev dekorasyon ürünleri gibi ürünlere genellikle %15 ila %25 oranında vergi uygulanır.
4.3 Özel İthalat Vergileri
Hindistan’dan ithal edilen tüketici malları genellikle Bhutan-Hindistan Serbest Ticaret Anlaşması nedeniyle gümrüksüz erişimden veya azaltılmış tarifelerden yararlanır. Diğer ülkelerden gelen mallar Bhutan Ticaret Sınıflandırması ve Tarife Cetveli (BTC) tarafından belirtilen standart tarifelerle karşı karşıyadır.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Butan, enerji ihtiyaçlarının çoğunu, özellikle petrol ürünlerini ithal ediyor çünkü yerel enerji sektörü büyük ölçüde hidroelektrik enerjiye odaklanmış durumda. Hükümet, yenilenebilir enerji gelişimini teşvik ederken maliyetleri ve arzı yönetmek için enerji ithalatına tarifeler uyguluyor.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol ve Benzin: Ham petrol ve benzin üzerindeki tarifeler, tüketiciler ve işletmeler için uygun yakıt fiyatları sağlamak amacıyla düşük tutulur. Genellikle tarifeler %5 ila %10 arasında değişir.
- Dizel ve Diğer Rafine Petrol Ürünleri: Rafine petrol ürünleri, piyasa koşullarına bağlı olarak %10 ile %15 arasında değişen oranlarda vergilendirilmektedir.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Yenilenebilir enerji gelişimini teşvik etmek için Butan, güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarına sıfır gümrük vergisi veya düşük gümrük vergisi uyguluyor.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Butan hükümeti sağlık hizmetlerine erişimi önceliklendiriyor ve bu nedenle uygun fiyatlılık ve bulunabilirliği garanti altına almak için temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlara uygulanan tarifeler düşük tutuluyor veya sıfırlanıyor.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Temel ilaçlar genellikle sıfır gümrük vergisine tabidir, ancak temel olmayan ilaçlar %5 ila %10 arasında gümrük vergileriyle karşı karşıya kalabilir.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipman: Teşhis araçları ve hastane ekipmanları da dahil olmak üzere ithal edilen tıbbi cihazlara genellikle sıfır gümrük vergisi veya düşük gümrük vergisi (yüzde 5 ila yüzde 10) uygulanır ; kritik ürünler için muafiyetler vardır.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
Butan’ın gümrük politikası, bölgesel ticareti teşvik etmek ve belirli endüstrileri korumak amacıyla tasarlanmış çeşitli özel ithalat vergileri ve muafiyetleri içermektedir.
7.1 Hint Olmayan Ülkeler İçin Özel Vergiler
Hindistan’dan yapılan ithalatların çoğu Bhutan-Hindistan Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında gümrüksüz veya indirimli tarife erişiminden yararlanırken, diğer ülkelerden yapılan ithalatlar standart Bhutan Ticaret Sınıflandırması ve Tarife Cetveline (BTC) tabidir. Çin ve Japonya gibi Güney Asya dışındaki ülkelerden gelen ürünler belirli sektörlerde daha yüksek tarifelere tabidir.
7.2 İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
- Bhutan-Hindistan Serbest Ticaret Anlaşması: Bhutan’ın Hindistan ile olan yakın ticaret ilişkileri, çoğu ürünün Hindistan’dan gümrüksüz veya indirimli tarifelerle ithal edilmesine olanak sağlıyor.
- Güney Asya Serbest Ticaret Bölgesi (SAFTA): SAFTA üyesi olan Butan, Nepal, Bangladeş ve Sri Lanka gibi diğer Güney Asya ülkelerinden ithal edilen belirli mallarda tercihli tarifelerden yararlanmaktadır.
- Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ): En az gelişmiş ülke (EAGÜ) olan Butan, özellikle Avrupa Birliği ve Japonya gibi ülkelere yaptığı ihracatlarda daha düşük tarifelerle birçok uluslararası pazara ayrıcalıklı erişime sahiptir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Bhutan Krallığı
- Başkent: Thimphu
- En Büyük Şehirler:
- Thimphu (Başkent ve en büyük şehir)
- Şişme
- Paro
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 3.400 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 780.000 (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Dzongkha
- Para birimi: Bhutan Ngultrumu (BTN), Hindistan Rupisi (INR) ile birlikte de kullanılmaktadır.
- Konum: Butan, Doğu Himalayalar’da yer alır ve güneyde Hindistan, kuzeyde Çin ile komşudur.
Butan Coğrafyası
Küçük, karayla çevrili bir ülke olan Bhutan, 38.394 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Ülke, kuzey bölgesine Himalaya Dağları’nın hakim olduğu ve orta ve güney bölgelerinde yemyeşil vadiler ve ormanların bulunduğu dağlık arazisiyle bilinir.
- Dağlar: Bhutan’ın kuzey sınırı, dünyanın en yüksek tırmanılmamış dağı olan Gangkhar Puensum (7.570 metre) gibi zirvelere sahip Büyük Himalayalar ile belirlenir.
- Nehirler: Butan’ın başlıca nehirleri arasında ülkenin hidroelektrik üretiminde önemli rol oynayan Wang Chhu, Punatsangchhu ve Mo Chhu yer almaktadır.
- İklim: İklim, yüksekliğe bağlı olarak önemli ölçüde değişir; güneyde subtropikal, orta vadilerde ılıman ve kuzeydeki yaylalarda alpin iklime kadar değişir.
Butan Ekonomisi
Butan, öncelikli olarak hidroelektrik ihracatı, tarım ve turizmle yönlendirilen küçük ama hızla büyüyen bir ekonomiye sahiptir. Ülke, sürdürülebilir kalkınma ve çevre korumayı vurgulayan Gayri Safi Milli Mutluluk (GNH) adlı benzersiz kalkınma felsefesiyle bilinir.
1. Hidroelektrik
Hidroelektrik, Bhutan’ın en büyük ekonomik sektörüdür ve hükümet gelirinin ve ihracat gelirlerinin %40’ını oluşturur. Ülke, fazla elektriği Hindistan’a ihraç eder ve hidroelektrik projeleri Bhutan’ın uzun vadeli kalkınma hedefleri için önemlidir.
2. Tarım
Tarım, Bhutan nüfusunun %50’sinden fazlasını istihdam ediyor ve birincil ürünler pirinç, mısır, patates ve meyveler. Ancak, sektör dağlık arazi ve sınırlı ekilebilir arazi nedeniyle zorluklarla karşı karşıya.
3. Turizm
Butan’ın turizm sektörü önemli bir gelir kaynağıdır. Ülkenin yüksek değerli, düşük etkili turizm politikası, bozulmamış çevresi, Budist manastırları ve canlı kültürüyle uluslararası ziyaretçileri çekmektedir.
4. Ev ve Küçük Sanayiler
Butan, el sanatları, tekstil ve tarıma dayalı endüstrilere odaklanan ev ve küçük endüstriler (CSI) sektörünü geliştiriyor. Hükümet, girişimciliği ve yerel üretimi teşvik etmek için teşvikler sağlıyor.