Afrika ve Orta Doğu’nun kesiştiği noktada bulunan Cibuti, Afrika Boynuzu’nda küçük ama stratejik açıdan önemli bir ülkedir. Kızıldeniz’in girişindeki konumuyla Cibuti, özellikle karayla çevrili Etiyopya için uluslararası ticarette önemli bir nakliye merkezi görevi görmektedir. Ülke, tarım ürünleri, endüstriyel makineler, tüketim malları ve enerji ürünleri de dahil olmak üzere çok çeşitli ürünler ithal etmektedir. Cibuti, üye ülkelere tercihli tarife oranları sunan Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı (COMESA) dahil olmak üzere çeşitli bölgesel ticaret örgütlerinin bir parçasıdır. Cibuti’deki gümrük tarife rejimi, yerel endüstrileri korumak, gelir elde etmek ve nüfus için temel mallara erişimi sağlamak üzere yapılandırılmıştır. Tarifeler, ürün kategorisine ve kökenine göre belirlenir ve haksız ticaret uygulamalarına karşı koymak veya yerel üretimi korumak için belirli ürünlere özel ithalat vergileri uygulanır.
Cibuti’de Ürün Kategorisine Göre Özel Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Cibuti, yerel tarımsal üretimi sınırlayan kurak iklimi nedeniyle ithal gıda ürünlerine büyük ölçüde bağımlıdır. Tarımsal ithalatlara uygulanan tarifeler, küçük ölçekli yerel çiftçileri korurken nüfusun uygun fiyatlı gıdaya erişimini sağlamak için genellikle ılımlıdır. Ülke önemli miktarda tahıl, süt ürünü, meyve ve sebze ithal etmektedir.
1.1 Temel Tarım Ürünleri
- Tahıllar ve Hububat: Cibuti, iç gıda talebini karşılamak için buğday, pirinç ve mısır da dahil olmak üzere tahıllarının çoğunu ithal ediyor.
- Buğday: Genellikle türüne ve menşe ülkesine bağlı olarak %8 ila %12 arasında vergilendirilir.
- Pirinç: %5 ila %10 arasında gümrük vergisine tabidir.
- Mısır: Gümrük vergileri %8 ile %12 arasında değişmekte olup, COMESA ülkeleri için tercihli oranlar uygulanmaktadır.
- Meyve ve Sebzeler: Cibuti, başta komşu ülkeler olmak üzere uluslararası pazarlardan çeşitli meyve ve sebzeleri ithal etmektedir.
- Turunçgiller (portakal, limon): Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Yeşil yapraklı sebzeler ve kök sebzeler: İthalatlar %5 ila %12 arasında vergilendirilir ve COMESA üyesi ülkelerden yapılan ithalatlarda tarifeler düşürülür.
- Şeker ve Tatlandırıcılar: Şeker, temel bir ithalat ürünüdür ve tarifeler, uygun fiyatlılık ile yerel gelir yaratma arasında denge sağlayacak şekilde yapılandırılmıştır.
- Rafine şeker: Genellikle %10 ila %15 arasında vergilendirilir, COMESA kapsamında bölgesel ithalatlarda oranlar düşürülür.
1.2 Hayvancılık ve Süt Ürünleri
Hayvancılık Cibuti’nin kırsal ekonomisinde önemli bir rol oynuyor, ancak ülke kentsel talebi karşılamak için hâlâ et ve süt ürünleri ithal ediyor.
- Et ve Kümes Hayvanları: Cibuti, özellikle komşu Etiyopya’dan ve küresel tedarikçilerden et ve kümes hayvanı ithal ediyor.
- Sığır eti ve kuzu eti: Genellikle %12 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Kümes hayvanları (tavuk ve hindi): İthalatlar %10 oranında vergilendirilir ve bölgesel ticaret ortaklarına tercihli oranlar uygulanır.
- Süt Ürünleri: Cibuti, Avrupa ve Ortadoğu’dan süt tozu, tereyağı ve peynir gibi çeşitli süt ürünleri ithal etmektedir.
- Süt tozu: Genellikle %5 oranında vergilendirilir, COMESA ülkeleri için tarifeler düşürülür.
