Güney Amerika’da uzun ve dar bir ülke olan Şili, ticareti kolaylaştırmak ve yerel endüstrileri korumak için tasarlanmış sağlam bir gümrük tarifesi rejimiyle dünyanın en açık ekonomilerinden biri olarak kendini kanıtlamıştır. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Pasifik İttifakı ve Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Avrupa Birliği ve diğer ülkeler de dahil olmak üzere çeşitli serbest ticaret anlaşmalarının (STA) bir üyesi olarak Şili, kilit ticaret ortaklarıyla tercihli tarife uygulamasından yararlanmaktadır. Şili’ye yapılan çoğu ithalat için genel gümrük tarifesi %6’dır, ancak Şili’nin kapsamlı STA ağı nedeniyle çok sayıda ürün daha düşük veya sıfır tarifelerden yararlanmaktadır. Anti-damping ve telafi edici vergiler gibi ticaret çare yasaları kapsamında belirli ülkelerden gelen belirli ürünlere özel ithalat vergileri uygulanmaktadır.
Şili’de Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Şili ekonomisinde hem iç üretim hem de ihracatta önemli bir rol oynar. Ancak ülke, yerel talebi karşılamak için tahıl, meyve, sebze ve et gibi çeşitli tarım ürünlerini de ithal eder. Tarım ürünleri için tarife yapısı, Şili’nin çok sayıda ticaret anlaşması nedeniyle genellikle düşüktür, ancak belirli ürünler, yerel üreticileri korumak için gerektiğinde özel vergilere tabidir.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Hububat: Şili, yerel üretimin iç talebi karşılamaya yetmemesi nedeniyle buğday, pirinç ve mısır gibi tahılları ithal ediyor.
- Buğday: Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak serbest ticaret anlaşmaları olan ülkelerden (örneğin ABD, Avrupa Birliği, Çin ) yapılan ithalatlar genellikle %0 gümrük vergisiyle karşı karşıyadır.
- Pirinç ve mısır: Şili’nin serbest ticaret anlaşmaları kapsamında genellikle %0 ile %6 arasında vergilendirilir ve gümrük vergileri düşürülür veya sıfıra indirilir.
- Meyve ve Sebzeler: Şili, özellikle düşük sezonda, iç pazara istikrarlı bir tedarik sağlamak amacıyla çeşitli meyve ve sebzeleri ithal etmektedir.
- Turunçgiller (portakal, limon): Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak Peru, Arjantin ve Meksika gibi serbest ticaret anlaşması ülkelerinden yapılan ithalatlar genellikle gümrüksüz erişime sahiptir.
- Yeşil yapraklı sebzeler ve kök sebzeler: Menşeine bağlı olarak %0 ile %6 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir.
- Şeker ve Tatlandırıcılar: Şili, şekeri öncelikle iç üretimi desteklemek amacıyla ithal ediyor.
- Rafine şeker: Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak Peru ve Meksika’dan yapılan ithalatlara serbest ticaret anlaşmaları kapsamında indirimli veya sıfır gümrük vergileri uygulanır.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
- Et ve Kümes Hayvanları: Şili, özellikle komşu ülkelerden ve ticaret ortaklarından gelen iç talebi karşılamak için önemli miktarda et ve kümes hayvanı ithal ediyor.
- Sığır eti ve kuzu eti: Genellikle %0 ile %6 arasında vergilendirilir ve bölgesel ticaret anlaşmaları uyarınca Arjantin, Uruguay ve Brezilya’dan yapılan ithalatlarda gümrüksüz erişim sağlanır.
- Kümes hayvanları (tavuk, hindi): %6 oranında gümrük vergisine tabidir, ancak Brezilya ve Peru’dan yapılan ithalatlar tercihli veya sıfır gümrük vergilerinden yararlanmaktadır.
- Süt Ürünleri: Şili, peynir, tereyağı ve süt tozu gibi çeşitli süt ürünlerini hem bölgesel hem de küresel pazarlardan ithal etmektedir.
- Süt ve süt tozu: Genellikle %6 oranında vergilendirilir ve Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerle yapılan ticaret anlaşmaları kapsamında daha düşük veya sıfır tarife uygulanır.
- Peynir ve tereyağı: %6 oranında gümrük vergisine tabidir, ancak serbest ticaret ülkelerinden yapılan ithalatlarda genellikle sıfır gümrük vergisi uygulanır.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Şili, yerel üreticileri haksız rekabetten korumak için gerektiğinde belirli tarım ürünlerine koruma önlemleri ve anti-damping vergileri uygular . Örneğin, Şilili kümes hayvanı çiftçilerini düşük fiyatlı ithalatlardan korumak için çeşitli zamanlarda Brezilya ve Arjantin’den ithal edilen kümes hayvanlarına anti-damping vergileri uygulanmıştır.
