Pasifik’te bulunan bir ada ülkesi olan Papua Yeni Gine (PNG), kaynaklar açısından zengindir ancak uluslararası ticaret ve tarifeler konusunda benzersiz zorluklarla karşı karşıyadır. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Pasifik Adaları Forumu üyesi olarak PNG, nispeten açık bir ticaret politikası sürdürmektedir. Ancak, yerel endüstrileri korumak, geliri güvence altına almak ve sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek için ülke, ithal ürünlere uygulanan bir dizi tarife oranına sahiptir.
PNG’nin Gümrük Tarife Sistemine Genel Bakış
Papua Yeni Gine’nin tarife sistemi, ülkeye mal akışını düzenlerken aynı zamanda yerel endüstrileri korumak ve ekonomik kalkınmayı teşvik etmek için tasarlanmıştır. Tarife oranları, ürünlerin sınıflandırmasına ve menşe ülkeye bağlıdır. Gümrük Tarife Yasası ve yönetmelikler, PNG’nin Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) ve diğer uluslararası ticaret anlaşmalarına olan taahhütleriyle uyumlu olan bu oranları belirler. PNG’deki tarifelerin temel amacı gelir elde etmek, yerli üreticileri haksız rekabetten korumak ve çevreye veya halk sağlığına zarar verebilecek belirli malların ithalatını düzenlemektir.
Tarife Yapısı
PNG, ithal malları sınıflandırmak için uyumlu bir tarife çizelgesi kullanır. Genel tarife yapısı, uluslararası ticareti standartlaştırmak ve basitleştirmek için ürünlere numaralar atayan Dünya Gümrük Örgütü’nün Uyumlu Sistem (HS) kodlarına dayanır. Tarife oranları ürün türüne göre değişir ve genellikle aşağıdaki gruplara ayrılır:
- Hammadde ve Ara Mallar
- Bu mallar genellikle yerel sanayilerin nihai mal üretmek için ihtiyaç duydukları girdilere ulaşmasını teşvik etmek amacıyla daha düşük gümrük vergilerine tabi tutulur.
- Hammaddelere uygulanan tarifeler genellikle %0 ile %5 arasında değişmektedir.
- Bitmiş Ürünler
- Özellikle yerel olarak üretilen mallarla doğrudan rekabet eden bitmiş ürünlere daha yüksek gümrük vergileri uygulanıyor.
- Mamul mallara kategoriye bağlı olarak yüzde 10 ile yüzde 30 arasında değişen oranlarda gümrük vergileri uygulanabiliyor.
- Lüks ve Temel Olmayan Ürünler
- Pahalı elektronik eşyalar, otomobiller ve alkol gibi ithal lüks ürünlere genellikle daha yüksek gümrük vergileri uygulanır.
- Lüks mallara yüzde 25 ile yüzde 40 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanabilecek.
- Tarım Ürünleri
- Tarımsal ithalatlar genellikle ürün türüne göre değişen oranlarda vergilendirilir. Tahıllar, et ve süt ürünleri gibi temel tarımsal ithalatlar genellikle daha yüksek tarifelere sahiptir.
- Bu tarifeler yüzde 10 ile yüzde 40 arasında değişebiliyor.
- Tekstil ve Giyim
- Giyim ve tekstil ürünlerine uygulanan tarifeler, yerel üretimi teşvik etmek amacıyla sıklıkla daha yüksektir.
- Tekstil ve hazır giyimde ithalat vergileri yüzde 20 ile yüzde 35 arasında değişebiliyor.
Özel Tarife Rejimleri
Bazı mallar, ticaret anlaşmaları veya iç politikalar nedeniyle belirli tarife rejimlerine tabi olabilir. PNG, belirli ülkelerden yapılan ithalatlar için tercihli tarife uygulaması sağlayan çeşitli ikili ve bölgesel ticaret anlaşmaları yapmıştır.
Belirli Ürünlere Yönelik Özel İthalat Vergileri
- Motorlu Taşıtlar ve Yedek Parçaları
- Motorlu taşıtlar, özellikle lüks araçlar, nispeten yüksek gümrük vergileriyle karşı karşıya kalıyor.