- Peynir ve tereyağı: Gümrük vergileri menşei ülkeye bağlı olarak %10 ile %15 arasında değişmektedir.
1.3 Özel İthalat Vergileri
Cibuti, ithalatın yerel üretime zarar verdiği tespit edilirse belirli tarım ürünlerine anti-damping vergileri veya telafi edici vergiler uygulayabilir. Örneğin, Brezilya’dan gelen kümes hayvanları veya Avrupa’dan gelen süt ürünlerine vergiler, yerel pazarları haksız fiyatlandırmadan korumak için uygulanabilir.
2. Endüstriyel Ürünler
Cibuti, altyapı gelişimini, üretim sektörünü ve hizmet endüstrilerini desteklemek için çok çeşitli endüstriyel mallar ithal ediyor. Ülke altyapısını modernize etmeye devam ederken, yatırım ve gelişimi teşvik etmek için endüstriyel makine ve ekipmanlara uygulanan tarifeler genellikle düşük tutuluyor.
2.1 Makine ve Ekipman
- Endüstriyel Makineler: Cibuti, özellikle inşaat ve imalat için önemli miktarda makine ithal ediyor. Bu ithalatlara uygulanan tarifeler, altyapı büyümesini kolaylaştırmak için nispeten düşüktür.
- İnşaat makineleri (vinçler, buldozerler): Genellikle makine türüne bağlı olarak %5 ila %10 arasında vergilendirilir.
- Üretim ekipmanları: Gümrük vergileri %0 ile %5 arasında değişmekte olup, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda oranlar düşürülmektedir.
- Elektrik Ekipmanları: Jeneratörler ve trafolar gibi elektrikli makine ve ekipmanlar, ülkenin sanayi ve kentsel alanlarına güç sağlamak için hayati öneme sahiptir.
- Jeneratörler ve trafolar: Genellikle %5 ila %10 arasında vergilendirilir, bölgesel ortaklardan yapılan ithalatlarda oranlar daha düşüktür.
2.2 Motorlu Taşıtlar ve Taşımacılık
Cibuti, motorlu taşıtlarının ve otomotiv parçalarının çoğunu özellikle Asya, Avrupa ve Orta Doğu’dan ithal ediyor. Motorlu taşıtlar için tarife yapısı, aracın türüne ve motor kapasitesine göre değişir.
- Binek Araçlar: Binek araçlardaki ithalat vergileri, aracın motor hacmine ve yaşına göre değişmektedir.
- Küçük binek araçlar (1.500 cc altı): Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir.
- Lüks otomobiller ve SUV’lar: Daha büyük, lüks araçlara %20 ila %25 oranında daha yüksek tarifeler uygulanmaktadır.
- Ticari Araçlar: Kamyon, otobüs ve diğer ticari araçların ithalatı Cibuti’nin lojistik ve ulaşım altyapısı için hayati öneme sahiptir.
- Kamyonlar ve otobüsler: Genellikle %10 oranında vergilendirilir, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanır.
- Araç Parçaları ve Aksesuarları: Lastik, akü, motor gibi araç parçaları, türüne ve menşe ülkesine bağlı olarak %5 ile %15 arasında vergilendirilir.
2.3 Bazı Ülkelere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Cibuti, damping gibi haksız ticaret uygulamaları yaptığı tespit edilen ülkelerden gelen endüstriyel mallara özel ithalat vergileri uygulayabilir. Örneğin, yerel işletmeleri korumak için Çin’den gelen çelik ürünlerine veya belirli Asya ülkelerinden gelen otomotiv bileşenlerine anti-damping vergileri uygulanabilir.
3. Tekstil ve Giyim
Tekstil ve giyim ithalatı, Cibuti’deki yerel talebi karşılamak için kritik öneme sahiptir, çünkü yerel tekstil endüstrisi hala başlangıç aşamasındadır. Ülke, tekstil ve giyim ürünlerinin çoğunu Asya’dan, özellikle Çin, Hindistan ve Bangladeş’ten ithal etmektedir.
