Avrupa Birliği (AB) ve Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) bir üyesi olan Letonya, Kuzey Avrupa’nın Baltık bölgesinde yer almaktadır. Ülkenin stratejik konumu ve Estonya, Litvanya, Rusya ve Finlandiya gibi komşu ülkelerle olan sağlam ticaret ilişkileri, onu Avrupa pazarında ticaret ve lojistik için önemli bir merkez haline getirmektedir. Letonya, AB’nin tek pazarının bir parçasıdır, yani tüm üye devletler için tarife oranlarını uyumlu hale getiren AB’nin ortak gümrük politikasını takip eder.
Bir AB üyesi olarak Letonya, AB dışından Letonya’ya giren mallar için ithalat vergilerini standartlaştıran AB Ortak Gümrük Tarifesi’ni (CCT) uygular. CCT, tarım ürünleri, kimyasallar ve makineler gibi belirli mallar için belirli istisnalarla birlikte ürün kategorisine göre tek tip tarife oranları belirler. Bu, tarife oranlarının genellikle tüm AB ülkeleri için aynı olduğu ve Birlik genelindeki işletmeler için eşit bir rekabet ortamı sağladığı anlamına gelir.
Ancak Letonya, Kanada, Japonya ve Güney Kore gibi AB’nin serbest ticaret anlaşmaları (STA) imzaladığı ülkelerden ve AB’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’ne (GTS) dahil ülkelerden ithal edilen mallar için de tercihli muamele sağlamaktadır.
Letonya’nın Gümrük Tarife Sistemi
AB Ortak Gümrük Tarifesi’ne (OGT) Genel Bakış
Letonya, Avrupa Birliği’nin bir parçası olarak, AB’ye ithal edilen mallara uygulanan gümrük vergilerini düzenleyen bir sistem olan Ortak Gümrük Tarifesi’ne (CCT) uymaktadır. CCT, ithalat tarifelerini standartlaştırmak, idari engelleri en aza indirmek ve tüm AB üye ülkelerindeki gümrük prosedürlerini basitleştirmek için tasarlanmıştır. Bu sistem, gümrük makamlarının ürün özelliklerine ve sınıflandırma kodlarına göre vergileri belirlemek için kullandığı küresel bir ürün sınıflandırması olan Uyumlu Sistem’e (HS) dayanmaktadır.
- Ad Valorem Vergileri: Letonya’ya ithal edilen malların çoğunluğu, ürünün gümrük değerinin yüzdesi olarak hesaplanan ad valorem vergilerine tabidir. Gümrük değeri, malların maliyetini, sigortayı ve navlunu (CIF) içerir.
- Belirli Vergiler: Ad valorem vergilere ek olarak, belirli ürünlere belirli vergiler de uygulanabilir. Bu vergiler, malların değerinden ziyade ağırlık, hacim veya miktar gibi faktörlere göre hesaplanır.
- ÖTV: Alkol, tütün ve enerji ürünleri gibi belirli mallar ek ÖTV’ye tabidir. Bunlar genellikle birim başına sabit miktarlar (örneğin litre başına, kilogram başına) olarak alınır.
- Gümrük Değeri Belirleme: İthal edilen malların gümrük değeri, malların AB’ye ihraç edilmek üzere satıldığında ödenen fiyat olan işlem değeri yöntemi kullanılarak belirlenir. Buna nakliye maliyeti, sigorta ve diğer yan masraflar dahildir.
Farklı Ürün Kategorileri İçin Gümrük Vergisi Oranları
Letonya’nın ithalat tarifeleri, Ortak Gümrük Tarifesi’ne dayalı olarak AB’nin geri kalanıyla aynı yapıyı takip eder. Aşağıda, Letonya’ya yaygın olarak ithal edilen birincil ürün kategorileri ve bunlara bağlı tarife oranları yer almaktadır.
Tarım Ürünleri
Letonya, çoğu AB ülkesi gibi, iç talebi karşılamak için iç tarımsal üretim ve ithalatın bir kombinasyonuna güvenir. AB’nin iç tarımı destekleyen bir Ortak Tarım Politikası (OTP) olsa da, özellikle yerel olarak üretilemeyen veya sezonu dışında olan ürünler için talebi karşılamak için ithalat hala gereklidir. Tarım ürünlerine uygulanan ithalat vergileri, ürünün türüne ve menşe ülkenin herhangi bir tercihli ticaret anlaşmasından yararlanıp yararlanmadığına bağlı olarak değişebilir.
