São Tomé ve Príncipe, Orta Afrika’nın batı kıyısı açıklarında, Gine Körfezi’nde bulunan küçük bir ada ülkesidir. Ülke, São Tomé ve Príncipe olmak üzere iki ana adadan ve birkaç küçük adadan oluşur. Küçük boyutuna ve sınırlı ekonomik çeşitliliğine rağmen, São Tomé ve Príncipe, ithalatın düzenlenmesinde, gelir elde edilmesinde ve ticaret ilişkilerinin yönetilmesinde hayati bir rol oynayan yapılandırılmış bir gümrük tarifesi sistemine sahiptir. İthalat vergileri, ülkenin yeni endüstrilerini koruma ve iç pazarın ihtiyaçlarını ticaret yükümlülükleriyle dengeleme çabalarının merkezinde yer alır.
Orta Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECCAS) ve Orta Afrika Ekonomik ve Para Topluluğu’nun (CEMAC) bir üyesi olarak São Tomé ve Príncipe, bölgesel ticaret için ortak tarife düzenlemelerine uymaktadır. Ancak, ülkenin çok çeşitli ürünlere uygulanan kendine özgü tarife yapısı ve ticaret politikaları vardır. Ülkenin ithalata bağımlılığı (özellikle temel mallar, makineler ve tüketim malları için) ayrıntılı ve esnek bir tarife sistemi gerektirir.
Ürün Kategorisine Göre Gümrük Tarife Oranları
1. Tarım Ürünleri
Sınırlı tarımsal üretim kapasitesi göz önüne alındığında, São Tomé ve Príncipe gıda ve tarım ürünlerinin önemli bir kısmını ithal etmektedir. Bu ürünler, ülkeye mal akışını düzenlemek ve yerel tarımı korumak için tasarlanmış tarifelere tabidir.
- Taze Meyve ve Sebzeler: %10 ila %20
- Tahıllar ve Hububatlar: %5 ila %15
- İşlenmiş Gıdalar: %10 ila %25
- Süt Ürünleri: %10 – %20
- Et ve Kümes Hayvanları: %12 ila %25
- Şeker ve Şekerlemeler: %5 ila %15
Tarım Ürünlerine İlişkin Özel Vergiler:
- Bölgesel Ticaret (ECCAS): Diğer ECCAS ülkelerinden ithal edilen tarım ürünleri, bölgesel ticaret anlaşmaları kapsamında indirimli tarifelerden veya muafiyetlerden yararlanabilir.
- Temel Gıda Ürünlerine İlişkin Muafiyetler: Temel gıda maddeleri ve temel tarım ürünleri için, özellikle gıda güvenliği açısından kritik öneme sahip ürünlerde, tarifelerde indirimler veya muafiyetler olabilir.
- CARICOM Ticaret Tercihleri: Afrika, Karayipler ve Pasifik (ACP) grubunun bir üyesi olan São Tomé ve Príncipe, özellikle bazı tarımsal ihracat ve ithalatlarda Karayip ülkeleriyle ticaret tercihlerinden yararlanabilir.
2. Tekstil ve Giyim
São Tomé ve Príncipe’deki tekstil endüstrisi nispeten az gelişmiştir ve çoğu tekstil ve giysi ithal edilmektedir. Tekstil ürünlerine uygulanan ithalat vergileri, iç talebi dengelemek ve yerel endüstrileri korumak ve ayrıca hükümet için gelir elde etmek amacıyla uygulanmaktadır.
- Giyim ve Konfeksiyon: %10 ila %30
- Tekstil Kumaşları (dokuma ve örme): %5 ila %20
Tekstil Ürünlerine İlişkin Özel Vergiler:
- AB İthalatı: São Tomé ve Príncipe’in Avrupa Birliği ile yaptığı ticaret anlaşmaları göz önüne alındığında, AB’den gelen tekstil ve hazır giyim ürünleri, Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları (EPA’lar) kapsamındaki indirimli tarifelerden faydalanabilir.