2. Endüstriyel Ürünler
Şili’nin endüstriyel sektörü madencilik, imalat ve inşaata odaklanarak çeşitlendirilmiştir. Ülke, altyapısını ve endüstriyel gelişimini desteklemek için makine, ekipman ve inşaat malzemeleri de dahil olmak üzere çok çeşitli endüstriyel mallar ithal etmektedir. Endüstriyel mallara uygulanan tarifeler genellikle düşüktür, özellikle Şili’nin FTA imzaladığı ülkeler için.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: Şili, madencilik ve imalat endüstrilerini desteklemek için önemli miktarda endüstriyel makine ithal ediyor. Bu ithalatlar, ticaret anlaşmaları nedeniyle düşük tarifelerden faydalanıyor.
- İnşaat makineleri (ekskavatörler, buldozerler): Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak ABD, Çin, Avrupa Birliği ve diğer serbest ticaret anlaşması ortaklarından yapılan ithalatlarda %0’a düşürülür.
- Üretim ekipmanları: Gümrük vergileri, menşe ülkeye bağlı olarak %0 ile %6 arasında değişmektedir ve serbest ticaret anlaşması ortaklarının çoğu gümrüksüz erişimden yararlanmaktadır.
- Elektrik Ekipmanları: Transformatörler ve jeneratörler gibi elektrikli makine ve ekipmanlar, Şili’nin büyüyen altyapısı için olmazsa olmazdır.
- Jeneratörler ve trafolar: Genellikle %0 ile %6 arasında vergilendirilir ve Şili’nin serbest ticaret anlaşmaları kapsamında tercihli oranlara sahiptir.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Şili, motorlu taşıtlarının ve otomotiv parçalarının çoğunu, özellikle Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’nden ithal ediyor. Motorlu taşıtlar üzerindeki tarife yapısı, yerel montaj endüstrisini korurken, kilit ortaklarla ticareti kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.
- Binek Araçlar: Araçlar üzerindeki ithalat vergileri, aracın türüne ve menşe ülkesine göre değişmektedir.
- ABD yapımı araçlar: Şili-ABD Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında gümrüksüz.
- Japon yapımı araçlar: Gümrük vergileri CPTPP kapsamında %0 ile %6 arasında değişmektedir.
- Avrupa yapımı araçlar: CETA kapsamında genellikle %0 ile %6 arasında vergilendirilir.
- Ticari Araçlar: Kamyon, otobüs ve diğer ticari araçların ithalatı Şili’nin lojistik ve taşımacılık sektörü için hayati öneme sahiptir.
- ABD ve Japonya’dan gelen kamyonlar: Genellikle ilgili serbest ticaret anlaşmaları kapsamında gümrüksüzdür.
- Diğer ülkelerden gelen ticari araçlar: %0 ile %6 arasında değişen gümrük vergilerine tabidir.
- Araç Parçaları ve Aksesuarları: Lastikler, motorlar ve aküler dahil olmak üzere araç parçalarının ithalatı %0 ile %6 arasında vergilendirilirken, serbest ticaret ülkelerinden gelen parçalara gümrüksüz erişim sağlanmaktadır.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Şili, yerel üreticileri haksız rekabetten korumak için Çin ve Güney Kore gibi ülkelerden gelen belirli çelik ve otomobil bileşenleri kategorilerine anti-damping vergileri koydu. Bu vergiler genel tarife oranlarına ek olarak uygulanır.
3. Tekstil ve Giyim
Şili, özellikle Asya’dan, iç talebi karşılamak için önemli miktarda tekstil ve giyim ürünü ithal ediyor. Tekstil ürünlerine uygulanan tarife yapısı, yerel tekstil endüstrisini korurken tüketicilerin uygun fiyatlı giysilere erişimini sağlamak için tasarlanmıştır.
3.1 Hammaddeler
- Tekstil Elyafları ve İplikleri: Şili, yerel tekstil üretimini desteklemek için pamuk, yün ve sentetik elyaf gibi hammaddeleri ithal ediyor.
- Pamuk ve yün: Genellikle %6 oranında vergilendirilir, Peru, Çin ve diğer serbest ticaret anlaşması ülkelerinden yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanır.
- Sentetik elyaflar: Gümrük vergileri menşe ülkeye ve ticaret anlaşmalarına bağlı olarak %0 ile %6 arasında değişmektedir.
3.2 Bitmiş Giyim ve Giyim Eşyaları
- Giyim ve Konfeksiyon: İthal edilen giysilere, Şili ile ticaret anlaşması olan ülkelere tercihli oranlar uygulanarak makul tarifeler uygulanmaktadır.