3.1 Hammaddeler
- Tekstil Elyafları ve İplikleri: Cibuti, küçük ama büyüyen tekstil endüstrisini desteklemek için pamuk, yün ve sentetik elyaf gibi hammaddeler ithal ediyor.
- Pamuk ve yün: Genellikle %5 ila %10 arasında vergilendirilir, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda tarifeler düşürülür.
- Sentetik elyaflar: Elyafın türüne ve menşe ülkesine bağlı olarak gümrük vergileri %8 ile %12 arasında değişmektedir.
3.2 Bitmiş Giyim ve Konfeksiyon
- Giyim ve Konfeksiyon: Yerel tekstil sektörünü korumak ve tüketiciler için uygun fiyatlı erişimi garanti altına almak amacıyla ithal giysilere makul tarifeler uygulanıyor.
- Günlük giyim ve üniformalar: Genellikle %10 ila %15 arasında vergilendirilir, bölgesel ticaret anlaşmaları kapsamında COMESA ve Etiyopya’dan yapılan ithalatlarda tercihli oranlar uygulanır.
- Lüks ve markalı giyim: Lüks giysilere ve markalı giyim eşyalarına %20 ila %25 oranında daha yüksek tarifeler uygulanabilir.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılara, malzeme ve menşeine bağlı olarak %10 ila %15 oranında vergi uygulanmaktadır.
- Deri ayakkabılar: Genellikle %15 oranında vergilendirilir, COMESA ve komşu ülkelerden yapılan ithalatlarda daha düşük tarifeler uygulanır.
3.3 Özel İthalat Vergileri
Cibuti, Çin ve Hindistan gibi ülkelerden ithal edilen tekstil ve hazır giyim ürünlerinin adil olmayan fiyatlandırma uygulamalarıyla yerel üreticileri zor durumda bıraktığı tespit edilirse, bu ürünlere anti-damping vergisi uyguluyor.
4. Tüketim Malları
Cibuti, iç talebi karşılamak için elektronik, ev aletleri ve mobilya gibi çok çeşitli tüketim malları ithal ediyor. Bu ürünlerdeki tarifeler kategoriye göre değişiyor; temel mallar için daha düşük oranlar ve lüks ürünler için daha yüksek oranlar var.
4.1 Elektronik ve Ev Aletleri
- Ev Aletleri: Cibuti, buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi ev aletlerinin çoğunu Asya ve Avrupa’dan ithal ediyor.
- Buzdolapları ve dondurucular: Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda ise daha düşük tarifeler uygulanır.
- Çamaşır makineleri ve klimalar: Marka ve menşe ülkesine bağlı olarak %10 ile %15 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Tüketici Elektroniği: Televizyon, akıllı telefon ve dizüstü bilgisayar gibi elektronik cihazlar Cibuti’de temel ithalat kalemleri arasında yer alıyor ve tarifeler ürüne ve menşeine göre değişiyor.
- Televizyonlar: Genellikle %10 ila %15 oranında vergilendirilir, COMESA ve Etiyopya’dan yapılan ithalatlarda tercihli tarifeler uygulanır.
- Akıllı telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar: Genellikle markaya ve kaynak ülkeye bağlı olarak %5 ila %10 arasında vergilendirilir.
4.2 Mobilya ve Döşemeler
- Mobilya: Ev ve ofis mobilyaları da dahil olmak üzere ithal mobilyalar, malzemeye ve menşe ülkeye bağlı olarak %10 ile %20 arasında değişen oranlarda gümrük vergilerine tabidir.
- Ahşap mobilyalar: Genellikle %15 oranında vergilendirilir, bölgesel ticaret anlaşmaları kapsamında komşu Afrika ülkelerinden yapılan ithalatlarda daha düşük tarifeler uygulanır.
- Plastik ve metal mobilyalar: Menşei ülkeye bağlı olarak %10 ile %15 arasında gümrük vergisi uygulanır.
- Ev Eşyaları: Halı, perde ve ev dekorasyon ürünleri gibi ürünlere genellikle %10 ila %15 oranında vergi uygulanırken, COMESA ülkelerinden yapılan ithalatlarda daha düşük tarifeler uygulanmaktadır.