- İthal araçlara genellikle yüzde 35 oranında gümrük vergisi uygulanırken, yedek parçalara yüzde 10 ile yüzde 30 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulanabiliyor.
- Ancak sürdürülebilirliğe odaklanan bazı girişimler kapsamında elektrikli araç (EA) ithalatında gümrük vergilerinde indirime gidildi.
- Alkol ve Tütün
- Alkollü içecekler (örneğin, içkiler, şarap, bira) normal ithalat tarifelerine ek olarak daha yüksek ÖTV’ye tabidir.
- Bu vergiler alkollü içeceklerde %50’ye kadar çıkabiliyor, şarap ve sert içkilerde ise ek ÖTV uygulanıyor.
- Tütün ürünleri de aynı şekilde yüzde 30 ile yüzde 60 arasında değişen oranlarda ÖTV’ye tabi tutuluyor.
- İlaç Ürünleri
- Halkın sağlık harcamalarını azaltmak amacıyla ilaç ve tıbbi cihazlara nispeten düşük veya sıfır tarife uygulanmaktadır.
- İlaçlarda gümrük vergileri genellikle %0 ile %5 arasındadır.
Belirli Ülkeler İçin Tarife Tercihleri
- Avustralya ve Yeni Zelanda
- Pasifik Daha Yakın Ekonomik İlişkiler Anlaşması’nın (PACER) bir üyesi olarak PNG, Avustralya ve Yeni Zelanda menşeli mallara tercihli tarife oranları sağlıyor.
- Bu ülkelerden yapılan ithalat, özellikle tarım ürünleri, makineler ve gıda maddeleri için gümrüksüz veya indirimli tarife uygulamasından yararlanabilir.
- Ancak, mamul tüketim malları gibi bazı mallar, sınıflandırmalarına bağlı olarak hâlâ gümrük vergilerine tabi tutuluyor.
- Asya-Pasifik Ticaret Anlaşması (APTA)
- PNG, Çin, Hindistan ve Sri Lanka gibi APTA üyesi ülkelerden yapılan ithalatlarda tarife tercihlerine sahiptir.
- Özellikle hammadde ve endüstriyel ekipmanlar olmak üzere seçilmiş mallara indirimli tarifeler uygulanıyor.
- Avrupa Birliği (AB)
- AB-Pasifik Ekonomik Ortaklık Anlaşması kapsamında, AB’den yapılan ithalatta pek çok mal kategorisinde tarife indirimi sağlanabilecek.
- Ayrıca, gıda ve içecekler, kimyasallar ve makineler gibi belirli ürünlere gümrüksüz erişim imkânı sağlayan özel düzenlemeler de bulunmaktadır.
Gümrüksüz Bölgeler ve Muafiyetler
PNG’nin çeşitli gümrüksüz veya tercihli programları kapsamında belirli mallar muafiyet veya indirimli tarifelerden yararlanabilir, örneğin:
- Devlet Projeleri İçin Gümrük Vergisinden Muafiyet: Devlet destekli kalkınma programları veya büyük altyapı projeleriyle ilgili ithalatlar, gümrük vergisinden muafiyet veya indirim almaya hak kazanabilir.
- Özel Ekonomik Bölgeler (ÖE): Belirlenen özel ekonomik bölgelerde faaliyet gösteren işletmelere, ithal edilen hammaddeler ve sermaye malları için vergi ve tarife indirimleri gibi teşvikler uygulanmaktadır.
Çevresel ve Sürdürülebilir Mallara Uygulanan Tarifeler
Son yıllarda Papua Yeni Gine sürdürülebilir ekonomik kalkınmaya daha fazla odaklandı. Bu girişimlerin bir parçası olarak, güneş enerjisi ekipmanı, enerji tasarruflu cihazlar ve organik tarım girdileri gibi çevresel sürdürülebilirliği destekleyen bazı mallar, azaltılmış tarife oranlarından faydalanabilir.
Gümrük İşlemleri ve Uyumluluk
Papua Yeni Gine’ye ithal edilen herhangi bir ürün için genellikle aşağıdaki gümrük prosedürleri uygulanır:
- İthalat Beyannamesi Formu (IDF): İthalatçılar, faturalar, nakliye manifestoları ve menşe şahadetnamesi gibi destekleyici belgelerle birlikte PNG Gümrük Hizmetlerine bir IDF sunmalıdır.