- CARICOM Tercihleri: São Tomé’nin Karayipler bölgesiyle daha geniş ekonomik etkileşiminin bir parçası olarak, CARICOM ülkelerinden gelen tekstil ürünleri de daha düşük vergilere veya muafiyetlere tabi olabilir.
3. Elektronik ve Ev Aletleri
Elektronik ve ev aletleri, modern kolaylıklara yönelik tüketici talebiyle yönlendirilen ithalatın önemli bir bölümünü oluşturur. Bu ürünlerdeki tarife oranları genellikle ılımlıdır, ancak enerji açısından verimli ve çevre dostu ürünlere yönelik bir tercih vardır.
- Cep Telefonları: %5 ila %10
- Ev Aletleri (örneğin, buzdolapları, çamaşır makineleri): %10 ila %25
- Bilgisayarlar ve Dizüstü Bilgisayarlar: %5 ila %15
- Tüketici Elektroniği (örneğin televizyonlar, radyolar): %10 ila %20
Elektronik İçin Özel Görevler:
- Enerji Verimli Cihazlar: São Tomé ve Príncipe’in sürdürülebilirliği teşvik eden çevre politikalarının bir parçası olarak enerji verimli cihazlara daha düşük vergiler uygulanabilir.
- ECCAS’tan İthalat: ECCAS üye ülkelerinden gelen elektronik ürünler, bölge içi ticareti teşvik etmeyi amaçlayan ECCAS ticaret anlaşması kapsamında tercihli tarifelerden yararlanabilir.
- Avrupa Birliği Ticaret Tercihleri: AB’den ithal edilen elektronik ürünler, São Tomé’nin Avrupa ülkeleriyle yaptığı ticaret anlaşmalarından yararlanarak genellikle indirimli vergilere tabidir.
4. İnşaat Malzemeleri
İnşaat malzemeleri, özellikle altyapı projeleri ve konutlara yönelik artan talep nedeniyle São Tomé ve Príncipe için olmazsa olmaz ithalatlardır. İnşaat malzemelerine uygulanan tarifeler genellikle yerel endüstrileri korurken inşaat sektörünü de desteklemek için tasarlanmıştır.
- Çimento: %10 ila %20
- Çelik ve Metal Ürünleri: %5 ila %15
- Kereste ve Ahşap Ürünleri: %10 ila %20
- Fayans, Boya ve Kaplama Malzemeleri: %5 ila %15
Yapı Malzemelerine İlişkin Özel Vergiler:
- Büyük İnşaat Projeleri İçin Muafiyetler: Uluslararası yardım veya kalkınma bankaları tarafından finanse edilenler de dahil olmak üzere büyük ölçekli altyapı projeleri, inşaat malzemelerine uygulanan tarifelerin düşürülmesinden veya sıfırlanmasından yararlanabilir.
- ECCAS’tan İthalat: ECCAS gümrük birliğinin bir parçası olarak, üye ülkelerden ithal edilen malzemeler daha düşük tarifelere tabi tutulabilir ve bu da bölge içindeki ticareti teşvik edebilir.
5. Motorlu Taşıtlar ve Parçaları
São Tomé ve Príncipe’de motorlu taşıtlar için yaptırımlar veya ithalat kısıtlamaları yaygın değildir, ancak araç ve araç parçalarının ithalatını düzenlemek için tarifeler uygulanır. Ülkenin araç filosu için yabancı ithalatlara bağımlı olması nedeniyle, tarife oranları araç türüne ve bileşenlerine göre değişir.
- Binek Araçlar: %20 – %30
- Motosikletler: %15 ila %20
- Araç Parçaları ve Aksesuarları: %10 – %20
Motorlu Taşıtlar İçin Özel Vergiler:
- Kullanılmış Araçlar: São Tomé ve Príncipe’in daha yeni, daha az yakıt tüketen araçların ithalatını teşvik etmesi nedeniyle kullanılmış motorlu araçlara daha yüksek ithalat vergileri uygulanabilir.