Tahıllar ve Tahıllar
- Buğday, Çavdar, Arpa ve Mısır: İthal tahıllar ve hububatlar genellikle tahıl türüne bağlı olarak %0 ila %5 oranında ad valorem vergilerle karşı karşıyadır. Ancak bu tarifeler, AB içindeki tedarik koşullarına veya ticaret ortaklarıyla yapılan anlaşmalara bağlı olarak indirimlere tabi olabilir.
- Pirinç: Özellikle Hindistan ve Tayland gibi ülkelerden gelen pirinç genellikle %10 ila %20 arasında bir tarifeye tabidir. Bu, AB’nin kendi tahıl üretimini koruma çabasından kaynaklanmaktadır.
Meyve ve Sebzeler
- Taze Meyveler (Elma, Turunçgiller, Üzüm): Taze meyveler için ithalat vergileri çoğu ürün için %0 ile %8 arasında değişmektedir, ancak muz gibi bazı meyveler için %15’e kadar daha yüksek bir gümrük vergisi uygulanabilir.
- İşlenmiş Meyveler: Konserve meyveler ve meyve suları genellikle ürüne bağlı olarak %10 ila %15 oranında gümrük vergisine tabidir.
Et ve Hayvansal Ürünler
- Sığır eti: Sığır eti ürünleri, AB üreticilerini korumak için genellikle %12 ila %20 arasında bir ithalat vergisine tabidir. Kesin oran, etin belirli kesimlerine bağlıdır.
- Domuz Eti: Domuz eti ithalatında genellikle %12 civarında bir vergi söz konusudur.
- Kümes Hayvanları: Tavuk gibi kümes hayvanı ürünlerinin ithalatında genellikle %12 ila %17 arasında vergiler uygulanmaktadır.
- Süt Ürünleri: Süt, peynir ve tereyağı dahil olmak üzere süt ürünleri yaklaşık %10 ila %20 arasında gümrük vergilerine tabidir.
Şeker ve Tatlandırıcılar
- Şeker: Şeker ithalatı, özellikle ham şeker için, AB’nin kendi şeker üreticilerini koruma çabalarının bir parçası olarak, genellikle %15 ila %30 arasında değişen yüksek tarifelere tabidir. Rafine şekerin tarifesi %5’tir.
Endüstriyel Ürünler ve Makineler
Letonya, imalat sektörü için makine, kimyasallar ve hammaddeler de dahil olmak üzere önemli miktarda endüstriyel mal ithal ediyor. Endüstriyel mallardaki ithalat vergileri, AB’nin endüstriyel ticareti ve yatırımı teşvik etmesi nedeniyle genellikle tarım ürünlerine göre daha düşüktür.
Makine ve Mekanik Aletler
- Endüstriyel Makineler: Endüstriyel makinelere uygulanan gümrük vergisi genellikle %0 ile %5 arasındadır ve bu, AB’nin ekonomik kalkınma için gerekli makinelerin ithalatını kolaylaştırma taahhüdünü yansıtır.
- Elektrikli Ekipmanlar: Transformatörler ve elektrik motorları dahil olmak üzere elektrikli makinelerin ithalatına genellikle %0 ile %5 arasında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
Otomobiller ve Araçlar
- Binek Araçlar: Binek araçlara AB Ortak Gümrük Tarifesi kapsamında %10 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır.
- Ticari Araçlar: Kamyon, otobüs ve diğer ticari araçlar için tarifeler genellikle aracın ağırlığına ve sınıfına bağlı olarak %10 ile %20 arasında değişmektedir.
Tüketim Malları
Gelişmiş bir ekonomi olan Letonya, elektronikten giyime kadar çeşitli tüketim malları ithal eder. Tüketim malları için tarifeler, ürüne ve herhangi bir özel ticaret anlaşmasının geçerli olup olmadığına bağlı olarak değişebilir.
Elektronik ve Elektrikli Eşyalar
- Akıllı Telefonlar, Bilgisayarlar ve TV’ler: Tüketici elektroniği genellikle %0 ile %5 arasında değişen düşük tarifelere tabidir. Bu, AB’nin teknoloji ürünlerinin ithalatını teşvik etme amacına uygundur.
- Ev Aletleri: Buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima gibi başlıca ev aletleri yaklaşık %5 oranında gümrük vergisine tabidir.