- Günlük giyim ve üniformalar: Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak Çin, Vietnam ve Peru’dan yapılan ithalatlar serbest ticaret anlaşmaları kapsamında gümrüksüz erişimden yararlanır.
- Lüks ve markalı giyim: Gümrük vergileri, belirli ticaret anlaşmaları kapsamındaki bazı muafiyetlerle birlikte %6 seviyesinde kalıyor.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılar %6’dan başlayan oranlarda tarifelere tabidir, ancak Çin ve Vietnam gibi ülkelerden gelen ürünler CPTPP kapsamında daha düşük tarifelerden faydalanabilir.
3.3 Özel İthalat Vergileri
Şili, yerel tekstil ve hazır giyim endüstrilerini korumak amacıyla Çin gibi ülkelerden gelen bazı tekstil ve ayakkabı kategorilerine anti-damping vergileri koydu.
4. Tüketim Malları
Şili, elektronik, ev aletleri ve mobilya gibi çok çeşitli tüketici malları ithal ediyor. Bu ürünlerdeki tarife oranları, ürün türüne ve menşe ülkeye göre değişirken, birçok mal ticaret anlaşmaları nedeniyle azaltılmış tarifelerden faydalanıyor.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Şili, buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi büyük ev aletlerinin çoğunu Çin ve ABD gibi ülkelerden ithal ediyor.
- Buzdolapları ve dondurucular: Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak serbest ticaret ülkelerinden yapılan ithalatlarda %0’a düşürülür.
- Çamaşır makineleri ve klimalar: Ticaret anlaşmasına bağlı olarak %0 ile %6 arasında gümrük vergilerine tabidir.
- Tüketici Elektroniği: Televizyon, akıllı telefon ve dizüstü bilgisayar gibi elektronik cihazlar Şili’de temel ithalat kalemleridir ve ticaret anlaşmaları nedeniyle gümrük vergileri genellikle düşüktür.
- Televizyonlar: Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak Çin, Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletleri’nden yapılan ithalatlar genellikle gümrüksüz erişimden yararlanır.
- Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar: Genellikle Şili’nin serbest ticaret anlaşmaları kapsamında %0 gümrük vergisine tabidir.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalar, malzemeye ve menşe ülkeye bağlı olarak %0 ile %6 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Ahşap mobilyalar: Genellikle %6 oranında vergilendirilir, ancak Brezilya, Arjantin ve diğer serbest ticaret anlaşması ortaklarından yapılan ithalatlar için gümrüksüz erişim mevcuttur.
- Plastik ve metal mobilyalar: Ticaret anlaşmasına bağlı olarak %0 ile %6 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Ev Eşyaları: Halı, perde ve ev dekorasyon ürünleri gibi ürünlere genellikle %6 oranında vergi uygulanır; ancak serbest ticaret anlaşmaları ülkelerinden yapılan ithalatlar daha düşük tarifelerden veya gümrüksüz erişimden yararlanabilir.
4.3 Özel İthalat Vergileri
Şili, Çin gibi ülkelerden yapılan mobilya ithalatının belirli kategorilerine, yerel üreticileri haksız rekabetten korumak amacıyla koruma önlemleri getirdi.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Şili, enerji ihtiyaçları, özellikle petrol ürünleri ve enerjiyle ilgili ekipmanlar için ithalata oldukça bağımlıdır. Bu ithalatlara uygulanan tarifeler, ülkenin enerji sektörünü ve altyapı gelişimini desteklemek için genellikle düşüktür.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol ve Benzin: Şili, özellikle ABD, Orta Doğu ve Güney Amerika komşularından petrol ürünleri ithal ediyor.
- Ham petrol: Genellikle %0 tarifeye tabidir.
- Benzin ve dizel: Genellikle kaynağa bağlı olarak %0 ile %6 arasında vergilendirilir.
