2013’ten beri Avrupa Birliği (AB) üyesi olan Hırvatistan, Avrupa Birliği dışından mal ithal ederken AB Ortak Gümrük Tarifesi’ni (CCT) takip eder. Bu ortak tarife rejimi, Hırvatistan da dahil olmak üzere tüm AB üye ülkelerinin AB dışı ülkelerden gelen ürünlere tek tip ithalat vergileri uygulamasını sağlar. Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) bir üyesi olarak, Hırvatistan’ın gümrük politikası uluslararası ticaret kurallarıyla uyumludur. Hırvatistan’ın AB içindeki açık ticaret politikası nedeniyle, AB üye ülkelerinden gelen ürünler genellikle gümrük vergilerinden muaftır, AB dışı ülkelerden gelen ürünler ise AB’nin tarife çizelgelerinde belirtilen standart tarifelere tabidir. Hırvatistan ayrıca, belirli mallar üzerindeki tarifeleri azaltan veya ortadan kaldıran bir dizi AB dışı ülkeyle tercihli ticaret anlaşmalarından da yararlanmaktadır.
Hırvatistan’da Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Tarım, Hırvatistan’da önemli bir sektördür, ancak ülke çeşitli tarım ürünlerine yönelik iç talebi karşılamak için ithalata güvenmektedir. AB’nin Ortak Tarım Politikası (CAP), AB içindeki ürünlere uygulanan azaltılmış tarifeler veya sıfır tarifelerle tarım ürünleri için tarife yapısını etkiler. AB dışındaki ülkelerden yapılan ithalatlar, ürün türüne ve geçerli ticaret anlaşmalarına bağlı olarak tarifelerle karşı karşıyadır.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Hububat: Hırvatistan, iç üretimi desteklemek amacıyla buğday, mısır ve pirinç gibi tahılları ithal ediyor.
- Buğday: Genellikle AB içinde sıfır tarifeyle vergilendirilir. AB dışındaki ülkeler için, %10 ila %25 arasında değişen tarifelerle AB’nin Ortak Gümrük Tarifesi geçerlidir.
- Pirinç: AB dışındaki ülkelerden yapılan pirinç ithalatına, çeşidine ve işleme seviyesine bağlı olarak %5 ile %65 arasında gümrük vergileri uygulanmaktadır.
- Meyve ve Sebzeler: Hırvatistan, özellikle düşük sezonda talebi karşılamak için çok çeşitli meyve ve sebze ithal ediyor.
- Turunçgiller (portakal, limon): AB dışı ithalatlar için tarifeler, menşe ülkeye bağlı olarak %5 ile %16 arasında değişmektedir. Fas gibi Akdeniz ülkeleriyle yapılan tercihli anlaşmalar bu oranları düşürmektedir.
- Domates ve yapraklı yeşillikler: Genellikle %8 ila %14 arasında vergilendirilir ve hasat mevsimlerinde yerli çiftçileri korumak için mevsimsel ayarlamalar yapılır.
- Şeker ve Tatlandırıcılar: Hırvatistan, öncelikle yerel üretimi desteklemek için şeker ithal ediyor. Şeker ithalatları, belirli bir miktarın azaltılmış tarifelerle girmesine izin veren TRQ’lara (Tarife Oranı Kotaları) tabidir, kota aşımı ithalatları ise daha yüksek vergilerle karşı karşıyadır.
- Rafine şeker: Kota dahilinde ithalata sıfır gümrük vergisi uygulanırken, kota aşımında ithalata %50 gümrük vergisi uygulanıyor.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
- Et ve Kümes Hayvanları: Hırvatistan yerel talebi karşılamak için çeşitli et ve kümes hayvanı türleri ithal ediyor; etin türüne ve ticaret anlaşmalarına bağlı olarak tarifeler uygulanıyor.
- Sığır eti ve domuz eti: AB içinde sığır eti ve domuz eti sıfır tarifeye tabidir. AB dışındaki ülkelerden yapılan ithalatlar %12 ila %15 arasında tarifelere tabidir, ancak Kanada (CETA kapsamında) gibi ticaret anlaşmaları olan ülkeler için tercihli oranlar uygulanabilir.