- Elektrikli Araçlar: São Tomé ve Príncipe, çevresel açıdan sürdürülebilir ulaşımı teşvik etmek amacıyla elektrikli araçlar (EV’ler) için daha düşük tarifeler veya muafiyetler sunabilir.
- ECCAS Ticaret Tercihleri: Diğer ECCAS ülkelerinden ithal edilen motorlu taşıtlar ve parçaları, bölgesel anlaşmalar kapsamında indirimli tarifelerden yararlanabilir.
6. Kimyasallar ve İlaçlar
İlaçlar ve kimyasallar, São Tomé ve Príncipe’de hem halk sağlığı hem de endüstriyel sektörler için hayati öneme sahiptir. Ülke, tıbbi malzeme, tarım kimyasalları ve endüstriyel kimyasalların ithalatına büyük ölçüde bağımlıdır. Bu ürünlere uygulanan gümrük vergileri, temel mallara erişimi kolaylaştırmak için genellikle düşüktür.
- İlaç Ürünleri: %5 ila %10
- Endüstriyel Kimyasallar: %5 ila %15
- Tarım Kimyasalları: %5 ila %10
İlaçlar İçin Özel Görevler:
- Temel İlaçlar: Hayat kurtarıcı ilaçlar ve aşılar, temel sağlık hizmetlerine erişimi garanti altına almak için gümrük vergilerinden muaf tutulabilir veya indirimli oranlara tabi tutulabilir.
- AB İthalatı: AB’den gelen ilaçlar, ACP-AB Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları’nın (EPA) bir parçası olarak São Tomé ve Príncipe ile yapılan ticaret anlaşmaları kapsamında genellikle daha düşük tarifelerden yararlanmaktadır.
7. Yiyecek ve İçecekler
Yiyecek ve içecekler, São Tomé ve Príncipe’nin ithalatının önemli bir bölümünü oluşturur ve birçok temel gıda ve işlenmiş ürün diğer ülkelerden gelir. Gıda ürünleri üzerindeki ithalat vergileri, ürünün türüne ve kökenine bağlıdır.
- Alkollü İçecekler: %15 ila %25
- Alkolsüz İçecekler: %5 ila %15
- İşlenmiş Gıdalar: %10 ila %20
- Et ve Kümes Hayvanları: %12 ila %25
Yiyecek ve İçeceklere İlişkin Özel Vergiler:
- Bölgesel Ticaret: Diğer ECCAS ülkelerinden ithal edilen gıda ürünleri, ECCAS Ticaret Anlaşması kapsamında indirimli tarifelerden faydalanabilir.
- AB Ticaret Tercihleri: São Tomé ve Príncipe, AB ile yaptığı ticaret anlaşmaları kapsamında, özellikle Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları (EPA) kapsamındaki ülkelerden ithal edilen belirli gıda ve içecek ürünlerine daha düşük vergiler uygulayabilir.
8. Lüks Mallar
Lüks mallar, örneğin yüksek kaliteli mücevherler, saatler ve tasarımcı kıyafetleri nispeten yüksek ithalat vergilerine tabidir. Bu mallar genellikle temel olmayan mallar olarak kabul edilir ve iç pazarları korumak ve hükümet gelirini artırmak için daha yüksek vergiler taşıyabilir.
- Mücevher ve Saatler: %20 ila %40
- Parfüm ve Kozmetikler: %10 – %20
Lüks Mallar İçin Özel Vergiler:
- Turizmle İlgili Muafiyetler: Özellikle turistik bölgelerdeki gümrüksüz perakende mağazalarına yönelik lüks mallar, gümrük vergilerinden muaf tutulabilir veya indirimli tarifelere tabi tutulabilir.