- Değerleme: Malların değeri, öncelikle işlem değeri yöntemine dayalı olarak uluslararası standartlara göre belirlenir. Beyan edilen değer ile piyasa değeri arasında tutarsızlıklar ortaya çıkarsa gümrük resmi bir değerlendirme talep edebilir.
- Gümrük Vergisi Ödemesi: Vergiler genellikle gümrükleme sırasında ödenir ve ithalatçıların doğrulama için tüm gerekli belgeleri gümrük yetkililerine sunması gerekir.
- İthalat Lisansları: Ateşli silahlar, uyuşturucular ve hassas teknolojiler gibi bazı kısıtlı mallar ithalat lisansı gerektirebilir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Bağımsız Papua Yeni Gine Devleti
- Başkent: Port Moresby
- Üç Büyük Şehir:
- Port Moresby (başkent)
- Bırak
- Hagen Dağı
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 4.500 ABD Doları
- Nüfus: Yaklaşık 9 milyon kişi
- Resmi Diller: Tok Pisin, Hiri Motu, İngilizce
- Para Birimi: Kina (PGK)
- Konum: Papua Yeni Gine, Okyanusya’da yer alır, Endonezya ile (Yeni Gine adasında) sınır komşusudur ve doğu, kuzey ve güneyden Pasifik Okyanusu ile çevrilidir.
Coğrafya, Ekonomi ve Başlıca Endüstriler
Coğrafya
Papua Yeni Gine, Pasifik Okyanusu’nun güneybatısında yer alır ve Yeni Gine adasının doğu yarısını ve ayrıca çok sayıda küçük ada ve takımadayı kapsar. Ülke, dağlık bölgeleri, tropikal yağmur ormanları ve geniş kıyı ovaları ile engebeli arazisiyle bilinir. PNG’nin biyolojik çeşitliliği, ülkeye özgü binlerce bitki ve hayvan türüyle son derece yüksektir.
- İklim: PNG’de tropikal bir iklim hakimdir; alçak kesimlerde yağmur ormanları, yüksek kesimlerde ise daha serin ve ılıman bölgeler bulunur.
- Doğal Kaynaklar: PNG, altın, bakır, petrol, doğal gaz ve kereste gibi ülke ekonomisinin önemli bir bölümünü oluşturan doğal kaynaklar açısından zengindir.
Ekonomi
Papua Yeni Gine’nin ekonomisi kaynak odaklıdır ve madencilik, petrol ve gaz ile tarımdan büyük katkılar sağlar. Son yıllarda doğal kaynak ihracatı nedeniyle büyüme yaşansa da ekonomi küresel emtia fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı savunmasız kalmaya devam etmektedir.
- GSYİH: Yaklaşık 25 milyar ABD doları
- Büyüme Oranı: Ekonomide dalgalanmalar yaşansa da genellikle yılda %2-3 oranında büyüme görülmektedir.
- Enflasyon Oranı: PNG’nin nispeten yüksek bir enflasyon oranı vardır, genellikle %4-5 civarında seyreder.
Büyük Endüstriler
- Madencilik ve Petrol: PNG, altın, bakır ve petrolün önemli bir ihracatçısıdır. Porgera ve Lihir madenleri bölgedeki en büyük madenler arasındadır.
- Tarım: Kahve, kakao, palmiye yağı ve kopra (kurutulmuş hindistan cevizi) başlıca tarımsal ihracat ürünleridir. Tarım aynı zamanda kırsal nüfus için önemli bir istihdam kaynağıdır.
- Ormancılık: Kereste ve diğer orman ürünleri kritik bir endüstridir, ancak ormansızlaşma konusundaki endişeler daha iyi yönetim ve sürdürülebilirlik çağrılarına yol açmıştır.
- Balıkçılık: Papua Yeni Gine’de bol miktarda deniz kaynağı bulunmaktadır ve balıkçılık, özellikle ton balığı, ekonominin önemli bir parçasıdır.