- Kümes Hayvanları: AB dışından ithal edilen kümes hayvanı ürünlerine %12,9 oranında vergi uygulanmakta olup, TRQ kapsamında belirli miktarlar için daha düşük tarifeler uygulanmaktadır.
- Süt Ürünleri: Hırvatistan, peynir, süt tozu ve tereyağı gibi süt ürünlerini ithal ediyor ve tarifeler yerel süt üreticilerini koruyacak şekilde yapılandırılmış.
- Süt tozu ve peynir: AB dışındaki ülkelerden yapılan ithalata %15 ila %20 oranında gümrük vergisi uygulanıyor; ancak Yeni Zelanda gibi serbest ticaret anlaşması bulunan ülkelerden yapılan ithalatta gümrük vergilerinde indirim yapılabilir.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Yerel tarımı korumak için Hırvatistan, belirli tarımsal ithalatlara koruma önlemleri veya anti-damping vergileri uygulayabilir. Örneğin, AB kümes hayvanı çiftçilerini haksız fiyatlı ithalatlardan korumak için Brezilya’dan gelen kümes hayvanı ürünlerine anti-damping vergileri uygulanmıştır.
2. Endüstriyel Ürünler
Hırvatistan’ın imalat, inşaat ve enerji üretimi gibi endüstriyel sektörü, endüstriyel malların ithalatına büyük ölçüde bağımlıdır. AB’nin Gümrük Vergisi, AB dışındaki ülkelerden ithal edilen çoğu endüstriyel mal için geçerlidir ve belirli ticaret anlaşmaları kapsamında tarife indirimleri mevcuttur.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: Hırvatistan, imalat ve inşaat sektörleri için önemli miktarda makine ve ekipman ithal ediyor. Makine ithalatlarının çoğu, AB düzenlemeleri kapsamında düşük veya sıfır tarifelerden faydalanıyor.
- İnşaat makineleri (ekskavatörler, buldozerler): Genellikle %0 ile %2,5 arasında vergilendirilir, AB üye ülkeleri için gümrüksüz erişim ve Güney Kore gibi serbest ticaret anlaşması ortakları için ayrıcalıklı muamele vardır.
- Üretim ekipmanları: Genellikle %0 ila %5 arasında gümrük vergilerine tabidir ; AB-Japonya Ekonomik Ortaklık Anlaşması kapsamında Japonya gibi STA ortaklarından yapılan ithalatlarda gümrük vergisi yoktur.
- Elektrik Ekipmanları: Elektrikli makine ve ekipmanlar Hırvatistan’ın altyapı gelişimi için hayati öneme sahiptir.
- Jeneratörler ve trafolar: AB dışından ithalatlar için genellikle %2 ila %5 oranında vergi uygulanır, ancak serbest ticaret anlaşması olan ülkeler genellikle sıfır gümrük vergisinden yararlanır.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Hırvatistan, motorlu taşıtlarının ve otomotiv parçalarının önemli bir bölümünü özellikle Almanya, Japonya ve Güney Kore’den ithal ediyor. Taşıtlardaki tarife yapısı, AB’nin yerel otomobil üreticilerine yönelik korumasını yansıtırken, kilit ortaklarla ticareti kolaylaştırıyor.
- Binek Araçlar: Otomobillere uygulanan ithalat vergileri, aracın türüne ve menşe ülkesine göre değişmektedir.
- AB yapımı araçlar: Gümrüksüz.
- AB dışı araçlar: Genellikle %10 oranında vergilendirilir, ancak Güney Kore’den (AB-Güney Kore STA kapsamında) ve Japonya’dan (AB-Japonya STA kapsamında) yapılan ithalatlar indirimli tarifelerden veya sıfır tarifelerden yararlanır.
- Ticari Araçlar: Kamyon, otobüs ve diğer ticari araçların ithalatı %10 oranında vergilendirilir ve ticaret anlaşması olan ülkelere tercihli tarifeler uygulanır.