Giyim ve Tekstil
- Giyim: Giyim ve tekstil ürünlerinin ithalatı genellikle malzemelere ve ürünün sınıflandırmasına bağlı olarak %10 ile %20 arasında değişen tarifelere tabidir.
- Ayakkabı: İthal ayakkabılara genellikle %8 ile %17 arasında gümrük vergisi uygulanır.
Özel İthalat Vergileri ve Ticaret Tercihleri
Letonya, bir AB üyesi olarak AB’nin serbest ticaret anlaşmalarından (STA) ve belirli ülkelerden veya bölgelerden gelen mallar için ayrıcalıklı muameleden faydalanır. Bu anlaşmalar, AB ile ticaret anlaşmaları imzalamış ülkelerden gelen birçok ürüne uygulanan tarifeleri azaltır veya ortadan kaldırır. Bu ülkelerden bazıları şunlardır:
Tercihli Tarife Muamelesi Uygulanan Ülkeler
- Avrupa Ekonomik Alanı (AEA): AEA ülkelerinden (İzlanda, Norveç, Lihtenştayn) gelen ürünler Letonya’ya girerken genellikle sıfır gümrük vergisinden yararlanır.
- Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) Olan Ülkeler: Letonya, Güney Kore, Kanada, Japonya ve İsviçre gibi ülkelerden gelen mallar için tercihli tarifeler sunmaktadır. Bu anlaşmalar kapsamında mallar Letonya’ya gümrüksüz veya indirimli tarife ile girebilir.
- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP): Letonya, gelişmekte olan ülkelerden gelen mallara AB’nin GSP’sini uygular. Bu, bu ülkelerden gelen ürünlerin indirimli tarifelerle veya gümrüksüz olarak ithal edilmesine olanak tanır.
Muafiyetli Özel Ürünler
- Tarım Ürünleri: Şeker, pirinç ve bazı meyve ve sebzeler gibi bazı hassas tarım ürünlerine daha yüksek gümrük vergileri uygulanır; ancak En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC) gibi Her Şey Hariç Silahlar (EBA) girişiminden yararlanan ülkelerden gelen mallar, azaltılmış veya sıfır gümrük vergisiyle girebilir.
- Enerji Ürünleri: Petrol ve doğalgaz gibi enerji ürünlerinin ithalatında genellikle %0 gümrük vergisi uygulanır, ancak ÖTV uygulanabilir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Letonya Cumhuriyeti
- Başkent: Riga
- Nüfus: Yaklaşık 1,85 milyon (2023)
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 20.000 $ (2023)
- Resmi Dil: Letonca
- Para Birimi: Euro (EUR)
- Konum: Letonya, Kuzey Avrupa’nın Baltık bölgesinde yer alır ve kuzeyde Estonya, doğuda Rusya, güneydoğuda Belarus ve güneyde Litvanya ile sınır komşusudur. Batıda Baltık Denizi boyunca kıyı şeridi vardır.
Coğrafya
- Letonya, yoğun ormanlar, göller ve geniş bir kıyı şeridi ile çeşitli bir coğrafyaya sahiptir. Arazi çoğunlukla düzdür ve önemli bir kısmı ormanlarla kaplıdır.
- Letonya, soğuk kışlar ve ılıman yazlar ile ılıman bir iklime sahiptir. Ülke yıl boyunca orta düzeyde yağış alır.
Ekonomi
- Letonya’nın ekonomisi açıktır ve imalat, tarım, hizmetler ve ulaşım gibi temel sektörler dahil olmak üzere uluslararası ticarete büyük ölçüde bağımlıdır.
- Hizmet sektörü Letonya’nın GSYİH’sine en büyük katkıyı sağlayan sektördür, bunu sanayi ve tarım takip eder. Ülke, Baltık bölgesinde lojistik, ticaret ve finansal hizmetlerde önemli bir oyuncudur.
Büyük Endüstriler
- Üretim: Letonya’nın üretim sektörü elektronik, makine, kimyasallar ve gıda işlemeyi kapsayacak şekilde çeşitlidir.
- Tarım: Letonya tahıl, süt ürünleri, et ve sebze üretir. Ülke, ekonomisinde önemli bir rol oynayan ormancılık endüstrisiyle tanınır.
- Taşımacılık ve Lojistik: Letonya, stratejik konumu nedeniyle Avrupa, Rusya ve Asya arasında mal taşımacılığı için önemli bir geçiş merkezidir.