- Diplomatik Muafiyetler: São Tomé ve Príncipe’de faaliyet gösteren diplomatik ve uluslararası kuruluşlar, kişisel kullanım amaçlı lüks mallar için muafiyet veya indirimli vergi alabilirler.
Özel Ülkelerden Gelen Ürünler İçin Özel İthalat Vergileri
Sao Tome ve Príncipe, ticaret anlaşmaları ve uluslararası ortaklıklar temelinde belirli ülkelerden gelen mallara farklı ithalat vergileri uygulamaktadır.
- ECCAS Üye Devletleri: Orta Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu’nun (ECCAS) diğer üye ülkelerinden ithal edilen mallar genellikle bölge içi ticareti teşvik eden azaltılmış tarifelere tabidir. Bu, tarım ürünleri, hammaddeler ve endüstriyel mallar için geçerlidir.
- Avrupa Birliği (AB): AB ve ACP ülkeleri arasındaki Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları’nın (EPA) bir parçası olarak, São Tomé ve Príncipe, AB’den ithal edilen ürünler için tercihli tarifeler sunmaktadır. Bu, tarım ürünleri, makineler ve mamul ürünler dahil olmak üzere çok çeşitli malları içerir.
- CARICOM Ülkeleri: Özellikle Karayipler’den gelen CARICOM ülkelerinden gelen ürünler, São Tomé ve Príncipe ile diğer ACP ülkeleri arasındaki anlaşmalar nedeniyle tercihli muamele veya indirimli tarifelerden yararlanabilir.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: São Tomé ve Príncipe Demokratik Cumhuriyeti
- Başkent: São Tomé
- En Büyük Şehirler: São Tomé, Neves, Santo Amaro
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 2.000 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 230.000 (2024 tahmini)
- Resmi Dil: Portekizce
- Para birimi: São Tomé ve Príncipe dobrası (STN)
- Konum: São Tomé ve Príncipe, Gine Körfezi’nde, Orta Afrika kıyılarında, Gabon ve Ekvator Ginesi kıyılarından yaklaşık 300 kilometre (186 mil) uzaklıkta yer almaktadır.
Coğrafya
São Tomé ve Príncipe, Gine Körfezi’nde, ekvatorun yakınında bulunan küçük bir ada ülkesidir. Ülke, São Tomé ve Príncipe olmak üzere iki ana adadan ve birkaç küçük adadan oluşur. São Tomé iki adadan daha büyük olanıdır, Príncipe ise daha küçüktür ancak eşit derecede yemyeşil ve dağlıktır. Adalar volkanik kökenlidir ve bol yağış ve tarımı destekleyen verimli topraklarla karakterize edilen tropikal bir iklime sahiptir. Ülkenin en yüksek noktası 2.024 metreye (6.640 fit) ulaşan Pico de São Tomé’dir.
Ekonomi
São Tomé ve Príncipe, özellikle kakao ve kahve yetiştiriciliği olmak üzere tarıma büyük ölçüde bağımlı olan küçük ve açık bir ekonomiye sahiptir. Ülke ayrıca gıda, makine ve tüketici ürünleri de dahil olmak üzere mallarının önemli bir kısmı için ithalata güvenmektedir. Ekonomi tarıma dayalı olsa da turizm ve hizmetler büyüyen sektörler olmuştur ve sürdürülebilir enerji geliştirmeye olan ilgi artmaktadır.
Büyük Endüstriler
- Tarım: Kakao, kahve ve palmiye yağı ülkenin başlıca tarımsal ihracat ürünleridir. Kakao özellikle önemlidir ve en büyük döviz kazandırıcı olmaya devam etmektedir.
- Turizm: Bozulmamış plajları, tropikal ormanları ve sömürge mimarisiyle turizm, São Tomé ve Príncipe’de büyüyen bir sektördür.
- Balıkçılık: Ülkede balıkçılık sektörü de özellikle ton balığı ve diğer balık türleri açısından önem taşımaktadır.