- Araç Parçaları ve Aksesuarları: Motorlar, lastikler ve aküler dahil olmak üzere araç parçaları genellikle %4 ila %10 arasında vergilendirilir, ancak Türkiye gibi serbest ticaret bölgesi ortaklarından gelen parçalar gümrüksüz ithal edilebilir.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
AB, Çin ve Hindistan gibi ülkelerden gelen çelik ve otomotiv bileşenleri de dahil olmak üzere belirli kategorilerdeki endüstriyel mallara, yerel endüstrileri haksız rekabetten korumak için anti-damping vergileri uyguluyor.
3. Tekstil ve Giyim
Hırvatistan, özellikle Çin, Bangladeş ve Vietnam gibi Asya ülkelerinden büyük miktarlarda tekstil ve giyim ürünü ithal ediyor. Tekstil ürünlerine uygulanan tarife yapısı, AB’nin yerli tekstil üreticilerini korurken tüketicilerin uygun fiyatlı giysilere erişimini sağlama çabalarını yansıtıyor.
3.1 Hammaddeler
- Tekstil Elyafları ve İplikleri: Hırvatistan, yerel tekstil üretimini desteklemek için pamuk, yün ve sentetik elyaf gibi hammaddeleri ithal ediyor.
- Pamuk ve yün: AB dışından yapılan ithalatlarda genellikle %4 ila %8 arasında vergi uygulanırken, serbest ticaret anlaşmalarından yapılan ithalatlarda sıfır gümrük vergisi uygulanır.
- Sentetik elyaflar: Malzemenin türüne ve kökenine bağlı olarak gümrük vergileri %6 ile %12 arasında değişmektedir.
3.2 Bitmiş Giyim ve Konfeksiyon
- Giyim ve Konfeksiyon: İthal edilen giysilere, ticaret anlaşmaları olan ülkelerden gelen ürünlere tercihli muamele uygulanarak makul tarifeler uygulanmaktadır.
- Günlük giyim ve üniformalar: Genellikle %12 ila %18 arasında vergilendirilir, ancak Vietnam ve Bangladeş’ten yapılan ithalatlar AB’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP) kapsamında indirimli tarifelerden yararlanır.
- Lüks ve markalı giysiler: Lüks giysiler %18 ila %20 arasında gümrük vergileriyle karşı karşıya kalırken, Güney Kore ve Japonya gibi ülkelerden yapılan ithalatlar serbest ticaret anlaşmaları kapsamında sıfır gümrük vergisinden faydalanabilir.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılara, malzemeye ve menşe ülkeye bağlı olarak %8 ile %17 arasında vergi uygulanmaktadır.
- Deri ayakkabılar: Genellikle %17 oranında vergilendirilir, ancak Güney Kore ve Vietnam gibi ülkelerden yapılan ithalatlarda serbest ticaret anlaşmaları bu tarifeleri düşürür.
3.3 Özel İthalat Vergileri
AB, Çin ve Vietnam gibi ülkelerden gelen belirli tekstil ve ayakkabı kategorilerine yerel üreticileri haksız rekabetten korumak için anti-damping vergileri uygular. Bu vergiler ithalat maliyetini önemli ölçüde artırabilir.
4. Tüketim Malları
Hırvatistan, iç talebi karşılamak için elektronik, ev aletleri ve mobilya gibi çok çeşitli tüketim malları ithal ediyor. Bu mallardaki tarife oranları genellikle ılımlı olup, FTA ülkelerinden gelen ürünler için daha düşük veya sıfır tarifeler uygulanıyor.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Hırvatistan, buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi büyük ev aletlerinin çoğunu Almanya, Çin ve Güney Kore gibi ülkelerden ithal ediyor.
- Buzdolapları ve dondurucular: Genellikle %2,5 ila %5 arasında vergilendirilir, ancak AB ve STA ülkelerinden yapılan ithalatlar için gümrüksüz erişim mümkündür.
- Çamaşır makineleri ve klimalar: Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında Güney Kore’den yapılan ithalatlarda %5 oranında gümrük vergisi uygulanmakta olup, indirimli oranlar uygulanmaktadır.
- Tüketici Elektroniği: Televizyon, akıllı telefon ve dizüstü bilgisayar gibi elektronik cihazlar Hırvatistan’da temel ithalat kalemleridir ve gümrük vergileri genellikle düşüktür.