- Dizel ve Diğer Rafine Petrol Ürünleri: Rafine ürünler genellikle %6 oranında vergilendirilir , ancak Brezilya, Arjantin ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerle yapılan ticaret anlaşmaları kapsamında tercihli tarifeler uygulanır.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Şili, yenilenebilir enerji kullanımını teşvik etmek için güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarına sıfır gümrük vergisi uygulayarak yeşil enerjiye yatırım yapılmasını teşvik ediyor.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Şili, uygun fiyatlı sağlık hizmetlerine erişimi önceliklendiriyor ve bu nedenle halkın karşılayabilmesi ve erişebilmesi için temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlara uygulanan tarifeler düşük tutuluyor veya sıfırlanıyor.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Hayat kurtarıcı ilaçlar da dahil olmak üzere temel ilaçlar, Şili’nin genel tarife rejimi kapsamında genellikle sıfır tarifeye tabidir. Temel olmayan ilaç ürünleri %6 oranında tarifeye tabi olabilir, ancak serbest ticaret anlaşmaları olan ülkelerden yapılan ithalatlara düşük veya sıfır tarife uygulanır.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipman: Tanı araçları, cerrahi aletler ve hastane yatakları gibi tıbbi cihazlar, sağlık sektörünü desteklemek amacıyla genellikle sıfır tarifeye tabidir.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
7.1 Serbest Ticaret Anlaşması Olmayan Ülkelere Yönelik Özel Vergiler
Şili, ürünlerin haksız yere sübvanse edildiği veya piyasa fiyatlarının altında satıldığı tespit edildiğinde, FTA dışı ülkelerden yapılan belirli ithalatlara anti-damping vergileri ve telafi edici vergiler uygular. Örneğin, Çin’den gelen çelik ürünleri ve tekstil ürünleri, yerel endüstrileri korumak için ek vergilerle karşı karşıya kalmıştır.
7.2 İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
- Şili-ABD Serbest Ticaret Anlaşması (STA): Şili ile ABD arasında ticareti yapılan çoğu mal için gümrüksüz erişim sağlar.
- Kapsamlı ve İleri Trans-Pasifik Ortaklığı Anlaşması (CPTPP): Şili ile Japonya, Avustralya ve Vietnam gibi ülkeler arasında ticaret yapılan mallara indirimli veya sıfır tarifeler sunuyor.
- Şili-Avrupa Birliği Ortaklık Anlaşması (AA): Şili ile Avrupa Birliği arasında ticareti yapılan malların çoğuna gümrüksüz erişim sağlar.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Şili Cumhuriyeti
- Başkent: Santiago
- En Büyük Şehirler:
- Santiago (başkent ve en büyük şehir)
- Valparaiso
- Konsept
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 15.000 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 19,5 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: İspanyolca
- Para Birimi: Şili Pesosu (CLP)
- Konum: Şili, Güney Amerika’da yer alır ve doğusunda Arjantin, kuzeyinde Peru, batısında ise Pasifik Okyanusu bulunur.
Şili Coğrafyası
Şili, Güney Amerika’nın güneybatı kıyısı boyunca uzanan uzun ve dar bir ülkedir. Çöller, ormanlar, dağlar ve kıyı ovalarını içeren oldukça çeşitli bir coğrafyaya sahip olan 756.102 kilometrekarelik bir alanı kaplar.
- Dağlar: And Dağları Şili’nin doğu sınırı boyunca uzanır ve en yüksek zirvesi Ojos del Salado’dur.
- Çöller: Kuzeydeki Atacama Çölü, dünyanın en kurak yerlerinden biridir.
- İklim: Şili’nin iklimi kuzeyde çöl, iç kesimlerde Akdeniz iklimi, güneyde ise ılıman yağmur ormanları arasında değişmektedir.
Şili Ekonomisi
Şili, madencilik, tarım, balıkçılık ve imalatta önemli endüstrilere sahip Latin Amerika’nın en istikrarlı ve müreffeh ekonomilerinden biridir. Ülkenin açık ticaret politikaları ve stratejik konumu onu küresel pazarlarda önemli bir oyuncu haline getirir.
1. Madencilik
Madencilik, Şili ekonomisinin omurgasını oluşturur ve ülke dünyanın en büyük bakır üreticisidir. Diğer önemli mineraller arasında lityum, molibden ve altın bulunur. Madencilik sektörü, Şili’nin ihracatının ve hükümet gelirinin önemli bir bölümünü oluşturur.
2. Tarım
Tarım, Şili ekonomisinde özellikle meyve, sebze, şarap ve deniz ürünlerinin üretimi ve ihracatında önemli bir sektördür. Şili’nin çeşitli iklimi, çok çeşitli tarımsal ürünler üretmesine olanak tanır ve bu da onu dünyanın en büyük şarap ve taze meyve ihracatçılarından biri yapar.
3. Üretim ve Sanayi
Şili’nin imalat sektörü gıda ürünleri, tekstil ve kimyasalların üretimini içerir. Ülke ayrıca önemli miktarda odun ve kağıt ürünleri ihracatı ile güçlü bir ormancılık ve kağıt endüstrisi de geliştirmiştir.
4. Hizmetler ve Turizm
Bankacılık, telekomünikasyon ve turizm gibi hizmet sektörü, Şili’nin GSYİH’sine önemli bir katkıda bulunmaktadır. Patagonya, Atacama Çölü ve geniş kıyı şeridi gibi ülkenin doğal güzellikleri, onu uluslararası turistler için popüler bir destinasyon haline getirmektedir.