4.3 Özel İthalat Vergileri
Cibuti, Çin gibi ülkelerden ithal edilen elektronik veya mobilya gibi belirli tüketim mallarına, bu ithalatların piyasa fiyatının altında satıldığı ve yerel endüstrilere zarar verdiği tespit edilirse, anti-damping vergisi uygulayabilir.
5. Enerji ve Petrol Ürünleri
Cibuti, enerji ihtiyaçları, özellikle petrol ürünleri için ithalata oldukça bağımlıdır. Hükümet, uygun fiyatlı enerji ihtiyacını gümrük vergileri yoluyla devlet geliri elde etmekle dengelemeyi amaçlamaktadır.
5.1 Petrol Ürünleri
- Ham Petrol ve Benzin: Cibuti, petrol ürünlerinin çoğunu Orta Doğu ve komşu Afrika ülkelerinden ithal ediyor.
- Ham petrol: Uygun fiyatlı enerji tedarikini garanti altına almak için genellikle sıfır gümrük vergisiyle vergilendirilir.
- Benzin ve dizel: Genellikle %10 oranında vergilendirilir, ancak COMESA üye ülkelerinden yapılan ithalatlarda tercihli tarifeler uygulanabilir.
- Dizel ve Diğer Rafine Petrol Ürünleri: Rafine ürünler genellikle %5 ila %10 arasında vergilendirilir ; bölgesel ticaret ortakları için oranlar daha düşüktür.
5.2 Yenilenebilir Enerji Ekipmanları
- Güneş Panelleri ve Rüzgâr Türbinleri: Yenilenebilir enerji altyapısının gelişimini teşvik etmek amacıyla Cibuti, güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi yenilenebilir enerji ekipmanlarına sıfır gümrük vergisi uygulamaktadır.
6. İlaçlar ve Tıbbi Ekipmanlar
Cibuti, uygun fiyatlı sağlık hizmetlerine erişimi önceliklendiriyor ve bu nedenle halkın karşılayabilmesi ve erişebilmesi için temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlara uygulanan tarifeler düşük tutuluyor veya sıfırlanıyor.
6.1 İlaçlar
- İlaçlar: Hayat kurtarıcı ilaçlar da dahil olmak üzere temel ilaçlar, genellikle nüfus için uygun fiyatlılığı sağlamak amacıyla sıfır tarifeye tabidir. Temel olmayan ilaç ürünleri, türe ve menşe ülkesine bağlı olarak %5 ila %10 arasında tarifelerle karşı karşıya kalabilir.
6.2 Tıbbi Cihazlar
- Tıbbi Ekipman: Tanı aletleri, cerrahi aletler ve hastane yatakları gibi tıbbi cihazlar, ürünün gerekliliğine ve menşeine bağlı olarak genellikle sıfır gümrük vergisi veya düşük gümrük vergisi (%2 ila %5) oranına tabidir.
7. Özel İthalat Vergileri ve Muafiyetler
7.1 Tercihli Olmayan Ülkeler İçin Özel Vergiler
Cibuti, sübvansiyonlu olduğu veya piyasa fiyatlarının altında satıldığı tespit edilen, tercihli olmayan ülkelerden gelen belirli ithalatlara anti-damping vergileri ve telafi edici vergiler uygular. Bu önlemler yerel endüstrileri haksız rekabetten korur. Örneğin, Çin ve Hindistan gibi ülkelerden gelen çelik ürünleri ve tekstiller, piyasa bozulmalarını önlemek için ek vergilerle karşı karşıya kalabilir.
7.2 İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
- COMESA: Cibuti , Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı’nda (COMESA) ticaret yapılan mallar üzerindeki gümrük vergilerinin düşürülmesinden veya sıfırlanmasından yararlanıyor ve bu da bölgesel ekonomik entegrasyonu teşvik ediyor.
- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP): Cibuti, daha az gelişmiş ülkelerle ticaretini desteklemek amacıyla, GSP kapsamında gelişmekte olan ülkelerden belirli ürünleri indirimli veya sıfır tarifelerle ithal etmektedir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Cibuti Cumhuriyeti
- Başkent: Cibuti Şehri
- En Büyük Şehirler:
- Cibuti Şehri (başkent ve en büyük şehir)
- Ali Sabieh
- Tadjourah
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 3.500 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 1,1 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Diller: Fransızca, Arapça
- Para Birimi: Cibuti Frangı (DJF)
- Konum: Cibuti, Doğu Afrika’da yer alır ve kuzeyde Eritre, batı ve güneyde Etiyopya ve güneydoğuda Somali ile sınır komşusudur. Kızıldeniz ve Aden Körfezi boyunca kıyı şeridi vardır.
Cibuti Coğrafyası
Cibuti, Afrika ile Arap Yarımadası arasındaki stratejik kavşakta bulunan küçük bir ülkedir. 23.200 kilometrekarelik bir alanı kaplar ve kıyı ovalarından kurak platolara ve volkanik oluşumlara kadar çeşitli manzaralara sahiptir.
- Kıyı Şeridi: Cibuti, Aden Körfezi boyunca yaklaşık 370 kilometrelik bir kıyı şeridine sahip olup, bu da onu bölge için önemli bir nakliye merkezi haline getirmektedir.
- Göller: Afrika’nın en alçak noktası olan Assal Gölü, Cibuti’nin merkezinde bulunan ve son derece yüksek tuz konsantrasyonuyla bilinen bir tuzlu göldür.
- Dağlar: Musa Ali Sıradağları, deniz seviyesinden 2.028 metre yüksekliğe ulaşan zirveleriyle Cibuti’nin en yüksek noktasını oluşturur.
- İklim: Cibuti, özellikle kıyı bölgelerinde yüksek sıcaklıklar ve düşük yağışlarla karakterize edilen kurak bir iklime sahiptir.
Cibuti Ekonomisi
Cibuti’nin ekonomisi, öncelikle deniz merkezi olarak stratejik konumuna ve bölge için lojistik ve hizmet merkezi rolüne dayanmaktadır. Ülkenin temel endüstrileri arasında liman hizmetleri, lojistik ve telekomünikasyon yer almakta olup, enerji, bankacılık ve turizm sektörleri de büyümektedir.
1. Liman ve Lojistik Hizmetleri
Cibuti’nin ekonomisi, Etiyopya ve bölgedeki diğer karayla çevrili ülkelere ithalat ve ihracat için önemli bir geçit görevi gören liman tesislerine büyük ölçüde bağımlıdır. Cibuti Limanı, Doğu Afrika’nın en yoğun limanlarından biridir ve Afrika, Orta Doğu ve Avrupa arasında transit geçen önemli miktarda kargoyu idare eder.
2. Bankacılık ve Finansal Hizmetler
Cibuti’deki finansal hizmetler sektörü, ülkenin stratejik konumu ve kendisini bölgesel bir bankacılık ve yatırım merkezi olarak konumlandırma çabaları tarafından yönlendirilerek genişliyor. Hükümet, yabancı yatırımı çekmek ve finans sektörünün büyümesini teşvik etmek için reformlar başlattı.
3. Enerji
Cibuti yenilenebilir enerji projelerine, özellikle jeotermal, güneş ve rüzgar enerjisine yatırım yapıyor. Ülkenin enerji bağımsızlığı kazanma ve Etiyopya ve Somali gibi komşu ülkelere yenilenebilir enerji ihraç etme konusunda iddialı planları var.
4. Telekomünikasyon ve BİT
Telekomünikasyon sektörü Cibuti ekonomisinin büyüyen bir parçasıdır ve hükümet ülkeyi bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT) için bölgesel bir merkez haline getirmeyi hedeflemektedir. Cibuti, Afrika, Orta Doğu ve Avrupa’yı birbirine bağlayan birkaç denizaltı fiber optik kablonun iniş noktası konumundan faydalanmaktadır.
5. Turizm
Cibuti’de turizm henüz tam gelişmemiş olsa da, ülkenin Assal Gölü, Lac Abbé ve Tadjoura Körfezi gibi eşsiz doğal güzellikleri ve dalgıçlar ile eko-turistleri cezbeden deniz biyolojik çeşitliliği sayesinde büyüyor.