- Televizyonlar: Genellikle %5 oranında vergilendirilir, ancak Japonya ve Güney Kore’den yapılan ithalatlar serbest ticaret anlaşmaları kapsamında sıfır gümrük vergisinden yararlanır.
- Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar: Genellikle %0 ile %2,5 arasında vergi uygulanır, özellikle AB ve STA ülkelerinden yapılan ithalatlarda.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalar, malzemeye ve menşe ülkeye bağlı olarak %4 ile %10 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir.
- Ahşap mobilyalar: Genellikle %5 ila %10 arasında vergilendirilir, belirli ticaret anlaşmaları kapsamında Türkiye ve Vietnam’dan yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanır.
- Plastik ve metal mobilyalar: Menşeine bağlı olarak %4 ile %8 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Ev Eşyaları: Halı, perde ve ev dekorasyon ürünleri gibi ürünlere genellikle GSP kapsamında Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerden yapılan ithalatlarda tercihli tarifelerle %5 ila %10 oranında vergi uygulanır.
4.3 Özel İthalat Vergileri
Hırvatistan, AB’nin yönergelerini izleyerek, yerli üreticileri korumak amacıyla Çin ve Vietnam gibi ülkelerden gelen belirli mobilya ve döşeme kategorilerine anti-damping vergisi uyguluyor.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Hırvatistan, enerji ihtiyaçlarını karşılamak için önemli miktarda enerji ürünü, özellikle petrol ve doğal gaz ithal ediyor. Enerji ithalatındaki tarifeler, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi desteklerken enerji güvenliğini sağlamak için genellikle düşüktür.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol ve Benzin: Hırvatistan, Rusya ve Ortadoğu ülkeleri de dahil olmak üzere çeşitli ülkelerden petrol ürünleri ithal ediyor.
- Ham petrol: AB’nin enerji güvenliği politikaları doğrultusunda genellikle sıfır tarifeye tabidir.
- Benzin ve dizel: Genellikle %2,5 ila %4 arasında vergi uygulanır; ticaret anlaşmaları kapsamında Norveç ve Rusya’dan yapılan ithalatlarda daha düşük tarifeler uygulanır.
- Dizel ve Diğer Rafine Petrol Ürünleri: Rafine ürünlere %3 ila %5 oranında vergi uygulanır, ancak AB’nin komşu ülkelerle yaptığı enerji anlaşmaları kapsamında daha düşük tarifeler uygulanmaktadır.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Yenilenebilir enerjinin kullanımını teşvik etmek amacıyla Hırvatistan, AB yeşil enerji politikaları doğrultusunda güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarına sıfır gümrük vergisi uygulamaktadır.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Hırvatistan, uygun fiyatlı sağlık hizmetlerine erişimi önceliklendiriyor ve bu nedenle, halkın karşılayabilmesi ve erişebilmesi için temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlara uygulanan tarifeler düşük tutuluyor veya sıfırlanıyor.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Hayat kurtarıcı ilaçlar da dahil olmak üzere temel ilaçlar, AB’nin genel tarife rejimi kapsamında genellikle sıfır tarifeye tabidir. Temel olmayan ilaç ürünleri %2 ila %5 arasında tarifelerle karşı karşıya kalabilir, ancak serbest ticaret anlaşmaları olan ülkelerden yapılan ithalatlara azaltılmış veya sıfır tarifeler uygulanır.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipmanlar: Tanı aletleri, cerrahi aletler ve hastane yatakları gibi tıbbi cihazlar, ürünün gerekliliğine ve menşei ülkeye bağlı olarak genellikle sıfır gümrük vergisi veya düşük gümrük vergisi (%2 ila %5) oranına tabidir.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
7.1 Tercihli Olmayan Ülkeler İçin Özel Vergiler
Hırvatistan, AB’nin tercihli ticaret anlaşmaları dışındaki ülkelerden yapılan belirli ithalatlara uyguladığı anti-damping vergileri ve karşıt vergileri takip ediyor. Bu vergiler, ürünlerin piyasa değerinin altında veya haksız sübvansiyonlarla satılmasını önlemek için konur. Örneğin, Çin ve Hindistan’dan gelen çelik ürünleri ve tekstiller sıklıkla bu tür önlemlere tabidir.
7.2 İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
- AB Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA’lar): AB’nin bir parçası olarak Hırvatistan, AB içinde ticareti yapılan çoğu mal için gümrüksüz erişimden yararlanır. Ayrıca Hırvatistan, AB’nin STA’ları kapsamında Japonya, Güney Kore, Kanada ve Vietnam gibi ülkelerle ticareti yapılan mallar için azaltılmış veya sıfır tarifelerden yararlanır.
- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP): GSP kapsamında Hırvatistan, Hindistan, Pakistan ve Bangladeş gibi gelişmekte olan ülkelerden yaptığı bazı ithalatlarda indirimli tarifelerden yararlanmaktadır.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Hırvatistan Cumhuriyeti
- Başkent: Zagreb
- En Büyük Şehirler:
- Zagreb (başkent ve en büyük şehir)
- Bölmek
- Rijeka
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 16.000 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 4 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Hırvatça
- Para Birimi: Euro (EUR) (2023’te resmi para birimi olarak kabul edildi, daha önce Hırvat Kunasıydı)
- Konum: Hırvatistan, Güneydoğu Avrupa’da yer alır ve batıda Slovenya, Macaristan, Sırbistan, Bosna-Hersek, Karadağ ve Adriyatik Denizi ile çevrilidir.
Hırvatistan coğrafyası
Hırvatistan, Adriyatik Denizi boyunca kıyı bölgeleri, kuzeyde ovalar ve ülkenin orta kesiminde dağlık bölgeler olmak üzere coğrafi olarak çeşitli bir ülkedir. Hırvatistan, kıyı şeridi boyunca 1.000’den fazla adaya sahip 56.594 kilometrekarelik bir alanı kaplar.
- Kıyı Şeridi: Hırvatistan’ın Adriyatik Denizi kıyısındaki kıyı şeridi, Avrupa’nın en güzel ve engebeli kıyı şeritlerinden biridir ve bu da turizmin ekonomiye önemli bir katkı sağlamasını sağlar.
- Dağlar: Ülkenin orta kesiminde Dinar Alpleri uzanır ve en yüksek zirvesi Dinara Dağı’dır.
- Nehirler: Tarım, ulaşım ve enerji açısından önemli olan Sava, Drava ve Tuna nehirleri ülkenin başlıca nehirleridir.
Hırvatistan Ekonomisi
Hırvatistan’ın ekonomisi çeşitlidir ve turizm, imalat, tarım ve enerji gibi sektörlerden önemli katkılar sağlar. Avrupa Birliği üyesi olarak Hırvatistan, AB içindeki güçlü ticaret bağlarının yanı sıra tek pazara erişimden de faydalanmaktadır. 2023’te Euro’nun kabul edilmesinden bu yana Hırvatistan, ekonomik işlemlerinde daha fazla istikrar görmüştür.
1. Turizm
Turizm, Hırvatistan ekonomisinin en önemli sektörlerinden biridir ve GSYİH ve istihdamın büyük bir bölümünü oluşturur. Ülkenin Adriyatik kıyısı ve Dubrovnik ve Split gibi tarihi şehirleri, özellikle yaz aylarında her yıl milyonlarca turisti kendine çekmektedir.
2. Üretim
Üretim sektörü, gemi yapımı, otomotiv parçaları, kimyasallar ve tekstil gibi endüstrilerle Hırvatistan ekonomisi için hayati öneme sahiptir. Hırvat üreticiler, ihracat fırsatlarını artıran AB tek pazarına erişimden yararlanmaktadır.
3. Tarım
Tarım, özellikle kırsal alanlarda buğday, mısır, şeker pancarı ve şarap gibi başlıca ürünlerle önemli bir sektördür. Ülkenin tarım sektörü, Ortak Tarım Politikası (CAP) kapsamındaki AB sübvansiyonları ve yatırımları ile desteklenmektedir.
4. Enerji
Enerji sektörü, Hırvatistan’ın rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına odaklanmasıyla büyüyen bir alandır. Ülke ayrıca iç talebi karşılamak için doğal gaz ve petrol ithal ederken, kademeli olarak daha temiz enerji kaynaklarına doğru kaymaktadır.